Boek 'Hoor nu mijn stem' (uit: Wat doen we vandaag)

[Ambtenaar]

Hoe bedoel je dat precies?

[Boertje]

Hoe bedoel je dat precies?

Nou hoe jullie daar tegenover staan. Te werelds of aanvaardbaar?

[Valcke]

Hoe bedoel je dat precies?

Nou hoe jullie daar tegenover staan. Te werelds of aanvaardbaar?

Ik heb op middelbare school een boek van WF Hermans gelezen. Valt bij mij in de categorie profaan / onaanvaardbaar. Ook veel vloeken, als ik mij goed herinner. De andere schrijvers die je noemt, heb ik niet gelezen.

Ik begrijp overigens echt niet dat dit nog een serieuze vraag kan zijn onder ons. 'Word deze wereld niet gelijkvormig.'

[Boertje]

Ik begrijp overigens echt niet dat dit nog een serieuze vraag kan zijn onder ons. 'Word deze wereld niet gelijkvormig.'

Overdrijf je niet een beetje. Pas als je die boeken echt gelezen heb, kun je daarover oordelen. Bijvoorbeeld een boek als De donkere kamer van Damocles van WF Hermans is een zeer mooi boek. Carmiggelt schreef zeer humoristische verhaaltjes en tekende op wat hij gewone mensen hoorde zeggen. Of wat dacht je van Max Havelaar van Mutatuli, toch een belangrijk werk wat inging tegen de uitbuiting van inlanders ook door zgn Christelijke potentaten.

[Valcke]

Ik begrijp overigens echt niet dat dit nog een serieuze vraag kan zijn onder ons. 'Word deze wereld niet gelijkvormig.'

Overdrijf je niet een beetje. Pas als je die boeken echt gelezen heb, kun je daarover oordelen. Bijvoorbeeld een boek als De donkere kamer van Damocles van WF Hermans is een zeer mooi boek. Carmiggelt schreef zeer humoristische verhaaltjes en tekende op wat hij gewone mensen hoorde zeggen. Of wat dacht je van Max Havelaar van Mutatuli, toch een belangrijk werk wat inging tegen de uitbuiting van inlanders ook door zgn Christelijke potentaten.

Van de door jou genoemde schrijvers had ik alleen een boek van W.F. Hermans gelezen ('Nooit meer slapen'). Ik wist nog wel dat dit boek antireligieus is wat blijkt uit de dialogen in dit boek. Naast allerlei andere bezwaren die ik tegen dit boek heb.

Het volgende is geschreven op 'dbnl', een wetenschappelijke site over het boek en de achtergrond van W.F. Hermans:

Niet alleen omdat de katholieke kerk hem dwarsboomde in zijn pogingen een bestaan als auteur op te bouwen, richtte Hermans veelvuldig zijn pijlen op dit instituut, met als spectaculairste gevolg het proces naar aanleiding van'het eerste hoofdstuk van Ik heb altijd gelijk (1951). (De auteur werd vrijgesproken van de beschuldiging een volksdeel te hebben beledigd.) Zijn woede gold de pretenties van een leer waarvan de macht slechts berust op metafysische verzinsels en die derhalve eigenlijk machteloos is. Dit laatste wordt treffend verbeeld aan het einde van De donkere kamer van Damokles (1958), waar de aandoenlijke pater Beer de van landverraad beschuldigde Osewoudt belooft te zullen bidden voor het vinden van zijn fototoestel, waarmee hij zijn onschuld denkt te kunnen bewijzen. En waarachtig, de camera wordt gevonden, zij het al voordat de naïeve priester zijn gebeden hemelwaarts heeft gezonden. De religie loopt achter de feiten aan.

In de slotzinnen van de roman komt nog schrijnender aan het licht dat de katholieke godsdienst en zijn vertegenwoordigers per saldo niets vermogen. Daar buigt de pater zich over het met kogels doorzeefde lichaam van Osewoudt, die in verwarring een halfslachtige vluchtpoging heeft gedaan. ‘- Het bloeden moet worden gestelpt! riep pater Beer. Hij sloeg Osewoudt's kamerjas open en knoopte ook het pyamajasje los. Maar aan de handen van pater Beer zaten minder vingers dan Osewoudt kogelgaten in zijn lichaam had.’

Hermans' kritiek richt zich niet alleen tegen het katholicisme, maar tegen elke religie, en zelfs tegen elke heilsleer. Al in zijn eerste roman, Conserve (1947), wordt gedemonstreerd dat de Mormoonse religie, de oud- Egyptische godsdienst en het rooms-katholicisme volledig verwisselbaar zijn als stelsels, waarvan de aanspraken op waarheid kunnen worden bevestigd noch weerlegd. In dit opzicht is de godsdienst vergelijkbaar met een politiek systeem als het communisme, zoals gesuggereerd wordt in het verhaal ‘Naar Magnitogorsk’, waarin het failliet van deze leer gestalte krijgt. De Russische gids in dit verhaal bedient zich van ‘een aan de Statenbijbel ontleende woordkeus en een intonatie alsof zij een gereformeerde dominee was die op de kansel stond’.

Kunnen we een boek van deze auteur waar dit de achtergrond is, 'zeer mooi' noemen? Ik begrijp dat echt niet. Wat is er mooi aan?

Multatuli, Max Havelaar, lijkt mij wel een boek dat voor algemene ontwikkeling gelezen kan worden. en dat onder meer de hypocrisie en uitbuiting beschrijft.

[Valcke]

En Carmiggelt (Wikipedia):

In zijn Kronkel van 11 mei 1960 formuleerde Carmiggelt, naar aanleiding van een rel waarbij hij werd beschuldigd van godslastering en het kwetsen van gelovigen, zijn standpunt inzake godsdienst. Ten eerste kon hij onmogelijk verzekeren zich van kwetsing te zullen onthouden: "Wie, zoals ik, behoort tot het niet gelovig, twijfelend volksdeel, kan namelijk onmogelijk gewaar worden wanneer en waarmee het wèl gelovig, zeker wetend volksdeel wordt gekwetst." De gevoeligheden verschilden nogal per gelovige. Ten tweede meende hij dat het voor ongelovigen als Carmiggelt zelf evenzeer kwetsend was wanneer een dominee beweerde dat alleen kerkelijke huwelijken zuiver zouden zijn: "Maar ik loop er niet mee naar mijn Kamerlid. Want één christelijke deugd bezit ik in zulke zaken - ik ben verdomd verdraagzaam."

Hoe kan dit mij uitnodigen om zo'n schrijver te lezen? Moeten we onze wijsheid of genoegen nu echt bij zulke auteurs halen? Of moeten we met heel andere zaken bezig zijn?

[Boertje]

Beetje boel overtrokken. Dat zijn twee zinnetjes van een boek. Het hele boek draait daar niet eens om. Het is gewoon een heel goed literair werk. Mijn advies: lees het eerst en reageer dan. Dit komt allemaal zo overtrokken over. En lees eerst eens een stukje van Carmiggelt. Je hebt een oordeel klaar terwijl je er nog nooit een letter van gelezen hebt.

[Valcke]

Beetje boel overtrokken. Dat zijn twee zinnetjes van een boek. Het hele boek draait daar niet eens om. Het is gewoon een heel goed literair werk. Mijn advies: lees het eerst en reageer dan. Dit komt allemaal zo overtrokken over.

Ik haalde e.e.a. uit de eerste artikelen die ik op internet tegen kom. DBNL is ook niet zo maar een bron, maar heeft een wetenschappelijke pretentie. Als het overtrokken is, dan komt dat voor rekening van de auteur van het artikel. Maar m.i. weet de auteur echt wel waarover hij spreekt.

M.i. verdiep jij je niet in de achtergrond van de auteurs en de boodschap die zij willen brengen. Dan denk ik in het bijzonder aan W.F. Hermans, die bewust een antireligieuze boodschap heeft in zijn gehele literaire werk. Wanneer je je dit niet bewust bent, kun je m.i. zo'n boek niet op (on)waarde schatten en alles 'grappig' of 'mooi' vinden.

Overigens zag ik als jeugdig persoon op de middelbare school al wel degelijk dat Hermans alle godsdiensten en ook het christendom aan de kant zet en het atheïsme propageert. Daar had ik mijn docent niet voor nodig (ik zat trouwens niet op een reformatorische school). Dat is niet overtrokken, maar wel een kwestie van lezen en invoelen wat de schrijver wil.

[Ambtenaar]

Nou hoe jullie daar tegenover staan. Te werelds of aanvaardbaar?

Ik vind alles aanvaardbaar, maar niet alles smaakvol of lezenswaardig. Wel is het belangrijk dat je je verdiept in de achtergrond van de schrijver. Zo is W.F Hermans’ werk doordrongen van de ideeën van Wittgenstein. Dan is het zinvol om die ook te bestuderen.

[Boertje]

Wellicht heb je daar in gelijk. De achtergrond van een schrijver kan best bedenkelijk zijn. Maar ik lees dit soort boeken meer om het verhaal. Wat een schrijver is of doet in zijn leven werkt natuurlijk wel door in het verhaal maar daar hoef je het niet mee eens te zijn. Het is gewoon een mening van de auteur die je aanvaardt of afwijst. Maar de schrijfstijl is vaak zo mooi, of het verhaal al dan niet in romanvorm dat ze vertellen. Hieronder bijvoorbeeld een fragment van Carmiggelt:

https://www.dbnl.org/tekst/carm002vroe0 ... 1_0036.php

Ik vind ook bijvoorbeeld oude buitenlandse literatuur mooi, zoals Odysseus, Shakespeare, Schateiland van Stevenson, of Charles Dickens Oliver Twist of Christmas Carol.

Al kun je heel wat aanmerken op sommige auteurs. Maar misschien ben ik te naief.

[Valcke]

Wellicht heb je daar in gelijk. De achtergrond van een schrijver kan best bedenkelijk zijn. Maar ik lees dit soort boeken meer om het verhaal. Wat een schrijver is of doet in zijn leven werkt natuurlijk wel door in het verhaal maar daar hoef je het niet mee eens te zijn. Het is gewoon een mening van de auteur die je aanvaardt of afwijst. Maar de schrijfstijl is vaak zo mooi, of het verhaal al dan niet in romanvorm dat ze vertellen. Hieronder bijvoorbeeld een fragment van Carmiggelt:

https://www.dbnl.org/tekst/carm002vroe0 ... 1_0036.php

Ik heb het gelezen, maar het verandert mijn mening hierover niet.

Ik vind ook bijvoorbeeld oude buitenlandse literatuur mooi, zoals Odysseus, Shakespeare, Schateiland van Stevenson, of Charles Dickens Oliver Twist of Christmas Carol.

Voor algemene ontwikkeling zou ik deze werken (al ken ik ze niet alle even goed) niet afraden.

[DDD]

Ik ben het met Boertje en Ambtenaar eens. Dat zal niemand verbazen. Maar algemene ontwikkeling is heel belangrijk.

En wat betreft het lezen van stichtelijke boeken: dat is veelal veel meer van hetzelfde. Als ik de boeken lees die in de Saambinder worden aangekondigd, dan staat er zelden iets belangwekkends in. Je zou menen dat mensen die geen tijd hebben om zich met iets anders dan stichtelijke lectuur bezig te houden, een scherp geestelijk onderscheidingsvermogen hebben. Dat is mij nog nooit opgevallen. Het geeft eerder een kortzichtige blik op de werkelijkheid, waarmee het zelfs bij Bijbellezen nog de vraag is, of men werkelijk leest wat er staat, of dat men louter leest wat men denkt dat er staat.

Bij het bestuderen van de bijbel gaat het er niet zozeer om hoeveel tijd je daarin steekt, maar wat de inzichten zijn die je daaruit opdoet voor je persoonlijke en voor het maatschappelijk leven. Ik zou het een mooi onderzoek waard vinden om te bezien of mensen die nooit iets anders dan de bijbel en stichtelijke boeken lezen, inderdaad een dieper inzicht hebben in de Schrift. Het is mij nooit opgevallen.

[Boertje]

Dat vind ik een wijze reactie. 100% mee eens

[Valcke]

Ik ben het met Boertje en Ambtenaar eens. Dat zal niemand verbazen. Maar algemene ontwikkeling is heel belangrijk.

En wat betreft het lezen van stichtelijke boeken: dat is veelal veel meer van hetzelfde. Als ik de boeken lees die in de Saambinder worden aangekondigd, dan staat er zelden iets belangwekkends in. Je zou menen dat mensen die geen tijd hebben om zich met iets anders dan stichtelijke lectuur bezig te houden, een scherp geestelijk onderscheidingsvermogen hebben. Dat is mij nog nooit opgevallen. Het geeft eerder een kortzichtige blik op de werkelijkheid, waarmee het zelfs bij Bijbellezen nog de vraag is, of men werkelijk leest wat er staat, of dat men louter leest wat men denkt dat er staat.

Bij het bestuderen van de bijbel gaat het er niet zozeer om hoeveel tijd je daarin steekt, maar wat de inzichten zijn die je daaruit opdoet voor je persoonlijke en voor het maatschappelijk leven. Ik zou het een mooi onderzoek waard vinden om te bezien of mensen die nooit iets anders dan de bijbel en stichtelijke boeken lezen, inderdaad een dieper inzicht hebben in de Schrift. Het is mij nooit opgevallen.

Ongelooflijk: we moeten maar niet te veel en te lang de Bijbel en goede boeken lezen. In die boeken staat zelden iets belangwekkends en het geeft eerder een kortzichtige blik op de werkelijkheid...

Nu komt de aap uit de mouw...

[refo]

Dat zegt hij helemaal niet.