Hoe was je zondag [2]?

[newton]

Het blijft toch wel een bijzonder fenomeen dat catchese, onderwijs in de geloofsleer, uiteindelijk ook in vorm en inhoud gelijk zijn geworden aan een kerkdienst.

[DDD]

Het is vloeken in de kerk maar de HC-preken gaan mij steeds meer tegenstaan. Mijn GG is vacant. Als we dan in de tweede dienst een gastpredikant hebben en ik zie dat de preek over de HC gaat dan baal ik altijd (niet alle gastpredikanten kiezen daarvoor). Ik ervaar dat als 'verspilling van talent'. Eigenlijk is kerkje spelen want je preekt, maar niet over Gods Woord, maar over een boekje. Feitelijk zou het een lezing moeten zijn want die dienst is geen Woordverkondiging. Het zou al enorm schelen als predikanten over een Bijbelgedeelte preken die aansluit bij de betreffende Zondag van de HC. Ik weet dat het gebeurt maar ik heb het nog nooit meegemaakt.

Onze predikant preekt in deze serie steeds ook over een bijbeldeel. Ik vind dat wel een goede manier.

Je hebt dan meer kans dat je nog iets nieuws hoort. Anderzijds vind ik het ook heel mooi als dominees over één zinnetje uit de catechismus preken. In de GKv vroeger kwam dat veel voor, heb ik de indruk.

[Hendrikus]

In de bundel Weerklank (2016) is integraal overgenomen de door Henk van 't Veld gemaakte serie van 52 liederen bij de HC [Ik wil zingen van mijn Heiland, de HC in 52 liederen, 2013].
In een leerdienst over een catechismuszondag is het mooi om als gemeente de woorden van die zondag ook als lied te kunnen zingen. Dat geeft een stukje extra betrokkenheid.

[DDD]

Ik vind het over het algemeen geen sterke liederen.

[Carsten]

Artikel 68. De catechismusprediking



De dienaars zullen alomme des zondags, ordinaarlijk in de namiddagse predikatie, de somma der christelijke leer in de catechismus, die tegenwoordig in de Nederlandse kerken aangenomen is, vervat, kortelijk uitleggen, alzo dat dezelve jaarlijks mag geëindigd worden, volgende de afdeling van de catechismus zelf daarop gemaakt.


De Reformatie en de catechismus

In de lutherse gemeenten was reeds vroeg van een behandeling van de stukken der christelijke leer sprake. De Wittenbergse kerkorde van 1533 bepaalde, dat een priester of een ‘diacon’ over de catechismus zal preken. En wanneer hij de gehele lutherse catechismus tot het einde behandeld had, moest hij opnieuw met de eerste vraag beginnen. Ook in Noord-Zwitserland stond in de Prädicantenordnung van Zürich, die Bullinger en Leo Judae in 1534 gegeven hadden, een bepaling, dat ’s zondagsmiddags een artikel van het christelijk geloof moest behandeld worden. Later preekte men over de catechismus van Calvijn. In de vluchtelingengemeente te Londen werd vanaf 1550 geregeld des zondagsmiddags gepreekt uit de grote catechismus van à Lasco. Deze catechismus, door à Lasco uitgegeven, was vooral bestemd voor de gemeenten in Oost-Friesland. In ons land kregen de catechismus van Genève en die van Heidelberg bekendheid.

Aanvankelijk waren de gemeenten vrij in de keuze van de catechismus, die men gebruikte. Tenslotte was het de Heidelbergse Catechismus die steeds meer gebruikt werd, niet alleen in het huis- en schoolonderwijs, maar vooral in de gemeenten. Deze catechismus, opgesteld te Heidelberg in het Keurvorstendom de Paltz, werd in het jaar 1563 ter goedkeuring voorgelegd aan de Heidelbergse Synode. Deze vergadering hechtte haar goedkeuring aan de ontworpen catechismus en hij werd in het voorjaar van 1563 uitgegeven. Spoedig verschenen vertalingen in het latijn, in alle Europese talen, in het grieks, hebreeuws, arabisch, maleis en singalees. Het allereerst werd deze catechismus overgezet in onze taal door Petrus Datheen in 1563. In 1566 werd deze vertaling afgedrukt achter zijn psalmberijming, onder de titel: ‘Catechismus, ofte Onderwijsinghe in de Christelicke leere’. In andere uitgaven stond er nog bij: ‘alsoo die in den kercken ende scholen der keurvorstelicken Paltz geleert werdt’. Vele uitgaven zijn hierop gevolgd. En op last van de Synode van Zeeland werd de catechismus in 1611 door R. Schilders uitgegeven.

In ons land was Peter Gabriël de eerste die over de Heidelbergse Catechismus preekte te Amsterdam. Gabriël behoorde met Jan Arendsz tot de hage-predikers. Maar in onderscheiding van Arendsz die een eenvoudig man was — hij verstond alleen zijn moedertaal — was Gabriël ervaren in het grieks en latijn. Hij kende alle brieven van Paulus uit het hoofd en had ook schrijvers van zijn eigen tijd gelezen. Zijn bijnaam was ‘De Vlaming’ omdat hij, na zijn monnikspij afgelegd te hebben, predikant was geworden in Brugge in 1564. Vandaar verdreven week hij uit naar Antwerpen. In 1566 duikt hij op in Amsterdam en gaat met zijn vrouw wonen in de Engelsesteeg, een zijstraatje van de Nieuwendijk. Daar begon hij voor een klein aantal toehoorders de Heidelbergse Catechismus te verklaren. Hoewel woonachtig te Amsterdam bleef Gabriël rondreizend prediker. In 1567 moest hij uitwijken naar Embden waar hij ook de Synode van Embden in 1571 bijwoonde. Hij overleed te Delft in 1573. Hij was een man, zoals vele voorgangers in die dagen, doorkneed in de Schrift, vurig prediker, moedig in het geloof en ruim van opvattingen.



Catechismusprediking als stringent voorschrift

Ten aanzien van de catechismusprediking werden spoedig bij de ordening van het kerkelijk leven in ons land bepalingen gemaakt. Zo kwam dit punt reeds aan de orde in Embden 1571. Daar werd het preken uit de Heidelbergse Catechismus door Gaspar van der Heyden en Petrus Datheen sterk aanbevolen. De Synode van Dordrecht 1574 nam het besluit dat de Heidelbergse Catechismus openlijk zal worden geleerd (art. 2). De eerste particuliere vraag op deze nationale synode handelt over ‘goede homilia’s op den Catechismus’. Deze vraag werd zo beantwoord, dat de predikanten geroepen zijn zulke preken te maken en elkaar daarin te oefenen en te scherpen. De Synode van 1578 te Dordrecht gehouden was zelfs van oordeel, dat men in de middagdienst van de avondmaalsviering ‘met de gewoonlicke predicatie ofte catechismo zal voortvaren’. De Synode van Den Haag 1568 bepaalde dat de predikanten des zondags ‘ordinaerlic’ in de middag ‘de somma der christelijche leere in den Catechismo, die teghenwordigh in de nederlandtschen kercken aenghenomen is, vervatet, cortelyc uitlegghen’.

Op deze synode werd dus een voor alle gemeenten bindend besluit gemaakt dat met kleine tussenvoegingen door de grote Synode van Dordrecht 1618-1619 werd overgenomen.

Artikel 68 is stringent geformuleerd, omdat de predikanten de catechismus­prediking wel eens nalieten. Sommigen waren zeer vindingrijk in het vinden van argumenten om onder deze verplichting uit te komen. Daartoe laat de redactie van dit artikel echter geen ruimte meer bestaan. De synode wilde dat er één keer per zondag over de catechismus zou worden gepreekt, ook al waren er maar weinig toehoorders, ook al moest de predikant alleen voor zijn eigen gezin preken!

Wat betreft de combinatiën en de vacante gemeenten bepaalde de synode dat ook in zulke gevallen de catechismusprediking niet verwaarloosd mocht worden: ‘De predikanten die twee kerken bedienen zullen naarstigheid doen, dat zij tenminste om de andere beurt na de middag catechismusprediking houden’. Omdat de catechismusprediking een onderwijzend karakter draagt, bepaalde de synode dat zij kort, duidelijk en eenvoudig moest zijn. De herders zullen de catechismus-predikatiën op die wijze inrichten, dat zij zowel de kortheid betrachten en tegelijk ook de duidelijkheid, en kunnen tonen, dat zij rekening gehouden hebben niet slechts met de anderen, maar ook met de onkundige en tedere jeugd. De leden van de Dordtse Synode waren principieel, maar ook zakelijk. Zij hielden rekening met het bevattingsvermogen van de kerkmensen.

http://kerkrecht.nl/node/1808/

[Herman]

Tijdens de Synode van Dordrecht is dat ingesteld inderdaad .

Het lijkt me toch een vreemde zaak om die wijze beslissingen in deze tijd zomaar opeens te gaan herzien ,
Omdat wij het beter weten dat de geachte dominees van toen
Nietwaar ?

Nee hoor. De Nederlandse gereformeerde kerken zijn de enige kerken wereldwijd die uit een belijdenisgeschrift preken. Dat is verder prima, maar dit besluit is dus een uitzondering, niet een regel die overal wordt toegepast.

[FlyingEagle]

En ook in onze kring wordt deze regel vanuit Dordt niet strikt toegepast. Vacante gemeenten horen ook niet elke zondag uit de Catechismus preken. En gemeenten met een eigen predikant hebben ook elke maand een zondag zonder Catechismus. Tel daarbij de feestdagen en de ruilbeurten met een collega bij op. Zo heeft onze predikant er zo’n 2 jaar over gedaan om de Catechismus door te gaan.

[huisman]

Tijdens de Synode van Dordrecht is dat ingesteld inderdaad .

Het lijkt me toch een vreemde zaak om die wijze beslissingen in deze tijd zomaar opeens te gaan herzien ,
Omdat wij het beter weten dat de geachte dominees van toen
Nietwaar ?

Nee hoor. De Nederlandse gereformeerde kerken zijn de enige kerken wereldwijd die uit een belijdenisgeschrift preken. Dat is verder prima, maar dit besluit is dus een uitzondering, niet een regel die overal wordt toegepast.

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

[Herman]

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

Misschien is het niet nauwkeurig geformuleerd. Maar dat we dit hebben vastgelegd is inderdaad wel uniek.

De wijze waarop andere kerkelijke richtingen invulling geven aan de leerdienst lijkt me daarvan te verschillen. Watson volgt inderdaad de puriteinse preekmethode door eerst de een vraag uit de Westminster Catechismus samen te vatten en dan de waarheid daarvan te bewijzen uit leerstellingen en dat vervolgens toe te passen. Maar of hij dat één of meer keer in zijn leven gedaan heeft, weet ik niet.
De preken van Jonathan Edwards zijn ook in hoge mate leerstellig, maar daarbij moet je dan wel opmerken dat het leerdiensten waren die op de actualiteit van de theologie ingingen.

[huisman]

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

Misschien is het niet nauwkeurig geformuleerd. Maar dat we dit hebben vastgelegd is inderdaad wel uniek.

De wijze waarop andere kerkelijke richtingen invulling geven aan de leerdienst lijkt me daarvan te verschillen. Watson volgt inderdaad de puriteinse preekmethode door eerst de een vraag uit de Westminster Catechismus samen te vatten en dan de waarheid daarvan te bewijzen uit leerstellingen en dat vervolgens toe te passen. Maar of hij dat één of meer keer in zijn leven gedaan heeft, weet ik niet.
De preken van Jonathan Edwards zijn ook in hoge mate leerstellig, maar daarbij moet je dan wel opmerken dat het leerdiensten waren die op de actualiteit van de theologie ingingen.

Klopt. Verder herinner ik mij een gesprek met een CGK predikant lang geleden die als deputaat buitenlandse kerken in Azië was geweest. (Indonesië, Zuid Korea en Japan) Daar was ergens een klein gereformeerd kerkverband waar de D.L. In preken of lezingen werden behandeld. Dacht dat het Japan was. In Zuid Korea zijn de gereformeerde kerken ook nogal leerstellig ingesteld.
Bv de Institutie wordt daar in allerlei kringen bestudeerd.
Denk dat het in Nederland voor alle gereformeerde kerkverbanden goed zou zijn om buiten de catechismusprediking meer aandacht te besteden aan onze gereformeerde bronnen. Ik hoor teveel remonstrantisme en te weinig afstand tot het evangelisch gedachtengoed. De gereformeerde leer is goud waard en is een dijk tegen de stormvloed van allerlei wind van leer.

[Lilian1975]

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

Misschien is het niet nauwkeurig geformuleerd. Maar dat we dit hebben vastgelegd is inderdaad wel uniek.

De wijze waarop andere kerkelijke richtingen invulling geven aan de leerdienst lijkt me daarvan te verschillen. Watson volgt inderdaad de puriteinse preekmethode door eerst de een vraag uit de Westminster Catechismus samen te vatten en dan de waarheid daarvan te bewijzen uit leerstellingen en dat vervolgens toe te passen. Maar of hij dat één of meer keer in zijn leven gedaan heeft, weet ik niet.
De preken van Jonathan Edwards zijn ook in hoge mate leerstellig, maar daarbij moet je dan wel opmerken dat het leerdiensten waren die op de actualiteit van de theologie ingingen.

Klopt. Verder herinner ik mij een gesprek met een CGK predikant lang geleden die als deputaat buitenlandse kerken in Azië was geweest. (Indonesië, Zuid Korea en Japan) Daar was ergens een klein gereformeerd kerkverband waar de D.L. In preken of lezingen werden behandeld. Dacht dat het Japan was. In Zuid Korea zijn de gereformeerde kerken ook nogal leerstellig ingesteld.
Bv de Institutie wordt daar in allerlei kringen bestudeerd.
Denk dat het in Nederland voor alle gereformeerde kerkverbanden goed zou zijn om buiten de catechismusprediking meer aandacht te besteden aan onze gereformeerde bronnen. Ik hoor teveel remonstrantisme en te weinig afstand tot het evangelisch gedachtengoed. De gereformeerde leer is goud waard en is een dijk tegen de stormvloed van allerlei wind van leer.

Ik begrijp daarom ook wel dat men ervoor kiest dat in de leerdiensten te doen. ( ook al is het geen preekstof) zo bereiken ze de hele gemeente. Bij kringen of doordeweeks is hetvecht maar een deel. Ook bij catechisatie zou het op sommige plekken meer kunnen. Helaas op steeds meer plaatsen wordt de catechismus niet meer geleerd. Bij de catechisatie... . Misschien dat het godsdienst onderwijs hier op de reformatorische scholen ,( middelbaar) ook een rol in kan spelen?

[De Rijssenaar]

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

Misschien is het niet nauwkeurig geformuleerd. Maar dat we dit hebben vastgelegd is inderdaad wel uniek.

De wijze waarop andere kerkelijke richtingen invulling geven aan de leerdienst lijkt me daarvan te verschillen. Watson volgt inderdaad de puriteinse preekmethode door eerst de een vraag uit de Westminster Catechismus samen te vatten en dan de waarheid daarvan te bewijzen uit leerstellingen en dat vervolgens toe te passen. Maar of hij dat één of meer keer in zijn leven gedaan heeft, weet ik niet.
De preken van Jonathan Edwards zijn ook in hoge mate leerstellig, maar daarbij moet je dan wel opmerken dat het leerdiensten waren die op de actualiteit van de theologie ingingen.

Klopt. Verder herinner ik mij een gesprek met een CGK predikant lang geleden die als deputaat buitenlandse kerken in Azië was geweest. (Indonesië, Zuid Korea en Japan) Daar was ergens een klein gereformeerd kerkverband waar de D.L. In preken of lezingen werden behandeld. Dacht dat het Japan was. In Zuid Korea zijn de gereformeerde kerken ook nogal leerstellig ingesteld.
Bv de Institutie wordt daar in allerlei kringen bestudeerd.
Denk dat het in Nederland voor alle gereformeerde kerkverbanden goed zou zijn om buiten de catechismusprediking meer aandacht te besteden aan onze gereformeerde bronnen. Ik hoor teveel remonstrantisme en te weinig afstand tot het evangelisch gedachtengoed. De gereformeerde leer is goud waard en is een dijk tegen de stormvloed van allerlei wind van leer.

Ja, precies. Daarom bijvoorbeeld de DL en NGB. Je zou het ook kunnen afwisselen. Bijvoorbeeld om de week HC DL HC DL. Dat zou wel mooi zijn!

[refo]

Vraag mij af of je stelling klopt. Denk wel dat wij als enige structureel uit de catechismus preken en het hebben vastgelegd. Wijlen prof. van ‘t Spijker vond trouwens preken uit de andere belijdenisgeschriften niet kunnen. Opmerking van hem: De D.L. zijn niet gemaakt om te bepreken maar de leer van de D.L. moeten in elke gereformeerde preek aanwezig zijn.

Volgens mij zijn er puriteinen die in ‘leerdiensten’ de geloofsleer bepreekten. Denk aan bv Thomas Watson en John Owen. Ook Samuel Rutherford heeft hele series gehouden die je kunt scharen onder leerdiensten waar de hele gereformeerde dogmatiek aan bod kwam.

Misschien is het niet nauwkeurig geformuleerd. Maar dat we dit hebben vastgelegd is inderdaad wel uniek.

De wijze waarop andere kerkelijke richtingen invulling geven aan de leerdienst lijkt me daarvan te verschillen. Watson volgt inderdaad de puriteinse preekmethode door eerst de een vraag uit de Westminster Catechismus samen te vatten en dan de waarheid daarvan te bewijzen uit leerstellingen en dat vervolgens toe te passen. Maar of hij dat één of meer keer in zijn leven gedaan heeft, weet ik niet.
De preken van Jonathan Edwards zijn ook in hoge mate leerstellig, maar daarbij moet je dan wel opmerken dat het leerdiensten waren die op de actualiteit van de theologie ingingen.

Klopt. Verder herinner ik mij een gesprek met een CGK predikant lang geleden die als deputaat buitenlandse kerken in Azië was geweest. (Indonesië, Zuid Korea en Japan) Daar was ergens een klein gereformeerd kerkverband waar de D.L. In preken of lezingen werden behandeld. Dacht dat het Japan was. In Zuid Korea zijn de gereformeerde kerken ook nogal leerstellig ingesteld.
Bv de Institutie wordt daar in allerlei kringen bestudeerd.
Denk dat het in Nederland voor alle gereformeerde kerkverbanden goed zou zijn om buiten de catechismusprediking meer aandacht te besteden aan onze gereformeerde bronnen. Ik hoor teveel remonstrantisme en te weinig afstand tot het evangelisch gedachtengoed. De gereformeerde leer is goud waard en is een dijk tegen de stormvloed van allerlei wind van leer.

Ja, precies. Daarom bijvoorbeeld de DL en NGB. Je zou het ook kunnen afwisselen. Bijvoorbeeld om de week HC DL HC DL. Dat zou wel mooi zijn!

Nee. De Dordtsche Synode heeft voorgeschreven dat de leerdiensten uit de Heidelbergse Catechismus moeten komen. Dat is logisch. Daarin komen de 12 Artikelen, het gebed, de Wet en de sacramenten aan de orde.
In de DL en de NGB ontbreekt dat grotendeels. Dat zijn ook teveel strijd-geschriften. Dat is nooit goed.

[Charles]

Het blijft toch wel een bijzonder fenomeen dat catchese, onderwijs in de geloofsleer, uiteindelijk ook in vorm en inhoud gelijk zijn geworden aan een kerkdienst.

Ja, dat is precies wat ik bedoel maar dan beter en beknopter gezegd.

[Erskinees]

Heel herkenbaar inderdaad.