Is Gods volk Zijn oogappel? (was: Ds. naast de gemeente)

[Dies]

Meestal zetten we eerst een bepaalde exegetische bril op voordat we een tekst gaan exegetiseren.

Nu ontkomt daar niemand aan, dat zou onmogelijk zijn. Teksten neutraal lezen is bijna onmogelijk. Toch vind ik wel dat we het moeten proberen, tenminste op grammaticaal-filologisch niveau.

Cruciaal voor velen is de bekende passage uit Romeinen 11.

In dit hoofdstuk komen een aantal cruciale noties aan de orde.

Hoewel ik best bereid ben om een ander exegetisch te verantwoorden, gaat dit voor een forum te ver.

Een tekst moet altijd nauwgezet worden gelezen. Niet het minst grammaticaal. Dat is nu eenmaal een basis voor een deugdelijke exegese.
Daarbij is het heel belangrijk om een tekst de bezien vanuit de achtergrond van de bijbel-schrijver. En dan is er dus sprake van een Joodse achtergrond. Belangrijk blijft dus vooral de link met de Tenach. Dat was de bijbel van de Apostelen.

Als vs. 26 zegt 'en alzo zal geheel Israël zalig worden', vertaal ik dat zo: op deze manier zal geheel Israël zalig worden.

Ik weet dat een andere vertaal-mogelijkheid ook kan, maar het geheel van de Schrift heeft mij tot deze exegese gebracht.

Welke manier is dat dan? Ik ben het met je eens dat de tekst zo gelezen moet worden. Al wordt ze meestal anders gelezen. Een belangrijk motief in de tekst is het gegeven dat Israel tot naijver wordt gebracht door de volheid der heidenen.. Als de God van Israel werkt onder de heidenen en daar wonderen verricht dan moet dat welhaast onverteerbaar worden voor Israel. Volheid staat in de Romeinenbrief in contrast tegenover val. Dat is een totaal andere benadering dan de getalsmatige. Meestal wordt gelezen: zodra het volle aantal heidenen is toegebracht, dan is het de tijd voor Israel. Dat staat er niet. Dan zou er staan dan daarna. Maar er staat alzo. We moeten letten op de contrasten in de tekst. En dan valt op dat Israel valt en weer opstaat. Dit zijn bijzonder belangrijke motieven in de tekst van Rom 9-11.

Heel Israël dat zalig wordt is de gemeente van Jood en heiden. Dat is géén vervangingstheologie, maar inderdaad vervullingstheologie. Iemand kan dat een tekort vinden voor het Joodse volk. Wanneer je dat vindt, moet je Romeinen 9-11 nog eens lezen wat Paulus over zichzelf schrijft. Het wonder ligt hierin dat ondanks de verwerping van het Joodse volk er toch nog beminden zijn. De HEERE heeft Zijn volk niet totaal verworpen. Hij gaat door ook onder het Joodse volk.

Bij een dergelijke verklaring vraag ik me echt af wat men dan wel verstaat onder vervangingstheologie. Wat hierboven staat betekent toch in helder Nederlands: de kerk is in de plaats van Israel gekomen? Ik kan er heus niets anders van maken. Nergens lees ik dat trouwens in de bijbel hoor! Ook vooral dus niet in het Nieuwe Testament: dat de naam Israel op een of andere wijze geldt voor de christelijke gemeente uit de heidenen.... Dat soort zegswijze kan slechts op vooringenomen wijze in de bijbeltekst worden ingelegd. De redeneertrant die je nu hanteert heeft zonder meer tot gevolg dat je in het ene geval Israel moet lezen als echt Israel en in het andere geval als kerk. Dat is volslagen willekeur!
In een dergelijk geval zou Paulus absoluut niets recht te zetten hebben gehad bij de gemeente van Rome! Dan hadden ze daar gewoon het gelijk aan hun kant en bij Paulus iets recht te zetten!

Dus nogmaals: wat is in jouw optiek dan eigenlijk vervangingstheologie. Het is wel erg makkelijk om te zeggen: dat is het niet, maar waar blijkt dat in de consequenties van de zaak nu eigenlijk uit?

Daarnaast heeft voor mij een cruciale rol gespeeld dat Jezus nergens vermelding maakt van een zo cruciale fase in de geschiedenis. Jezus roept wel bij herhaling: Waakt! We moeten waken. Voor wat? Voor de komende dag des HEEREN; de wederkomst / de terugkeer van Jezus Christus op de wolken des hemels. Wanneer het volk Israël hier temporeel nog tussen staat, dan krijgt het imperatief 'waakt' een totaal ander en dus ook conditioneel karakter. Het waakt gaat dan pas in vervulling ná de vervulling van een belofte voor het volk Israël. Dat verzwakt het imperatief nogal. Ik zeg er gelijk bij dat het niet kan, want de HEERE is de Almachtige. Hij kan als het Zijn belofte is, in één ondeelbaar moment doen. Dat is mijn hoop dat ik het tóch verkeerd zie, want ik voel me ontzettend verbonden met dit verbondsvolk.

Jezus heeft het wel degelijk benoemd. Hij sprak van het vol worden van de tijden der heidenen. In verschillende toonaarden staat het in het Lucasevangelie benoemd. En het conditionele karakter van de eind-vervulling is helemaal geen probleem: Jezus' woorden waren immers exclusief gericht tot Joden? Het ging hen direct aan!

Tot slot volg ik deze exegese door de veelal verkrampte uitleg van bijvoorbeeld Christenen voor Israël van het Oude Testament. Er is bij hen geen sprake meer van belofte - vervulling. Het Nieuwe Testament is blijkbaar niet de volle vervulling van het Oude Testament, maar een onvolledige. Er staat dus nog heel wat te gebeuren. Hier kan ik niet in mee. Hoe dan te handelen met de ceremoniële wetgeving? Is het voorhangsel dan niet helemaal gescheurd?

Het is altijd vervelend om met dergelijke discussies zich te moeten afschermen tegen een zogenaamd monopoly op dit onderwerp bij CvI. Dat beschouw ik als onzin.
Maar hoe kan je nu zeggen dat de vervulling volledig is? Moet er nog niet heel veel gebeuren wat verband houdt met de eind-vervulling? Inderdaad! Het is allemaal voorzegd in de Apostolische geschriften. Maar blijkbaar moet er nog heel veel misverstand worden opgeruimd alvorens de woorden van de Schrift zonder enige heidense bedekking (we hebben de Joden niets te verwijten) gelezen kunnen worden.
Ik zie er naar uit!

Dit zijn zomaar wat argumenten. Ik zeg niet dat dit het laatste woord is, absoluut niet. Dat zou ik niet durven.

Het laatste woord over wat dan ook moeten we nooit durven spreken. De Schrift blijft onuitputtelijk. Het is een goudmijn!

Wat mij wel bevreemdt is de positieve grondhouding van veel christenen voor een volk wat alleen het Oude Testament accepteert in orthodoxe kring en als staat bijna volkomen seculier is. Is Jezus Christus dan niet de éne Naam die onder de hemel gegeven is, of is er toch een andere weg.....?.

Er is geen andere weg. Maar de wegen van God met Israel noemt Paulus nu eenmaal niet voor niets ondoorgrondelijk. Ik probeer een en ander te doorgronden. Ik denk dat dat goed is, want ook op die manier ontdek ik grenzen. Maar ik ben me er vooral graag van bewust dat ik niet de laatste woorden kan zeggen over Gods handelen met ZIjn eigen volk Israel. Dat is nu eenmaal een zeer intieme zaak. Want wat te bedenken als de bedekking over de Thorah voor Israel er op gelegd is door Mozes op bevel van God zelf? Wat overeenstemt met de woorden van Paulus in de Romeinen-brief? Moeten wij dan ook geen afstand houden en het wonder verwachten van Hem die het beloofd heeft?

vriendelijke groet
Dies

[Marnix]

Bij een dergelijke verklaring vraag ik me echt af wat men dan wel verstaat onder vervangingstheologie. Wat hierboven staat betekent toch in helder Nederlands: de kerk is in de plaats van Israel gekomen? Ik kan er heus niets anders van maken. Nergens lees ik dat trouwens in de bijbel hoor! Ook vooral dus niet in het Nieuwe Testament: dat de naam Israel op een of andere wijze geldt voor de christelijke gemeente uit de heidenen.... Dat soort zegswijze kan slechts op vooringenomen wijze in de bijbeltekst worden ingelegd. De redeneertrant die je nu hanteert heeft zonder meer tot gevolg dat je in het ene geval Israel moet lezen als echt Israel en in het andere geval als kerk. Dat is volslagen willekeur!
In een dergelijk geval zou Paulus absoluut niets recht te zetten hebben gehad bij de gemeente van Rome! Dan hadden ze daar gewoon het gelijk aan hun kant en bij Paulus iets recht te zetten!

Dus nogmaals: wat is in jouw optiek dan eigenlijk vervangingstheologie. Het is wel erg makkelijk om te zeggen: dat is het niet, maar waar blijkt dat in de consequenties van de zaak nu eigenlijk uit?

Volgens mij is de lijn dat de kerk Israel niet heeft vervangen maar dat de kerk zich bij Israel (de stam met de originele takken) heeft gevoegd. Ze zijn aan die stam geent. Dat is wat anders dan kerk en israel als twee aparte bomen afschilderen ofzo. In feite is er bij dit beeld dat Paulus gebruikt praktisch weinig verschil, de takken zitten aan de stam en krijgen via die stam voeding en dragen vrucht.

Maar ik lees nergens dat het nieuwe verbond dat God sluit niet voor Israel is. Als we dan nu dezelfde grond van genade hebben, namelijk Christus, waarom zouden de Joden zich dan nog aan de Joodse wetten moeten houden? Wat heeft dat dan voor meerwaarde? Waarom moeten zij zich daar aan houden en wij niet, als we allen zijn vrijgekocht door Christus?

De heidenen binnen de gemeente van Christus zijn juist verbonden met Israel omdat het haar geestelijke wortel is. De gemeente is dus geen appart vebondsvolk, Want dat zou de positie van de gemeente verzelfstandigen, Zo'n verzelfstandigde positie van de kerk maakt van de kerk de wortel zelve terwijl Paulus - in de Romeinenbrief - de wortel juist definieert als liggend in het verbond van God met Israel: "niet gij draagt de wortel maar de wortel draagt u"!

Paulus gebruikt dit beeld niet zo. Hij schetst Israel niet als wortel maar als originele takken.... en ons als geente takken. Beiden gedragen en gevoed door de stam.... en dat is Christus.

Overigens zijn er inderdaad niet twee verbondsvolken. Er is één verbondsvolk: zowel oud als nieuw: Israël.

En wat zijn wij dan? Wij horen immers ook bij het verbond? Ik lees in 1 Kor 12:13 dat we als heidenen en Joden samen 1 lichaam zijn.

[Unionist]

Als "geheel Israël" uit Rom 11:26 "de gemeente uit Jood en heiden" (d.i. het zgn. geestelijke Israël betekent, hoe zit het dan met vers 25? Dat de kerk uit Jood en heiden zalig wordt, is (en was toen) toch geen verborgenheid?

[Dies]

Volgens mij is de lijn dat de kerk Israel niet heeft vervangen maar dat de kerk zich bij Israel (de stam met de originele takken) heeft gevoegd. Ze zijn aan die stam geent. Dat is wat anders dan kerk en israel als twee aparte bomen afschilderen ofzo. In feite is er bij dit beeld dat Paulus gebruikt praktisch weinig verschil, de takken zitten aan de stam en krijgen via die stam voeding en dragen vrucht.

Ik schilder kerk en Israel niet af als twee aparte bomen (zie onder). In een eerdere posting naar aanleiding van een reactie van Freek heb ik uitgelegd dat ik de verbinding aan Gods verbond met Israel organisch zie en niet institutioneel: We kunnen de christelijke gemeente in bijbelse optiek niet los denken van Israel. Dat is inderdaad wel een losse zaak geworden maar in dit verband moeten we nu eenmaal de dingen niet in bestaande maar in bijbelse kaders denken.

Maar ik lees nergens dat het nieuwe verbond dat God sluit niet voor Israel is. Als we dan nu dezelfde grond van genade hebben, namelijk Christus, waarom zouden de Joden zich dan nog aan de Joodse wetten moeten houden? Wat heeft dat dan voor meerwaarde? Waarom moeten zij zich daar aan houden en wij niet, als we allen zijn vrijgekocht door Christus?

Ik schreef juist dat het nieuwe verbond wel en exclusief met Israel is gesloten. Via Israel gaat de zegen van het Nieuwe verbond naar de heidenen. Op die manier ook naar de gemeente van Christus.
Maar de verbonden als zodanig blijven een strikt joodse aangelegenheid. Joden blijven in die positie ook gebonden aan de wet van Mozes vanwege de andere verbinding van dat volk met haar Messias in vergelijking met die tot ons heidenen. Je kan de Messias namelijk niet los denken Israel: Messias en volk zijn één! Jezus spreekt dan ook in die collectieve zin: het betaamt ons alle gerechtigheid te vervullen.

De wetsvervulling door het volk - je mag wat mij betreft ook lezen 'de rest van het volk' - wordt zodoende gekwalificeerd als navolging van de Messias. De volkomenheid van de vervulling van de wet door de Messias wordt in die weg en in de weg van de vervulling waar Paulus op doelt uiteindelijk op het conto geschreven van heel Israel. Wij als heidenen zijn eveneens verbonden met Israels Messias, maar die verbinding is van een andere aard: de vervulling van de wet door Christus wordt ons om niet geschonken. Maar wij staan nog steeds in een andere positie tot Israels Messias. Wij blijven vreemde loten. Wij zijn 'dichtbij gekomen', maar die positie blijft onderscheiden van de unieke binding van de Messias met Israel. Die blijft voor ons een geheimenis.

De heidenen binnen de gemeente van Christus zijn juist verbonden met Israel omdat het haar geestelijke wortel is. De gemeente is dus geen appart vebondsvolk, Want dat zou de positie van de gemeente verzelfstandigen, Zo'n verzelfstandigde positie van de kerk maakt van de kerk de wortel zelve terwijl Paulus - in de Romeinenbrief - de wortel juist definieert als liggend in het verbond van God met Israel: "niet gij draagt de wortel maar de wortel draagt u"!

Paulus gebruikt dit beeld niet zo. Hij schetst Israel niet als wortel maar als originele takken.... en ons als geente takken. Beiden gedragen en gevoed door de stam.... en dat is Christus.

Ik noem Israel niet de wortel: ik schrijf (zie hier direct boven): "de wortel wordt gedefinieerd als liggend in het verbond van God met Israel" De beelden stam en wortel zouden we nog wel wat variabel kunnen benoemen. Duidelijk is wel dat die beelden te maken hebben met het verbond met Israel en met de Messias van Israel.
Bij dit alles moeten we in het oog houden - Paulus benadrukt het nog extra - wij zijn vreemde takken, terwijl de originele takken dat niet zijn. En met betrekking tot de weggebroken takken staat er de belofte dat ze opnieuw geënt worden. De gelijkenis is beeldspraak waarbij wij de positie hebben ontvangen van 'dichtbij gekomen in Christus'. Maar nog steeds met de klemmende uitspraak van Paulus dat wij als heidenen onze plaats moeten weten!

Overigens zijn er inderdaad niet twee verbondsvolken. Er is één verbondsvolk: zowel oud als nieuw: Israël.

En wat zijn wij dan? Wij horen immers ook bij het verbond?

Dat heb ik in mijn antwoord naar aanleiding van de reaktie van Freek al benoemd.

[Dies]

Als "geheel Israël" uit Rom 11:26 "de gemeente uit Jood en heiden" (d.i. het zgn. geestelijke Israël betekent, hoe zit het dan met vers 25? Dat de kerk uit Jood en heiden zalig wordt, is (en was toen) toch geen verborgenheid?

Inderdaad! En daarmee toon je aan dat de geestelijk-Israel-benadering rammelt.

[Afgewezen]

Als "geheel Israël" uit Rom 11:26 "de gemeente uit Jood en heiden" (d.i. het zgn. geestelijke Israël betekent, hoe zit het dan met vers 25? Dat de kerk uit Jood en heiden zalig wordt, is (en was toen) toch geen verborgenheid?

Inderdaad! En daarmee toon je aan dat de geestelijk-Israel-benadering rammelt.

Dat staat nog te bezien.

Hoe zie jij de olijfboom van Rom. 11 en hoe verhouden de afgebroken takken zich tot die olijfboom?

[Kaw]

Even terug naar het onderwerp:
"En toen Het het vijfde zegel geopend had, zag ik onder het altaar de zielen dergenen, die gedood waren om het Woord Gods, en om de getuigenis, die zij hadden.
En zij riepen met grote stem, zeggende: Hoelang, o heilige en waarachtige Heerser, oordeelt en wreekt Gij ons bloed niet van degenen, die op de aarde wonen?
En aan een iegelijk werden lange witte klederen gegeven, en hun werd gezegd, dat zij nog een kleinen tijd rusten zouden, totdat ook hun mededienstknechten en hun broeders zouden vervuld zijn, die gedood zouden worden, gelijk als zij."

Dit zie ik als Gods oogappelen. Dat is nog eens wat anders dan in discussie zijn met een dominee.

[Dies]

Hoe zie jij de olijfboom van Rom. 11 en hoe verhouden de afgebroken takken zich tot die olijfboom?

Kwestie van teruglezen!
Zie mijn laatste reactie aan Marnix.

[Dies]

Dit zie ik als Gods oogappelen. Dat is nog eens wat anders dan in discussie zijn met een dominee.

Misschien heb ik iets gemist .....?

Wie is hier in discussie met een dominee?

Ik dacht eigenlijk dat deze discussie naar aanleiding is van 1 van de vele discussies op dit forum die gaan over dominees: 'die heel speciaal zouden behoren tot de categorie van Gods oogappelen'.
Gelukkig gaat het in de bijbel nergens over dominees.
Dat was de aanleiding waarom ik de problematiek even heb teruggeschroefd naar de kwestie waar het in de bijbel eigenlijk om draait bij het gebruik van het begrip 'oogappel'.

[Kaw]

Dit zie ik als Gods oogappelen. Dat is nog eens wat anders dan in discussie zijn met een dominee.

Misschien heb ik iets gemist .....?

Wie is hier in discussie met een dominee?

Ik dacht eigenlijk dat deze discussie naar aanleiding is van 1 van de vele discussies op dit forum die gaan over dominees: 'die heel speciaal zouden behoren tot de categorie van Gods oogappelen'.
Gelukkig gaat het in de bijbel nergens over dominees.
Dat was de aanleiding waarom ik de problematiek even heb teruggeschroefd naar de kwestie waar het in de bijbel eigenlijk om draait bij het gebruik van het begrip 'oogappel'.

Nee, ik bedoel dat niet naar jou toe, maar het is nogal eens gebeurd dat je gewaarschuwd bent voor het aanraken van Gods oogappel wanneer je de discussie aanging met een dominee. Het niet eens zijn met een dominee uit bepaalde kerkverbanden wordt dan gelijk gesteldt aan het aanranden van Gods oogappelen.

[Marnix]

Ok, bedankt voor de uitleg. Nog 1 reactie:

Ik schreef juist dat het nieuwe verbond wel en exclusief met Israel is gesloten. Via Israel gaat de zegen van het Nieuwe verbond naar de heidenen. Op die manier ook naar de gemeente van Christus.
Maar de verbonden als zodanig blijven een strikt joodse aangelegenheid. Joden blijven in die positie ook gebonden aan de wet van Mozes vanwege de andere verbinding van dat volk met haar Messias in vergelijking met die tot ons heidenen. Je kan de Messias namelijk niet los denken Israel: Messias en volk zijn één! Jezus spreekt dan ook in die collectieve zin: het betaamt ons alle gerechtigheid te vervullen.

Dat snap ik niet. Dat je Jezus niet los kan denken van Israel klopt uiteraard, maar daarmee is het verbond niet een strikt Joodse aangelegenheid geworden. God sluit het verbond met de kinderen van Abraham en Paulus maakt in de Romeinenbrief duidelijk dat dit de gelovigen betreft. God sluit zijn verbond om Christus door de Geest en dus ook met ons en niet alleen met het volk Israel.... en Joden blijven niet gebonden aan alle wetten van Mozes, ze hoeven zich niet te besnijden (we weten wat Paulus daar over zegt) en zich niet aan offerwetten te houden die wezen op zijn offer. Niet voor niets scheurde het voorhangsel van de tempel doormidden toen Jezus stierf. Daarmee was de tempel en offerdienst voor de Joden overbodig geworden.

Je kan de gerechtigheid en de band tussen God en het Joodse volk ook niet loskoppelen van Christus alsof ze de wet nog zouden moeten houden om zalig te worden. Dat hoorde bij het oude verbond en niet van het betere, nieuwe verbond... en dat heeft afgedaan toen Jezus stierf, dat maakte het doorscheuren van het voorhangsel wel duidelijk zichtbaar.

[Dies]

Ik schreef juist dat het nieuwe verbond wel en exclusief met Israel is gesloten. Via Israel gaat de zegen van het Nieuwe verbond naar de heidenen. Op die manier ook naar de gemeente van Christus.
Maar de verbonden als zodanig blijven een strikt joodse aangelegenheid. Joden blijven in die positie ook gebonden aan de wet van Mozes vanwege de andere verbinding van dat volk met haar Messias in vergelijking met die tot ons heidenen. Je kan de Messias namelijk niet los denken Israel: Messias en volk zijn één! Jezus spreekt dan ook in die collectieve zin: het betaamt ons alle gerechtigheid te vervullen.

Dat snap ik niet. Dat je Jezus niet los kan denken van Israel klopt uiteraard, maar daarmee is het verbond niet een strikt Joodse aangelegenheid geworden. God sluit het verbond met de kinderen van Abraham en Paulus maakt in de Romeinenbrief duidelijk dat dit de gelovigen betreft. God sluit zijn verbond om Christus door de Geest en dus ook met ons en niet alleen met het volk Israel.... en Joden blijven niet gebonden aan alle wetten van Mozes, ze hoeven zich niet te besnijden (we weten wat Paulus daar over zegt) en zich niet aan offerwetten te houden die wezen op zijn offer. Niet voor niets scheurde het voorhangsel van de tempel doormidden toen Jezus stierf. Daarmee was de tempel en offerdienst voor de Joden overbodig geworden

Je kan de gerechtigheid en de band tussen God en het Joodse volk ook niet loskoppelen van Christus alsof ze de wet nog zouden moeten houden om zalig te worden. Dat hoorde bij het oude verbond en niet van het betere, nieuwe verbond... en dat heeft afgedaan toen Jezus stierf, dat maakte het doorscheuren van het voorhangsel wel duidelijk zichtbaar..

Paulus maakt onderscheid tussen degenen die zonen van Abraham zijn in navolging van Abraham in zijn onbesneden staat (heidengelovigen) aan de ene kant en besneden zonen aan de andere kant. Dat onderscheid blijft gehandhaafd. De problematiek bij de Galaten gaat niet over de vraag of Joden de besnijdens zullen blijven ondergaan. Het gaat over de kwestie of heidenen dat in navolging van de Joden moeten gaan doen. Nee dus! Maar dat laat onverlet dat Joden wel degelijk blijven vallen onder de besnijdenis. Paulus besnijdt trouwens Timotheus omdat deze een Joodse moeder had. Niet zomaar om de Joden tevreden te stellen, maar omdat de bediening die Paulus en de zijnen hadden een Joodse aangelegenheid betrof.

Wat betreft het scheuren van het voorhangsel in relatie tot de offerdienst: daarover is de Hebreeënbrief duidelijk. Geen zondoffer meer nodig!
Het probleem is dat men in de gangbare theologie vervolgens een streep haalt door de aparte status van het Joodse volk.
Maar nergens in de brieven van Paulus en Handelingen wordt daar een streep doorheen gehaald. Ze wordt juist sterk benadrukt. Al is er dan sprake van een broederschap in Christus tussen Joden en heidenen, er blijft in het Nieuwe Testament sprake van onderscheid tussen gelovigen uit de besnijdenis en de voorhuid!
De Joodse wetsgetrouwheid, ook die van de Apostelen, staat in de sfeer van de Joodse dienst der verzoening ten behoeve van de volkeren. Die gaat door tot de komst van het Rijk van God.

[Afgewezen]

Hoe zie jij de olijfboom van Rom. 11 en hoe verhouden de afgebroken takken zich tot die olijfboom?

Kwestie van teruglezen!
Zie mijn laatste reactie aan Marnix.

Wel, heel duidelijk ben je er niet over. In elk geval, duidelijk is dat de afgebroken takken er niet meer bijhoren.
Dat is juist de hele problematiek waar het om gaat: heidenen ingeënt in Israël, Israëlieten afgehouwen uit Israël, hoe verhouden deze twee "Israëls" zich tot elkaar?
Dat is niet zo eenvoudig. Want enerzijds is Israël de olijfboom, waar wij, gelovigen uit de heidenen ingeënt zijn, anderzijds horen de afgehouwen takken er nog bij en is er nog hoop voor hen, omdat zij Israël zijn! Dat kunnen we waarschijnlijk nooit helemaal op formule krijgen.
Er zijn ook wel theologen die van mening zijn dat deze uitzonderlijke situatie zich beperkt tot de tijd van de verwoesting van Jeruzalem. Op dat moment stopte het oude verbond, dat was in Paulus' tijd nog nabij de verdwijning (dus ook de spijswetten e.d. kwamen toen te vervallen) en eindigde ook de periode dat Israël verbondsvolk was. Jezus heeft ook gezegd dat het koninkrijk van Israël zou worden weggenomen en aan een ander (!) volk gegeven worden.
Het geheimenis waar Paulus over spreekt is dat er toch een 'heel Israël' zal zijn, ondanks dat een groot deel van Israël Jezus als Messias heeft verworpen!

[Marnix]

Maar Paulus zegt dat wie zich laat besnijden, ook de hele Joodse wet na moet leven. Maar kwam Jezus nou niet juist omdat niemand dat kon?

[refo]

De ingeënte takken moeten oppassen ook niet afgehouwen te worden: 21 Want is het, dat God de natuurlijke takken niet gespaard heeft, zie toe, dat Hij ook mogelijk u niet spare. Zie dan de goedertierenheid en de strengheid van God; de strengheid wel over degenen, die gevallen zijn, maar de goedertierenheid over u, indien gij in de goedertierenheid blijft; anderszins zult ook gij afgehouwen worden.

Wat de olijfboom ook moge voorstellen: van belang is alleen dat je op de jongste dag (nog) aan de olijfboom ingeënt bent. Tot die tijd kunnen nergens rechten aan ontleend worden.