Zondag of sabbat?

[Tiberius]

Kun je dat voorbeeld uit Johannes even noemen.

Openbaring 1 : 10

Dat in Handelingen de Sabbat gehouden wordt is niet opmerkelijk. Alle apostelen en bijna alle evangelisten waren zelf Joden, en dus gebonden aan het Sabbatsgebod. En ik heb al eerder gezegd: als de volledige Decaloog een eeuwige inzetting voor alle gelovigen is, dan moeten we linea recta weer terug naar de zevende dag.

Dat denk ik niet, hoor.
Met het houden van de eerste dag als christelijke rustdag staan we in de lijn van de apostelen, zoals in de Handelingen opgetekend. Dat lijkt me voldoende aanwijzing.
Christus heeft de wet vervuld en wij houden Zijn opstandingsdag als rustdag.

De catechismus is daar duidelijk in: ... dat ik, inzonderheid op den sabbat, dat is op den rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome.

[Toeschouwer]

Kun je dat voorbeeld uit Johannes even noemen.

Openbaring 1 : 10

Dat in Handelingen de Sabbat gehouden wordt is niet opmerkelijk. Alle apostelen en bijna alle evangelisten waren zelf Joden, en dus gebonden aan het Sabbatsgebod. En ik heb al eerder gezegd: als de volledige Decaloog een eeuwige inzetting voor alle gelovigen is, dan moeten we linea recta weer terug naar de zevende dag.

Dat denk ik niet, hoor.
Met het houden van de eerste dag als christelijke rustdag staan we in de lijn van de apostelen, zoals in de Handelingen opgetekend. Dat lijkt me voldoende aanwijzing.
Christus heeft de wet vervuld en wij houden Zijn opstandingsdag als rustdag.

De catechismus is daar duidelijk in: ... dat ik, inzonderheid op den sabbat, dat is op den rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome.

Wat vergeten wordt is dat de eerste dag van de week begint na zonsondergang van de sabbat.
Dus op onze zaterdagavond kwamen de Messias belijdende Joden bijeen. Op onze zondag werkten ze gewoon.
Wij zijn er zo aan gewend dat de zondag begint om 12.00 uur midden in de nacht. In de bijbelse tijdrekening is dat zeker niet het geval.
Dat verklaart alle heisa over sabbat/zondag.

[Tiberius]

Dat verklaart alle heisa over sabbat/zondag.

Welke heisa bedoel je?

[Erasmiaan]

Kun je dat voorbeeld uit Johannes even noemen.

Openbaring 1 : 10

Dat in Handelingen de Sabbat gehouden wordt is niet opmerkelijk. Alle apostelen en bijna alle evangelisten waren zelf Joden, en dus gebonden aan het Sabbatsgebod. En ik heb al eerder gezegd: als de volledige Decaloog een eeuwige inzetting voor alle gelovigen is, dan moeten we linea recta weer terug naar de zevende dag.

Dat denk ik niet, hoor.
Met het houden van de eerste dag als christelijke rustdag staan we in de lijn van de apostelen, zoals in de Handelingen opgetekend. Dat lijkt me voldoende aanwijzing.
Christus heeft de wet vervuld en wij houden Zijn opstandingsdag als rustdag.

De catechismus is daar duidelijk in: ... dat ik, inzonderheid op den sabbat, dat is op den rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome.

Wat vergeten wordt is dat de eerste dag van de week begint na zonsondergang van de sabbat.
Dus op onze zaterdagavond kwamen de Messias belijdende Joden bijeen. Op onze zondag werkten ze gewoon.
Wij zijn er zo aan gewend dat de zondag begint om 12.00 uur midden in de nacht. In de bijbelse tijdrekening is dat zeker niet het geval.
Dat verklaart alle heisa over sabbat/zondag.

Nee hoor. Als er dag staat in de Bijbel dan is dat ook gewoon overdag. De vrouwen gingen naar het graf op de eerste dag der week, als het begon te lichten. Dus niet 's avonds maar 's ochtends. Duidelijk genoeg.

[Toeschouwer]

Als je wel eens in Israël komt, begint op onze zaterdagavond de drukte weer op gang te komen, de winkels gaan open. Voor ongeveer 2000 jaar terug kwamen de Messias belijdende Joden dan bij elkaar. We lezen zelfs van Paulus dat hij zijn rede liet uitlopen tot middernacht.

Omdat wij geen rekening houden dat de nieuwe dag in de bijbelse tijdrekening na zonsondergang begint, hebben wij nu discussie hier op dit forum, wat ik heisa noem.

Trouwens alle Messias belijdende Joodse gemeentes anno 2008 houden de sabbat.

Een commentaar van een roomse schrijver:
Gij wilt mij vertellen dat de zaterdag de sabbat der Joden was en de zondag de sabbat der Christenen. De dag is dus veranderd! Maar door wien?? Wie heeft de uitdrukkelijke autoriteit om een uitdrukkelijk gebod van de Almachtige God te veranderen? Waar God gesproken heeft: Gij zult de zevende dag heiligen, wie durft dan zeggen: Neen, gij moogt werken en allerlei wereldse bezigheden verrichten, maar gij zult in plaats daarvan de eerste dag onderhouden. Dat is een vraag van het hoogste gewicht en ik kan niet zien hoe gij daarop een antwoord kunt geven. Gij zijt een protestant en gij geeft u voor dat gij houdt aan de Heilige Schrift en die alleen; en toch in één punt, zo belangrijk als het vieren van een dag uit de zeven als een heilige dag in de in plaats van die, welke in de Heilige Schrift bevolen wordt. Het gebod om de zevende dag te heiligen is één der tien geboden. Gij gelooft dat de andere negen nog van kracht zijn: wie gaf u dan het recht om naar willekeur te handelen met het vierde gebod? (..) dan moet gij in staat zijn om uit het NT bewijsgronden aan te voeren tot staving van de verandering van het vierde gebod.

Library of Christian Doctrine: Why don't you keep the Holy Sabbat? blz 3

In de roomse kerk gelooft men dat de kerk de bevoegdheid heeft zaken te veranderen, daarom op gezag van de roomse kerk is de dag veranderd en verwijten zij ons dat wij dat gezag van de kerk in deze aanvaarden en het oordeel van de kerk hoger achten dan de Schrift alleen.

[Tiberius]

Als je wel eens in Israël komt, begint op onze zaterdagavond de drukte weer op gang te komen, de winkels gaan open. Voor ongeveer 2000 jaar terug kwamen de Messias belijdende Joden dan bij elkaar. We lezen zelfs van Paulus dat hij zijn rede liet uitlopen tot middernacht.

Het gaat daar (in Handelingen 20) over de eerste dag van de week, dus onze zondag. Zijn rede strekte zich dus uit tot maandagochtend, de dag waarop hij zou verreizen.

Verder lees ik in Mattheus 28 (wat Erasmiaan ook al noemde): En laat [na] de sabbat, als het begon te lichten, tegen den eersten [dag] der week.
Ik neem het expres uit Mattheus, omdat hij zijn evangeliebeschrijving primair tot de Joden richtte. Juist hij is hier heel (men zou haast zeggen: overdreven) nauwkeurig in. Met nauwkeurigheid bestrijdt hij in dit hoofdstuk diverse joodse dwalingen.
Tegen de eerste dag van de week, zegt hij. Het was dus nog niet de eerste dag van de week, maar het begon al wel te lichten. Of denk je soms dat dat onweer was?

Omdat wij geen rekening houden dat de nieuwe dag in de bijbelse tijdrekening na zonsondergang begint, hebben wij nu discussie hier op dit forum, wat ik heisa noem.

Nee, die discussie heeft niets te maken met het wel of geen rekening houden dat de nieuwe dag na zonsondergang begint. Maar met het feit dat men de rustdag naar eigen goeddunken en op eigen tijd wenst in te vullen. Als we nu maar van die zondag als rustdag af zijn, dat lukt ook wel door verwarring te zaaien over het tijdstip.
Een ondergraving dus van het vierde gebod, de zondagsheiliging.

Trouwens alle Messias belijdende Joodse gemeentes anno 2008 houden de sabbat.

Dat overtuigt mij niet. Dat doen de zevendedagsadventisten ook.

In de roomse kerk gelooft men dat de kerk de bevoegdheid heeft zaken te veranderen, daarom op gezag van de roomse kerk is de dag veranderd en verwijten zij ons dat wij dat gezag van de kerk in deze aanvaarden en het oordeel van de kerk hoger achten dan de Schrift alleen.

Los van het feit dat onze kerken voortkomen uit de Roomse Kerk (en dus bijvoorbeeld ook Augustinus rooms was!) is dat ook de lijn van de apostelen en evangelisten, zoals we in de Handelingen opgetekend zien.
Christus heeft de wet vervuld en wij houden Zijn opstandingsdag als rustdag.

[Toeschouwer]

Tiberius schreef:
Het gaat daar (in Handelingen 20) over de eerste dag van de week, dus onze zondag. Zijn rede strekte zich dus uit tot maandagochtend, de dag waarop hij zou verreizen.

Reken je met met de bijbelse tijdrekening dan zou de bijeenkomst na afloop van de sabbat plaatsgevonden kunnen hebben. Reken je met de Romeinse tijdrekening dan zou de bijeenkomst op zondagavond plaatsgevonden kunnen hebben. Het probleem met deze laatste visie is wel dat Lucas de bijbelse weekindeling (die Romeinen niet gebruikten) zou combineren met de Romeinse dagindeling (van middernacht tot middernacht).
Volgens David Stern gebruikte Lucas in Hand. 20:7 een in het Grieks vertaalde Hebreeuwse uitdrukking die letterlijk aangeeft: bij het vertrekken van de sabbat.
Het is maar waar je voor kiest! Ga je er van uit dat de sabbat verplaatst is naar de eerste dag van de week, dan zeg je Paulus sprak in Troas op zondagavond, doe je dat niet, dan zeg je het was op zaterdagavond.

Tiberius schreef:
Verder lees ik in Mattheus 28 (wat Erasmiaan ook al noemde): En laat [na] de sabbat, als het begon te lichten, tegen den eersten [dag] der week.
Ik neem het expres uit Mattheus, omdat hij zijn evangeliebeschrijving primair tot de Joden richtte. Juist hij is hier heel (men zou haast zeggen: overdreven) nauwkeurig in. Met nauwkeurigheid bestrijdt hij in dit hoofdstuk diverse joodse dwalingen.
Tegen de eerste dag van de week, zegt hij. Het was dus nog niet de eerste dag van de week, maar het begon al wel te lichten. Of denk je soms dat dat onweer was?

Je mag met mij wel de spot drijven, dat geeft niet. Met nauwkeurig vertalen zou je ook hier nog wel verrast kunnen worden.

Omdat wij geen rekening houden dat de nieuwe dag in de bijbelse tijdrekening na zonsondergang begint, hebben wij nu discussie hier op dit forum, wat ik heisa noem.

Tiberius schreef:
Nee, die discussie heeft niets te maken met het wel of geen rekening houden dat de nieuwe dag na zonsondergang begint. Maar met het feit dat men de rustdag naar eigen goeddunken en op eigen tijd wenst in te vullen. Als we nu maar van die zondag als rustdag af zijn, dat lukt ook wel door verwarring te zaaien over het tijdstip.
Een ondergraving dus van het vierde gebod, de zondagsheiliging.

Ja, als je meent dat de dag van de sabbat verplaatst is naar de eerste dag, dan kom je tot deze conclusie. In onze gemeente wordt elke zondag ook het vierde gebod gelezen en ik hoor nooit dat dit de zondag is.
Zouden wij dat er nu maar bij moeten zeggen: gemeente dat was toen voor Israël maar dit ene gebod is veranderd dat is nu de zondag?

Trouwens alle Messias belijdende Joodse gemeentes anno 2008 houden de sabbat.

Tiberius schreef:
Dat overtuigt mij niet. Dat doen de zevendedagsadventisten ook.
Dat vind ik de arrogantie van het christendom tegen over de de Messias belijdende Joden. Wij weten het kennelijk beter.

In de roomse kerk gelooft men dat de kerk de bevoegdheid heeft zaken te veranderen, daarom op gezag van de roomse kerk is de dag veranderd en verwijten zij ons dat wij dat gezag van de kerk in deze aanvaarden en het oordeel van de kerk hoger achten dan de Schrift alleen.

Tiberius schreef:
Los van het feit dat onze kerken voortkomen uit de Roomse Kerk (en dus bijvoorbeeld ook Augustinus rooms was!) is dat ook de lijn van de apostelen en evangelisten, zoals we in de Handelingen opgetekend zien.
Christus heeft de wet vervuld en wij houden Zijn opstandingsdag als rustdag.[/quote]

Prima, de meesten van ons houden onze rustdag op zondag en gaan dan naar de verschillende kerken.
Maar dat was de vraag niet. De vraag was of het vierde gebod veranderd is. Ik heb nog nooit een predikant horen zeggen: Gemeente, deze rustdag in nu verplaatst naar de eerste dag van de week. Corrigeer dat even in uw Bijbel.

[freek]

Prima, de meesten van ons houden onze rustdag op zondag en gaan dan naar de verschillende kerken.
Maar dat was de vraag niet. De vraag was of het vierde gebod veranderd is. Ik heb nog nooit een predikant horen zeggen: Gemeente, deze rustdag in nu verplaatst naar de eerste dag van de week. Corrigeer dat even in uw Bijbel.

Precies, dat wilde ik slechts duidelijk maken. Niemand zal betwisten dat de eerste christengemeenten op de eerste dag van de week bij elkaar kwamen. Niemand heeft er moeite mee, dat wij in navolging van deze christenen óók op de eerste dag van de week als chr. gemeente samenkomen. Maar wat wél discutabel is, is dat wij van de eerste dag der week de nieuwe sabbat hebben gemaakt, die wij op dezelfde manier moeten heiligen zoals het joodse volk hún sabbat, de zaterdag moesten en moeten heiligen. Want in dit geval brengen wij dus eigenhandig een wijziging aan in de Wet die God aan Zijn volk Israel gegeven heeft.

[freek]

Ik vind in dit verband de cathechismusvraag wel heel mooi, met name het laatste gedeelte.

Vr.103. Wat gebiedt God in het vierde gebod?
Antw. Eerstelijk dat de kerkedienst, of het predikambt, en de scholen onderhouden worden , en dat ik, inzonderheid op den sabbat, dat is op den rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome, om Gods Woord te horen, de Sacramenten te gebruiken, God den Heere openlijk aan te roepen, en den armen Christelijke handreiking te doen; ten andere dat ik al de dagen mijns levens van mijn boze werken ruste, den Heere door Zijn Geest in mij werken late, en alzo den eeuwigen sabbat in dit leven aanvange.

Zoals in het Oude Testament slechts één dag speciaal voor de Heere afgezonderd moest zijn, zo behoren wij elke dag aan Hem toe te wijden. Maar dan wel uit liefde, en niet uit dwang.

[ZWP]

Precies, dat wilde ik slechts duidelijk maken. Niemand zal betwisten dat de eerste christengemeenten op de eerste dag van de week bij elkaar kwamen. Niemand heeft er moeite mee, dat wij in navolging van deze christenen óók op de eerste dag van de week als chr. gemeente samenkomen. Maar wat wél discutabel is, is dat wij van de eerste dag der week de nieuwe sabbat hebben gemaakt, die wij op dezelfde manier moeten heiligen zoals het joodse volk hún sabbat, de zaterdag moesten en moeten heiligen. Want in dit geval brengen wij dus eigenhandig een wijziging aan in de Wet die God aan Zijn volk Israel gegeven heeft.

Ik denk inderdaad dat je hiermee de spijker op z'n kop slaat, alhoewel ik betwijfel of we in de reformatorische gezindte hier mee uit de voeten kunnen. Aan de andere kant: wordt de zondag niet steeds minder 'Joods' ingevuld, kan er al niet veel meer mee door dan vroeger? Wellicht is dat dan toch een goede/bijbelse ontwikkeling.

[Tiberius]

Reken je met met de bijbelse tijdrekening dan zou de bijeenkomst na afloop van de sabbat plaatsgevonden kunnen hebben. Reken je met de Romeinse tijdrekening dan zou de bijeenkomst op zondagavond plaatsgevonden kunnen hebben.

Reken maar dat Lukas als wetenschapper de Griekse tijdrekening gebruikte. Dat doet hij in zijn evangeliebeschrijving ook.

Het is maar waar je voor kiest! Ga je er van uit dat de sabbat verplaatst is naar de eerste dag van de week, dan zeg je Paulus sprak in Troas op zondagavond, doe je dat niet, dan zeg je het was op zaterdagavond.

Niet mee eens; er staat duidelijk "op de eerste dag van de week".

Met nauwkeurig vertalen zou je ook hier nog wel verrast kunnen worden.

Het zou zomaar kunnen.

Trouwens alle Messias belijdende Joodse gemeentes anno 2008 houden de sabbat.

Dat overtuigt mij niet. Dat doen de zevendedagsadventisten ook.

Dat vind ik de arrogantie van het christendom tegen over de de Messias belijdende Joden. Wij weten het kennelijk beter.

Heeft niets met arrogantie te maken; we gaan in het spoor van de apostelen en niet in dat van de Messias belijdende Joden.

Maar dat was de vraag niet. De vraag was of het vierde gebod veranderd is. Ik heb nog nooit een predikant horen zeggen: Gemeente, deze rustdag in nu verplaatst naar de eerste dag van de week. Corrigeer dat even in uw Bijbel.

Nogmaals: daar hoeft de Bijbel niet voor gecorrigeerd te worden. Het is heel duidelijk het spoor van de apostelen, zoals uit de Handelingen blijkt.
En om je eigen argument om te draaien: ik heb nog nooit een predikant horen zeggen "schrap de woorden 'dat is op den rustdag' maar uit antwoord 103 van de HC".

[Toeschouwer]

Trouwens alle Messias belijdende Joodse gemeentes anno 2008 houden de sabbat.

Dat overtuigt mij niet. Dat doen de zevendedagsadventisten ook.

Dat vind ik de arrogantie van het christendom tegen over de de Messias belijdende Joden. Wij weten het kennelijk beter.

Heeft niets met arrogantie te maken; we gaan in het spoor van de apostelen en niet in dat van de Messias belijdende Joden.

Is dat het spoor van de apostelen?

Hieronder citaten uit het boek van G. Arnold (±1700), deel 1, De ware afbeelding der eerste christenen, hfst.4, van blz. 233 - 247.
Nu is de vraag, óf de eerste christenen straks weder een nieuw juk opgelegd wierd, en óf zij uit bevél der Apostelen, óf anderszins gedwongen werden, een ándere dag alzo te vieren?

Het eenparig antwoord van alle verstandigen is, dat men NIET ZEKER WEET, wanneer, hoe, en waar de zogenaamde ZONDAG in de eerste Gemeente opgekomen is! Men leest wel, Hand. 20:7. Dat de discipelen op den eerste dag der week bijeen gekomen waren; en ook dat Paulus bevolen heeft, dat een iegelijk op de eerste dag der week iets bij hem zelve zoude wegleggen tót aalmoezen, 1 Cor. 16:2. Maar NERGENS wordt een ZéKERE dag in de week benoemd, veel min DE DAG DES HEEREN, gelijk men die daarná op 't goedvinden der Leeraaren genoemd heeft. NA DE TIJD DER APOSTELEN VINDT MEN DAARVAN GEEN SPOOR, tót op het einde der eerste HONDERD JAREN, omtrent welke tijd Plinius verhaalt, dat de Christenen op een 'gezette dag waren bijeen gekomen. Ignatius schrijft ook wel DAG DES HEEREN; maar zijn woorden schijnen meer te behelzen, dan men ze doorgaans op­neemt:

Maar dat déze of andere Leeraars toenmaals zékere dagen zouden aanbevolen, en der Gemeente opgedrongen hebben, LEZEN WIJ NIET.

Het bekendste en oudste getuigenis van de ZONDAG zal mogelijk bij Justinus zijn, die aldus schrijft: Op den Zondag komen allen die in de stad óf op 't land wonen tesamen, en lezen de schriften der Apostelen en Profe­ten. En andermaal: Op Zondag houden wij doorgaans met malkan­deren byeenkomst. Waarbij aan te merken is, dat hij van GEEN GEBOD óf BEVEL gewag maakt, maar dat hij er maar van spreekt als een INGEVOERDE GEWOONTE.

Oudere bewijzen (voor de zondag) vindt men hiervan niet, VEEL MIN DAT DE APOSTELEN DIEN DAG ZOUDEN INGESTELD HEBBEN.

Dat de 'eerste christenen' ná HONDERD jaren het juiste spoor verlieten en of reeds bijster waren blijkt duidelijk. De zondagsviering berust NIET op een BEVEL of Goddelijk GEBOD, slechts op een GEWOONTE!

Er waren er onder de eerste christenen die de sabbat gemaks­halve afschaften, dit, terwijl de Apostelen wél de sabbat hielden
Hand.13:42-44
42 En als de Joden uitgegaan waren uit de synagoge, baden de heidenen, dat tegen den naasten sabbat hun dezelfde woorden zouden gesproken worden.
43 En als de synagoge gescheiden was, volgden velen van de Joden en van de godsdienstige Jodengenoten Paulus en Barnabas; welke tot hen spraken, en hen vermaanden te blijven bij de genade Gods.
44 En op den volgenden sabbat kwam bijna de gehele stad samen, om het Woord Gods te horen.
Handelingen 16:13:
En op den dag des sabbats gingen wij buiten de stad aan de rivier, waar het gebed placht te geschieden; en nedergezeten zijnde, spraken wij tot de vrouwen, die samengekomen waren.

In één enkele eeuw is het verval reeds zó groot, en zijn de rollen algeheel omgedraaid. Men durfde stellen dat het vieren van de sabbat slechts nog was voor de vleselijke mensen, maar voor hen als geestelijken was dat niet meer nodig. Zij zouden vrij van de wet zijn. De invloeden van de Gnostiek zijn tast­baar, en het antinomianisme aantoonbaar. Werkheiligheid ener­zijds, en wetteloosheid anderzijds baanden de weg naar ROME.

Duidelijk is dat de verschuiving van de SABBAT naar de ZONDAG NIET berust op een Goddelijk bevel, noch door de Apostelen heeft plaatsgehad, en ook niet door de christenen van het eerste uur is geschied, maar ...... dat de christenen van de tweede eeuw verantwoor­delijk zijn voor deze verschuiving.

[Zonderling]

Tegen de stellingname van Toeschouwer valt onder meer het volgende in te brengen:

[1] De oorsprong van de zondagsviering ligt reeds in het NT.

(a) Dit blijkt uit Handelingen 20:7. (Calvijn meende - ten onrechte - dat hier gelezen moest worden: "één van de sabbatten". De Griekse uitdrukking is echter een Hebraïsme en betekent wel degelijk alleen maar "de eerste [dag] van de week. Eén betekent naar Hebreeuws gebruik als het gaat om het tellen van dagen namelijk 'eerste' (zie b.v. Genesis 1:5). Sabbat betekent zowel sabbat als week. Ik heb hier onderzoek naar gedaan en alleen de vertaling: 'eerste [dag] van de week' is correct.) Het betreft hier de zondagavond, zoals ook Johannes (Joh. 20:19) de avond van de opstandingsdag nog de eerste dag van de week noemt - in afwijking van de Joodse dagindeling. De melding in Handelingen 20:6,7 is niet per vergissing of toevallig, maar doelbewust en drukt gezien de context een gewoonte uit die dus toen reeds plaatshad. Het is onmogelijk dat dit buiten de instelling en goedkeuring van de apostelen heeft plaatsgevonden.

(b) Wat daar ook voor pleit is dat de Evangeliën 5 of 6 maal vermelden dat Christus op de eerste dag van de week is opgestaan. NOOIT wordt zoiets in de Evangeliën of in de Handelingen vermeld behalve wanneer dat FUNCTIONEEL is, zelfs de dag van de kruisiging wordt nergens nadrukkelijk genoemd. Dat betekent dat deze 5 of 6-voudige vermelding een SPECIFIEK DOEL heeft gehad. De Evangelisten hebben daarmee aan hun tijdgenoten aangegeven dat het feit dat Christus op deze dag is opgestaan samenhangt met de viering van deze dag die TOEN REEDS bij allen bekend was.

(c) Ook de melding in Openbaring 1:10 (niet de dag des Heeren zoals in het OT, maar de 'Heer-dag', een specifieke constructie waarbij Heer alleen op Christus kan slaan overeenkomstig de termen 'des Heeren avondmaal' en 'gebed des Heeren', enzovoort) wijst aan dat de zondag een betrekking heeft op Christus. De apostolische vaders (de generatie na de apostelen) maken eveneens enkele malen melding van de viering van de eerste dag van de week en Ignatius legt in zijn brief aan de Magnesiërs nauwelijks 15 jaar na de dood van de apostel Johannes als eerste expliciet een link met de opstanding.

(d) De term 'dag des Heeren' (of liever: de Heer-dag) uit Openbaring 1:10 en ook gebruikt door de apostolische vaders en kerkvaders is een Bijbelse en unieke uitdrukking. De verbinding met het woord 'kuriakes' (= 's Heeren eigen) komt in geen enkele andere betekenis voor, behalve hier en waar gesproken wordt over des Heeren Avondmaal. Dus ook in het Griekse OT komt deze uitdrukking nergens voor. De apostolische vaders (die Johannes nog gekend hebben!) en kerkvaders gebruiken deze term altijd voor de zondag waaruit heel duidelijk blijkt dat dit ook voor Johannes geldt.

[2] De eerste jaren na de tijd van de apostelen vindt men WEL DEGELIJK sporen van de zondagsviering, zelfs in plaats van de zaterdagse sabbat.

(a) Ignatius, hierboven reeds genoemd, was reeds in 70 opziener (bisschop) van Antiochië en heeft diverse apostelen persoonlijk gekend. In zijn brief aan de Magnesiërs omstreeks het jaar 110 (maar ca 15 jaar na de dood van Johannes) meldt hij de zondagsviering en stelt deze zelfs in plaats van de zaterdagse sabbat.

(b) Daarnaast vinden we melding gemaakt van de viering van een specifieke dag in de week door de christenen in plaats van de sabbat bij Justinus. Deze melding dateert met zekerheid van vóór het jaar 150. Justinus was dus niet de eerste, maar is zeker wel een vermeldenswaardige getuige, slechts enkele tientallen jaren na de apostelen.

(c) Ten slotte kunnen nog genoemd worden de onechte brief van Barnabas (wél vóór het jaar 150) en het z.g. Onderwijs van de twaalf apostelen (eveneens vóór het jaar 150).

[3] De kerkvaders omstreeks het jaar 200, dus lange tijd vóór Constantijn, maken zeer dikwijls melding van de zondagsviering.

[4] Er is een volstrekte continuïteit van de gegevens over de zondagsviering van het NT richting apostolische vaders (de opvolgers van de apostelen) richting kerkvaders omstreeks 200 en later. Het is onzinnig om te stellen dat de christenen reeds na 100 jaar het spoor hier bijster waren. Nemen we alle gegevens in ogenschouw dan kunnen we alleen concluderen dat de zondagsviering vanaf zeer vroege tijden is onderhouden, zeker vanaf de tijden van de apostelen en naar mijn overtuiging zelfs vanaf de opstandingsdag zelf.

Zonderling

[Toeschouwer]

Zonderling,
Volgens u was de zondagsviering al begonnen in de tijd van de apostelen, waren deze biieenkomsten dat ook op een zondag?
Dit is toch wel een aantal jaren na de hemelvaart.

Hand.13:42-44
42 En als de Joden uitgegaan waren uit de synagoge, baden de heidenen, dat tegen den naasten sabbat hun dezelfde woorden zouden gesproken worden.
43 En als de synagoge gescheiden was, volgden velen van de Joden en van de godsdienstige Jodengenoten Paulus en Barnabas; welke tot hen spraken, en hen vermaanden te blijven bij de genade Gods.
44 En op den volgenden sabbat kwam bijna de gehele stad samen, om het Woord Gods te horen.
Handelingen 16:13:
En op den dag des sabbats gingen wij buiten de stad aan de rivier, waar het gebed placht te geschieden; en nedergezeten zijnde, spraken wij tot de vrouwen, die samengekomen waren.

[Zonderling]

Zonderling,
Volgens u was de zondagsviering al begonnen in de tijd van de apostelen, waren deze biieenkomsten dat ook op een zondag?
Dit is toch wel een aantal jaren na de hemelvaart.

Ik meen van niet zoals ik eerder heb aangegeven. (Zeg maar gewoon 'je/jij', hoor.)
Niet voor niets vermelden alle Evangelisten dat Christus op de eerste dag van de week is opgestaan en Johannes meldt dat Christus in het midden van de discipelen kwam op de eerste dag van de week, niet eenmaal, maar tweemaal (Johannes 20:19, 26). En de Heilige Geest is op zondag uitgestort. Want de opstandingsdag is 16 Nisan (de kruisiging was immers op 14 Nisan de dag dat de paaslammeren geslacht werden vóór de paassabbat die dat jaar op zaterdag viel), volgens de Joodse tijdrekening viel Pinksteren dan exact 49 dagen later op 6 Tisri, dus weer op zondag - toen een schare bijeen was van 120 personen, dezelfde dag met enkele duizenden uitgebreid. Zo begonnen de zondagse samenkomsten naar mijn opvatting vanaf de opstandingsdag.

Je vermeldt een aantal teksten waaruit blijkt dat Paulus op de sabbatdagen leerde. Dit wordt echter steeds in verband gebracht met de synagoge of Joden én bij het begin van Paulus' prediking in een bepaalde plaats. Paulus paste zich (volkomen begrijpelijk) aan de Joden aan, in elk geval tijdelijk, zoals bijvoorbeeld ook Timotheüs besneden is terwille van Joodse christenen. Het wil echter zeker niet zeggen dat Paulus hen vervolgens niet nader heeft onderwezen wat betreft de viering van de dag des Heeren. De voorbeelden die je noemt bevestigen dit, het gaat daarbij steeds op de eerste sabbatdagen in een bepaalde plaats waarbij Paulus in eerste instantie voor de Joden, óf voor Joden én heidenen, voorging. Dat was ook zo in eerste instantie in Troas, een gemeente door Paulus gesticht. In Handelingen 20:6, 7 lezen we echter dat dezelfde gemeente van Troas bijeenkwam op de eerste dag van de week.

Op grond van hetgeen ik in de vorige posting heb aangevoerd in de punten 1 a t/m d mogen we wel degelijk stellen dat de viering van de eerste dag van de week wel degelijk begonnen is bij de apostelen en niet pas later. Deze vaststelling lijkt mij het belangrijkst, of het dan direct bij de opstanding begonnen is of enige tijd later, lijkt mij een punt van minder belang al houd ik het zelf ervoor dat de zondagsviering wel degelijk direct begonnen is.

Ik meen zelfs dat deze instelling ook steunt op het onderwijs van de Heere Jezus, hetzij door mondeling onderwijs na zijn opstanding, hetzij door openbaring aan de apostelen. De analogie van de termen Avondmaal des Heeren (tès Kuriakès) en de Dag des Heeren (tès Kuriakes) en het Gebed des Heeren (tès Kuriakès) - de eerste twee termen komen in het NT voor, de derde term kort daarna - acht ik hiervoor een belangrijk argument. De term Kuriakès (des Heeren) duidt altijd op Christus (en komt in het Griekse OT niet voor). Alle drie genoemde zaken zijn door Christus ingesteld.

M.vr.gr.,
Zonderling