Prof. Dr. A.A. van Ruler men is begonnen met het uitgeven van zijn werken. In het RD stond daar niet zo lang geleden een artikel over.
Ken hem alleen van naam.
Wat weten/kennen jullie van hem?
Prof. Dr. A.A. van Ruler (1908-1970)
-
Christiaan
- Berichten: 2057
- Lid geworden op: 01 sep 2006, 10:03
- Locatie: Zeeland
Prof. Dr. A.A. van Ruler (1908-1970)
Bij het lezen van de bijbel zijn twee fouten mogelijk: men neemt alles letterlijk of met vergeestelijkt alles (Blaise Pascal)
Wij zijn bedelaars, dat is waar. (Dr. Maarten Luther)
Wij zijn bedelaars, dat is waar. (Dr. Maarten Luther)
Enkele citaten uit Biografisch Lexicon, deel 6:mayflower schreef:Ik weet dus ook niet veel van hem, en mijn vraag is,was A.A van Ruler orthodox gereformeerd (zoals: 3 formulieren van eenheid), of zat hij meer in de richting van Karl Barth.
Word A.A. Ruler bijv. gelezen onder der bevindelijk gereformeerden?
Ruler, Arnold ALbert van, geboren Apeldoorn 10 dec 1908, overleden Utrecht 15 dec 1970. Stud. Theologie Groningen, promotie 1947 onder prof. Haitjema. Herv. pred Kubaard en Hilversum, hoogleraar Kerkgeschiedens en later ook dogmatiek te Utrecht. Afkomstig uit een orthodox hervormd gezin met bevindelijke achtergrond. Studeerde onder Haitjema, G. van der Leeuw en W.J. Aalders. Hij hield zich diepgaand bezig met Barth, Brunner, Troeltsch en de neokantianen van Marburg. Hij ijverde zeer voor de grondbeginselen van de nieuwe kerkorde van 1951. In Utrecht was hij de opvolger van prof. De Vrijer.
In 1970 schreef hij een artikel over het Ultra Gereformeerd en Vrijzinnig, waar de bevindelijke gereformeerden diepgaand door hem aan de tand worden gevoeld. In Saambinder verscheen destijds een lange reactie. Het artikel van Van Ruler kan van de webwerf van Wapenveld afgeladen worden:
http://www.wapenveldonline.nl/viewArt.php?art=399
Atze
De reactie op dat artikel van Van Ruler staat in het boek van ds Vergunst: Neem de wacht des Heeren waar. De meeste Gergemmers zullen dat wel hebben.
--------------
Voorts ben ik van mening dat portretten van oudvaders, reformatoren en andere theologen niet zouden moeten worden toegestaan als avatar.
Voorts ben ik van mening dat portretten van oudvaders, reformatoren en andere theologen niet zouden moeten worden toegestaan als avatar.
Bedankt, er staat bijvoorbeeld geschreven dat hij zich diepgaand bezig hield met Karl Barth, maar het is me dan niet duidelijk of hij de leer van Karl Barth ook deelde. Was van Ruler bijv. orthodox gereformeerd als het ging om de uitverkiezing, rechtvaardigmaking en het Schrift, zoals de H-C het beschrijft ?astroguy schreef:Enkele citaten uit Biografisch Lexicon, deel 6:mayflower schreef:Ik weet dus ook niet veel van hem, en mijn vraag is,was A.A van Ruler orthodox gereformeerd (zoals: 3 formulieren van eenheid), of zat hij meer in de richting van Karl Barth.
Word A.A. Ruler bijv. gelezen onder der bevindelijk gereformeerden?
Ruler, Arnold ALbert van, geboren Apeldoorn 10 dec 1908, overleden Utrecht 15 dec 1970. Stud. Theologie Groningen, promotie 1947 onder prof. Haitjema. Herv. pred Kubaard en Hilversum, hoogleraar Kerkgeschiedens en later ook dogmatiek te Utrecht. Afkomstig uit een orthodox hervormd gezin met bevindelijke achtergrond. Studeerde onder Haitjema, G. van der Leeuw en W.J. Aalders. Hij hield zich diepgaand bezig met Barth, Brunner, Troeltsch en de neokantianen van Marburg. Hij ijverde zeer voor de grondbeginselen van de nieuwe kerkorde van 1951. In Utrecht was hij de opvolger van prof. De Vrijer.
In 1970 schreef hij een artikel over het Ultra Gereformeerd en Vrijzinnig, waar de bevindelijke gereformeerden diepgaand door hem aan de tand worden gevoeld. In Saambinder verscheen destijds een lange reactie. Het artikel van Van Ruler kan van de webwerf van Wapenveld afgeladen worden:
http://www.wapenveldonline.nl/viewArt.php?art=399
Van Ruler stond de dubbele preadestinatie voor. ook wel interessant om kennis te nemen van zijn politieke standpunten (bijv. "Religie en Politiek - Theocratische grondlijnen" verkrijgbaar in een kwalitatief slechte uitgave van net na de 2e wereldoorlog. taalgebruik moet voor oudvaderkenners geen probleem zijnmayflower schreef:Was van Ruler bijv. orthodox gereformeerd als het ging om de uitverkiezing, rechtvaardigmaking en het Schrift, zoals de H-C het beschrijft ?
)
De manier hoe ds Vergunst het stuk van Ruler behandeld in dit boek is lovenswaardig. Toen konden ze nog met kritiek omgaan.refo schreef:De reactie op dat artikel van Van Ruler staat in het boek van ds Vergunst: Neem de wacht des Heeren waar. De meeste Gergemmers zullen dat wel hebben.
Hedendaagse bijbelstudie is voor een belangwekkend deel het elimineren van traditioneel-theologische en hermeneutische contradicties.
Aan de ene kant zou je willen dat er weer eens een Van Ruler ons de oren wast.Gian schreef:De manier hoe ds Vergunst het stuk van Ruler behandeld in dit boek is lovenswaardig. Toen konden ze nog met kritiek omgaan.refo schreef:De reactie op dat artikel van Van Ruler staat in het boek van ds Vergunst: Neem de wacht des Heeren waar. De meeste Gergemmers zullen dat wel hebben.
Ik heb beide artikelen vanavond weer eens gelezen. Sommige stukken van Van Ruler zitten er naast, maar in z'n algemeenheid klopt het helaas toch wel.
De verdediging van ds Vergunst is inderdaad waardig, maar gaat af en toe aan de kern van de beschuldigingen voorbij. Dat komt (denk ik) vooral door het feit dat velen alleen de Saambinder lezen en nooit van Wapenveld hoorden.
Doordat Van Ruler was overleden is er nooit een debat ontstaan.
Velen die Wapenveld lazen, lazen niet de Saambinder.
--------------
Voorts ben ik van mening dat portretten van oudvaders, reformatoren en andere theologen niet zouden moeten worden toegestaan als avatar.
Voorts ben ik van mening dat portretten van oudvaders, reformatoren en andere theologen niet zouden moeten worden toegestaan als avatar.
Zo dacht van Ruler over ultra-gereformeerden. Dat is nog al wat.
gr, Grace
-------------------------------------------------------------------------
Ultra-Gereformeerd en Vrijzinnig
Prof. Dr. A.A. van Ruler
Tijdens een conferentie zei Van Ruler: ‘Aan de rechterzijde van de gereformeerde gezindte schuilen ketterijen, waarbij die van het modernisme kinderspel lijken.’ Dit artikel is een uitwerking op deze stelling. Van Ruler beschouwt de gereformeerde traditie als de schoonste en rijkste vorm van het katholiek-christelijke. Ultra gereformeerde mensen zijn hem dierbaar, omdat zij de diepte van de existentie op zeer bijzondere wijze beleven. Ze leven in diepe eerbied, zijn ernstig. Zij lijken op Pascal en Kierkegaard. Toch signaleert hij ketterij!
1. De versluiering
De stelling van Van Ruler is dat de ketterijen van de vrijzinnigheid kinderspel zijn in vergelijking met de ketterij van de ultragereformeerden. Zij schuilen immers achter de mantel van vroomheid en zuivere orthodoxie. Het wil steeds rechtser worden; het is nooit rechts genoeg. Zij zetten alles op de ene kaart van de eeuwige verlorenheid of het eeuwige behoud. Vrijzinnige mensen zijn altijd deugdzame mensen, maar als het om orthodoxie gaat, dan komt er iets haatdragends naar boven. Dat geeft ook te denken. Wat is er in de vrijzinnigheid eigenlijk nog over van het dogma van de kerk? Ze komen er echter wel open voor uit; dat doen de ultragereformeerden niet. Zij denken de ware kerk te zijn!
2. De Christusmannetjes
Ultragereformeerden kunnen neerbuigend spreken over zgn. ‘christusmannetjes’. Onze dominee heeft het altijd maar over Christus en het heil in Hem. Hij blijft aan de buitenkant. Wat hebben we aan een historische Christus? Hij moet een innerlijke Christus worden! Hij moet in ons hart geboren worden. Dat is waarachtig heil! Dat kan overigens goed bedoeld zijn. Van Ruler aarzelt niet om de ultragereformeerden te scharen onder klare gnostiek. Hij beschuldigt haar van ernstige ketterij. Met de zuivere orthodoxie van de katholieke kerk der eeuwen heeft ze niets van doen. Wie zijn heil niet zoekt buiten zichzelf in Christus, maar in zichzelf, die is geen christen meer. Van Ruler: ‘Maar wij blijven de naam van Jezus noemen. Daar komt in het christendom werkelijk alles op aan.’
3. De logische afleiding uit de praedestinatie-idee
De gnostieke aard komt openbaar in het feit dat de ultragereformeerden altijd met de grote Gereformeerde waarheid van de dubbele praedestinatie (vlg. Dordt) bezig zijn. Brandt je vingers er niet aan! Het is de diepste doorgronding van het menselijk bestaan. Calvijn en Dordt hadden moed en kracht daarvoor… Augustinus aarzelde. Luther schrok ervan terug en zweeg. “Als er verkiezing is…en die is er…dan is er ook een niet-verkiezing (verwerping)”. Woelderink heeft opgemerkt dat ultragereformeerden de waarheid van de praedestinatie hebben vervangen voor het praedestinatie-idee. Dat is een kostbare hint. Door het formuleren van een idee komt zij uit de aard van de zaak aan het begin te staan. Zij wordt principe, waaruit men langs de weg van de logische redenering het hele systeem afleidt. Zij beheerst dan elk onderdeel van het systeem.. Het wordt een gesloten systeem en men vergeet het Evangelie, het heil voor alle mensen, dat verkondigd moet worden. Je zou hier crazy van worden. Er is niet één principe; er zijn er vele tegelijk. We kunnen niet komen tot een gesloten systeem. Onze logica moet doorbroken worden door het historische Evangelie. Ultragereformeerden wisselen het Evangelie in voor de logica. De helle zon van de dubbele praedestinatie schroeit alles dood: de historische Christus, de bemiddeling van het heil! Er blijft maar één ding over: de eeuwige raad. Hegel, de filosoof, zal zich hier bij thuis voelen. Ultragereformeerden lijken ook op wijsgeren. Ze kan alles laten buigen en barsten op de vraag, of het aanbod in de prediking wel gemeend is of niet. Het Evangelie roept ons terug uit dergelijke woestijnen van de logica. Het wil ons bekeren. Dát is het! Het is echte bekering om niet langer op de loop te gaan met de praedestinatie-idee, maar in te keren in de overvloed van het Evangelie.
4. De naturalisering van de zonde
Van Ruler gaat over op een ander spoor; het is gladde kleigrond, glibberig. Ultragereformeerden spreken op een bijzondere wijze over het zondaar-zijn. Ze maken veel werk van het stuk der ellendekennis. Komen niet toe aan verlossing; helemaal niet aan dankbaarheid. Bij de ultragereformeerden is het christendom niet praktisch; dat is een ernstig tekort. De vrijzinnigen laten de zaak dikwijls opgaan in praktisch christendom. Zij willen het Evangelie “waar maken”. Laten we terdege beseffen dat achter de zondige daden het zondige zelf zit, de verdorven natuur. Als wij deze levendigheid eruit halen dan naturaliseren wij de zonde. Ultragereformeerden jammeren over hu zondaarslot, maar komen niet toe aan schuld belijden. Je kunt heel “zwaar” over de zonde spreken, dat men helemaal niet meer over de zonde spreekt. Het is uiterst moeilijk om zuiver orthodox over de zonde te spreken!
5. De ziekte van de twijfel als normaal
Door het fatalisme in de praedestinatieleer komen ultragereformeerden nog in een andere ketterij terecht. De Reformatie bracht de boodschap van de zekerheid van het heil en de zekerheid van het geloof. Volgens Rome kon men niet zeker zijn. Luther leerde “eenmaal eens voor goed” van het plaatsvervangende offer van Christus; dat geeft absolute zekerheid. Veel ultragereformeerden zijn vertwijfelt over zichzelf en over eigen eeuwige verkiezing tot zaligheid. Daarbij legt men zich neer. Deze wanhoop en bekommernis worden de normale stand van een christenmens. De geestelijke gezondheid wordt er ernstig door geschaad. Maar waar is het mis gegaan? De wissel is omgegaan bij de “absolute prioriteit van het gevoel”.
6. De absolute prioriteit van het gevoel
Gereformeerden maken onderscheid tussen dood en levend geloof. Terecht! Het laatste is immers alleen zaligmakend. Maar hoe kom je daar achter? Daar hebben velen mee geworsteld. Langzaam zien we dat na de Reformatie theologen van mening zijn dat het echte goud ligt in de waarachtige terugkeer tot zichzelf met de oog op de eeuwigheid, gepaard gaande met diepe ervaringen. Het Evangelie moet waarheid in het binnenste worden. Het moet een zaak van het hart worden, en niet van het verstand. Gaandeweg wilde men dus de genade gaan voelen in het hart (mede door de Renaissance). Er kwam zelfs onderscheid tussen de zekerheid van het geloof en de zekerheid van het gevoel. Er kwam een absolute tegenstelling tussen verstand en gevoel. ‘Zo lang ik niet voel, heb ik niets’, dat wordt het devies. Van Ruler vindt dit ketters, alhoewel hij duidelijk maakt dat hij niet anti-piëtistisch wil zijn. Het gevoel telt wel degelijk mee, maar als moment in het geheel!
7. De Heilige Geest en de man op het peerd
Het heil moet toegepast worden. Inderdaad! De Heilige Geest moet er aan te pas komen. Dat is de glorie van de gereformeerde theologie. Calvijn is bekend vanwege zijn uitvoerige pneumatologie. Maar…zegt de ultragereformeerde: ‘de Geest is pas aan de gang als Hij inwendig in het hart aan de gang is; er moet eerst iets fundamenteels gebeuren.’ Als je aan de Geest denkt, en wat Hij doet, moet je aan het de man op het peerd denken, nl. het standbeeld van Willibrord te Utrecht. Hij bracht het Evangelie in NL; zat op een paard, en houdt een kerk in zijn hand. Deze zijde van de Geest moeten we niet uit het oog verliezen. De Heilige Geest is volop aan de gang en deelt het heil in volle overvloed uit – door middel van dienaren, sprekend vanuit de Schrift. Het misverstand bestaat wanneer het op het “mijnen” (toe-eigenen) aan komt. De mens zelf moet het bemiddelde heil toe-eigenen. Het huwelijksaanzoek van Gods zijde is geen aanranding en verkrachting! Van binnenuit moet de poort opengedaan worden, en dat door de mens zelf. Let wel: Het is de Geest die het doet; verrassend en opeens.
8. Het sacrament als de vorm van het eeuwige leven
Wat hebben de ultragereformeerden met het sacrament gedaan? (1) Ze hebben ze beiden gescheiden. Wel dopen; geen avondmaal. Het is geestelijke schizofrenie; een waanzinnige discrepantie. (2) De doop is gedevalueerd; het betekent eigenlijk niets. Het heeft geen heilsbetekenis. Het is maximaal een teken van het uitwendige verbond. (3) Men mijdt het avondmaal. Het is zelfs een teken van ernst en niet-wedergeboren vroomheid. Het gaat om de innerlijkheid van het suprème gevoel. (4) Men gaat niet aan het avondmaal, maar doet wel mee aan de verkiezing van ambtsdragers. Het kiesrecht kan men wel uitoefenen; en zelfs kerkenraadslid worden. Door deze ketterij ontstaat er een verburgerlijking van de ambten en zodoende wordt het ambt verlaagd tot een menselijke bestuursfunctie. (5) Men neemt zelf geen deel, maar houdt ook anderen van het avondmaal af. Het is voor de enkeling, voor de weinige uitverkorenen. Keurmeesters versperren de toegang tot het avondmaal voor aangevochten zielen. Het eeuwige leven wordt hierdoor verstoord!
9. Verabsolutering van de eigen inzichten
De Reformatie heeft van het begin af aan een uitzonderlijk zwaar accent gelegd op het confessionele element van het kerk-zijn. Het breekpunt in de 16e eeuw was de inhoud van het Evangelie! Men herontdekte het Evangelie in de kern. Genade van God voor zondaren! Ultragereformeerden zijn hardnekkig, standvastig in confessioneel opzicht. Men moet afblijven van de belijdenis der vaderen! Geen kwaad woord; geen letter veranderen; het is immers met bloed betaald! De gereformeerde waarheid is het kostbaarste wat op aarde is. Bekeerd of onbekeerd: men kan onwrikbaar staan voor de waarheid.Het ultra-gereformeerde is een werkelijk een diep ernstige verzieking van het gereformeerde. Ze beroepen zich graag op Calvijn, maar al zou je er een preek van lezen in de kerkdienst dan zouden ze het beschouwen als lichte en oppervlakkige verhaaltjes. De verzieking en de vergroeiing van de gereformeerde waarheid is gaandeweg gekomen, tot er op een gegeven moment grote onwaarheden zijn ontstaan. Deze “nieuwe gereformeerde waarheid” wordt echter even fel bestreden als in de 16e eeuw. Deze confessie in absolute vorm is niet soepel. Het is rheumatisch verstard. De tale Kanaäns is het middel tot geestelijke communicatie geworden. De woorden zijn gevoelsgeladen. Men heeft aan één woord genoeg. Men vecht voor Statenvertaling en voor psalmen op hele noten. Het is barbaars conservatisme. In liturgisch opzicht blijken de ultragereformeerden ineens bar hoogkerkelijk. Door dit alles is er zo’n versplintering ontstaan in de katholieke kerk. Men bevecht elkaar – elkaar (!) – de ultragereformeerden onderling – op leven en dood, en dat om de meest splinterige confessionele kwesties. Zonder blikken of blozen komt er een nieuw kerkverband. Ze noemen zich om het luidst gereformeerd. Door het uitéénvallen in clubjes is men sektarisch geworden. Deze verabsolutering van waarheden is een ketterse trek in ultragereformeerde kring.
10. De tirannie van de geestelijke mens
Er is nog een noodlottige versmalling. Er zijn mensen die de waarheid alleen uitwendig aanhangen, maar sommigen…dat…zijn de geestelijke mensen. Er zijn er gewoonlijk niet veel…maar die paar die er zijn, zijn dan ook iets geheel uitzonderlijks. Deze geestelijke mensen tiranniseren op vier verschillende manieren: (1) Deze geestelijke mensen samen (zolang ze geen ruzie hebben over de waarheid of over een erfenis) stellen hun eigen bekeringsweg tot model voor iedereen. Gaat het niet zoals bij hem/haar, dan is het niet goed. De geestelijke mens hoort het aan de tale Kanaäns of die ander bij het volkje hoort of niet. ‘Je hebt alleen de woorden, maar de zaken nog niet doorleefd’. Alles wat er aan sprietjes groen van geestelijk leven in de hof van de kerk ontspruit trapt onze ultragereformeerde met lompe voeten dood. (2) De meeste zijn keurmeesters; een enkeling wordt soms goedgekeurd. Het aangrijpend is dat mensen dikwijls weer in hun eeuwige verlorenheid wordt teruggetrapt. Pastoraat is niet zo relevant, want men moet er zelf komen. (3) Waar haalt men de moed vandaan om over een bekeerling een definitief oordeel te vellen? Men is als de paus, die sommige mensen tot heilig verklaart. (3) Geestelijk mensen bepalen de dienst. Men bepaalt wie wel/niet aan het avondmaal mag gaan, wat men wel of niet mag doen. Men bepaalt de liturgie en of men wel of niet mag verzekeren. (4) Ze zijn onaantastbaar. Ze zijn uitverkoren, geroepen en wederomgeboren. Ze zijn als kinderen van God Zijn oogappels. Daar mag een onbekeerd mens niet aankomen. De geestelijke mensen hebben een kogelvrij vest, je mag er niet aankomen, zelfs niet naar wijzen. Dit gaat zover dat bij een zedelijke misstap van de geestelijke mens men dat liever geheim houdt en geen kritiek levert. Kortom: de geestelijke mens heeft de ontastbaarheid van een dictator.
11. De verhouding van het natuurlijke en het geestelijke
In het algemeen hebben de ultragereformeerden de band tussen het natuurlijke en geestelijke leven doorgesneden. Het natuurlijke hebben alle mensen. Het geestelijke is het bijzondere; dat hebben bepaalde mensen. Het natuurlijke is het zichtbare, het gewone. Het geestelijke is het onzichtbare, het buitengewone. De geestelijke moet niets van amusement hebben. Het spel past een volwassen mens niet. Sport is niet nuttig. Geen TV in huis. Vragen over seksualiteit, lichamelijk genot en geslachtelijke gemeenschap worden als lastig beschouwd. Het lichamelijke genot wordt toegeschreven aan de debetzijde van de oude Adam. Maar wat verbaast ons wel? In de politiek knopen ze de eindjes toch weer aan elkaar. Men bemoeit zich dan toch weer met de zondige wereld. Men is bereid om in gemeenteraad of parlement te zitten en geconfronteerd te worden met de vragen van de moderne tijd.
12. Boven het ethische uit
Ultragereformeerden maken de indruk dat zij in zekere zin boven het ethische uit zijn. Ze hebben er geen interesse in. Hun interesse ligt in het religieuze: in het zondaar-zijn van de mens en in zijn wedergeboorte. Ze staan niet stil bij het inwonende werk van de Heilige Geest. De ultragereformeerden zijn in het religieuze meer dan christelijk, ze zijn hyper-christelijk en dreigen daardoor a-christelijk te worden. Van goede werken hoort men in hun preken en dogmatische uiteenzettingen nooit of nauwelijks. Dat is roomse ketterij! Terwijl het NT er toch op alle bladzijden over spreekt. Het oorspronkelijke gereformeerde accent op de heiliging is niet te vinden in de preken van ultragereformeerden. Een mens wordt door God “gearresteerd” niet slechts voor zijn behoudenis, maar opdat hij een verlost bestaan zou gaan leiden in heiligheid. De heiliging staat voorop. De dynamiek van het leven in de worstelingen van de heiliging is bij de ultragereformeerden tot stilstand gebracht. Ze is vervangen door “lijdelijk afwachten” op het grote ogenblik, het “uur der minne”, ten tweede de blikseminslag van de Geest, en ten derde de genietende zekerheid van de eeuwige verkiezing.
13. Positie en taak van de kerk in de wereld
We moeten het de ultragereformeerden zwaar aanrekenen dat zij zich zo radicaal uit de geschiedenis hebben teruggetrokken. Marx heeft de wereld doen beven met zijn maatschappijkritiek. We kunnen alleen maar jammeren over de ellende. Men denkt: ‘Als we maar bekeerd zijn, dan zijn we er’. Door op deze manier te denken hebben we geen taak meer in deze wereld.
Ten besluite
Ultragereformeerden zijn erg conservatief op tal van terreinen. Het is merkwaardig dat zij echter binnen hun bedrijven vaak de nieuwste snufjes hebben. Ik benadruk dat ik deze verhandeling uit liefde voor de ultragereformeerde individuen – verspreid over verschillende kerkgemeenschappen – en uit liefde tot de ultragereformeerde waarheid heb geschreven. Ik heb in deze verhandeling niet puur klappen uitgedeeld naar een bepaalde groep. Ik heb een serie ketterse lijnen in het geestelijke leven van het Nederlandse volk als zodanig aangewezen. Ik zeg niet dat de ketterij van de vrijzinnigheid geen ketterij is. Integendeel. De vrijzinnigen zijn niet meer dan kefhondjes, die het de orthodoxie lastig genoeg kunnen maken. Het grote gevaar voor de kerk lag elders: in de geestelijke gnostiek. Dit gevaar heeft zich gaandeweg onder de vlag van de consequente orthodoxie in de kerk genesteld. (gepubliceerd december 1970)
gr, Grace
-------------------------------------------------------------------------
Ultra-Gereformeerd en Vrijzinnig
Prof. Dr. A.A. van Ruler
Tijdens een conferentie zei Van Ruler: ‘Aan de rechterzijde van de gereformeerde gezindte schuilen ketterijen, waarbij die van het modernisme kinderspel lijken.’ Dit artikel is een uitwerking op deze stelling. Van Ruler beschouwt de gereformeerde traditie als de schoonste en rijkste vorm van het katholiek-christelijke. Ultra gereformeerde mensen zijn hem dierbaar, omdat zij de diepte van de existentie op zeer bijzondere wijze beleven. Ze leven in diepe eerbied, zijn ernstig. Zij lijken op Pascal en Kierkegaard. Toch signaleert hij ketterij!
1. De versluiering
De stelling van Van Ruler is dat de ketterijen van de vrijzinnigheid kinderspel zijn in vergelijking met de ketterij van de ultragereformeerden. Zij schuilen immers achter de mantel van vroomheid en zuivere orthodoxie. Het wil steeds rechtser worden; het is nooit rechts genoeg. Zij zetten alles op de ene kaart van de eeuwige verlorenheid of het eeuwige behoud. Vrijzinnige mensen zijn altijd deugdzame mensen, maar als het om orthodoxie gaat, dan komt er iets haatdragends naar boven. Dat geeft ook te denken. Wat is er in de vrijzinnigheid eigenlijk nog over van het dogma van de kerk? Ze komen er echter wel open voor uit; dat doen de ultragereformeerden niet. Zij denken de ware kerk te zijn!
2. De Christusmannetjes
Ultragereformeerden kunnen neerbuigend spreken over zgn. ‘christusmannetjes’. Onze dominee heeft het altijd maar over Christus en het heil in Hem. Hij blijft aan de buitenkant. Wat hebben we aan een historische Christus? Hij moet een innerlijke Christus worden! Hij moet in ons hart geboren worden. Dat is waarachtig heil! Dat kan overigens goed bedoeld zijn. Van Ruler aarzelt niet om de ultragereformeerden te scharen onder klare gnostiek. Hij beschuldigt haar van ernstige ketterij. Met de zuivere orthodoxie van de katholieke kerk der eeuwen heeft ze niets van doen. Wie zijn heil niet zoekt buiten zichzelf in Christus, maar in zichzelf, die is geen christen meer. Van Ruler: ‘Maar wij blijven de naam van Jezus noemen. Daar komt in het christendom werkelijk alles op aan.’
3. De logische afleiding uit de praedestinatie-idee
De gnostieke aard komt openbaar in het feit dat de ultragereformeerden altijd met de grote Gereformeerde waarheid van de dubbele praedestinatie (vlg. Dordt) bezig zijn. Brandt je vingers er niet aan! Het is de diepste doorgronding van het menselijk bestaan. Calvijn en Dordt hadden moed en kracht daarvoor… Augustinus aarzelde. Luther schrok ervan terug en zweeg. “Als er verkiezing is…en die is er…dan is er ook een niet-verkiezing (verwerping)”. Woelderink heeft opgemerkt dat ultragereformeerden de waarheid van de praedestinatie hebben vervangen voor het praedestinatie-idee. Dat is een kostbare hint. Door het formuleren van een idee komt zij uit de aard van de zaak aan het begin te staan. Zij wordt principe, waaruit men langs de weg van de logische redenering het hele systeem afleidt. Zij beheerst dan elk onderdeel van het systeem.. Het wordt een gesloten systeem en men vergeet het Evangelie, het heil voor alle mensen, dat verkondigd moet worden. Je zou hier crazy van worden. Er is niet één principe; er zijn er vele tegelijk. We kunnen niet komen tot een gesloten systeem. Onze logica moet doorbroken worden door het historische Evangelie. Ultragereformeerden wisselen het Evangelie in voor de logica. De helle zon van de dubbele praedestinatie schroeit alles dood: de historische Christus, de bemiddeling van het heil! Er blijft maar één ding over: de eeuwige raad. Hegel, de filosoof, zal zich hier bij thuis voelen. Ultragereformeerden lijken ook op wijsgeren. Ze kan alles laten buigen en barsten op de vraag, of het aanbod in de prediking wel gemeend is of niet. Het Evangelie roept ons terug uit dergelijke woestijnen van de logica. Het wil ons bekeren. Dát is het! Het is echte bekering om niet langer op de loop te gaan met de praedestinatie-idee, maar in te keren in de overvloed van het Evangelie.
4. De naturalisering van de zonde
Van Ruler gaat over op een ander spoor; het is gladde kleigrond, glibberig. Ultragereformeerden spreken op een bijzondere wijze over het zondaar-zijn. Ze maken veel werk van het stuk der ellendekennis. Komen niet toe aan verlossing; helemaal niet aan dankbaarheid. Bij de ultragereformeerden is het christendom niet praktisch; dat is een ernstig tekort. De vrijzinnigen laten de zaak dikwijls opgaan in praktisch christendom. Zij willen het Evangelie “waar maken”. Laten we terdege beseffen dat achter de zondige daden het zondige zelf zit, de verdorven natuur. Als wij deze levendigheid eruit halen dan naturaliseren wij de zonde. Ultragereformeerden jammeren over hu zondaarslot, maar komen niet toe aan schuld belijden. Je kunt heel “zwaar” over de zonde spreken, dat men helemaal niet meer over de zonde spreekt. Het is uiterst moeilijk om zuiver orthodox over de zonde te spreken!
5. De ziekte van de twijfel als normaal
Door het fatalisme in de praedestinatieleer komen ultragereformeerden nog in een andere ketterij terecht. De Reformatie bracht de boodschap van de zekerheid van het heil en de zekerheid van het geloof. Volgens Rome kon men niet zeker zijn. Luther leerde “eenmaal eens voor goed” van het plaatsvervangende offer van Christus; dat geeft absolute zekerheid. Veel ultragereformeerden zijn vertwijfelt over zichzelf en over eigen eeuwige verkiezing tot zaligheid. Daarbij legt men zich neer. Deze wanhoop en bekommernis worden de normale stand van een christenmens. De geestelijke gezondheid wordt er ernstig door geschaad. Maar waar is het mis gegaan? De wissel is omgegaan bij de “absolute prioriteit van het gevoel”.
6. De absolute prioriteit van het gevoel
Gereformeerden maken onderscheid tussen dood en levend geloof. Terecht! Het laatste is immers alleen zaligmakend. Maar hoe kom je daar achter? Daar hebben velen mee geworsteld. Langzaam zien we dat na de Reformatie theologen van mening zijn dat het echte goud ligt in de waarachtige terugkeer tot zichzelf met de oog op de eeuwigheid, gepaard gaande met diepe ervaringen. Het Evangelie moet waarheid in het binnenste worden. Het moet een zaak van het hart worden, en niet van het verstand. Gaandeweg wilde men dus de genade gaan voelen in het hart (mede door de Renaissance). Er kwam zelfs onderscheid tussen de zekerheid van het geloof en de zekerheid van het gevoel. Er kwam een absolute tegenstelling tussen verstand en gevoel. ‘Zo lang ik niet voel, heb ik niets’, dat wordt het devies. Van Ruler vindt dit ketters, alhoewel hij duidelijk maakt dat hij niet anti-piëtistisch wil zijn. Het gevoel telt wel degelijk mee, maar als moment in het geheel!
7. De Heilige Geest en de man op het peerd
Het heil moet toegepast worden. Inderdaad! De Heilige Geest moet er aan te pas komen. Dat is de glorie van de gereformeerde theologie. Calvijn is bekend vanwege zijn uitvoerige pneumatologie. Maar…zegt de ultragereformeerde: ‘de Geest is pas aan de gang als Hij inwendig in het hart aan de gang is; er moet eerst iets fundamenteels gebeuren.’ Als je aan de Geest denkt, en wat Hij doet, moet je aan het de man op het peerd denken, nl. het standbeeld van Willibrord te Utrecht. Hij bracht het Evangelie in NL; zat op een paard, en houdt een kerk in zijn hand. Deze zijde van de Geest moeten we niet uit het oog verliezen. De Heilige Geest is volop aan de gang en deelt het heil in volle overvloed uit – door middel van dienaren, sprekend vanuit de Schrift. Het misverstand bestaat wanneer het op het “mijnen” (toe-eigenen) aan komt. De mens zelf moet het bemiddelde heil toe-eigenen. Het huwelijksaanzoek van Gods zijde is geen aanranding en verkrachting! Van binnenuit moet de poort opengedaan worden, en dat door de mens zelf. Let wel: Het is de Geest die het doet; verrassend en opeens.
8. Het sacrament als de vorm van het eeuwige leven
Wat hebben de ultragereformeerden met het sacrament gedaan? (1) Ze hebben ze beiden gescheiden. Wel dopen; geen avondmaal. Het is geestelijke schizofrenie; een waanzinnige discrepantie. (2) De doop is gedevalueerd; het betekent eigenlijk niets. Het heeft geen heilsbetekenis. Het is maximaal een teken van het uitwendige verbond. (3) Men mijdt het avondmaal. Het is zelfs een teken van ernst en niet-wedergeboren vroomheid. Het gaat om de innerlijkheid van het suprème gevoel. (4) Men gaat niet aan het avondmaal, maar doet wel mee aan de verkiezing van ambtsdragers. Het kiesrecht kan men wel uitoefenen; en zelfs kerkenraadslid worden. Door deze ketterij ontstaat er een verburgerlijking van de ambten en zodoende wordt het ambt verlaagd tot een menselijke bestuursfunctie. (5) Men neemt zelf geen deel, maar houdt ook anderen van het avondmaal af. Het is voor de enkeling, voor de weinige uitverkorenen. Keurmeesters versperren de toegang tot het avondmaal voor aangevochten zielen. Het eeuwige leven wordt hierdoor verstoord!
9. Verabsolutering van de eigen inzichten
De Reformatie heeft van het begin af aan een uitzonderlijk zwaar accent gelegd op het confessionele element van het kerk-zijn. Het breekpunt in de 16e eeuw was de inhoud van het Evangelie! Men herontdekte het Evangelie in de kern. Genade van God voor zondaren! Ultragereformeerden zijn hardnekkig, standvastig in confessioneel opzicht. Men moet afblijven van de belijdenis der vaderen! Geen kwaad woord; geen letter veranderen; het is immers met bloed betaald! De gereformeerde waarheid is het kostbaarste wat op aarde is. Bekeerd of onbekeerd: men kan onwrikbaar staan voor de waarheid.Het ultra-gereformeerde is een werkelijk een diep ernstige verzieking van het gereformeerde. Ze beroepen zich graag op Calvijn, maar al zou je er een preek van lezen in de kerkdienst dan zouden ze het beschouwen als lichte en oppervlakkige verhaaltjes. De verzieking en de vergroeiing van de gereformeerde waarheid is gaandeweg gekomen, tot er op een gegeven moment grote onwaarheden zijn ontstaan. Deze “nieuwe gereformeerde waarheid” wordt echter even fel bestreden als in de 16e eeuw. Deze confessie in absolute vorm is niet soepel. Het is rheumatisch verstard. De tale Kanaäns is het middel tot geestelijke communicatie geworden. De woorden zijn gevoelsgeladen. Men heeft aan één woord genoeg. Men vecht voor Statenvertaling en voor psalmen op hele noten. Het is barbaars conservatisme. In liturgisch opzicht blijken de ultragereformeerden ineens bar hoogkerkelijk. Door dit alles is er zo’n versplintering ontstaan in de katholieke kerk. Men bevecht elkaar – elkaar (!) – de ultragereformeerden onderling – op leven en dood, en dat om de meest splinterige confessionele kwesties. Zonder blikken of blozen komt er een nieuw kerkverband. Ze noemen zich om het luidst gereformeerd. Door het uitéénvallen in clubjes is men sektarisch geworden. Deze verabsolutering van waarheden is een ketterse trek in ultragereformeerde kring.
10. De tirannie van de geestelijke mens
Er is nog een noodlottige versmalling. Er zijn mensen die de waarheid alleen uitwendig aanhangen, maar sommigen…dat…zijn de geestelijke mensen. Er zijn er gewoonlijk niet veel…maar die paar die er zijn, zijn dan ook iets geheel uitzonderlijks. Deze geestelijke mensen tiranniseren op vier verschillende manieren: (1) Deze geestelijke mensen samen (zolang ze geen ruzie hebben over de waarheid of over een erfenis) stellen hun eigen bekeringsweg tot model voor iedereen. Gaat het niet zoals bij hem/haar, dan is het niet goed. De geestelijke mens hoort het aan de tale Kanaäns of die ander bij het volkje hoort of niet. ‘Je hebt alleen de woorden, maar de zaken nog niet doorleefd’. Alles wat er aan sprietjes groen van geestelijk leven in de hof van de kerk ontspruit trapt onze ultragereformeerde met lompe voeten dood. (2) De meeste zijn keurmeesters; een enkeling wordt soms goedgekeurd. Het aangrijpend is dat mensen dikwijls weer in hun eeuwige verlorenheid wordt teruggetrapt. Pastoraat is niet zo relevant, want men moet er zelf komen. (3) Waar haalt men de moed vandaan om over een bekeerling een definitief oordeel te vellen? Men is als de paus, die sommige mensen tot heilig verklaart. (3) Geestelijk mensen bepalen de dienst. Men bepaalt wie wel/niet aan het avondmaal mag gaan, wat men wel of niet mag doen. Men bepaalt de liturgie en of men wel of niet mag verzekeren. (4) Ze zijn onaantastbaar. Ze zijn uitverkoren, geroepen en wederomgeboren. Ze zijn als kinderen van God Zijn oogappels. Daar mag een onbekeerd mens niet aankomen. De geestelijke mensen hebben een kogelvrij vest, je mag er niet aankomen, zelfs niet naar wijzen. Dit gaat zover dat bij een zedelijke misstap van de geestelijke mens men dat liever geheim houdt en geen kritiek levert. Kortom: de geestelijke mens heeft de ontastbaarheid van een dictator.
11. De verhouding van het natuurlijke en het geestelijke
In het algemeen hebben de ultragereformeerden de band tussen het natuurlijke en geestelijke leven doorgesneden. Het natuurlijke hebben alle mensen. Het geestelijke is het bijzondere; dat hebben bepaalde mensen. Het natuurlijke is het zichtbare, het gewone. Het geestelijke is het onzichtbare, het buitengewone. De geestelijke moet niets van amusement hebben. Het spel past een volwassen mens niet. Sport is niet nuttig. Geen TV in huis. Vragen over seksualiteit, lichamelijk genot en geslachtelijke gemeenschap worden als lastig beschouwd. Het lichamelijke genot wordt toegeschreven aan de debetzijde van de oude Adam. Maar wat verbaast ons wel? In de politiek knopen ze de eindjes toch weer aan elkaar. Men bemoeit zich dan toch weer met de zondige wereld. Men is bereid om in gemeenteraad of parlement te zitten en geconfronteerd te worden met de vragen van de moderne tijd.
12. Boven het ethische uit
Ultragereformeerden maken de indruk dat zij in zekere zin boven het ethische uit zijn. Ze hebben er geen interesse in. Hun interesse ligt in het religieuze: in het zondaar-zijn van de mens en in zijn wedergeboorte. Ze staan niet stil bij het inwonende werk van de Heilige Geest. De ultragereformeerden zijn in het religieuze meer dan christelijk, ze zijn hyper-christelijk en dreigen daardoor a-christelijk te worden. Van goede werken hoort men in hun preken en dogmatische uiteenzettingen nooit of nauwelijks. Dat is roomse ketterij! Terwijl het NT er toch op alle bladzijden over spreekt. Het oorspronkelijke gereformeerde accent op de heiliging is niet te vinden in de preken van ultragereformeerden. Een mens wordt door God “gearresteerd” niet slechts voor zijn behoudenis, maar opdat hij een verlost bestaan zou gaan leiden in heiligheid. De heiliging staat voorop. De dynamiek van het leven in de worstelingen van de heiliging is bij de ultragereformeerden tot stilstand gebracht. Ze is vervangen door “lijdelijk afwachten” op het grote ogenblik, het “uur der minne”, ten tweede de blikseminslag van de Geest, en ten derde de genietende zekerheid van de eeuwige verkiezing.
13. Positie en taak van de kerk in de wereld
We moeten het de ultragereformeerden zwaar aanrekenen dat zij zich zo radicaal uit de geschiedenis hebben teruggetrokken. Marx heeft de wereld doen beven met zijn maatschappijkritiek. We kunnen alleen maar jammeren over de ellende. Men denkt: ‘Als we maar bekeerd zijn, dan zijn we er’. Door op deze manier te denken hebben we geen taak meer in deze wereld.
Ten besluite
Ultragereformeerden zijn erg conservatief op tal van terreinen. Het is merkwaardig dat zij echter binnen hun bedrijven vaak de nieuwste snufjes hebben. Ik benadruk dat ik deze verhandeling uit liefde voor de ultragereformeerde individuen – verspreid over verschillende kerkgemeenschappen – en uit liefde tot de ultragereformeerde waarheid heb geschreven. Ik heb in deze verhandeling niet puur klappen uitgedeeld naar een bepaalde groep. Ik heb een serie ketterse lijnen in het geestelijke leven van het Nederlandse volk als zodanig aangewezen. Ik zeg niet dat de ketterij van de vrijzinnigheid geen ketterij is. Integendeel. De vrijzinnigen zijn niet meer dan kefhondjes, die het de orthodoxie lastig genoeg kunnen maken. Het grote gevaar voor de kerk lag elders: in de geestelijke gnostiek. Dit gevaar heeft zich gaandeweg onder de vlag van de consequente orthodoxie in de kerk genesteld. (gepubliceerd december 1970)
Prof. Ruler scheert nu te veel over één kam vind ik. Het gnostische bijbelvreemde element herken ik wel, maar het functioneerd niet (vervelend) bij het gewone volk. Sterker nog, dat gewone volk zijn prachtige mensen die ook voor de omgeving heel veel uitstralen.Grace schreef:Ben zeer benieuwd wat jullie van deze onderstaande analyse van Prof. van Ruler vinden.
Waar het fout gaat is het toneelspel in de kerk. Van God's volk is een karikatuur gemaakt en nu probeert God's volk zijn eigen karikatuur na te leven. Of je nu wil of niet, maar dat naspelen van die karikatuur is makkelijker dan het naleven van de vruchten die bijbel ons noemt. Enkel een echt christen wil die bijbelse vruchten naleven. De karikatuur van Gods volk is ook na te spelen door een leugenaar en dat gebeurd. Dat bevuilt de reine aard van het idee reformatorisch te zijn dat in de kern helemaal niet zo slecht is als Ruler het schetst. Daarom vond ik mijn topic over het toneelspel in de kerk terecht en beinvloed toneelspel naar mijn mening de beeldvorming en uitleving van het reformatorische christendom zo negatief dat als dat uitgebannen zou worden, dat kritiek van Ruler volkomen weggevaagd zou kunnen worden.