Een tijd van verwarring

[HHR]

Dat is meestal onwetenschappelijke kritiek.

Schaar je de evolutietheorie daar ook onder?

[Ambtenaar]

Schaar je de evolutietheorie daar ook onder?

Die discussie is hier al heel oud. Ik verwijs graag naar een eerder topic over het boek 'En de aarde bracht voort'.

[Herman]

Ik begrijp ds Vergunst wel. Het heeft echt kenmerken van een hype.

Dat komt omdat je de afgelopen 50 jaar het nieuws niet hebt gevolgd. De effecten van fossiele energiebronnen zijn al enkele decennia bekend.

Onverantwoord veel geld wil men er tegen aan gooien.

Misschien is het nog wel veel duurder om de gevolgen te mitigeren.

Het is overigens opvallend dat de wetenschap in de wereldwijde klimaatverandering kritiekloos gevolgd wordt door veel christenen.

Dat is niet opvallend, dat is gezond verstand.

Terwijl we als christenen toch regelmatig echt wel gezond kritisch zijn op diezelfde wetenschap.

Dat is meestal onwetenschappelijke kritiek.

Twee punten:
1. Het gezonde verstand is volgens mij niets anders dan het volgen van de heersende opinie. Het gezonde verstand zegt mij dat klimaat iets is wat we niet kunnen beheersen nog voorspellen.
2. Het stellen van kritische vragen wordt nooit gewaardeerd, of dat nu op een verantwoorde manier gebeurd of niet. Te stellen dat kritiek op de wetenschap alleen maar wetenschappelijk zou moeten zijn, is mij te kort door de bocht.

[Ambtenaar]

Twee punten:
1. Het gezonde verstand is volgens mij niets anders dan het volgen van de heersende opinie. Het gezonde verstand zegt mij dat klimaat iets is wat we niet kunnen beheersen nog voorspellen.

Het gezonde verstand is luisteren naar wat deskundigen zeggen op basis van onderzoek.

2. Het stellen van kritische vragen wordt nooit gewaardeerd, of dat nu op een verantwoorde manier gebeurd of niet. Te stellen dat kritiek op de wetenschap alleen maar wetenschappelijk zou moeten zijn, is mij te kort door de bocht.

Je mag best kritische vragen stellen, sterker nog dat moet. Wat je helaas vaak ziet tegenwoordig is dat mensen niet tevreden zijn met de antwoorden omdat die niet binnen hun eigen frame passen. En binnen de bevindelijk gereformeerden bevinden zich ook heel veel van dergelijke wappies. Ik ken er persoonlijk zeker een stuk of 20.

[Herman]

Twee punten:
1. Het gezonde verstand is volgens mij niets anders dan het volgen van de heersende opinie. Het gezonde verstand zegt mij dat klimaat iets is wat we niet kunnen beheersen nog voorspellen.

Het gezonde verstand is luisteren naar wat deskundigen zeggen op basis van onderzoek.

2. Het stellen van kritische vragen wordt nooit gewaardeerd, of dat nu op een verantwoorde manier gebeurd of niet. Te stellen dat kritiek op de wetenschap alleen maar wetenschappelijk zou moeten zijn, is mij te kort door de bocht.

Je mag best kritische vragen stellen, sterker nog dat moet. Wat je helaas vaak ziet tegenwoordig is dat mensen niet tevreden zijn met de antwoorden omdat die niet binnen hun eigen frame passen. En binnen de bevindelijk gereformeerden bevinden zich ook heel veel van dergelijke wappies. Ik ken er persoonlijk zeker een stuk of 20.

Ik heb me net wat in het vak wetenschapsfilosofie verdiept. Wat mij betreft ligt het allemaal veel cynischer. Deskundigen hebben een belang en momenteel is dat de dramatiek van de klimaatdiscussie. Als je daar maar op concentreert als onderzoeker, dan heb je je budget voorlopig wel veilig gesteld en lever je wat de meerderheid van de samenleving wil.

[Ambtenaar]

Ik heb me net wat in het vak wetenschapsfilosofie verdiept. Wat mij betreft ligt het allemaal veel cynischer. Deskundigen hebben een belang en momenteel is dat de dramatiek van de klimaatdiscussie. Als je daar maar op concentreert als onderzoeker, dan heb je je budget voorlopig wel veilig gesteld en lever je wat de meerderheid van de samenleving wil.

Wetenschapsfilosofie en verkrijgen van onderzoeksbudget zijn twee verschillende grootheden.

Natuurlijk zal een bepaald onderwerp meer aandacht krijgen dan het andere, maar dat betekent niet dat de resultaten geen trend laten zien.

[refomart]

Een tijd van verwarring. Ik heb me afgevraagd of die verwarring zich alleen voltrekt binnen het religieuze volksdeel. Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
Toch lijkt dat beeld niet te kloppen, gelet op onderstaande analyse van een seculier schrijver.

Na een proces van eeuwen verloor het godsdienstige discours, met zijn systeem van dogma's afgeleid uit religieuze teksten, zijn autoriteit. In plaats van kennis en weten buiten zichzelf te lokaliseren en te beschouwen als iets dat door God aan de mens gereveleerd wordt, groeide het vertrouwen dat de mens zelf tot kennis kon komen. Het enige dat hij daarvoor moest doen was de methode van de wetenschappen volgen.
Het religieuze discours had de blik van de mens duizenden jaren lang naar binnen doen keren, gericht op de mens als wezen met lusten en driften, dat liegt en bedriegt en zich verliest in uiterlijke schijn, dat zich moet voorbereiden op de dood die hem ooit zal komen halen. Als de mens leed onder de wereld, de schepping van God, dan kwam dat omdat er iets aan hem mankeerde als moreel en ethisch wezen, omdat hij in zonde leefde. Niet de wereld moest in vraag gesteld worden, maar de mens zelf. Met de opkomst van de wetenschappen veranderde dat: de mens geloofde dat hij met de kracht van het verstand de wereld kon aanpassen en zelf kon blijven wie hij was.

Het was vooral de mechanistisch-materialistische tak - de zogenaamde harde wetenschappen - die de geesten in vervoering bracht. Eenvoudig in haar basisprincipes (de wetten van de mechanica) concreet in haar object (de tastbare, zichtbare wereld) en ontzagwekkend in haar praktische toepasselijkheid heeft deze wetenschap alles om het menselijke wezen te verleiden.
Vroeger wachtten we vruchteloos tot God wonderen deed, maar deze wetenschap zorgde dat ze echt gebeuren. Het mechanistisch denken leverde vanaf de Verlichting progressief het enige nog resterende Grote Verhaal in de westerse cultuur. Volgens dat verhaal begint alles met een oerknal die een uitdijend heelal in werking zet en die via een enorme reeks mechanische effecten een zich qua complexiteit opbouwende reeks fenomenen genereert.

Binnen een dergelijk mensbeeld wordt het volledige register van de menselijke subjectiviteit een onbetekenend bijproduct van mechanistische processen. De mens beseft het misschien niet, maar zijn menselijkheid doet er eigenlijk niet toe, ze is niets wezenlijks. Zijn hele bestaan, zijn verlangen en zijn begeren, zijn romantische verzuchtingen en zijn oppervlakkigste behoeften, zijn vreugde en zijn verdriet, zijn twijfel en zijn keuzes, zijn woede en onredelijkheid, zijn plezier en zijn lijden, zijn diepste afkeer en zijn meest verheven esthetische appreciaties, kortom de hele dramatiek van zijn bestaan, valt uiteindelijk te herleiden tot elementaire deeltjes die volgens de wetmatigheden van de mechanica op elkaar inwerken.

Op een bepaalde manier kon de Verlichtingsmens ook nauwelijks anders dan zich vastklampen aan een utopisch vooruitgangsoptimisme. In de negentiende eeuw luidde de industrialisering van de wereld het verdwijnen van de standen- en klassenmaatschappij en de lokale sociale structuren in. De mens viel uit zijn sociale en natuurlijke context en de zinverlening gekoppeld aan die context verdween. In deze 'onttoverde', mechanistische wereld, waarin het leven per definitie zinloos en a-teleologisch is (de universum-machine draait zonder zin of doel), viel bovendien ook de zinverlening van de religieuze referentiekaders weg. Angst en onbehagen, eertijds gekoppeld aan onderdrukking en disciplinering door adel en clerus, doolden onbestemd en onhanteerbaar rond in de menselijke ziel. Frustratie en agressie, eertijds in toom gehouden door vrees voor de hel en het laatste oordeel, toonden zich steeds makkelijker mobiliseerbaar. Het vooruitzicht op het hiernamaals viel weg en een substituut ervoor kon moeilijk elders worden gezocht dan in een geloof in een kunstmatig gecreëerd,
mechanistisch-wetenschappelijk paradijs.

De mechanistische ideologie leeft altijd op krediet. In de toekomst, als de kennis compleet en de technologie perfect zal zijn, zal ze de mens-machine naar het paradijs brengen. Maar voorlopig word je er vooral ziek en depressief van. Er klinkt altijd een valse noot in de triomfantelijke muziek van de mechanistische ideologie. Het gerealiseerde 'gemak' komt tegen een prijs. En dat wordt gewoonlijk pas duidelijk als het te laat is.
Totalitarisme, zo stelt Hannah Arendt, is uiteindelijk gewoon het logische verlengstuk van de veralgemeende obsessie met wetenschap, het geloof in een artificieel gecreëerd paradijs: "Science has become an idol that will magically cure the evils of existence and transform the nature of man."

De rationalistische benadering van het leven leidde zo tot een onvermogen om angst en onzekerheid op een vruchtbare manier te hanteren. Uiteindelijk resulteert dat in een psychologisch uitgeputte bevolking die hunkert naar een absolute meester. Ze zoekt die meester, conform het dominante mens en wereldbeeld, in de mechanistische ideologie. Die ideologie die met haar manipulatie van de materie de geesten verleidt en met cijfers en statistieken de feiten aan haar kant lijkt te hebben. Het is die toestand van de bevolking – angstig, sociaal geatomiseerd, smachtend naar richting en autoriteit – die de perfecte voedingsbodem is voor het oprijzen van een sociale groep die zich, sinds de Verlichting, steeds krachtiger manifesteert en de basis vormt van de totalitaire staat: de massa.

[DDD]

Bron? Interessant trouwens. Ik mis de toespitsing naar de politiek.

[refomart]

Bron? Interessant trouwens. Ik mis de toespitsing naar de politiek.

Die toespitsing komt later in het boek en heb ik weggelaten. Mijn punt is dat de tijden ook voor seculiere mensen verwarrend zijn, waaruit ze op zoek zijn naar…….
Mijn stelling daaruit is dat de verwarring niet volgt uit de religie, maar uit een andere bron.
Uiteraard zal er verschillend worden gedacht over de bron waaruit die verwarring dan wel vloeit. Voor mij is er dan maar één correct antwoord, nl. het ontbreken van de ware religie. En dat is de schrijver van het boek in ieder geval niet met me eens.

De geplaatste tekst komt uit: De psychologie van het totalitarisme. Geschreven door M. Demset.
Inhoudelijk steunt het boek erg op het boek van Hannah Arendt: The origins of totalitarism.
In originele vorm is dit een lijvig boekwerk. In het Nederlands is het daarom als een drieluik verschenen, met de titels: Antisemitisme; Imperialisme; Totalitarisme.

[DDD]

Dank!

[Delftenaar]

Een tijd van verwarring. Ik heb me afgevraagd of die verwarring zich alleen voltrekt binnen het religieuze volksdeel. Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
Toch lijkt dat beeld niet te kloppen, gelet op onderstaande analyse van een seculier schrijver.

Dat dat beeld niet klopt is logisch: de wetenschap heeft immers geen antwoord op de diepe vragen die voor verwarring zorgen. Sterker nog: soms kan het dit alleen maar sterker maken of juist voor meer leegte zorgen. Als het enige antwoord op de vraag waarom we op aarde zijn is dat dit toeval is na een enorme klap miljarden jaren geleden kan dat nooit uitsluitsel geven op de diepere vragen die het leven zin geeft.

[Herman]

Een tijd van verwarring. Ik heb me afgevraagd of die verwarring zich alleen voltrekt binnen het religieuze volksdeel. Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
Toch lijkt dat beeld niet te kloppen, gelet op onderstaande analyse van een seculier schrijver.

Het is een goede probleemstelling van deze schrijver en psycholoog. Niettemin geeft dr. Gijsbert van den Brink in het boek Een publieke zaak aan dat het nog steeds de heersende opinie is dat de wetenschap alles zal duidelijk maken. Dat boek is al wat ouder (2002 oid) en in de laatste twee decennia is er wel meer positieve aandacht voor de geesteswetenschappen gekomen, maar toch niet zoveel dat de natuurwetenschap (of een selectie van soortgelijke en empirische wetenschappen) boven alles geplaatst wordt.

[refomart]

Een tijd van verwarring. Ik heb me afgevraagd of die verwarring zich alleen voltrekt binnen het religieuze volksdeel. Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
Toch lijkt dat beeld niet te kloppen, gelet op onderstaande analyse van een seculier schrijver.

Het is een goede probleemstelling van deze schrijver en psycholoog. Niettemin geeft dr. Gijsbert van den Brink in het boek Een publieke zaak aan dat het nog steeds de heersende opinie is dat de wetenschap alles zal duidelijk maken. Dat boek is al wat ouder (2002 oid) en in de laatste twee decennia is er wel meer positieve aandacht voor de geesteswetenschappen gekomen, maar toch niet zoveel dat de natuurwetenschap (of een selectie van soortgelijke en empirische wetenschappen) boven alles geplaatst wordt.

Ik probeer te begrijpen wat je wilt zeggen, maar kom er niet uit. Ik neem je even mee in mijn gedachtegang, zodat je eventueel gericht kunt reageren.

Uitgangspunt: de probleemstelling van de schrijver is goed. Dan volgt in jouw betoog een ‘Niettemin geeft aan dat..’ Voor mijn begrip houdt dat een aanvullende of zelfs tegengestelde opvatting in.
Ik kan niet goed volgen hoe je hier toe komt en hoe de probleemstelling van de schrijver dan wel aangevuld of gewijzigd zou moeten worden.

De basis idee lijkt dan te moeten zijn: dat de wetenschap alles duidelijk zal maken. Ten opzichte van dat idee uit 2002 is er wel meer positieve aandacht voor geestwetenschappen. Dan volgt een ‘maar’. Dit keer duidelijk in de vorm van een tegenstelling. Deze tegenstelling is dat de groei voor geesteswetenschappen er niet toe heeft geleid dat de natuurwetenschap boven alles geplaatst wordt.
Ik begrijp het verband dat je hier impliciet aangeeft niet.

Kortom, wat is nu eigenlijk jouw standpunt en wat was het doel van de posting?

[Herman]

1. Je stelt zelf A) Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
2. En dan B) Toch lijkt dat beeld niet te kloppen

Ik bevestig dan B
Maar wijs vervolgens terug naar A.
Mijn slotopmerking is dan vervolgens dat de geesteswetenschappen terrein terug gewonnen hebben op de natuurwetenschappen.

[refomart]

1. Je stelt zelf A) Het seculiere bevolkingsdeel heeft immers met de wetenschap alle antwoorden op zak.
2. En dan B) Toch lijkt dat beeld niet te kloppen

Ik bevestig dan B
Maar wijs vervolgens terug naar A.
Mijn slotopmerking is dan vervolgens dat de geesteswetenschappen terrein terug gewonnen hebben op de natuurwetenschappen.

Dank. Ik denk dat ik het begrijp.