www.cip.nl schreef:
Herziene Statenvertaling eind volgende jaar verwacht
‘De Here werkt dwars door vertalingen heen’
Naar verwachting ligt volgend jaar rond deze tijd de Herziene Statenvertaling (HSV) in de winkel. Afgelopen jaren verschenen twee deeluitgaven. Met de verwachtte verschijning in 2010 heeft de totale ontwikkeling van de HSV ruim tien jaar in beslag genomen. Eén van de betrokken predikanten: "Eenieder moet in zijn eigen taal de grote daden Gods horen spreken. Dat is niet de taal van de zeventiende en achttiende eeuw."
Het initiatief tot het herzien van de Statenvertaling uit 1637 komt vanuit de Gereformeerde Bond van de (toen nog) Nederlands Hervormde Kerk. In 2001 overwoog het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond de herziening onder te brengen in een stichting en werd met het voormalige moderamen van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) gesproken over het project. De HSV zou een Bijbelvertaling moeten worden voor gebruik thuis en op verenigingen. In mei 2002 is uiteindelijk de kogel door de kerk en kan de hertaling beginnen.
Tweede naamvallen
Het project wordt ondergebracht in de Stichting Herziene Statenvertaling. Voorzitter is ds. B.J. van Vreeswijk uit Veenendaal (PKN), namens de CGK zitten ds. J. van Amstel en ds. R. Kok in het bestuur. Ook de Gereformeerde Gemeenten zijn vertegenwoordigd in de Stichting HSV. Tientallen personen uit de betrokken kerken werken mee aan het herzieningsproject. Dit zijn theologen, Neerlandici en deskundigen op het gebied van klassieke talen. Eén van hen is ds. L.A. den Butter uit Culemborg. Hij houdt zich bezig met de vertaling van het boek Jesaja.
Ds. Den Butter legt uit dat op basis van de grondtekst soms een andere keuze wordt gemaakt dan in de Statenvertaling staat. "De werkwijze is heel grondig, dat gaat verder dan alleen tweede naamvallen vervangen. Toch is het de naam Herziene Statenvertaling waard, want in de keuzes die gemaakt worden, volgen we heel duidelijk de lijn van de Statenvertaling. In Jesaja bijvoorbeeld, als het gaat om de interpretatie van de Messiaanse teksten, wordt de HSV op eenzelfde manier vertaald. Dit in tegenstelling tot de Nieuwe Bijbelvertaling, die daar veel meer ruimte open laat."
Uitgangspunt voor de vertaling zijn dezelfde handschriften die gebruikt zijn voor de totstandkoming van de Statenvertaling. Daarnaast wordt er ook veelvuldig gebruik gemaakt van de Kanttekeningen, zoals die bij de Statenvertaling gegeven zijn. In deze Kanttekeningen worden soms al mogelijke andere vertalingen gegeven van een woord. Op bepaalde punten hebben de medewerkers aan de HSV ervoor gekozen vertalingen uit de Kanttekeningen te gebruiken in plaats van uit de Statenvertaling zelf. Dit alles met het doel te komen tot een herziening in verstaanbaar Nederlands, zoals het bestuur zelf zegt in één van de deeluitgaven.
Eigenlijk had de HSV in 2004 gereed moeten zijn. Dit lukt echter niet, maar er verschijnt dat jaar wel een deeluitgave waarin Genesis, de Psalmen en tien Nieuwtestamentische boeken zijn opgenomen. Door lezers van de deeluitgave wordt echter veelvuldig commentaar geleverd op de uitgave. Daarom worden met name Genesis en de Psalmen opnieuw grondig bekeken en de vertaling gewijzigd. In 2006 verschijnt een nieuwe deeluitgave, met daarin Genesis, Exodus, Deuteronomium, de Psalmen en het volledige Nieuwe Testament. Er blijft echter veel commentaar komen op de boeken Genesis en Psalmen; er zou te vrij vertaald zijn. De stichting HSV ziet dat ook in en trekt de teksten van beide Bijbelboeken in om deze nader te herzien.
Wat gezocht
Naast lof voor de HSV is er ook kritiek. Zo staat ook de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS) afwijzend tegenover de HSV. Ds. den Butter over die kritiek: "Laat ik positief beginnen: de GBS heeft kritiek aangedragen waarmee we in het vertalen van de HSV onze winst kunnen doen. De HSV heeft ook altijd open gestaan voor kritiek van de GBS. De andere kant is, als je in je grondslag hebt staan dat je de Statenvertaling wilt bevorderen en verspreiden, kun je ook weinig anders dan kritiek geven op iedere andere vertaling. Want zodra je een andere vertaling accepteert, ben je ontrouw aan je eigen grondslag. Daarom is de kritiek op de HSV soms wat gezocht, denk ik. Er zijn argumenten bij, dat zijn emotionele argumenten. Iemand schreef een keer over een oude vrouw die tot ruimte mocht komen aan de hand van een tekst uit 1 Petrus. Toen ze bij haar zoon was, bij wie het allemaal nieuwer moest en moderner, werd uit een nieuwere Bijbelvertaling dezelfde tekst gelezen. Ze raakte toen haar troost kwijt. Maar hetzelfde zou gebeurd zijn als deze vrouw gewend was om een nieuwere vertaling te lezen en de tekst bij haar zoon in de Statenvertaling gelezen had. Dat is geen reële kritiek. Het is jammer dat de GBS niet samen is opgetrokken met de Stichting Herziene Statenvertaling. Ze hebben uitgebreide woordenlijsten bij hun uitgaven, daarmee zouden we samen een heel eind zijn gekomen. Nu is het een beetje ‘wij-zij’ en dat vind ik gewoon heel jammer."
Ds. Kok uit Soest gebruikt de HSV al veelvuldig. Hij is bezig met een nieuwe catechisatiemethode en de tekstverwijzingen daarin komen uit de Herziene Statenvertaling. Daarmee komt een belangrijk punt naar voren, namelijk dat vooral de jongeren er iets aan moeten hebben. Voor ds. Den Butter was dat één van de redenen om mee te helpen aan het project en ook voor ds. Westerink om zijn plaats in het comité van aanbeveling in te nemen. "Dat is de bedoeling," zegt ds. Kok. “Dat is de wil van de Geest. Dat eenieder in zijn eigen taal de grote daden Gods hoort spreken. Dat is niet de taal van de zeventiende en achttiende eeuw."
"De verdeling binnen onze kerken is groot, ook als het gaat over Bijbelvertalingen. Wat we eigenlijk nodig hebben is een Bogerman-type. Aan de andere kant is het zo dat de Here door gaat met Zijn werk. Dwars door alle kerken en dwars door alle vertalingen heen. Ook door parafrases als Het Boek kan de Here werken, maar een andere vraag is of je deze ook kunt gebruiken in je gemeente. Dan is het antwoord wat mij betreft toch ‘nee.’"
De Herziene Statenvertaling wordt op D.V. 4 december 2010 gepresenteerd.
http://www.herzienestatenvertaling.nl
De volledige versie van dit artikel verscheen eerder deze maand in De Wekker, orgaan van de Christelijke Gereformeerde Kerken.
