De breedte van de Gereformeerde Bond

[The Critical Brother]

The Critical Brother heeft een leuk artikel over "de gereformeerde bond" gevonden.
Waar plaatsen de forummers zich?

Eén van de modaliteiten in de Ned. Herv. Kerk

Hervormd gereformeerden in soorten en maten


Wie is de echte 'bonder' ?
Na het portret van de Luthersen in nummer 2 van ‘Drieluik’ nu een foto van (een deel van) de Hervormden. Het is ingewikkeld, want de hervormden die in dit nummer geportretteerd worden, hebben ook ‘gereformeerd’ in hun naam staan. De buitenwacht duidt hen meestal aan als ‘bonders’, hoewel maar een beperkt aantal van hen ook daadwerkelijk lid is van de Gereformeerde Bond in de Ned. Herv. Kerk Ze vormen een belangrijke stroming binnen de Nederlandse Hervormde kerk, maar kenmerken zich tegelijkertijd door een bonte verscheidenheid: de hervormd-gereformeerden. Omdat de familie Doorsnee zich in dit segment moeilijk laat vinden, hebben we onze toevlucht gezocht tot een soort compositiefoto. Een gefingeerd groepsportret van uiteenlopende gereformeerd-denkende hervormden, terwille van de duidelijkheid ietwat karikaturaal afgedrukt.


Bevindelijk
Reinier de Regt, in de Bommelerwaard, is een degelijke Gereformeerde Bonder. Wars van oppervlakkigheid, die hij in de hele breedte van de kerk met zorg signaleert. Samen met vrouw Ria en drie dochters gaat hij tweemaal per zondag naar de kerk. Er wordt in zijn gemeente bevindelijk gepreekt, voor iemand als De Regt reden waarom hij, ondanks alle verval, toch nog hervormd kan blijven. ‘Bevindelijk houdt onder meer in dat het geloof doorleefd, ervaren wordt. Geen rationele optelsom van ‘ik ben een zondaar, Jezus is gestorven voor zondaren, dus ook voor mij’. Verre daarvan. Maar het is ook een misverstand te denken dat wij puur op ons gevoel drijven. Zelf kies ik liever voor de term ‘schriftuurlijk-bevindelijk’. Het onfeilbare Woord van God is gelukkig een heel wat betrouwbaarder kompas dan ons gevoel - al is het natuurlijk wel de Heilige Geest die datzelfde Woord moet toepassen.’ Ook aan uiterlijke dingen is te zien dat we hier te maken hebben met een behoudende bonds-gemeente: de meeste vrouwen en meisjes hebben in de kerkdienst een hoed op. En voor hen is een lange broek dragen ‘s zondags taboe en de andere zes dagen van de week een uitzondering. De kerkdienst duurt meestal anderhalf uur en er worden alleen psalmen ’ uit de berijming van 1773 en op hele noten - gezongen.


Oecumene
Het zal geen verbazing wekken dat het Samen op Weg-proces Reinier de Regt heel wat zorgen baart. Niet dat kerkmuren voor hem heilig zijn - ‘geestverwanten vind ik in de meest uiteenlopende kerken’. Maar door het samengaan met gereformeerden en lutheranen, alsmede het loslaten van de belijdenis, wordt de vaderlandse kerk in zijn ogen finaal uitgehold. Hij is dan ook overtuigd lid van het Comité tot Behoud der Nederlandse Hervormde Kerk (dat zich fel keert tegen het SoW-proces) en bezoekt als het even kan de door deze verontrusten georganiseerde bijeenkomsten.
Wat de plaatselijke kerkelijke activiteiten betreft staat de mannenvereniging bovenaan zijn prioriteitenlijstje. Zijn vrouw is lid van de vrouwenvereniging. Vermeldenswaard is verder dat het gezin De Regt tv-loos door het leven gaat.


Evangelische wind
Alleen al aan de lectuur in de woonkamer is te zien dat Marcel en Marijke Middelink met hun vier kinderen, woonachtig in een randstedelijke groeigemeente, een andere stroming binnen de hervormd-gereformeerden vertegenwoordigen. Zo ligt daar het Nederlands Dagblad, een krant die ooit het exclusieve eigendom was van de gereformeerd-vrijgemaakten, maar zijn eenkennigheid voor een groot deel heeft afgelegd. ‘Overigens lezen we, via de buren, ook nog het Reformatorisch Dagblad. Wat de ene krant mist, vind je weer in de andere, en omgekeerd. Zo blijven we grondig op de hoogte van kerk en wereld.’ Niet dat de Middelinks altijd het naadje van de kous van alle mogelijke kerkelijke twistpunten hoeven te weten. ‘Over het Samen op Weg-proces maken we ons echt niet meer druk. We zijn er niet dolenthousiast over, maar we vinden het veel vruchtbaarder en constructiever om mee te gaan op de ingeslagen weg. En is het ook niet hoogmoedig om te denken dat je zelf de zuiverheid van de kerk moet bewaken?’ Nog even terug naar de lectuur. Het rtv-blad Visie en het vrouwenmagazine Eva doen vermoeden dat hier een wat evangelische wind waait. De kinderen zijn er nog wat te jong voor, maar hun ouders zullen hen te zijner tijd zeker aanmoedigen om naar de EO-jongerendag te gaan.


Mannendag
Ook de familie Middelink gaat twee keer per zondag naar de kerk. De diensten duren wat korter dan die de familie De Regt bezoekt. De psalmen worden ritmisch en soms in de nieuwe berijming gezongen en op de feestdagen zingt men vóór de dienst ook andere liederen. De kinderen zitten niet op een reformatorische, maar op een pc-school. ‘Met de grondslag en de manier waarop die praktisch wordt uitgewerkt, kunnen we het van harte eens zijn. Al moeten we thuis ook wel eens wat rechtbreien. Een belangrijk voordeel vinden we dat onze kinderen nu op een natuurlijke manier in aanraking komen met andersdenkenden en ook met allochtone kinderen.’ Om het plaatje nog even te completeren: Marcel zit in de evangelisatiecommissie en leidt een tienerclub. ‘Onze gemeente maakt veel gebruik van materiaal en methoden van de HGJB (Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond) en de IZB (de hervormd-gereformeerde organisatie voor evangelisatie).
Marijke tankt graag bij op een interkerkelijke koffieochtend en Marcel heeft, na enig aandringen, een Mannendag bijgewoond en heeft daar geen spijt van.


Activiteiten
Leo en Lia Linker, drie jaar getrouwd, hebben na hun verhuizing naar een middelgrote stad eerst eens op hun gemak rondgekeken voordat ze een definitieve kerkkeuze maakten. ‘Eigenlijk voelden we ons meteen al thuis in deze Bonds-gemeente, die als links wordt omschreven. Vinden wij niet zo’n gelukkige term, maar goed, je weet wat er ongeveer mee wordt bedoeld.’ Ze zijn beiden afkomstig uit een plattelandsgemeente waar ze het op zich goed naar hun zin hadden, al vonden ze de prediking wel eens wat vlak. ‘Dat kun je hier niet zeggen. Een degelijke preek, goede exegese - kortom, je krijgt echt wat mee.’ De wijkgemeente heeft onlangs een aantal liturgische vernieuwingen doorgevoerd. Zo wordt er nu uit het Liedboek voor de kerken gezongen. ‘Op zichzelf zijn het natuurlijk maar bijzaken. Het heeft ook niet echt een rol gespeeld bij onze keuze voor deze wijk. Maar we ervaren het als een verademing dat het mogelijk is om dingen te veranderen, dat die ruimte blijkbaar gegeven wordt.’ Met belangstelling en enig ongeduld wordt de discussie gevolgd over de introductie van een vrouwelijke diaken.
Een ander aspect waardoor de Linkers zich aangesproken voelen is het feit dat de gemeente bruist van activiteiten. ‘Je moet het wel heel bont maken wil je niet op de een of andere manier ergens in participeren. Zomaar vrijblijvend lid zijn, alleen maar ‘s zondags naar de kerk komen en je verder overal buiten houden - dat is hier nauwelijks mogelijk.’ De gemeente is nauw betrokken bij een via de GZB (Gereformeerde Zendingsbond) naar Peru uitgezonden docent.. Leo en Lia kijken zelf ook graag over de grens. Zo zijn ze meermalen in Taizé geweest. ‘Dat kunnen we echt aanraden. Bidden en zingen met zoveel jongeren uit de hele wereld, heel inspirerend. Zelden hebben we God zo dichtbij ons gevoeld als daar en toen.’

Tekst: Anneke Verhoeven Foto: Marcel Minnée

Geen kerkje in de kerk
Wie het fijne wil weten over hervormd-gereformeerden, komt al snel terecht bij dr. ir. J. van der Graaf, tot voor kort secretaris van de Gereformeerde Bond.
‘De Gereformeerde Bond is ontstaan in 1906, nadat een hervormde theoloog - dr. Louis Bähler - leerde dat het boeddhisme op gelijke hoogte staat met het christendom. Dat was eigenlijk meer de druppel die de emmer deed overlopen, want er was al het een ander op het gebied van vrijzinnigheid aan voorafgegaan. Na de twee grote afscheidingen in de 19e eeuw organiseerde de gereformeerde vleugel zich nu in de Gereformeerde Bond, om de kerk van binnenuit te bewaren bij en terug te roepen tot de gereformeerde belijdenis.’
Op de vraag hoe je gereformeerd belijden het best kunt definiëren geeft hij vier trefwoorden: ‘Alleen de Bijbel, alleen genade, alleen geloof, alleen Christus.’

Is de verscheidenheid binnen de Gereformeerde Bond een verschijnsel van de laatste jaren? ‘Die stromingen zijn er altijd geweest. Dat gold en geldt op het politieke vlak: vroeger waren er in de bond anti-revolutionairen, staatkundig-gereformeerden en christelijk-historischen, en vandaag is dat nog zo: je vindt binnen de Gereformeerde Bond mensen van SGP, RPF en CDA. Verder is er altijd een spanningsveld geweest tussen verbond en verkiezing.En in de derde plaats zijn er steeds verschillende opvattingen geweest over de vraag: wat is nu precies bevinding?’

Waarin komt het eigene van de Gereformeerde Bond(er) zoal tot uiting? ‘Ik denk dan aan zaken als het jeugdwerk, de offervaardigheid, de trouw. Wat dat laatste betreft zie je toch mooie voorbeelden, ook en vooral in stadsgemeenten. Het zijn vaak de hervormd-gereformeerde wijkgemeenten die, hoewel ook geslonken, overeind blijven en er komen zelfs regelmatig nieuwe kerken bij. Temidden van de ongelooflijke afkalving is er ook sprake van opleving. Zo werd drie jaar geleden in een rapport aangetoond dat de ‘bonders’ bij de zondagmorgendiensten in de hervormde gemeenten 50 procent van de totale bezettingsgraad voor hun rekening namen. In de avonddiensten betreft was hun aandeel zelfs 80 procent..’

Verliezen de hervormd-gereformeerden niet terrein door evangelische invloeden? ‘De Gereformeerde Bond staat eigenlijk aan vier invloeden bloot: die van de evangelische beweging, van de reformatorische zuil, van het brede midden van de Hervormde Kerk en van de secularisatie die zich natuurlijk in de hele samenleving manifesteert. Maar je kunt niet zeggen: de Gereformeerde Bond IS reformatorisch, of IS evangelisch. Het is geen kerkje in de kerk.’

[Refojongere]

Zeer interessant, treffend verwoord ook. Waar heb je het precies vandaan gehaald?
Ik heb het idee dat wat hier onder de noemer 'evangelische wind' wordt genoemd, dat dat langzaamt wel vermengd wordt met de allerlaatste linkse groep.
Zelf kom ik uit een gemeente met zo'n 'evangelische wind', terwijl ik toch meer opheb met die eerste 'bevindelijke' groep. Reformatorisch kan ik zo bezien de linkervleugel echt niet noemen, en dus is dat eigenlijk geen gereformeerdebondsgemeente. Maargoed, de Gereformeerde Bond is geen kerk in een kerk. 't Is allemaal hervormd.

Jammer dat toch uit het artikel blijkt dat de Gereformeerde Bond zo kan verschillen tussen plaatsen.

[Lecram]

Die bonders die tegen de confessionelen aanzitten, zijn dat nu die 'vagebonders'?

[Gerrie]

Origineel geplaatst door AdminTevens valt het mij elke x weer op dat de rechterflank "zeg maar de mensen rondom het blad "Het gekrookte riet" dat vele uit die hoek juist geen lid zijn van de GB.

Admin,
Hoe zou het zijn met de lezers rondom het blad Om Sions Wil. Lijkt me leuk voor een pol.

[Jelle]

De Gereformeerde bond is wel heel breed maar wat moeten we er mee.
Als ik in plaats X kerk merk ik dat de Gereformeerde Bond aldaar steeds verder naar links opschuift en ga ik dan naar een behoudender plaats toe dan merk ik dat ook dez plaats langzaam maar zeker naar links opschuift.
Mijn vraag is eigenlijk wanneer houdt de Gereformeerde Bond op met maar steeds naar links te schuiven.
Het is zo fijn als ik merk dat er nog gemeentes zijn die standvastig op hun plaats blijven staan. Maar jammer genoeg is dat niet bij mij in de buurt.
Daarom denk ik dat op den duur uit het SoW een splitsing gat komen in de Bondsrichting en dat daar misschien dan weer een behoudende groep uit zal ontstaan.
Tot nu toe zie ik binnen de Gereformeerde Bond het aantal verschillen alleen maar toenemen.
Jammer, jammer, Je kan toch ook niet elke keer maar weer ergens anders heen gaan als het je niet meer zint omdat men maar blijft opschuiven, alhoewel als het heel erg wordt kan je natuurlijk ook weer niet blijven zitten en maar lijdelijk toezien.

[kridje]

Is het dan niet heel normaal dat Gereformeerde Bond gemeentes die 'erg links' zijn zonder de naam GB verder gaan?

Eigenlijk is men dan een gewone Hervormde Kerk. Of zie ik het verkeerd?

[Jelle]

Je hebt gelijk Kridje, als ze zo links opgeschoven zijn kan je ook niet meer spreken over een Geb. Bondsrichting.
Hier in Gouda is de bondsrichting bijna nog linkser als de confessionele richting in de Herv. kerk. Jammer.
Men zou er volgens mij ook beter aan doen als daar vanuit de Gereformeerde Bond ook naar gekeken zou worden en dergelijke gemeentes dan maar uit de Bond zouden schrijven. Is misschien ook duidelijker voor veel mensen en weet men waar men aan toe is.
Als men naar de Bonders gaat in Gouda schrikt men als met er achter komt dat in de kerkdienst gezangen en opwekkingsliederen worden gezongen. Ik verwacht dat althans niet bij de Bonders maar hier gebeurt het wel.

[Gerrie]

Origineel geplaatst door kridje
Is het dan niet heel normaal dat Gereformeerde Bond gemeentes die 'erg links' zijn zonder de naam GB verder gaan?
Eigenlijk is men dan een gewone Hervormde Kerk. Of zie ik het verkeerd?

Wat is nu een GB gemeente? Er is een adresboekje van de GB, waarin dominees staan die geen lid zijn van de bond. Je zou kunnen zeggen, als je gemeente daar in staat, mag je hem erbij rekenen.
Verder kun je lid zijn van een GB gemeente zonder lid te zijn van de gereformeerde bond.
Begrijp je het allemaal nog?
Wat vindt je van de lijst in het RD. Zou je de Hervormden in die lijst kunnen vertrouwen als zijnde naar schrift en belijdenis?

Dus toch een klein beetje SOW met OSW

Ja, om het nog ingewikkelder te maken.
We betrekken alle refo-kerken er ook bij.
Als we als hervormden dan maar welkom zijn?:%

[Billy]

dat er gekrookte riet Hervormden zijn die niet aangeloten zijn bij de Bond?

ander vraagje: Hoeveel gekrookte riet dominees c.q. kerken zijn er in NL?

en zonder ds. te gaan beoordelen, waar kan ik nou de ds. vinden of wie kan mij een lijstje geven van ds. die bij gekr. riet ( blaadje) zijn aangesloten?

[Billy]

hoe zit dat dan bij de St. ADULLAM

die stichting is van de Oud gergem / GGiNed BV en de herv. Kerk groepering rond het blad gekrookte Riet.

ingewikkeld dus.

van o.a. TJ de Jong , S de Jong en Heemskerk weten we het i.i.g.

maar Pieters/ Budding/ den Boer etc. dan?

[Refojongere]

Je hebt rechtse bonders (ds. P. de Vries, ds. W. van Vlastuin, ds. G.S.A. de Knegt, ds. W. Pieters). En rondom het Gekrookte Riet (ds. Tj. de Jong, ds. Zweistra, ds. L.H. Oosten, ds. A. den Hartog, ds. N.P.J. Kleiberg)

Van ds. Budding weet ik het niet. Maargoed, de rechtse bonders preken ook wel in Gekrookte Rietgemeenten en andersom. Je hebt denk ik wel steeds meer een scheiding tussen linkse bondsgemeenten (gezangen, opwekkingsliederen) en rechtse bondsgemeenten (meestal geen tv, meestal rokken, meestal naar een reformatorisce school). En dat is niet goed voor de eenheid van de Gereformeerde Bond.