Kunnen wij de christelijke ethiek en moraal wel opleggen?

[Luther]

Onlangs had ik een zeer stevig gesprek met een tweetal niet-kerkelijke Nederlanders in mijn omgeving. Op een gegeven moment ging het over de kabinetsformatie. Ik uitte mijn zorgen over de eventuele komst van een Paars-groen-kabinet en somde daarbij op, wat mijn vrees was. Ik noemde de volgende dingen:
- Verbod op de SGP, als zij geen vrouwen op de lijst toelaat
- Schrapping 'enkele-feit-constructie' uit de AWB, waardoor scholen en instellingen met een levensbeschouwelijke grondslag geen personeel mogen afwijzen, louter om het feit dat zij een homosexuele leefwijze hebben. (Het gaat dus nadrukkelijk niet over het zijn van homo!)
- Verruiming euthanasiewetgeving: ook levensmoeheid wordt een aanvaarde reden tot euthanasie
- Pil van Drion wordt gelegaliseerd.
- Winkelopenstelling op zondagen naar 52; vrij laten aan de gemeenten
- Acceptatieplicht leerlingen bijzonder onderwijs; geen toelating meer op basis van onderschrijving van de grondslag van de school (indirecte aantasting van art. 23 Grondwet)
- Ingrijpen personeelsbeleid christelijke organisaties met subsidie van de overheid (o.a. directe aantasting art. 23 Grondwet)
- Afschaffen heffingskorting, waardoor moeders de arbeidsmarkt op worden gejaagd.
- Geen recht op AOW indien moeder bij de kinderen thuis blijft en geen betaald werk doet.
- Aantasting positie kerken en religieuze gemeenschappen, waardoor bijvoorbeeld anti-discriminatiewetgeving dan ook binnen de kerken gaat gelden.

De reactie op deze opsomming was eensluidend: Jij wilt vrijheid voor jezelf en onvrijheid voor een ander.
Hun beider reactie heb ik wat samengevat:

Natuurlijk hoeft u niets in te leveren van hetgeen u dierbaar is. De gedachte alleen al. Maar.........net zomin hoeft een ander iets in te leveren wat haar/hem dierbaar is. Een regering is m.i. voor ALLE inwoners van dit mooie land. En binnen de grenzen van de wetgeving, welke gelukkig op democratische wijze tot stand komen, heeft een ieder haar/zijn recht van leven in vrijheid, waar niemand wordt uitgesloten.U vind dat homo's niet mogen trouwen b.v. op grond van uw Bijbelinterpretatie. Zou u dat dan op willen leggen aan alle mensen die helemaal niets met de Bijbelse inhoud hebben? Het lijkt mij het beste wanneer u de ruimte die u wilt nemen, op uw gronden, ook biedt aan hen die anders wensen, ook weer op hun gronden.

De ‘gevreesde’ punten voor de toekomst zijn vergrotingen van vrijheden van een ander. Anderen gun je kennelijk heel weinig. Geen enkele beperking van de rechten van de refominderheid is nog het geval geweest.
In concreto gaat het ook hier om de garandering van de rechten van anderen: vrouwen, praktiserende homo’s. Maar waarom wil men toch zo nodig vrouwen discrimineren of willen schoolbesturen zich bemoeien met wat iemand in bed doet? Is een beetje fatsoen – terughoudendheid dus – nu echt te veel gevraagd?
Hooguit vraagt de overheid iets redelijks terug: jullie willen dat de staat jullie onderwijs naar jullie believen betaalt? Ok, doen we, maar dan ook voor iedereen toegankelijk. Dat is toch niet onredelijk? Is het werkelijk redelijk dat men eist dat de overheid een besloten subcultuur op alle mogelijke wijzen faciliteert?
Jij wekt de indruk: anderen gunnen we niets, maar zelf willen we alles. Dat is niet fraai. Opkomen voor eigen rechten is sterker als je anderen hetzelfde gunt als wat jezelf eist. En als je een afwijkende moraal wilt handhaven, zul je met redelijke argumenten moeten verdedigen waarom je die vrijheid voor jezelf opeist.

Hoe hiermee om te gaan? Kunnen wij inderdaad wel christelijke ethiek en moraal opleggen aan een buitenstaander die niets met het christelijk geloof heeft?

[albion]

Onlangs had ik een zeer stevig gesprek met een tweetal niet-kerkelijke Nederlanders in mijn omgeving. Op een gegeven moment ging het over de kabinetsformatie. Ik uitte mijn zorgen over de eventuele komst van een Paars-groen-kabinet en somde daarbij op, wat mijn vrees was. Ik noemde de volgende dingen:
- Verbod op de SGP, als zij geen vrouwen op de lijst toelaat
- Schrapping 'enkele-feit-constructie' uit de AWB, waardoor scholen en instellingen met een levensbeschouwelijke grondslag geen personeel mogen afwijzen, louter om het feit dat zij een homosexuele leefwijze hebben. (Het gaat dus nadrukkelijk niet over het zijn van homo!)
- Verruiming euthanasiewetgeving: ook levensmoeheid wordt een aanvaarde reden tot euthanasie
- Pil van Drion wordt gelegaliseerd.
- Winkelopenstelling op zondagen naar 52; vrij laten aan de gemeenten
- Acceptatieplicht leerlingen bijzonder onderwijs; geen toelating meer op basis van onderschrijving van de grondslag van de school (indirecte aantasting van art. 23 Grondwet)
- Ingrijpen personeelsbeleid christelijke organisaties met subsidie van de overheid (o.a. directe aantasting art. 23 Grondwet)
- Afschaffen heffingskorting, waardoor moeders de arbeidsmarkt op worden gejaagd.
- Geen recht op AOW indien moeder bij de kinderen thuis blijft en geen betaald werk doet.
- Aantasting positie kerken en religieuze gemeenschappen, waardoor bijvoorbeeld anti-discriminatiewetgeving dan ook binnen de kerken gaat gelden.

De reactie op deze opsomming was eensluidend: Jij wilt vrijheid voor jezelf en onvrijheid voor een ander.
Hun beider reactie heb ik wat samengevat:

Natuurlijk hoeft u niets in te leveren van hetgeen u dierbaar is. De gedachte alleen al. Maar.........net zomin hoeft een ander iets in te leveren wat haar/hem dierbaar is. Een regering is m.i. voor ALLE inwoners van dit mooie land. En binnen de grenzen van de wetgeving, welke gelukkig op democratische wijze tot stand komen, heeft een ieder haar/zijn recht van leven in vrijheid, waar niemand wordt uitgesloten.U vind dat homo's niet mogen trouwen b.v. op grond van uw Bijbelinterpretatie. Zou u dat dan op willen leggen aan alle mensen die helemaal niets met de Bijbelse inhoud hebben? Het lijkt mij het beste wanneer u de ruimte die u wilt nemen, op uw gronden, ook biedt aan hen die anders wensen, ook weer op hun gronden.

De ‘gevreesde’ punten voor de toekomst zijn vergrotingen van vrijheden van een ander. Anderen gun je kennelijk heel weinig. Geen enkele beperking van de rechten van de refominderheid is nog het geval geweest.
In concreto gaat het ook hier om de garandering van de rechten van anderen: vrouwen, praktiserende homo’s. Maar waarom wil men toch zo nodig vrouwen discrimineren of willen schoolbesturen zich bemoeien met wat iemand in bed doet? Is een beetje fatsoen – terughoudendheid dus – nu echt te veel gevraagd?
Hooguit vraagt de overheid iets redelijks terug: jullie willen dat de staat jullie onderwijs naar jullie believen betaalt? Ok, doen we, maar dan ook voor iedereen toegankelijk. Dat is toch niet onredelijk? Is het werkelijk redelijk dat men eist dat de overheid een besloten subcultuur op alle mogelijke wijzen faciliteert?
Jij wekt de indruk: anderen gunnen we niets, maar zelf willen we alles. Dat is niet fraai. Opkomen voor eigen rechten is sterker als je anderen hetzelfde gunt als wat jezelf eist. En als je een afwijkende moraal wilt handhaven, zul je met redelijke argumenten moeten verdedigen waarom je die vrijheid voor jezelf opeist.

Hoe hiermee om te gaan? Kunnen wij inderdaad wel christelijke ethiek en moraal opleggen aan een buitenstaander die niets met het christelijk geloof heeft?

Kan het omgekeerd wel??

[memento]

1. Vrijheid heeft altijd een prijs. Vrijheid tot abortus betekend onvrijheid voor het ongeboren leven. Vrijheid tot euthanasie betekend kwetsen van mensen die leven als heilig zien. Vrijheid van eigen onderwijs betekend dat mensen van dat onderwijs buitengesloten mogen worden. Etc.

2. Christelijke politiek moet gedreven zijn door principes, voortkomend uit liefde tot God en de naaste. Je wil de ander niet de vrijheid beroven, je wil de ander behoeden dingen te doen waarvan je geloofd dat ze slecht voor hem zijn. Wij geloven dat je door het dienen van God pas echt gelukkig wordt, en dat je door in te gaan tegen Zijn geboden je tijdelijke en eeuwige straffen op de hals haalt. Zonde willen inperken is dus (wanneer het daadwerkelijk vanuit dat oogpunt geschiedt) liefde tot je naaste betonen.

3. Christelijke politiek gaat om de eer van God. De pragmatische houding van het verdedigen van eigenbelangen (zoals oa ds. Visscher, GG) acht ik verwerpelijk. Het gaat niet om eigen belangen, maar om Gods eer. Dat betekend dat we bereid zijn eigen belangen op te offeren, als daarmee werkelijk principiële zaken bereikt kunnen worden.

4. Elke politieke partij of beweging heeft een bepaalde mens- en wereldvisie. Vanuit die visie zullen dingen goed of juist slecht gevonden worden, en zal men proberen hetgeen men slecht vindt te bestrijden en hetgeen men goed vindt te bevorderen. Verwijten aan de christelijke politiek zijn wat dat betreft onterecht, elke partij maakt zich er schuldig aan. Het enige wat het aantoont, is dat de niet-christelijke mens- en wereldvisie steeds verder van de christelijke af komt te staan, en daardoor als steeds vreemder ervaren zal worden.

[huisman]

De tolerantie van de wereld : Moslimambtenaren hoeven geen hand te geven aan vrouwen, Christelijke ambtenaren van burgelijke stand moeten wel homo's trouwen zoniet "berufsverbot"

[Jongere]

De tolerantie van de wereld : Moslimambtenaren hoeven geen hand te geven aan vrouwen, Christelijke ambtenaren van burgelijke stand moeten wel homo's trouwen zoniet "berufsverbot"

Ok,

maar kunnen we in dit topic nu eens verder komen dan deze uitspraken? Want ze zijn bekend en we kunnen dat redelijk goed om als christenen op deze punten inconsequenties aan te geven. Waarmee vooral duidelijk wordt hoever de samenleving heen is.
Maar uiteindelijk komen we er niet met one-liners. De vraag van Luther vraagt denk ik serieuze doordenking. We kunnen de vinger makkelijk bij het negatieve leggen, maar weten we ook waar we vóór staan?

[huisman]

De tolerantie van de wereld : Moslimambtenaren hoeven geen hand te geven aan vrouwen, Christelijke ambtenaren van burgelijke stand moeten wel homo's trouwen zoniet "berufsverbot"

Ok,

maar kunnen we in dit topic nu eens verder komen dan deze uitspraken? Want ze zijn bekend en we kunnen dat redelijk goed om als christenen op deze punten inconsequenties aan te geven. Waarmee vooral duidelijk wordt hoever de samenleving heen is.
Maar uiteindelijk komen we er niet met one-liners. De vraag van Luther vraagt denk ik serieuze doordenking. We kunnen de vinger makkelijk bij het negatieve leggen, maar weten we ook waar we vóór staan?

Ik denk dat we wel weten waar wij voor staan ..maar durven wij er ook voor te staan? Of moeten wij door werkgroepen/comissies enz. alle zaken heroverwegen?

[Joannah]

De tolerantie van de wereld : Moslimambtenaren hoeven geen hand te geven aan vrouwen, Christelijke ambtenaren van burgelijke stand moeten wel homo's trouwen zoniet "berufsverbot"

Moslims willen homo's dood van de kerk gooien, en mogen dat gewoon zeggen, terwijl refo's ze slechts willen ontslaan vanwege hun levenswijze.En dat mag niet.
Laten we als christenen maar gewoon lijdzaam de vrjheid die we nog hebben gebruiken om op een liefdevolle manier mensen te vertellen van ons geloof, ipv iets op te willen leggen, want die houding kom ik ook niet tegen in het Evangelie.

[Gian]

We hebben de taak getuigen te zijn. Ik geloof niet dat we de wereld moeten veranderen. Dat is ook hopeloos in een wereld waar satan de overste is. Daarom geloof ik niet dat we iets op kunnen, of moeten leggen. De huidige wereld is een plaats waar we vreemdelingen en bijwonders zijn, een omgeving waar alles ten dode is opgeschreven.

[Jongere]

De tolerantie van de wereld : Moslimambtenaren hoeven geen hand te geven aan vrouwen, Christelijke ambtenaren van burgelijke stand moeten wel homo's trouwen zoniet "berufsverbot"

Ok,

maar kunnen we in dit topic nu eens verder komen dan deze uitspraken? Want ze zijn bekend en we kunnen dat redelijk goed om als christenen op deze punten inconsequenties aan te geven. Waarmee vooral duidelijk wordt hoever de samenleving heen is.
Maar uiteindelijk komen we er niet met one-liners. De vraag van Luther vraagt denk ik serieuze doordenking. We kunnen de vinger makkelijk bij het negatieve leggen, maar weten we ook waar we vóór staan?

Ik denk dat we wel weten waar wij voor staan ..maar durven wij er ook voor te staan? Of moeten wij door werkgroepen/comissies enz. alle zaken heroverwegen?

Nee, dan heb je je standpunt t.o.v. de vraag van de topicstarter al bij voorbaat ingenomen. Het gaat erom dat we de vraag beantwoorden.

[jvdg]

Onze ethiek en moraal kunnen wij niet opleggen.
De antwoorden die RF-Luther kreeg zijn alléén te weerleggen vanuit de bijbel.
Als die bijbel echter geen gezag heeft, heb je geen basis om je standpunten te verdedigen in een wereld die niet de onze is.
Blijft over, het vóórleven en getuigen van die bijbelse standpunten, zoals Paulus schreef aan de Korinthiërs (1e):

12 Want onze roem is deze, namelijk de getuigenis onzer consciëntie, dat wij in eenvoudigheid en oprechtheid Gods, niet in vleselijke wijsheid, maar in de genade Gods in de wereld verkeerd hebben, en allermeest bij ulieden.

[ZWP]

1. Vrijheid heeft altijd een prijs. Vrijheid tot abortus betekend onvrijheid voor het ongeboren leven. Vrijheid tot euthanasie betekend kwetsen van mensen die leven als heilig zien. Vrijheid van eigen onderwijs betekend dat mensen van dat onderwijs buitengesloten mogen worden. Etc.

Ne hoor, vrijheid tot abortus betekent niet dat je verplicht bent om abortus te plegen. Vrijheid van euthanasie betekent dat iedereen zelf mag bepalen of ie euthanasie wil plegen. Christenen zullen dat niet doen, maar als je euthanasie verbiedt ontneem je anderen de vrijheid om daar wel voor te kiezen.

2. Christelijke politiek moet gedreven zijn door principes, voortkomend uit liefde tot God en de naaste. Je wil de ander niet de vrijheid beroven, je wil de ander behoeden dingen te doen waarvan je geloofd dat ze slecht voor hem zijn. Wij geloven dat je door het dienen van God pas echt gelukkig wordt, en dat je door in te gaan tegen Zijn geboden je tijdelijke en eeuwige straffen op de hals haalt. Zonde willen inperken is dus (wanneer het daadwerkelijk vanuit dat oogpunt geschiedt) liefde tot je naaste betonen.

Maar je snapt niet dat mensen die niets met God of godsdienst hebben dit een flauwekul-redenering vinden? Ze hebben toch geen boodschap aan 'een god die niet bestaat'? Zij zeggen 'geef ons de vrijheid om zelf ons leven in te richten, dan mogen jullie christenen ook je leven op je eigen manier inrichten, maar leg het niet aan ons op!'.

3. Christelijke politiek gaat om de eer van God. De pragmatische houding van het verdedigen van eigenbelangen (zoals oa ds. Visscher, GG) acht ik verwerpelijk. Het gaat niet om eigen belangen, maar om Gods eer. Dat betekend dat we bereid zijn eigen belangen op te offeren, als daarmee werkelijk principiële zaken bereikt kunnen worden.

Verdedigen van eigen belangen moet op zich kunnen, maar als je (lang) geen meerderheid hebt, moet je niet opkijken als er niet naar je geluisterd wordt.

4. Elke politieke partij of beweging heeft een bepaalde mens- en wereldvisie. Vanuit die visie zullen dingen goed of juist slecht gevonden worden, en zal men proberen hetgeen men slecht vindt te bestrijden en hetgeen men goed vindt te bevorderen. Verwijten aan de christelijke politiek zijn wat dat betreft onterecht, elke partij maakt zich er schuldig aan. Het enige wat het aantoont, is dat de niet-christelijke mens- en wereldvisie steeds verder van de christelijke af komt te staan, en daardoor als steeds vreemder ervaren zal worden.

Dat laatste klopt ongetwijfeld, maar dat eerst? Nogmaals: abortus/euthanasie verbieden, beperkt de bewegingsruimte van mensen die er totaal geen probleem in zien, terwijl vrijheid van abortus/euthansie christenen wél de ruimte geeft om het niet te doen.

[memento]

1. Vrijheid heeft altijd een prijs. Vrijheid tot abortus betekend onvrijheid voor het ongeboren leven. Vrijheid tot euthanasie betekend kwetsen van mensen die leven als heilig zien. Vrijheid van eigen onderwijs betekend dat mensen van dat onderwijs buitengesloten mogen worden. Etc.

Ne hoor, vrijheid tot abortus betekent niet dat je verplicht bent om abortus te plegen. Vrijheid van euthanasie betekent dat iedereen zelf mag bepalen of ie euthanasie wil plegen. Christenen zullen dat niet doen, maar als je euthanasie verbiedt ontneem je anderen de vrijheid om daar wel voor te kiezen.

Elke vrijheid heeft altijd een prijs. Het is dan zo dat abortus een vrijheid oplevert voor de moeder, het levert een onvrijheid op voor de vader (moeder mag ook abortus plegen op zijn kind zonder zijn toestemming) en voor het kind. Zelfde met euthanasie: Wie iemand de vrijheid geeft om zelf zijn leven te beëindigen, ontneemt een ander het "recht" om niet gekwetst te worden in zijn overtuiging dat het leven heilig is. Etc.

Filosofisch is trouwens hierover genoeg geschreven. Vrijheid brengt altijd kosten met zich mee. Wie tegen bepaalde vrijheden is, is dus niet per definitie intolerant, maar maakt slechts andere afwegingen tussen de kosten en baten van een vrijheid. Of, anders gezegd: Die kiest ervoor om vrijheden/rechten, die als kosten van een bepaalde vrijheid gelden, te verdedigen. Bv: Wie tegen euthanasie is, vindt het recht van het kind en de vader zwaarder wegen dan de vrijheid van de moeder om te mogen kiezen om het ongeboren leven te beëindigen.

2. Christelijke politiek moet gedreven zijn door principes, voortkomend uit liefde tot God en de naaste. Je wil de ander niet de vrijheid beroven, je wil de ander behoeden dingen te doen waarvan je geloofd dat ze slecht voor hem zijn. Wij geloven dat je door het dienen van God pas echt gelukkig wordt, en dat je door in te gaan tegen Zijn geboden je tijdelijke en eeuwige straffen op de hals haalt. Zonde willen inperken is dus (wanneer het daadwerkelijk vanuit dat oogpunt geschiedt) liefde tot je naaste betonen.

Maar je snapt niet dat mensen die niets met God of godsdienst hebben dit een flauwekul-redenering vinden? Ze hebben toch geen boodschap aan 'een god die niet bestaat'? Zij zeggen 'geef ons de vrijheid om zelf ons leven in te richten, dan mogen jullie christenen ook je leven op je eigen manier inrichten, maar leg het niet aan ons op!'.

Elke politieke partij en beweging heeft haar eigen ideaal, waarnaar ze de wereld willen inrichten. Neem de D66, wat zichzelf heel tolerant vindt. De D66 wil, vanuit haar visie, christelijke scholen in veel van hun vrijheden beperken. Omdat dat past in HUN ideaal. Zo hebben christenen ook het recht om in het publieke domein HUN idealen te willen verwerkelijken, ook als dat door anderen als onvrijheid wordt gezien.

3. Christelijke politiek gaat om de eer van God. De pragmatische houding van het verdedigen van eigenbelangen (zoals oa ds. Visscher, GG) acht ik verwerpelijk. Het gaat niet om eigen belangen, maar om Gods eer. Dat betekend dat we bereid zijn eigen belangen op te offeren, als daarmee werkelijk principiële zaken bereikt kunnen worden.

Verdedigen van eigen belangen moet op zich kunnen, maar als je (lang) geen meerderheid hebt, moet je niet opkijken als er niet naar je geluisterd wordt.

M.i. moet het verdedigen van eigen belangen ondergeschikt zijn. Het mag, maar is m.i. geen doel op zich.

4. Elke politieke partij of beweging heeft een bepaalde mens- en wereldvisie. Vanuit die visie zullen dingen goed of juist slecht gevonden worden, en zal men proberen hetgeen men slecht vindt te bestrijden en hetgeen men goed vindt te bevorderen. Verwijten aan de christelijke politiek zijn wat dat betreft onterecht, elke partij maakt zich er schuldig aan. Het enige wat het aantoont, is dat de niet-christelijke mens- en wereldvisie steeds verder van de christelijke af komt te staan, en daardoor als steeds vreemder ervaren zal worden.

Dat laatste klopt ongetwijfeld, maar dat eerst? Nogmaals: abortus/euthanasie verbieden, beperkt de bewegingsruimte van mensen die er totaal geen probleem in zien, terwijl vrijheid van abortus/euthansie christenen wél de ruimte geeft om het niet te doen.

Je maakt weer dezelfde denkfout. Elke vrijheid heeft kosten. De vrijheid tot abortus betekend onvrijheid voor de vader en het kind. De vrijheid tot eigen onderwijs betekend onvrijheid om onbeperkt voor je kind een school te kiezen, en beperkt de vrijheid van een leerkracht om op elke school die hij wil te gaan werken. Etc. Het is kortzichtig om alleen vanuit de baten van een bepaalde vrijheid te denken, en niet te letten op de kosten.

[Josephus]

De vrijheid tot eigen onderwijs betekend onvrijheid om onbeperkt voor je kind een school te kiezen [...]

Ik neem aan dat 'onbeperkt' hier moet worden vervangen door 'beperkt'?

[memento]

De vrijheid tot eigen onderwijs betekend onvrijheid om onbeperkt voor je kind een school te kiezen [...]

Ik neem aan dat 'onbeperkt' hier moet worden vervangen door 'beperkt'?

Nee. Een refo-school mag leerlingen weigeren die de grondslag niet onderschrijven. Dat is dus onvrijheid, voor die Moslim-moeder, die vlakbij die refo-school woont, maar haar kind daar niet naar school kan doen omdat ze dan iets moet ondertekenen waar ze niet achter kan staan.

[parsifal]

De vraag is te interessant om er direct moslims bij te halen en ons lekker achtergesteld te gaan gedragen.

Vrijheid staat deels ter discussie omdat we in een verzorgingsstaat leven (Zowel in Nederland als Zweden, dus ik kan van "we" spreken). We hebben een sociaal vangnet, we betalen zorg en onderwijs gezamelijk en daarom hebben we ook gezamelijk inspraak in zaken. Vrijheid van onderwijs zou minder een discussie moeten zijn als iedereen zelf voor onderwijs betaalt en we zeggen dat opvoeding primair de taak van de ouders is.
Ik heb sterk het idee dat een partij als D66 impliciet deze taak bij de maatschappij als geheel heeft gelegd.

Zelf zie ik hier ook een principieel verschil tussen abortus en euthenasie. Bij abortus is een embryo betrokken. Op het moment is het ongeboren leven tot 24 weken rechteloos en hier is goed bezwaar tegen te maken. Alleen kijken naar het recht van de moeder doet geen recht aan de bezwaren van anderen. In het geval van euthenasie is er geen benadeelde partij (als we sociale druk niet meenemen in de overweging), iedmand beslist over zijn eigen leven, en buiten het gat dat hij/zij achterlaat gaat het leven gewoon door.

Wat m.i. wel te vergelijken is met abortus (als het om vrijheid gaat) is de omgang met dieren. Zoals SGP en CU een stem proberen te geven aan de stemmelozen, zo probeert de partij voor de dieren dat ook. Christelijke bezinning hier zou goed op zijn plaats zijn en zeker SGP heeft in het verleden vaak de economische belangen van boeren wel heel zwaar laten wegen, zonder echt het dierenwelzijn in de argumentatie te betrekken. Het belang van de boeren is belangrijk, net als het belang van de vrouwen dat is met betrekking tot abortus. Echter het zwijgen over de stemmeloze derde partij is niet eerlijk.