Plechtigheid?

[Hendrikus]

uit het ND:

Waarom die haat tegen plechtigheid?

Het contrast is groot. De stille eerbied waarmee de luisteraars de Matthëäus Passion ondergaan in een wat vrijzinnige kerk genoemd wordt en rondrennende kinderen in een laagdrempelige othodoxe dienst!Waar komt de haat tegen plechtigheid vandaan?

Het was een opmerkelijk bericht, twee weken geleden in deze krant. Nederlandse Mattheäus in de hitparade. Vertaler Jan Rot maakte vijentwintig jaar geleden de prachtige poplaten :"Single2 en Boys en Girls". Maar het leek wel alsof ik de enige was die ze mooi vond, zo weinig succesvol was Rot- Uitgerekend de Mattheäus Passie is Jan Rots eerste hoge hitnotering. De bekering van Jan Rot tot de klassieken herrinnert mij aan mijn eigen ontdekking van de Mattheäus Passion in de periode dat geloven nog een verstandskwestie was. Ik vroeg eens aan een predikant of het niet erg was dat ik niets voelde bij het geloof maar de man verzekerde me dat er niets met mij aan de hand was. Sterker nog gevoelens diende ik te wantrouwen. De popmuziek waar ik destijds naar luisterde paste bij verliefdheid en gebroken harten. God was simpelweg te groot voor de gierende gitaren van de EO pop. Schoorvoetend beluisterde ik Bach´s meesterwerk realiserend dat ik niet eeuwig kon blijven navelstaren in pop klanken. "Sind Blitze, sind Donner"
denderde bij naar binnen. Het bleek mogelijk te zijn het leven en lijden van Jezus na te voelen.Die eerste weken draaide die Passion dagelijks. Iedere keer werd ik geraakt door een ander gedeelte, zoals "Erbame dich, mein Gott" waarin de alt om ontferming vraagt voor de verloochening van Petrus. Was ik ook niet een soort verrader geweest door me zo lang af te sluiten voor het Evangelie?

Zoals iedere bekeerling had ik de behoefte om het nieuws te verspreiden, maar merkte in othodoxe kringen weerstand. In de eerste beste preek die ik hoorde na mijn ontdekking van de Mattheäus werd Bachs muzikale talent weliswaar erkend maar benadrukte de dominee dat het lijden van Jezus niet zo mooi was als de muziek deed geloven! Dichter Dick Ellen schreef "Zij bloed was geen muziek, zijn kreet stond niet in rok", als om aan te geven dat de werkelijkheid rauwer was dan de pracht en de praal van het Concertgebouw.
Het is waar dat dat de Mattheäus Passion beter beleefd kan worden in een cantatedienst. Daar is het stuk tenslotte voor bedoeld. In de kerk krijgen de mensen niet alleen mooie muziek mee, maar ook een deel van het rijke geloofdsspectrum dat de " vijfde Evangelist" Bach door zijn Passie heeft geweven.. De houding van de meeste orthodox gelovigen is echter dat het prima is een cantatedienst te bezoeken, zolang je eigen kerkgang er maar niet onder lijdt. Want de preek komt er maar bekaaid af in zo´n PKN dienst.

Maar moet aan de drie uur dienende religieuze muzikale bouwwerk nog iets worden toe gevoegd? Geen enkele preek bereikt het effect dat deze muziek gecombineert met de teksten uit het Bijbelboek Mattheäus heeft. Alle denkbare gemoedstoestanden passerende revue. En als die preek zo belangrijk is, waarom maken die mensen geen bezwaar als hun eigen predikant voor de zoveelste keer een voorwerp uit een plastic tasje haalt en een half uur inproviseert op " wat er door hem heenging" toen hij deze kwast, steen ,cactus, gieter of emmer uitzocht?
Nog nooit is het kennisniveau in Nederland zo hoog geweest als nu. Tegelijk zijn veel orthodoxen diensten infantieler dan ooit. Het is geen uitzondering als volwassen gemeenteleden met een handen boven het hoofd fladderbewegingen maken terwijl ze samen zingen "Ik was een vogeltje". Kennelijk hebben de predikanten ontdekt dat kinderliedjes zijn toegestaan. Te pas en te onpas worden kinderen naar voren gehaald of ze geoefend hebben of niet, want dat maakt allemaal niet uit, want " De Heer vind het prachtig!"
Tijdens een feestelijk bedoelde Paasdienst staat er ineens een combo voor in de kerk, waarbij de meeste instrumenten verkeerd staan afgesteld. De drums worden versterkt en de piano juist niet. Trouwe kerkleden die geschrokken rechtsomkeerd maken krijgen te horen " jullie zijn overal tegen. In de Bijbel staat toch "Zing de Here een nieuw lied?"

Het contrast is groot. De stille eerbied waarmee luisteraars de Mattheäus Passion ondergaan in een wat vrijzinnige kerk genoemd wordt en rondrennende kinderen in een laagdrempelige orthodoxe dienst. De orthodoxen bezoeken met complete kinderscharen trouw twee diensten, al vangen ze door de onrust die ze daarmee veroorzaken soms nauwelijks iets op! Jezus liet de kinderen bij hem komen maar niet op het moment dat hij iets probeerde uit te leggen. Of was Jezus net als Adriaan Verbree een gemoedelijk man die het niet zo nauw nam met de invulling van een eredienst? Het zal vast persoonlijk zijn maar mijn hart gaat uit naar een stijlvolle geloofdbeleving. Van mij hoeven ook niet alle othodoxen naar een cantatedienst. Alsjeblief niet! Straks gaan daar ook nog kinderen rondrennen

Waarkomt de haat tegen plechtigheid vandaan? Gelovigen reageren soms net zo op klassieke muziek als verslaafde zwervers die zich op Hoog Catharijne laten verjagen door Bach. Ik zie twee tegenovergestelde bewegingen. Aan de ene kant komt een voormalige popmuzikant tot de erkenning dat Bach muziek maakte die werkelijk de moeite waard is! Tegelijkertijd verwijzen orthodox gelovigen in hoog tempo hun eigen hoogstaande kerkmuziek naar de vuilnisbelt.
Afgelopen zondag maakte ik het nog mee dat een ouderling herhaaldelijk op een knopje bleef drukken om de organist te manen zijn indrukwekkend Bachkoraal te beeindigen omdat de collecte klaar was. Dat zou hij eens bij een dominee moeten proberen. Misschien zijn slecht spelende organisten medeschuld, ook al wordt er door goede orgelspelers heen gepraat. Maar zodra een drummer, die nauwelijks heeft gehad een stevige roffel weggeeft gaan de praisende handen kritiekloos de lucht in.

Het grootste probleem van deze tijd is dat we onzelf niet meer de rust geven tot het ontdekken van werkelijk grote dingen. Jezus adviseerde zijn leerlingen om de stilte en de afzondering te zoeken. Nog beter dan in een cantatedienst is het om Bach in een stille kamer vanaf een CD te beluisteren met het tekst boek op schoot. Voor echte beleving heb je geen opwekking nodig. Het kost een paar uurtjes maar je wordt er een ander mens van!

Johan Bakker, muziekrecensent

[Miscanthus]

tja,.....
kan hem geen ongelijk geven.
Al doet een cantatedienst bij mij soms net zo veel als een preek. Ik zie het ook als Woordverkondiging.

[Gabrielle]

idd, het is om stil van te worden,
iedere keer hoor je weer andere dingen, liggen er weer andere accenten.
Een live-uitvoering is prachtig, al vind ik het applaus verschrikkelijk na afloop, dat zou verboden moeten worden.
Maar zoals de schrijver suggereert, in zijn laatste alinea, om thuis alleen de passion te beluisteren, dat heeft idd ook zijn bekoring.
Je hebt dan beter gelegenheid voor gebed dan in de kerk waar je toch niet alleen bent.

ik begrijp trouwens ook niet wat een ongelovige aan de Matth. passion vind. Hoe kun je dat mooi vinden als je niet in Jezus je Redder en Middelaar ziet ?

[Hendrikus]

Ik kan het niet nalaten om een paar passages voor het voetlicht te halen die mij bijzonder troffen:

Nog nooit is het kennisniveau in Nederland zo hoog geweest als nu. Tegelijk zijn veel orthodoxe diensten infantieler dan ooit.

Het zal vast persoonlijk zijn maar mijn hart gaat uit naar een stijlvolle geloofsbeleving. Van mij hoeven ook niet alle orthodoxen naar een cantatedienst.

Tegelijkertijd verwijzen orthodox gelovigen in hoog tempo hun eigen hoogstaande kerkmuziek naar de vuilnisbelt.

Misschien zijn slecht spelende organisten mede schuld, ook al wordt er door goede orgelspelers heen gepraat.

Het grootste probleem van deze tijd is dat we onzelf niet meer de rust geven tot het ontdekken van werkelijk grote dingen.

Voor echte beleving heb je geen opwekking nodig. Het kost een paar uurtjes maar je wordt er een ander mens van!

In zekere zin vind ik het jammer dat de lijdenstijd straks voorbij is: het was heerlijk om de afgelopen weken regelmatig iets uit de Matthäus Passion te spelen vóór, tijdens of na de dienst!

[Miscanthus]

mensen met een beetje fatsoen en gevoel voor stemming klappen niet. Heb het zelden meegemaakt. Dirigent houdt gewoon 30 sec handen omhoog na het slot....

[Hendrikus]

mensen met een beetje fatsoen en gevoel voor stemming klappen niet. Heb het zelden meegemaakt. Dirigent houdt gewoon 30 sec handen omhoog na het slot....

De laatste keer dat ik een Matthäus Passion als luisteraar meemaakte, zat ik àchter het koor (dat waren de enige plaatsen die nog vrij waren op het moment dat ik reserveerde). Als dan na afloop het applaus losbarst en je klapt niet mee, heb je wel het gevoel dat de hele zaal naar je zit te kijken : Maar: dat had ik er wel voor over!