"Ons troostboek" van ds. Moerkerken

[Unionist]

Even een recensie ingescand, om een indruk te geven:

Een leerboek over het troostboek

Op de valreep van het jaar kunnen we nog een catechismusverklaring aankondigen. Schrijver is de rector van onze Theologische School aan de Boezemsingel, onze geliefde leermeester ds. A. Moerkerken. Als jongen van 16 jaar beluisterde ik op de zondagavonden dat ik op een jonger broertje oppaste een serie catechismuspreken van ds. Moerkerken, de eerste die hij in Gouda hield. Als rondtrekkend student beluisterde ik die preken nog wel eens, als ik op de zaterdagavond naar een Zeeuwse gemeente afreisde waar ik de volgende dag een catechismuspreek zou houden. Als ik mijn herinneringen aan de 'Goudse serie' leg naast het boek dat nu is uitgekomen, dan vallen grote overeenkomsten op. De rustige uiteenzetting van de catechismuszondag, het heldere, maar ook eerbiedige taalgebruik, de vele bijbelse voorbeelden, de voorbeelden uit de natuur en het dagelijks leven.
Deze verklaring van de Heidelbergse Catechismus, zo begint ds. Moerkerken zijn woord vooraf, is niet geschreven met de bedoeling iets nieuws toe te voegen aan de vele verklaringen die in de loop der eeuwen van ons Troostboek zijn verschenen. 'Onze' rector beoogt weinig meer dan nog eens zeggen wat al eerder is gezegd. Belijden betekent oorspronkelijk ook 'hetzelfde zeggen'. Hetzelfde als Gods Woord, hetzelfde als Gods Kerk uit vroeger eeuwen. Hetzelfde zeggen, en dan in het bijzonder met het oog op de eigen tijd. Met zijn boek wil ds. Moerkerken een dienst bewijzen aan vacante gemeenten. Tussen haakjes is het daarom te waarderen dat uitgeverij Den Hertog het boek nog voor het nieuwe jaar op de markt heeft gebracht. Zeeuwse gemeenten die een nieuwe verklaring willen lezen hebben nu de keus tussen de catechismusverklaring van ds. Moerkerken en die van ds. J. Karels. Toch wel opmerkelijk: twee Rotterdamse studenten, een jaar na elkaar toegelaten tot de studie, beiden zeer nauw verbonden aan de Theologische School en beiden om gezondheidsredenen met emeritaat gegaan.

Jongeren
Als tweede doelgroep voor zijn verklaring noemt ds. Moerkerken gemeenteleden, en in het bijzonder jongeren. Hij hoopt dat ze de preken zullen lezen als voorbereiding voor het luisteren naar de verklaring van de catechismus op zondag. Ongetwijfeld zal elke predikant deze wens onderstrepen. Jonge mensen, jullie zullen de catechismuspreek echt minder moeilijk vinden als je het boek van ds. Moerkerken op de zondagmiddag leest. Zeg nu zelf, dat is toch een nuttige tijdsbesteding? Ouderen, voor u is dit boek nuttiger dan het doorbladeren van de talloze krantjes die we binnenkrijgen. De Heere zou het lezen 's middags kunnen gebruiken om u 's avonds als een hongerige buitenstaander naar de kerk te trekken. Dat zou wat zijn!
Mogen we aan de wens van ds. Moerkerken nog een wens toevoegen, namelijk dat we van harte hopen dat niemand de verklaring ter hand zal nemen om bevestigd te worden in zijn vooroordeel over de ﷓ wie heeft zo'n nare term toch verzonnen ﷓ 'theologie van ds. Moerkerken'. Het doet pijn dat daar soms zo laatdunkend over wordt geschreven. Als ds. Moerkerken bijvoorbeeld schrijft dat de gangen die God met Zijn Kerk gaat in wezen dezelfde zijn, heeft dat niets te maken met een bepaalde theologie. Het is eenvoudig (zie blz. 298) een uitleg van de woorden van de catechismus 'in enigheid des waren geloofs'. Ds. Moerkerken haalt er ter plekke ﷓ kenmerkend ook voor zijn onderwijs ook op onze school in Rotterdam ﷓ een schriftcitaat uit zowel het Oude als Nieuwe Testament bij.

Bijbelkunde
We willen enkele zaken noemen die als een rode draad door de hele prekenserie heenlopen. Opvallend is het door bijbelteksten gekleurde taalgebruik. Met een zin als 'het kleine musje, waarvan er niet één op de aarde valt zonder dat God ervan weet en waarvan er geen twee voor een penningske verkocht worden of de Heere kent ze', krijgt de hoorder in de kerk direct een stuk bijbeIkunde mee. AI lezende treffen we ook heel wat exegetisch materiaal aan over moeilijke én over heel bekende schriftplaatsen. Ds. Moerkerken noemt de oproep van Paulus 'Onderzoekt uzelven of gij in het geloof zijt' opmerkelijk (biz. 105). Wie van ons vindt hier iets opmerkelijks aan?
Wij geloven allemaal wel eens wat, antwoordt de schrijver. Maar Paulus roept de Korintiërs op om te onderzoeken of zij 'in' het geloof zijn, in het ware geloof. Ik moet ook eerlijk zeggen dat ik pas bij het lezen van deze catechismusverklaring enigszins een voorstelling heb gekregen van de afgrond uit Genesis 1:2.
Onze leermeester spreekt geen goede, aangename woorden over de mens in zijn doodsstaat. Voelen we pijn? Dan gaan we onmiddellijk naar de dokter. We vragen om raad. Maar dat onze ziel verkommert en de eeuwige dood dreigt te zullen sterven, dat deert ons niet' (blz. 689). In dit verband valt ook de separatie op. Bij de zinsnede uit de catechismus ‘waardoor ik alles voor waarachtig houd', merkt ds. Moerkerken op: 'Dat betekent niet alleen maar dat ik ga geloven dat de Bijbel waar is, maar dat betekent dat ik voor de ontzaglijke vloek van de heilige God in Zijn Woord leer beven en leer vallen' (blz. 108). Zo'n zin roept op tot nauwkeurig zelfonderzoek. Dat separatie de gunning niet in de weg staat, bewijst een willekeurige zin uit de preek over Zondag 9: 'Dat is toch wat. Daar moeten jullie eens naast leggen wat de wereld jullie kan geven, jonge mensen... Vergeleken bij die hemelse Vader, die Schepper van hemel en aarde, is dat alles niets. Dat is nu het geluk van God volk, kinderen. Dat is een volk dat op aarde gelukkig is. Echt waar' (blz. 135).
Ds. Moerkerken bouwt in zijn verklaring de zaligheid van Gods Kerk niet ﷓ zoals sommigen in onze tijd helaas lijken te willen ﷓ op de zogeheten geloofsdaden van de mens, als het aannemen van beloften en aangrijpen van de zaligheid. Beslissend is de gave van het geloof in de wedergeboorte, de staatsverwisseling. De zaligheid hangt af van een Godsdaad. Scherp onderscheidde iemand als ds. G.H. Kersten tussen de gave en de oefening van het geloof, tussen het wezen en het welwezen van het geloof. Ds. Moerkerken trekt dit spoor met overtuiging door. 'Het is niet zo dat de Heere aan een kleine in de genade weinig toerekent en aan een geoefend kind van God veel toerekent' (blz. 328) en: 'Het kindschap van Gods volk hangt niet aan de stand van het genadeleven, het kindschap Gods hangt aan de staatsverwisseling' (blz. 136).

Hellenbroek
De nadruk op het Godswerk heeft niet als schaduwzijde ﷓ zoals bij ouderwetse Kuyperiaanse dominees nogal eens het geval was ﷓ een verwaarlozing van het bevindelijke element. Ons viel de teerheid op waarmee ds. Moerkerken spreekt over het beginnende leven der genade. 'O, die goedheid Gods! Heeft dat uw hart wel eens verbroken? Hebt u 's morgens uw kussen wel eens nat gemaakt, dat de Heere u nog draagt' (biz. 694).
Opvallend is verder ds. Moerkerken zich bewust bedient van uitdrukkingen die onder ons altijd zijn gebruikt. Verschillende malen citeert hij uit het vragenboekje van Hellenbroek en ook getuigt een uitspraak als 'Gods kinderen spraken vroeger wel eens van drieërlei afsnijding’ van hoogachting voor het leven der genade van het voorgeslacht. Hiermee in verband staat een tastbare liefde tot de eigen gemeenten. We voelen op bIz. 299 iets van de pijn over mensen die de kerk verlaten en zich verder gedragen als vogels die hun eigen nest bevuilen. 'Dat is een ellendig iets'. Deze liefde klinkt ook door bij andere punten van zorg, zoals het aanzitten aan het Heilig Avondmaal op 'zulke lichte gronden' (blz. 429), de teruglopende opkomst bij weekdiensten (biz. 536) en het gemakkelijk aanspreken van God als Vader. 'In het kerkelijk leven zijn er duizenden waar het Vader voor en Vader na is, terwijl u zich in gemoede moet afvragen of u in uw leven wel de barensweeën van het kind worden kent'. Met nadruk klinkt het na deze passage: 'Het zij in liefde gezegd' (blz. 639).
De verklaring draagt op sommige plaatsen het stempel van de preken zoals ds. Moerkerken die gehouden heeft in de gemeenten die hij diende. Tijdens zo'n serie valt de nadruk nu eens op die passage, dan weer op die. Over het algemeen komen alle elementen uit de zondagsafdeling aan de orde, maar bij Zondag 23 is de verklaring van de veelbetekenende woorden 'in zoverre ik zulke weldaad met een gelovig hart aanneem' heel kort, terwijl we bij Zondag 50 een passage over de algemene genade missen.
Bij sommige passages zullen preekIezende ouderlingen even moeten opletten als ze deze verklaring lezen. Dat zal gebeuren bij een zin als: 'Wij leren onze studenten ook niet preken. Dat kan ik niet' (blz. 536), of.. 'Denk niet dat ik hier sta als een man die dat elke dag beoefen' (blz. 692). De (haast te) grote lichamelijke inspanning die het persklaar maken van deze catechismus van onze leermeester heeft gevraagd, zal hier wel mede debet aart zijn. We mogen blij zijn dat ds. Moerkerken ondanks deze zorgen de kracht heeft ontvangen om door te zetten. We wensen deze verklaring van harte een goede ingang toe in onze gemeenten, in het bijzonder onder onze jongeren. Een idee voor een belijdenisgeschenk? Belangrijker is, met de woorden van de schrijver zelf.. 'De Heere zegene deze uitgave'.

N.a.v. Ds. A. Moerkerken, Ons Troostboek; verklaring van de Heidelbergse Catechismus. Uitg. Den Hertog, Houten, 2004. 727 blz.; € 54,50.

Middelburg, ds. J.M.D. de Heer

De Saambinder, 30 december 2004

[RvP]

[/quote]
Waar is eigenlijk de topic over het boek van Ds. Karels? [/quote]

[Kislev]

Mooi!!! Ondanks al het 'gemopper' hier zou ik deze catechismusverklaring best willen lezen. Cadeautip

[Egbert]

Even in het algemeen; catechismusverklaringen die ooit eens zijn uitgesproken en daarna te boek zijn gesteld zijn wel eens erg tijdgebonden. Althans als het goed is [Nl. een catechismusverklaring moet aan de hand van de praktijk van de gemeente zijn gehouden]. Het nadeel is dus dat er jaren later uit gelezen wordt en dus de 'oude, niet toepasbare' zaken worden gelezen. Zo werden wij dit jaar gewaarschuwd voor een kermis die iig bij ons niet gehouden werd. Verder werd er eens een psalm voor de dienst gezongen die eigenlijk alleen bij sterfgevallen wordt gezongen [die verder met de preek niets te maken had] Op dat moment lag er wel een oudere vrouw heel slecht dus denk je gelijk dat die is overleden wat voor rare onwenselijke situaties kan zorgen. Kortom herschrijf zulke catechismusverklaringen tot tijdloze verklaringen en neem ze niet een op een over.

[memento]

Van wat ik ervan gelezen heb vindt ik het mooie preken. Goed, er zal vast genoeg op aan te merken zijn, maar laten we liever op ons oog richten op het goede. Ik denk dat de preken genoeg stof tot stichting van de gemeente bevatten...

[Lecram]

Oorspronkelijk gepost door Egbert
Even in het algemeen; catechismusverklaringen die ooit eens zijn uitgesproken en daarna te boek zijn gesteld zijn wel eens erg tijdgebonden. Althans als het goed is [Nl. een catechismusverklaring moet aan de hand van de praktijk van de gemeente zijn gehouden]. Het nadeel is dus dat er jaren later uit gelezen wordt en dus de 'oude, niet toepasbare' zaken worden gelezen. Zo werden wij dit jaar gewaarschuwd voor een kermis die iig bij ons niet gehouden werd. Verder werd er eens een psalm voor de dienst gezongen die eigenlijk alleen bij sterfgevallen wordt gezongen [die verder met de preek niets te maken had] Op dat moment lag er wel een oudere vrouw heel slecht dus denk je gelijk dat die is overleden wat voor rare onwenselijke situaties kan zorgen. Kortom herschrijf zulke catechismusverklaringen tot tijdloze verklaringen en neem ze niet een op een over.

Dat laatste is bij de verklaring van ds. Vergunst gebeurd. De beste man die die bundel heeft samengesteld, heeft verschillende preken van ds. Vergunst tot 1 preek per zondag gebakken. Met als gevolg dat de preken naar de hand zijn gezet van de samensteller. Dat was te merken ook. Erg onwenselijk/