Predikant onder vuur door antisemitische preek
Geplaatst: 18 mei 2006, 09:50
ND vandaag:
Predikant onder vuur om antisemitische preek
van onze redactie kerk
WASSENAAR - Een protestantse predikant uit Wassenaar ligt onder vuur nadat hij vorig jaar maart een preek heeft gehouden met een vermeende antisemitische inhoud. Het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) eist dat hij op non-actief wordt gezet.
De kwestie, die binnen de gemeente van de Messiaskerk al de nodige opwinding heeft veroorzaakt, is gisteren door het CIDI publiek gemaakt. In een brief aan de kerkenraad heeft het verzocht wijkpredikant N.K. Mos met onmiddellijke ingang op non-actief te stellen. De preek kende volgens het CIDI een ,,abjecte antisemitische inhoud''.
Volgens het CIDI zijn preek en predikant wel onderzocht door classis en kerkenraad, maar zouden zij ondanks een afkeurend oordeel geen maatregelen nemen tegen de predikant. Dat ontkent scriba N. Visscher van de Messiaskerk. De kerkenraad vergadert, na raadpleging van de gemeente over een voorlopig genomen besluit, vanavond opnieuw om tot een definitief oordeel te komen. De uitkomst daarvan staat volgens hem nog open.
In de bewuste preek - in het bezit van het CIDI en desgevraagd door het centrum beschikbaar gesteld - gaat het over de verrader Judas. ,,Achter Judas staan in het Nieuwe Testament de Joden'', luidt de openingszin. Ds. Mos gaat daar in zijn preek verder op in: ,,Alles wat hij zegt en doet is door en door joods. Het bijbelverhaal wil dat op geen enkele manier verbergen. Sterker nog, het lijkt er zelfs op dat er om die reden zo uitgebreid over Judas wordt verteld, om te laten zien: zó zijn nu de Joden. Nu hebben we al zestig jaar geleden van professor Miskotte in zijn Bijbels ABC geleerd, dat als het in de Bijbel gaat over Joden, dan wordt daarmee niet een land of een volk bedoeld, maar dan gaat het om een bepaalde wijze waarop mensen 'mens zijn'.''
Op basis daarvan oordeelt Mos dat ,,de Jood in ons een verrader is'', ,,het heil door de Jood voor geld verkwanseld'' is. De Joden waren geroepen om God te vertegenwoordigen in de schepping, Judas was door Jezus geroepen om het Koninkrijk van God gestalte te geven. ,,Maar de Jood gaat daarmee aan de haal. Blijkbaar moet je zeggen: de roeping perverteert.''
Even later: ,,En wat wij ons nu gaandeweg gaan realiseren, zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog is, dat dus Hitler eigenlijk veel beter in de Bijbel thuis was dan wij gewoonlijk voor waar willen houden. En dat Hitler deze, op zich bijbelse gedachte, tot z'n uiterste consequentie heeft uitgewerkt. Want Hitler zei: Dan moet de Jood ook maar verdwijnen. Want er moet toch een nieuwe mens komen. Deze door God uitverkoren mens heeft zich als Judas bewezen. Als een verrader van Gods zaak, als deserteur, als vijfde colonne.''
In de afronding van zijn preek zegt hij: ,,Hitler wilde de Jood in ons midden definitief uitdrijven. Dat klinkt misschien heel vreemd, maar hij staat daarmee op bijbelse bodem. Want de Jood in ons leeft aan zijn goddelijke roeping voorbij en hij doet zijn schepper lelijk tekort. Wij hebben Hitler in de afgelopen decennia als een monster afgeschilderd. Maar monsters bestaan niet.''
Mos zegt vervolgens dat het voornemen 'nooit meer Auschwitz' bijbels gezien goed bedoeld is. ,,Maar het is weinig realistisch. Het gaat fundamenteel voorbij aan dat God alleen de nieuwe hemel en de nieuwe aarde kan realiseren. En ook zal realiseren. En zal verwezenlijken. De bijbelverhalen houden ons voor dat God daarmee nog wacht.''
Ook zegt hij: ,,God laat de Jood niet aan zijn lot over. God trekt met hem mee al die tijd. Het is dit geloof waar de gemeente haar kracht uit put. De gemeente die zich volbloed Jood weet en die toch niet gaat wanhopen.'' Tot slot besluit hij: ,,De christen wordt geboren uit de Jood en uit de heiden en hij wordt geboren, iedere dag opnieuw. Het is geen verdienste, maar het is, om het maar ouderwets te zeggen: genade. Het is er niet om tegen elkaar uit te spelen, maar het is om te verbinden, te verbinden, zoals Hij er bij is, zoals Hij verbindt en samenvoegt en onze harten voor elkaar opent.''
Naar aanleiding van de ophef over deze preek verzocht de kerkenraad aan de classis Leiden om een buitengewone visitatie. Een commissie is aan de slag gegaan en stelde dat de preek ,,zo niet gehouden had mogen worden'', maar dat er ,,geen reden is om tegen ds. Mos bijzondere maatregelen te nemen''. ,,De preek bevat, wellicht niet direct zo bedoeld, duidelijk anti-joodse elementen en heeft bovendien oude wonden bij sommige gemeenteleden weer opengehaald'', schrijven visitatoren in een toelichting. De preek blijkt aanleiding te hebben gegeven tot grote spanningen tussen ds. Mos en een collega-predikant en enkele leden van de gemeente.
Volgens scriba Visscher heeft de kerkenraad zich in een voorlopig besluit achter deze bevindingen van de visitatiecommissie geschaard, maar bleek op een gemeenteavond dat veel leden heel kritisch waren over dit besluit. Dat de kerkenraad vanavond daarom een ander en definitief besluit neemt, ,,zou heel goed mogelijk zijn'', zegt Visscher.
Het CIDI stelt dat in de afgelopen tien jaar in kerkelijke kring zelden zulke beledigende teksten over Joden zijn geuit. Het centrum vindt om die reden dat de kerkenraad dient op te treden door de predikant op non-actief te stellen en een inhoudelijk oordeel over de preek te geven. Het centrum wijst erop dat de Protestantse Kerk zegt te streven naar goede relaties met het Joodse volk en vindt daarom het besluit ,,beneden peil''.
In reactie op de roep van het CIDI om maatregelen tegen de predikant, zegt Visscher dat een kerkenraad niet zomaar een predikant op straat kan zetten. Bovendien moeten de gewraakte opmerkingen van ds. Mos in de context van zijn hele preek gezien worden, wat beoordeling complex maakt. ,,Dat was voor de kerkenraad reden om te zeggen: dit kunnen we niet zelf beoordelen, hier hebben we vaktheologen bij nodig. Daarom hebben we bij de classis Leiden om advies gevraagd.''
Ds. Mos, die onlangs met ziekteverlof is gegaan, wilde gisteren niet reageren.
Predikant onder vuur om antisemitische preek
van onze redactie kerk
WASSENAAR - Een protestantse predikant uit Wassenaar ligt onder vuur nadat hij vorig jaar maart een preek heeft gehouden met een vermeende antisemitische inhoud. Het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) eist dat hij op non-actief wordt gezet.
De kwestie, die binnen de gemeente van de Messiaskerk al de nodige opwinding heeft veroorzaakt, is gisteren door het CIDI publiek gemaakt. In een brief aan de kerkenraad heeft het verzocht wijkpredikant N.K. Mos met onmiddellijke ingang op non-actief te stellen. De preek kende volgens het CIDI een ,,abjecte antisemitische inhoud''.
Volgens het CIDI zijn preek en predikant wel onderzocht door classis en kerkenraad, maar zouden zij ondanks een afkeurend oordeel geen maatregelen nemen tegen de predikant. Dat ontkent scriba N. Visscher van de Messiaskerk. De kerkenraad vergadert, na raadpleging van de gemeente over een voorlopig genomen besluit, vanavond opnieuw om tot een definitief oordeel te komen. De uitkomst daarvan staat volgens hem nog open.
In de bewuste preek - in het bezit van het CIDI en desgevraagd door het centrum beschikbaar gesteld - gaat het over de verrader Judas. ,,Achter Judas staan in het Nieuwe Testament de Joden'', luidt de openingszin. Ds. Mos gaat daar in zijn preek verder op in: ,,Alles wat hij zegt en doet is door en door joods. Het bijbelverhaal wil dat op geen enkele manier verbergen. Sterker nog, het lijkt er zelfs op dat er om die reden zo uitgebreid over Judas wordt verteld, om te laten zien: zó zijn nu de Joden. Nu hebben we al zestig jaar geleden van professor Miskotte in zijn Bijbels ABC geleerd, dat als het in de Bijbel gaat over Joden, dan wordt daarmee niet een land of een volk bedoeld, maar dan gaat het om een bepaalde wijze waarop mensen 'mens zijn'.''
Op basis daarvan oordeelt Mos dat ,,de Jood in ons een verrader is'', ,,het heil door de Jood voor geld verkwanseld'' is. De Joden waren geroepen om God te vertegenwoordigen in de schepping, Judas was door Jezus geroepen om het Koninkrijk van God gestalte te geven. ,,Maar de Jood gaat daarmee aan de haal. Blijkbaar moet je zeggen: de roeping perverteert.''
Even later: ,,En wat wij ons nu gaandeweg gaan realiseren, zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog is, dat dus Hitler eigenlijk veel beter in de Bijbel thuis was dan wij gewoonlijk voor waar willen houden. En dat Hitler deze, op zich bijbelse gedachte, tot z'n uiterste consequentie heeft uitgewerkt. Want Hitler zei: Dan moet de Jood ook maar verdwijnen. Want er moet toch een nieuwe mens komen. Deze door God uitverkoren mens heeft zich als Judas bewezen. Als een verrader van Gods zaak, als deserteur, als vijfde colonne.''
In de afronding van zijn preek zegt hij: ,,Hitler wilde de Jood in ons midden definitief uitdrijven. Dat klinkt misschien heel vreemd, maar hij staat daarmee op bijbelse bodem. Want de Jood in ons leeft aan zijn goddelijke roeping voorbij en hij doet zijn schepper lelijk tekort. Wij hebben Hitler in de afgelopen decennia als een monster afgeschilderd. Maar monsters bestaan niet.''
Mos zegt vervolgens dat het voornemen 'nooit meer Auschwitz' bijbels gezien goed bedoeld is. ,,Maar het is weinig realistisch. Het gaat fundamenteel voorbij aan dat God alleen de nieuwe hemel en de nieuwe aarde kan realiseren. En ook zal realiseren. En zal verwezenlijken. De bijbelverhalen houden ons voor dat God daarmee nog wacht.''
Ook zegt hij: ,,God laat de Jood niet aan zijn lot over. God trekt met hem mee al die tijd. Het is dit geloof waar de gemeente haar kracht uit put. De gemeente die zich volbloed Jood weet en die toch niet gaat wanhopen.'' Tot slot besluit hij: ,,De christen wordt geboren uit de Jood en uit de heiden en hij wordt geboren, iedere dag opnieuw. Het is geen verdienste, maar het is, om het maar ouderwets te zeggen: genade. Het is er niet om tegen elkaar uit te spelen, maar het is om te verbinden, te verbinden, zoals Hij er bij is, zoals Hij verbindt en samenvoegt en onze harten voor elkaar opent.''
Naar aanleiding van de ophef over deze preek verzocht de kerkenraad aan de classis Leiden om een buitengewone visitatie. Een commissie is aan de slag gegaan en stelde dat de preek ,,zo niet gehouden had mogen worden'', maar dat er ,,geen reden is om tegen ds. Mos bijzondere maatregelen te nemen''. ,,De preek bevat, wellicht niet direct zo bedoeld, duidelijk anti-joodse elementen en heeft bovendien oude wonden bij sommige gemeenteleden weer opengehaald'', schrijven visitatoren in een toelichting. De preek blijkt aanleiding te hebben gegeven tot grote spanningen tussen ds. Mos en een collega-predikant en enkele leden van de gemeente.
Volgens scriba Visscher heeft de kerkenraad zich in een voorlopig besluit achter deze bevindingen van de visitatiecommissie geschaard, maar bleek op een gemeenteavond dat veel leden heel kritisch waren over dit besluit. Dat de kerkenraad vanavond daarom een ander en definitief besluit neemt, ,,zou heel goed mogelijk zijn'', zegt Visscher.
Het CIDI stelt dat in de afgelopen tien jaar in kerkelijke kring zelden zulke beledigende teksten over Joden zijn geuit. Het centrum vindt om die reden dat de kerkenraad dient op te treden door de predikant op non-actief te stellen en een inhoudelijk oordeel over de preek te geven. Het centrum wijst erop dat de Protestantse Kerk zegt te streven naar goede relaties met het Joodse volk en vindt daarom het besluit ,,beneden peil''.
In reactie op de roep van het CIDI om maatregelen tegen de predikant, zegt Visscher dat een kerkenraad niet zomaar een predikant op straat kan zetten. Bovendien moeten de gewraakte opmerkingen van ds. Mos in de context van zijn hele preek gezien worden, wat beoordeling complex maakt. ,,Dat was voor de kerkenraad reden om te zeggen: dit kunnen we niet zelf beoordelen, hier hebben we vaktheologen bij nodig. Daarom hebben we bij de classis Leiden om advies gevraagd.''
Ds. Mos, die onlangs met ziekteverlof is gegaan, wilde gisteren niet reageren.