Luther, ik denk dat je goede en terechte vragen stelt.
Luther schreef:Ik kan me grotendeels vinden in deze post. Wel heb ik nog wat vragen...
a. Er zit vaak spanning op enerzijds een beroep op de autoriteit van de Schrift en de gereformeerde belijdenis enerzijds, en de actuele vragen anderzijds. Het doordenken van de leer van de kerk en de implicaties van die leer hoort toch thuis op catechisatie? Hoe verklaar jij dan de enorme hoeveelheid indringende vragen of verschuivende opvattingen over dingen die voorheen toch wel min of meer gedeeld erfgoed was?
Ik begrijp deze vraag niet goed genoeg. Wil je dat nog een keer herformuleren?
Luther schreef:b. Je noemt het voorbeeld van de kinderdoop. Daarover leven inderdaad veel vragen. Dat is echter niet nieuw, die vragen zijn er sinds de Reformatie feitelijk altijd geweest. Er zijn ok in alle tijden bijbelse antwoorden op gekomen. Hoe komt het dat die antwoorden niet meer lijken te voldoen? Of dat een gesprek eindigt met: Ja, u zult wel gelijk hebben, maar ik voel het toch anders? Hoe ga je daarmee om? Moet de kerk strenger zijn in de richting van zulke leden?
Realiseer je in de eerste plaats dat die bijbelse antwoorden natuurlijk ook in alle tijden voor velen 'niet hebben voldaan'. Ik denk dat het in de geschiedenis maar weinig is voorgekomen dat 'doperse stromingen' werkelijk overtuigd zijn.
Wel denk ik dat in onze tijd het minder vanzelfsprekend is dan vroeger om dingen op gezag te aanvaarden. Ik denk dat het enerzijds komt omdat de gemeenteleden veel meer dan vroeger een opleiding hebben gehad waar kritisch denken de norm is. Een tweede reden lijkt me het wegvallen van de verzuiling en andere sociale structuren. Er zijn nog altijd redelijk beschermde gebieden in christelijk Nederland, maar zelfs daar maken mensen al met veel meer opvattingen kennis dan vroeger.
Kort door de bocht gezegd: Vroeger maakten jongeren kennis met de tegenstanders van de kinderdoop als die op catechisatie kritisch werden besproken. Tegenwoordig ontmoeten ze hen op hun eigen middelbare school of op jongerenavonden. Zo'n ervaring zet je eigen standpunten natuurlijk veel meer onder druk.
Luther schreef:c. Je noemt dat je jezelf prettig voelt bij de mogelijkheid om alle mogelijke vragen te stellen en de belijdenis stevig te bevragen; daaruit komen de stevigste fundamenten voort. Volgens mij is dit de wetenschappelijke manier om met vraagstukken om te gaan. Erken je dat die methode in de kerk, waar het merendeel niet uit wetenschappelijk geschoolde mensen bestaat, juist averechts kan werken?
Absoluut. Een preek is bijvoorbeeld ook iets heel anders dan 'samen een zoektocht houden naar waarheid'. Er zijn veel mensen die op een andere manier met vragen omgaan. Dat wil niet zeggen dat we daarom deze wetenschappelijke manier niet zouden moeten gebruiken. Het wil juist zeggen dat we ons in de kerk bewust moeten zijn van alle verschillende manieren waarop mensen hiermee omgaan en ook zelf antwoorden zoeken. Net zoals een 'eenvoudig iemand' geen behoefte kan hebben aan grote vragen, kan een wetenschapper in de kerk moeite hebben met te snelle antwoorden. Maar beiden zijn welkom in de kerk en moeten oog hebben voor elkaar.
Luther schreef:d. Wat bedoel je met de zin, dat het in deze tijd werkelijk niet eenvoudig is voor een christenjongere in een seculier land en een verdeelde kerk? Wat is er moeilijker dan pakweg 20 jaar geleden? Waar ligt de oplossing?
Zie mijn antwoord op puntje b. Moeilijker is dat meer en meer het beschermend karakter van de zuil wegvalt. Het gezag dat vroeger aanvaard werd, werd ook toen al alleen binnen de zuil aanvaard. Alleen was er minder confrontatie met de mensen en opvattingen die tegen dit gezag ingingen.
We kunnen lang en kort praten over de sociologische kant daarvan en het wenselijke of tragische van het openbreken van de zuil. Feit is denk ik dat het gebeurd en we daarom de nieuwe 'moeilijkheden' moeten erkennen. En ook de keerzijde natuurlijk. Er wordt ook vaak genoemd dat jongeren vandaag de dag veel bewuster belijdenis afleggen dan pakweg 20 jaar geleden. Ik denk dat ook dat positieve punt te maken heeft met deze ontwikkelingen.
Luther schreef:e. Schets je niet een te positief beeld van de zoekers? Ik bedoel: uit je post krijg ik de indruk dat er ondanks de open vragen en de zoektochten men in elk geval bereid is om stevig te lezen, te onderzoeken, te doordenken, etc. Deel je mijn waarneming dat het pijnpunt juist zit in het ontbreken van die houding?
Voor een deel. De vraag is wel door welke groep je je eigen houding laat bepalen. Ik zou daarin maar van 'de besten' willen uitgaan. Dat neemt niet weg dat als ik een 'kritische zoeker' spreek, ik niet aarzel om ook zijn/haar eigen houding stevig onder kritiek te stellen. Als ze merken dat je dat doet vanuit de intentie om mee te zoeken maar niet tevreden te zijn met te makkelijke antwoorden (dus ook niet te makkelijke kritische afwijzingen van de traditie!), en vanuit een erkenning van de vragen die kunnen leven, dan is er vaak heel goed gesprek mogelijk. Meer dan wanneer ik alleen zou fungeren als een 'poortwachter' van onze traditie. Want dan kan ik alleen nog uitspreken dat zij zich buiten onze traditie gaan begeven. Maar dan? Dat weten ze vaak zelf al heel goed. Het is juist ons verlangen om hen daar weer bij te krijgen.