('t kan zijn dat er hier en daar een schanfoutje zit)
Ds. P.den Butter schreef:SAMENWERKING MET HHK?
De weg van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) gaat tot nog toe niet over rozen. Dankzij de harde opstelling van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wordt de HHK nauwelijks enige ruimte gegund. In ieder geval geen ruimte in kerkgebouwen. Terwijl de kerkgebouwen waarin men vroeger samenkwam op verschillende plaatsen bijna leeg blijven, moeten Hersteld Hervormde Gemeenten gebruik maken van kerkgebouwen van afgescheiden kerken, van aula's in schoolgebouwen, van gymzalen en verbouwde werkplaatsen of zien ze zich gedwongen tegen hoge kosten een nieuw kerkgebouw te bouwen. En dat alles onder de schijn van recht, gesanctioneerd door de wereldlijke rechter. Alsof er vanuit het bijbels onderwijs ook nog niet sprake zou moeten zijn van andere noties, die met name onder christenen in acht genomen dienden te worden.
Bestaande contacten
Hoe schrijnend deze dingen ook zijn, daarover wil ik het in dit artikel niet hebben. Waar ik wel het oog op heb is op de vraag of er niet op de een of andere manier samenwerking zou kunnen zijn met de HHK. Onze kerken hebben sinds jaar en dag contacten soms in zeer vergaande vorm met de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken. Dat deze contacten niet overal binnen onze kerken op dezelfde manier getaxeerd worden, is bekend. Er zijn er die deze contacten hartelijk toejuichen en sterk bevorderen. Er zijn er ook, die hier weinig of geen heil van verwachten, omdat zij hebben geconstateerd dat de prediking in de genoemde kerken in veel gevallen nogal sterk afwijkt van de prediking die zij voorstaan. Het zal met deze verschillende taxatie wel samenhangen dat de samenwerking tussen de kerkverbanden tot nog toe niet al te soepel is verlopen. Overigens lijkt het er meer en meer op, dat de trein, die in gang gezet is, niet meer gestopt kan worden. Het is alleen nog een kwestie van tijd en dan zijn we zover dat we pan fuseren.
Contacten tussen onze kerken en het Hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond (nu binnen de PKN, vroeger binnen de Nederlandse Hervormde Kerk) zijn nooit veel verder gekomen dan ontmoetingen op het niveau van deputaten; van kerkelijke samenwerking is nauwelijks sprake. Daar is voor de toekomst ook weinig van te verwachten, dunkt mij. Tenminste, zolang als we de confessionele basis van een kerk(verband) serieus nemen.
En dan nu de Hersteld Hervormde Kerk. Zit in samenwerking in die richting perspectief? Onze generale synode heeft daar tot nog toe weinig over gezegd. Zij kon dat ook niet doen, omdat de ontwikkelingen nog erg recent zijn. In 2007 zou dat natuurlijk anders kunnen worden.
Legendevorming
Wat me wel opvalt is dat er een soort legendevorming in de maak is. Of dat bewust gebeurt of onbewust beoordeel ik niet. Ik constateer slechts een feit. Welke legende is er dan in de maak? Dat er in onze kerken zijn, die hard samenwerken met Hersteld Hervormde Gemeenten. Ik had zoiets al meer dan eens horen beweren en in een recent nummer van het Kerkblad voor het Noorden stond het zwart op wit. Degene die daar aan het woord was, was over die samenwerking kennelijk niet erg positief. Iets wat ik bij anderen ook al meende te hebben opgemerkt.
Het was ds. W.N. Middelkoop, sinds Hemelvaartsdag verbonden aan de lchthusgemeente op Urk, die hierover enkele opmerkingen maakte in de weergave van een gesprek met hem, dat bedoeld was als introductie voor de lezers van het genoemde kerkblad. Nu is de lchthusgemeente afkomstig uit de Geref. Kerk van Urk. Deze gemeente wilde zich niet laten meenemen in het SamenopWeg proces, dat geleid heeft tot het ontstaan van de PKN. Men wilde ook niet samen optrekken met andere gemeenten uit de Gereformeerde Kerken die eveneens niet met de fusie meegingen, maar koos voor aansluiting bij onze kerken.
De argumenten voor het nietmeegaan in de PKN zullen tot op zekere hoogte te vergelijken zijn met de argumenten van hen, die nu de HHK vormen; argumenten die ook hen ertoe brachten zich niet mee te laten nemen de nieuwe kerk binnen. De laatsten hebben zich echter niet bij een ander bestaand kerkverband aangesloten; ook niet bij onze kerken. Zij kozen voor voortzetting van de Hervormde Kerk, zoals ze dat zelf zien.
Kennelijk keurt ds. Middelkoop de stap van de lchthusgemeente helemaal goed hoe zou hij anders het beroep naar die gemeente hebben kunnen aannemen? terwijl hij in de richting van de HHK liever de nodige afstand wil bewaren en het niet goed begrijpen kan, dat anderen in onze kerken daar anders over denken. In die mening is hij natuurlijk vrij; we zullen hem hierover allerminst lastig vallen. Maar wat hij beter niet had kunnen doen is suggereren, dat er zo hard samengewerkt wordt hier en daar. Want wat is daar nu eigenlijk van waar?
Zijn er kerken waar men eikaar in de armen gevallen is? Hier en daar wordt gastvrijheid verleend om de HHK gelegenheid te geven haar kerkdiensten te houden. Er zullen her en der gesprekken gevoerd zijn en worden tussen predikanten en mogelijk ook kerkenraden. Enkele keren zijn gezamenlijk ambtsdragersconferenties belegd, waar gesproken is over zaken die het ambt en het ambtelijk werk betreffen. Mogelijk dat in oktober hier en daar gezamenlijk de Hervorming herdacht zal worden. Is er nog meer? Gezamenlijke kerkdiensten? Allerlei dingen alvast organiseren, voordat de generale synode gesproken heeft? Ik weet er niet van. Maar dan moet het ook niet gesuggereerd worden.
Herkenning
Of er niet gehoopt wordt op mogelijkheden in de richting van samenwerking? Dat is zeker waar. Maar voor zover ik weet wil men van twee kanten de nodige voorzichtigheid betrachten en geduld oefenen. Dat er evenwel gehoopt wordt dat er in de toekomst iets tot stand zou kunnen komen in de relatie tot de HHK, ik zal het geenszins ontkennen.
Is dat overigens ook niet begrijpelijk? De samenwerking met de al eerder genoemde kerkverbanden belooft weinig waar we blij mee kunnen zijn. Perspectieven in die richting zie ik niet. Het is te vrezen dat we er alleen maar bij zullen verliezen. En in eigen kerkverband kan een mens soms ook al meer vervreemd raken. Lees bijvoorbeeld een jaar lang het Kerkblad voor het Noorden en je vraagt je keer op keer af: Ben ik lid van dezelfde kerk? Worden deze dingen echt geleerd in een kerkverband, dat toch altijd voor bepaalde waarden van Reformatie en Nadere Reformatie heeft willen staan? We zijn niet alleen kwijt wat vanouds als Christelijk Gereformeerd gold, maar we zijn hard op weg om kwijt te raken wat klassiek gereformeerd mag heten.
Begrijpt u me goed: Dit wordt geschreven met pijn. Ja, het doet pijn dit te moeten constateren. Er is ook zoiets als lijden aan de kerk. Vooral aan de kerk die je lief is en waarin je zoveel hebt ontvangen en die je nu helaas zich steeds verder ziet verwijderen van wat vanouds het karakter van die kerken bepaalde. En terwijl je die pijn voelt, ontdek je in de kringen van de HHK dingen, die je lief zijn, maar die je in eigen kerkverband verloren ziet gaan. Dingen die met de rechte en eerlijke dus ook onderscheidende verkondiging van het Woord samenhangen, met de visie op de gemeente, met de kijk op het werk van de Heilige Geest, met een onvoorwaardelijk erkennen van het gezag van de Schrift, met een hartelijke waardering van de gereformeerde confessie, en zo zou er meer te noemen zijn. Is het begrijpelijk dat er dan een soort verlangen groeit: Kunnen we in die richting niet meer samenwerken? Zou het kerkverband ons daar geen ruimte voor kunnen geven? Sterker, ligt het niet in de weg die Gods Voorzienigheid ons aanwijst, om in ieder geval de HHK binnen onze horizon te trekken?
Over de confessionele basis hoeven we niet eens vijf minuten te discussiëren. Bij het nietmeegaan in de PKN is met grote nadruk op de confessionele basis gewezen, en daarin wisten wij ons één met hen. Over de interpretatie van die confessie is ook geen lang gesprek nodig. Over de kerkorde uiteraard wel - daarover is het gesprek nog niet zomaar ten einde. De kerkorde van de HHK is onzes inziens veel te 'hervormd'. Ik verwacht dat men dat in de HHK zelf ook wel aan het ontdekken is. Het is immers die kerkorde en vooral de interpretatie ervan, die nu voor zoveel verdriet zorgt.
Ik begrijp heel best, dat we nog lang niet zover zijn, dat we op alle terreinen hard kunnen samenwerken. Ik weet ook best dat er binnen de HHK verschillen zijn, ook uitkomend in de prediking. Ineenschuiven van gemeenten is nog lang niet aan de orde. Maar verlangen dat mag toch wel? Het gesprek gaande houden, daar is toch niets op tegen? Zeker niet als het gaat om de waarheid Gods en de prediking en de beleving daarvan. En dan komt het voor, dat je in die context gesprekken kunt hebben, die je in eigen kerkverband niet eens meer kunt houden, of het loopt of onenigheid uit. Triest? Ja, triest. Maar het kan ook wel weer eens hoop geven. Zou het kunnen zijn, dat we het net aan de andere kant moeten uitwerpen en dat we dan wel zullen vangen?
Maar alstublieft geen legendevorming. Geen dingen suggereren die er niet zijn. Wie de legende verzint miskent de werkelijkheid. Wie meent dat hij van legenden gebruik moet maken heeft kennelijk gebrek aan feiten.
