Heilige Geest.

[Adorote]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

[Breekijzertje]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Het is hier de gewoonte dat de topicstarter zelf eerst wat ervaringen weergeeft van hem-/haarzelf.
Ga je gang..........

[Josephus]

Speciaal voor deze "vijftigdagentijd" is er onlangs een nieuw dagboekje verschenen, dat ook is toegespitst op de werking van de Heilige Geest.

[MariaW]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Gisteren zei de dominee dat we op weg zijn juist naar de Hemelvaart... Lees maar in Johannes 20 : Ik vare op naar Mijn Vader en uw Vader, naar Mijn God en uw God...

[Marnix]

Opmerkelijk, waarom doet men dit niet na Pinksteren? Dan vieren we de uitstorting vande Geest.

[Adorote]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Het is hier de gewoonte dat de topicstarter zelf eerst wat ervaringen weergeeft van hem-/haarzelf.
Ga je gang..........

Jij als eerst wellicht.laat daar iedereen lekker vrij in, is wel zo verstandig, en zonder dat gezeur zou het wel is een heel mooie draad kunnen worden .

[Marnix]

Ik vroeg me dus af waarom men dat nu doet en niet na Pinksteren. Ik ben heel benieuwd!

[Herman]

Ik zou het ook niet weten.

Maar ik moet er wel aan denken dat tussen hemelvaart en pinksteren de gemeente vastte en bad om de vervulling van de belofte van de Heere Jezus dat Hij Zijn Heilige Geest zou geven.

Ach, en negatief gedacht, deze 40 a 50 dagen kunnen mooi gebruikt worden om pasen maar weer zo snel mogelijk te vergeten.

[Marnix]

Je moet niet zo negatief denken

Overigens zijn Christus en de Geest geen comcurrenten van elkaar

[JolandaOudshoorn]

Ik zou het ook niet weten.

Maar ik moet er wel aan denken dat tussen hemelvaart en pinksteren de gemeente vastte en bad om de vervulling van de belofte van de Heere Jezus dat Hij Zijn Heilige Geest zou geven.

Ach, en negatief gedacht, deze 40 a 50 dagen kunnen mooi gebruikt worden om pasen maar weer zo snel mogelijk te vergeten.

Wij vieren het pinksterfeest met de zondagschool ook altijd gezamelijk. En afgelopen zondag waren we daar alweer mee bezig, terwijl ik eigenlijk nog met mijn gedachte bij Pasen zat. Dat was wel even vreemd. Aan de andere kant, Pasen is geen moment, maar een levensstijl. Het wonder van de opstanding blijft als het goed is het hele jaar bij je.

[Adorote]

Ik zou het ook niet weten.

Maar ik moet er wel aan denken dat tussen hemelvaart en pinksteren de gemeente vastte en bad om de vervulling van de belofte van de Heere Jezus dat Hij Zijn Heilige Geest zou geven.

Ach, en negatief gedacht, deze 40 a 50 dagen kunnen mooi gebruikt worden om pasen maar weer zo snel mogelijk te vergeten.

Wij vieren het pinksterfeest met de zondagschool ook altijd gezamelijk. En afgelopen zondag waren we daar alweer mee bezig, terwijl ik eigenlijk nog met mijn gedachte bij Pasen zat. Dat was wel even vreemd. Aan de andere kant, Pasen is geen moment, maar een levensstijl. Het wonder van de opstanding blijft als het goed is het hele jaar bij je.

Inderdaad Pasen is levensstijl met als hulp de Heilige Geest die ons door het levenspasen heen helpt naar het eeuwig Pasen in de Hemel, waar het levenspasen deel van uit maakt als voorsmaak en Zegen voor lichaam en ziel in het hier en nu naar de eeuwigheid.

[Vincent]

De Heilige Geest: "Derde persoon" in een Drie-eenheid
of Gods Werkzame Kracht?

Het meest verwaarloosde onderwerp in beschouwingen van de Drie-eenheid is de Heilige Geest. In de meest gevallen proberen Trinitariërs te bewijzen dat Jezus Christus God is, gelijk aan de Vader, Jehovah. Ze lijken elke beschouwing van de Heilige Geest te degraderen tot een minder belangrijke positie dan een beschouwing van de Zoon's positie. In deze studie zal dit echter niet worden gedaan. De leerstelling van de Drie-eenheid staat of valt met de vermeende gelijkheid van drie 'personen', niet twee! In deze studie wordt getracht een overzicht van dit onderwerp te geven door een nauwgezet onderzoek van bepaalde bijbelse passages die dikwijls worden gebruikt om het bestaan van een 'derde persoon' in een drie-eenheid te 'bewijzen'.

EEN PERSOON OF EEN WERKZAME KRACHT?
De Hebreeuwse en Griekse woorden voor "geest" geven zelf geen aanwijzing dat we hier te maken hebben met een persoon. Ze omvatten de betekenis van adem, lucht in beweging, wind. (vergelijk Zacharia 2:6; Job 41:16; Johannes 3:8) Deze termen duiden op iets wat onzichtbaar is, een werkzame kracht. Zo'n werkzame kracht zou op veel personen tegelijk "uitgegoten" kunnen worden en hen kunnen "vervullen", zoals wordt gezegd van de heilige geest. - Handelingen 2:4, 33. Het Griekse woord pneu'ma (geest) stamt van pne'o, wat "ademen" of "waaien (blazen)" betekent, en het Hebreeuwse woord roe'ach (geest) is vermoedelijk afgeleid van een grondwoord dat dezelfde betekenis heeft. Roe'ach en pneu'ma hebben dus de grondbetekenis van "adem", maar hebben bovendien nog ruimere betekenissen. (Vergelijk Habakuk 2:19; Opbaring 13:15.) Ze kunnen ook de betekenis hebben van wind; de levenskracht in levende schepselen; de geest van de mens; geesten, met inbegrip van God en zijn engelen; en Gods werkzame kracht of heilige geest. (Vergelijk Koehler en Baumgartners Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Leiden, 1958, blz. 877-879; Brown, Driver en Briggs' Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, 1980, blz. 924-926; Theological Dictionary of the New Testament, onder redactie van G. Friedrich, vertaald door G. Bromiley, 1971, Deel VI, blz. 332-451.) Al deze betekenissen hebben iets gemeen: Ze hebben allemaal betrekking op iets wat voor mensenogen onzichtbaar is, op een in beweging zijnde kracht. Deze onzichtbare kracht kan zichtbare resultaten voortbrengen. Wat hebben andere naslagwerken te zeggen?

"Geest is is het principe van leven en vitale activiteit. De geest is de adem des levens (Genesis 6:17; 7:15, 22). De adem is de adem van God, de wind, medegedeeld aan de mens door goddelijke inspiratie...De geest van Yahweh of de geest van God (Elohim) is een kracht die unieke effecten op de mens heeft...en de geest van Yahweh is een kracht die de werken van Yahweh, de redder en rechter, bewerkt. De geest van Yahweh is vaak de kracht achter geïnspireerde profetieën. (Numeri 11:17; 24:2; 2 Samuël 23:2; 1 Kronieken 12:18; Jesaja 61:1; Micha 3:8; Ezechiël 2:2; 3:12, 14, 24; 8:3; 11:1, 5, 24; 37:1; 43:5; Nehemia 9:30; Zacharia 7:12). De profeet is een man van de geest (Hosea 9:7)." - Dictionary of the Bible door John L. McKenzie (ik benadruk).

"Veel woorden die worden geassociëerd met Gods geest geven het de kenmerken van een vloeistof, welke per definitie niet toegeschreven kunnen worden aan een persoon. Deze 'vloeibare beschrijving' is consistent met de geest als zijnde Zijn tegenwoordigheid en kracht. We worden er met en in gedoopt (letterlijk 'ondergedompeld') net als in water (Mattheüs 3:11; Handelingen 1:5). We worden er allen toe bewogen van dezelfde geest te 'drinken' zoals uit een bron of fontein (1 Korinthiërs 12:13). Het is als inkt op onze harten geschreven (2 Korinthiërs 3:3). We worden ermee 'gezalfd', zoals met olie (Handelingen 10:38; 1 Johannes 2:27). Wij worden erdoor verzegeld zoals door was (Efeziërs 1:13). Het wordt op ons 'uitgestort' (Handelingen 10:45; Romeinen 5:5). Het wordt gemeten alsof het volume zou hebben (2 Koningen 2:9; Johannes 3:34, KJV). We worden ermee vervuld (Handelingen 2:4; Efeziërs 5:18). Deze "vervulling" is tot volheid bij de nieuwe geboorte en tot overvloed wanneer we handelen naar zijn invloed." - One God & One Lord door Graeser/Lynn/Schoenheit, blz. 598.

"In het OT betekent het Hebr. 'roeach' ten eerste wind en adem, maar ook de menselijke geest in de betekenis van levenskracht en zelfs persoonlijk energie." - Eerdman's Dictionary of the Bible.

Brown Driver Brigg's Hebrew Lexicon zegt over het Hebreeuwse woord (woord #7307; blz. 924-925) dat is vertaald met 'geest' het volgende: ""roeach", "adem, wind, geest";...1. adem door mond of neusgaten, 2. Wind...3. geest, zoals wat snel ademt in levendigheid of opwinding =stemming." Als conclusie kunnen we dus stellen dat de geest, lexicografisch bezien, een onpersoonlijke kracht (zoals wind of adem). Wat moeten we op basis van het bovenstaande concluderen? Eén Trinitarische geleerde, E.J. Fortman, auteur van The Triune God, concludeert op blz. 6, 15 van zijn boek:

"De joden hebben de geest nooit als een persoon beschouwd; evenmin is er enig deugdelijk bewijs dat een van de oudtestamentische schrijvers er die zienswijze op na hield. . . . De Heilige Geest wordt in de Synoptische Evangeliën en in Handelingen gewoonlijk als een goddelijke kracht of macht voorgesteld."

Laten we de onpersoonlijkheid van de heilige geest eens illustreren. 2 Petrus 1:21 zegt: "Want nooit werd profetie door de wil van een mens voortgebracht, maar mensen hebben van Godswege gesproken zoals zij door heilige geest werden meegevoerd." Laten we als parallel eens 2 Timotheüs 3:16 lezen: "De gehele schrift is God-geademd..." (Rotherham). We zien dus dat de activiteit van de heilige geest gelijk is aan de activiteit van Gods adem of kracht, een kracht dus!

Daarom kan de Unvarnished NT het volgende zeggen in Handelingen 2: "En plotseling kwam er vanuit de lucht een gedruis van een aanjagende wind van grote kracht die het gehele huis vervulde...en zij werden allen vervuld met heilige adem." (ik cursiveer)

Het is daarom niet verwonderlijk dat Harper Collins Dictionary of the Bible concludeert (blz. 432): "HEILIGE GEEST, de mysterieuze kracht of tegenwoordigheid van God in de aard van of met individuen en gemeenschappen, hen inspirerend of hen uitrustend met kwaliteiten die ze anders niet zouden hebben. De term geest...duidt op "wind", "adem", en in verder omvang het leven-gevende element."

Als conclusie van het bovenstaande kunnen we stellen dat de Hebreeuwse en Griekse woorden voor "geest" geen aanwijzing geven aangaande een persoonlijkheid. Ze omvatten de betekenis van adem, lucht in beweging, wind. Deze termen wijzen dus op iets onzichtbaars, een actieve kracht. Natuurlijk wordt de term "geest", zoals gezegd, toegepast op personen. We lezen: "God is een Geest." (Johannes 4:24). "En hij maakt zijn engelen geesten." (Hebreeën 1:7). God en zijn loyale engelenzonen zijn heilig en zijn daarom "heilige geesten". Verreweg de meeste keren dat 'roeach' of 'pneuma' voorkomt, heeft het echter betrekking op Gods geest, zijn werkzame kracht, zijn heilige geest. Laten we nu eens de specifieke facetten aangaande dit onderwerp beschouwen.

GEEN PERSOON
Pas in de 4de eeuw G.T. werd de leer dat de heilige geest een persoon en een deel van de "Godheid" is, een officieel kerkelijk dogma. De vroege "kerkvaders" leerden dit niet; in de 2de eeuw G.T. leerde Justinus Martyr dat de heilige geest een 'invloed of werkwijze van de Godheid' was; ook Hippolytus schreef de heilige geest geen persoonlijkheid toe. Het getuigenis van de Schrift toont eensluidend aan dat Gods heilige geest geen persoon is, maar Gods werkzame kracht, door middel waarvan hij zijn voornemen verwezenlijkt en zijn wil volbrengt.

Allereerst zij opgemerkt dat de woorden "in de hemel, de Vader, het Woord en de Heilige Geest; en deze Drie zijn één. En drie zijn er, die getuigen op de aarde" (SV), die in oudere vertalingen in 1 Johannes 5:7, 8 te vinden zijn, in werkelijkheid een onechte toevoeging aan de grondtekst zijn. In de voetnoot van de Nieuwe Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap met verklarende kanttekeningen wordt gezegd: "Het tussen // geplaatste is het zgn. comma Johanneum, dat in oudere Gr. hss niet voorkomt. Uit Spanje of N.-Afrika afkomstig, is het allengs in verschillende bijbelver-talingen opgenomen; klaarblijkelijk om het leerstuk der Drieëenheid te schragen; maar het is duidelijk een invoeging. Verscheidene a.v. [andere vertalingen] laten het dan ook geheel weg, wat o.i. de voorkeur verdient." In A Textual Commentary on the Greek New Testament, door Bruce Metzger (1975, blz. 716-718), wordt de geschiedenis van de onechte passage nauwkeurig nagegaan. Daarin staat dat de passage voor het eerst opduikt in een verhandeling getiteld Liber Apologeticus uit de 4de eeuw en dat ze vanaf de 6de eeuw in Oudlatijnse handschriften en Vulgaathandschriften van de bijbel voorkomt. In het algemeen zijn deze woorden in nieuwere katholieke en protestantse vertalingen niet in de hoofdtekst opgenomen, daar men ze als onecht beschouwt. - GNB; LV; OB; WV.

PERSONIFICATIE GEEN BEWIJS VOOR PERSOONLIJKHEID
Het is waar dat Jezus de heilige geest een "helper" noemde en dat hij over deze helper zei dat hij 'onderwijst', 'getuigenis aflegt', 'bewijzen levert', 'leidt', 'spreekt', 'hoort' en 'ontvangt'. In enkele gevallen paste Jezus volgens de Griekse tekst op deze "helper" (parakleet) het mannelijk persoonlijk voornaamwoord toe. (Vergelijk Johannes 14:16, 17, 26; 15:26; 16:7-15) Het is in de Schrift echter niet ongewoon dat iets wat in werkelijkheid geen persoon is, gepersonifieerd wordt. In het bijbelboek Spreuken (1:20-33; 8:1-36) wordt de wijsheid gepersonifieerd, en in het Hebreeuws staan de desbetreffende voornaamwoordelijke aanduidingen, evenals in de Nederlandse vertalingen, in de vrouwelijke vorm. Ook in Mattheüs 11:19 en Lukas 7:35 wordt de wijsheid gepersonifieerd, en daar wordt gezegd dat ze "werken" en "kinderen" heeft. De apostel Paulus personifieerde de zonde en de dood en ook de onverdiende goedheid als "koningen" (Romeinen 5:14, 17, 21; 6:12). Hij zei over de zonde dat ze 'een aanleiding heeft ontvangen', 'begeerte heeft bewerkt', alsook 'verleid' en 'gedood' heeft (Romeinen 7:8-11). Toch bedoelde Paulus uiteraard niet dat de zonde werkelijk een persoon was. Zo moeten ook de in het verslag van Johannes opgetekende woorden van Jezus over de heilige geest in hun verband worden bezien. Jezus personifieerde de heilige geest toen hij die geest als "helper" (in het Grieks het mannelijk zelfstandig naamwoord pa·ra·kle'tos) aanduidde. Het is derhalve volkomen correct dat Johannes mannelijke persoonlijke voornaamwoorden gebruikt wanneer hij Jezus' woorden weergeeft die betrekking hebben op de heilige geest in de hoedanigheid van "helper". Staat daarentegen in dezelfde context het Griekse woord pneu'ma, dan gebruikt Johannes in de Griekse tekst ter verwijzing naar de heilige geest een onzijdig voornaamwoord, aangezien pneu'ma zelf onzijdig is. Johannes gebruikt het mannelijk persoonlijk voornaamwoord in verband met pa·ra·kle'tos dus niet ter ondersteuning van een bepaalde leer, maar omdat het met de grammaticale regels strookt. - Johannes 14:16, 17; 16:7, 8. (hierover later meer)

NIET ALS PERSOON AANGEDUID
Aangezien God zelf een Geest is en heilig is en aangezien al zijn getrouwe engelenzonen geesten zijn en heilig zijn, is het logisch dat de "heilige geest", als die een persoon zou zijn, in de Schrift op de een of andere wijze als zodanig zou zijn aangeduid teneinde hem van al die andere 'heilige geesten' te onderscheiden. Het zou te verwachten zijn dat op zijn minst in alle gevallen waar hij niet "Gods heilige geest" wordt genoemd of niet door een soortgelijke uitdrukking nader wordt aangeduid, het bepalend lidwoord zou staan. Daardoor zou de geest ten minste als DE Heilige Geest worden onderscheiden. Maar het tegendeel is waar. In een groot aantal gevallen komt de uitdrukking "heilige geest" in de Griekse tekst zonder het lidwoord voor, wat erop duidt dat het niet om een persoon gaat. - Vergelijk Handelingen 6:3, 5; 7:55; 8:15, 17, 19; 9:17; 11:24; 13:9, 52; 19:2; Romeinen 9:1; 14:17; 15:13, 16, 19; 1 Korinthiërs 12:3; Hebreeën 2:4; 6:4; 2 Petrus 1:21; Judas 20*) Kingdom Interlinear en andere interlineaire vertalingen.

* Vergelijk deze teksten eens met hoe ze worden weergegeven in bijvoorbeeld de Statenvertaling. In deze vertaling wordt het bepalend lidwoord "de" ingevoegd/toegevoegd voor geest of heilige geest, terwijl "de" niet voorkomt in het originele Grieks...net als het overvloedige gebruik van hoofdletters H en S met betrekking tot (h)eilige (g)eest. De Statenvertaling wil duidelijk heilige geest personifiëren in deze verzen. De originele geïnspireerde taal doet dat echter niet. De vertalers van de vertalingen die "de" toevoegen hebben Gods geïnspireerde woord 'gewijzigd' om zodoende een bepaalde leerstelling te ondersteunen, namelijk die van de "derde persoon".

ANDERE BEWIJZEN DAT DE HEILIGE GEEST GEEN PERSOON IS
Een verder bewijs dat de heilige geest niet als een persoon moet worden gezien, is de wijze waarop de geest in verband met andere onpersoonlijke dingen, zoals water en vuur, gebruikt wordt (Mattheüs 3:11; Markus 1:8), en dat van christenen wordt gezegd dat zij "in heilige geest" gedoopt worden (Handelingen 1:5; 11:16). Gelovigen worden ertoe aangespoord "vervuld [te] worden met geest", in plaats van zich te bedrinken aan wijn (Efeziërs 5:18). Zo wordt er ook gezegd dat mensen met heilige geest en terzelfder tijd met hoedanigheden als wijsheid en geloof (Handelingen 6:3, 5; 11:24) of vreugde (Handelingen 13:52) "vervuld" zijn, en in 2 Korinthiërs 6:6 wordt de heilige geest samen met een aantal van dergelijke hoedanigheden genoemd. Het is uitermate onwaarschijnlijk dat zulke uitdrukkingen zouden worden gebruikt als de heilige geest een goddelijk persoon zou zijn. En wat de uitdrukking betreft dat de heilige geest 'getuigenis aflegt' (Handelingen 5:32; 20:23), kan er opgemerkt worden dat in 1 Johannes 5:6-8 hetzelfde ook van het water en het bloed wordt gezegd. Hoewel in sommige teksten staat dat de geest 'getuigenis aflegt', 'spreekt' of iets 'zegt', blijkt uit andere teksten duidelijk dat hij via personen sprak en geen eigen stem had. (Vergelijk Hebreeën 3:7; 10:15-17; Psalm 95:7; Jeremia 31:33, 34; Handelingen 19:2-6; 21:4; 28:25) De heilige geest zou derhalve vergeleken kunnen worden met radiogolven, die een boodschap van iemand die in een microfoon spreekt, overbrengen en ervoor zorgen dat zijn stem gehoord wordt door personen die zich ver weg kunnen bevinden, zodat deze radiogolven in feite via de luidspreker van de radio 'spreken'. God brengt door zijn geest zijn boodschappen en wilsuitingen op de geest en het hart van zijn dienstknechten op aarde over, die deze boodschappen weer aan anderen kunnen doorgeven.

VAN KRACHT ONDERSCHEIDEN
Met roe'ach en pneu'ma wordt daarom, wanneer deze woorden betrekking hebben op Gods heilige geest, Gods onzichtbare werkzame kracht bedoeld, waardoor hij zijn goddelijke voornemen en zijn wil ten uitvoer brengt. Deze kracht is "heilig" omdat ze niet van een aardse bron uitgaat maar van God, en omdat ze als "de geest van heiligheid" vrij is van alle verderf (Romienen 1:4). Ze is niet Jehovah's "kracht" zonder meer, want met dit Nederlandse woord worden andere termen uit de oorspronkelijke talen nauwkeuriger weergegeven (Hebr.: ko'ach; Gr.: du'na·mis). De woorden roe'ach en pneu'ma ("werkzame kracht") worden in nauwe samenhang of zelfs parallel met de uitdrukkingen gebruikt die "kracht" betekenen, wat laat zien dat er op zich een verband bestaat en er toch een duidelijk onderscheid is (Micha 3:8; Zacharia 4:6; Lukas 1:17, 35; Handelingen 10:38). "Kracht" is in de grond der zaak het vermogen om te handelen of dingen te doen, en ze kan in iemand of iets latent aanwezig zijn of sluimeren. "Werkzame kracht" daarentegen beschrijft specifieker de energie die op personen of dingen geprojecteerd en uitgeoefend wordt en kan gedefinieerd worden als "een invloed die een beweging of bewegingsverandering bewerkt of moet bewerken". "Kracht" (Hebr.: ko'ach; Gr.: du'na·mis) kan vergeleken worden met de energie die in een batterij opgeslagen is, terwijl "werkzame kracht" (Hebr.: roe'ach; Gr.: pneu'ma) te vergelijken is met de elektrische stroom die uit deze batterij vloeit. Met "werkzame kracht" wordt derhalve nauwkeuriger de betekenis van de Hebreeuwse en Griekse woorden weergegeven die op Gods geest betrekking hebben, en dat wordt door een beschouwing van de Schrift gestaafd.

ZIJN ROL BIJ DE SCHEPPING
Jehovah God schiep het stoffelijke universum door middel van zijn geest of werkzame kracht. Over het beginstadium van de planeet Aarde staat in het bijbelse verslag: "Gods werkzame kracht [of "geest" (roe'ach)] bewoog zich heen en weer over de oppervlakte van de wateren" (Genesis 1:2). In Psalm 33:6 staat: "Door het woord van Jehovah werden de hemelen zelf gemaakt, en door de geest van zijn mond heel hun heerleger." Gods geest kan net als een krachtige ademtocht worden uitgezonden om zijn invloed te doen gelden, ook al bestaat er geen fysiek contact met datgene waarop deze geest inwerkt. (Vergelijk Exodus 15:8, 10) Waar een mens zijn handen en vingers zou gebruiken om iets te vervaardigen, gebruikt God zijn geest. Daarom wordt er over die geest ook gesproken als over Gods "hand" of zijn "vingers". - Vergelijk Psalm 8:3; 19:1; Mattheüs 12:28 met Lukas 11:20.

GEEST TEN BEHOEVE VAN GODS DIENSTKNECHTEN AANGEWEND
Een van de belangrijkste werkingen van Gods geest houdt verband met het feit dat de geest het vermogen bezit om inlichtingen te verstrekken, geestelijk te verlichten, dingen te openbaren. Daarom kon David bidden: "Leer mij uw wil te doen, want gij zijt mijn God. Uw geest is goed; moge die mij geleiden in het land der oprechtheid" (Psalm 143:10). Veel eerder had Jozef, dank zij Gods hulp, de profetische dromen van Farao verklaard. De Egyptische heerser erkende dat Gods geest in hem werkzaam was (Genesis 41:16, 25-39). Deze verlichtende kracht van de geest is vooral waar te nemen in de profetieën. Zoals de apostel Petrus aantoont, ontstond profetie niet door menselijke uitlegging van omstandigheden en gebeurtenissen; ze was niet het resultaat van het een of andere aangeboren vermogen van de profeten om de betekenis en strekking ervan te verklaren of toekomstige gebeurtenissen te voorzeggen. Het was veeleer zo dat deze mensen "door heilige geest werden meegevoerd" - zij werden door Gods werkzame kracht gedreven en geleid (2 Petrus 1:20, 21; 2 Samuël 23:2; Zacharia 7:12; Lukas 1:67; 2:25-35; Handelingen 1:16; 28:25). Zo werd ook de gehele Schrift "door God geïnspireerd", een vertaling van het Griekse the·o·pneu'stos, wat letterlijk "God-geademd" betekent (2 Timotheüs 3:16). De geest werkte op diverse manieren wanneer het erom ging boodschappen aan deze mannen mee te delen en hen te leiden, en liet hen in sommige gevallen visioenen zien of dromen hebben (Ezechiël 37:1; Joël 2:28, 29; Openbaring 4:1, 2; 17:3; 21:10), maar in alle gevallen werkte de geest in op hun geest en hart om hen overeenkomstig Gods voornemen te motiveren en te leiden. - Daniël 7:1; Handelingen 16:9, 10; Openbaring 1:10, 11. Gods geest openbaart en verklaart dus niet alleen Gods wil, maar verleent zijn dienstknechten ook de kracht om dingen overeenkomstig die wil te doen. Die geest is werkzaam als een kracht die tot handelen aandrijft, zoals Markus zegt dat de geest Jezus na diens doop "dreef" om naar de wildernis te gaan (Markus 1:12; vergelijk Lukas 4:1). De geest kan als een "vuur" in Gods dienstknechten zijn en maken dat zij "vurig van geest" zijn (1 Thessalonicenzen 5:19; Handelingen 18:25; Romeinen 12:11), en wel in de zin dat hij hen ertoe aandrijft - als het ware de druk in de stoomketel opvoert - om een bepaald werk te doen. (Vergelijk Job 32:8, 18-20; 2 Timotheüs 1:6, 7) Zij ontvangen de "kracht van de geest" of "kracht door middel van zijn geest" (Lukas 2:27; Efeziërs 3:16; vergelijk Micha 3:8). Toch is de geest niet slechts een onbewuste, blinde impuls, want ook hun geest en hart worden gestimuleerd, zodat zij verstandelijk met de hun geschonken werkzame kracht kunnen samenwerken. Derhalve kon de apostel Paulus over degenen die de gave van profeteren in de christelijke gemeente hadden ontvangen, zeggen: "[De] gaven van de geest van de profeten moeten door de profeten onder controle worden gehouden", opdat de orde bewaard zou blijven. - 1Kor 14:31-33. (Voor een volledigere en uitgebreidere discussie over Geest, heilige geest en gerelateerde onderwerpen, zie Inzicht in de Schriften, Deel 1, blz. 733-762, uitgegeven door the WTB&T Soceity.)

We willen ons nu richten op schriftplaatsen die menigmaal door trinitariërs worden aangehaald als 'bewijs' van een 'derde persoon' in een drie-eenheid. We zullen ook bekijken wat deze passages 'in het licht van de Bijbelse context' werkelijk onthullen. Hierna zal materiaal dat is gerelateerd aan heilige geest worden besproken, wat ons zal helpen begrip te krijgen van de Schriftuurlijke leer in zijn ware licht.

HANDELINGEN 5:3-4
"Maar Petrus zeide: Ananias, waarom heeft de satan uw hart vervuld om de Heilige Geest te bedriegen en iets achter te houden van de opbrengst van het stuk land? Als het onverkocht gebleven was, bleef het dan niet van u, en was, na de verkoop, de opbrengst niet te uwer beschikking? Hoe kondt gij aan deze daad in uw hart plaats geven? Gij hebt niet tegen mensen gelogen, maar tegen God." - NBG

De 'redenering' die bij deze schriftplaats wordt gebruikt is: "Er wordt gezegd dat Ananias tegen de Heilige Geest loog en dat hij niet heeft gelogen tegen mensen, maar tegen God; daarom moet de Heilige Geest wel God zijn." We willen deze uitleg op twee manieren weerleggen.

1) Met dit type redenering zou men ook tot de conclusie kunnen komen dat de apostelen God zouden zijn. Waarom? Het geld werd aan de voeten van de apostelen neergelegd. De 'leugen' werd dus als eerste begaan tegen de apostelen. Moeten we dan maar concluderen dat de apostelen geen mannen waren, maar dat ze de heilige geest ware, dus God? We zouden zeggen dat zo'n 'redenatie' nergens op slaat...en terecht.

Het zou het zelfde zijn om aan de hand van Jona 3:4, 5 te beweren dat Jona Jehovah is: "En Jona begon de stad in te gaan, een dagreis, en hij predikte en zeide: Nog veertig dagen en Nineve wordt ondersteboven gekeerd! En de mannen van Nineve geloofden God [andere vertalingen zeggen 'geloofden in God] en riepen een vasten uit en bekleedden zich, van groot tot klein, met rouwgewaden." - GNB. Jona predikte de boodschap; en volgens de GNB en andere vertalingen "geloofden" de mensen uit de stad "[in] God". Jona zei niet dat hij in de naam van God sprak, hij predikte enkel de boodschap. Iemand zou daarom kunnen zeggen: 'Jona was God; daar er wordt gezegd dat de mensen "God geloofden"; het moet dus God zijn geweest die sprak.' Dit is ook een ondeugdelijke redenering.

Leert de Bijbel dat Jeremia Jehovah is? In Jeremia 1:10 lezen we: "Zie, ik [Jehovah] heb u op deze dag aangesteld over de natiën en over de koninkrijken, om uit te rukken en af te breken en om te vernielen en omver te halen, om te bouwen en te planten." Indien iemand hierna Klaagliederen 2:2 leest: "Jehovah heeft verzwolgen, hij heeft geen mededogen getoond met welke verblijfplaatsen van Jakob maar ook. In zijn verbolgenheid heeft hij de versterkte plaatsen van de dochter van Juda omvergehaald." Moeten we hieruit dan concluderen dat Jeremia Jehovah is?

Hoe weten we dat de apostelen, Jona en Jeremia niet dezelfde zijn als Jehovah? Omdat andere schriftplaatsen ons dit duidelijk maken.

Sommigen zullen naar Handelingen 5:3, 4 verwijzen en vragen: 'Hoe kan een persoon 'liegen' of iets 'bedriegen' wat geen persoon is?' Dit is een redelijke vraag; hij verdient ook een Bijbelse antwoord. Vinden we in de Schriften voorbeelden waarbij onpersoonlijke zaken worden gepersonifiëerd alsof ze actie ondergaan? Ja! Markus 4:39 zegt: "Toen stond hij op en bestrafte de wind en zei tot de zee: "Zwijg! Wees stil!" En de wind ging liggen en er ontstond een grote kalmte." Lukas 4:39 zegt: "Toen boog hij zich over haar heen en bestrafte de koorts, en deze verliet haar. Ogenblikkelijk stond zij op en ging hen dienen." Lukas 15:18 zegt ons: " Ik zal opstaan en naar mijn vader trekken en tot hem zeggen: "Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u." In al deze voorbeelden wordt er over de 'wind', de 'zee', de 'koorts' en de 'hemel' gesproken alsof ze actie ondergaan, alsof ze levende wezens zijn. Zal er iemand beweren dat het personen zijn doordat de Schrift ze beschrijft met deze letterlijke, personifiërende woorden? We gaan ervan uit dat niemand hier 'Ja' op zal antwoorden.

De Leidse Vertaling geeft in Jakobus 3:14 nog een voorbeeld van dit letterlijke taalgebruik: "Maar als gij bittere ijverzucht en twistgierigheid in uw hart hebt, slaat dan geen hogen toon aan en liegt niet tegen de waarheid." De 'waarheid' is geen persoon. In deze schriftplaats en in Handelingen 5:3, 4 is liegen een vertaling van een vorm van het Griekse woord 'yuvdomai' ('pseudomai' Strong's concordance #5574). In Thayer's lexicon vinden we de volgende betekenis van dit woord, 5574, blz. 675: "Misleiden, bedriegen...liegen, opzettelijk leugens vertellen." "Liegen" tegen de heilige geest in Handelingen 5:3, 4 maakt de heilige geest nog niet tot een persoon, evenals "liegen tegen de waarheid" in Jakobus 3:14 "de waarheid" tot een persoon maakt.

2) Hier willen we nog een redelijk schriftuurlijk antwoord toevoegen ten aanzien van de bewering van Trinitariërs aangaande Handelingen 5:3, 4.

De Groot Nieuws Bijbel geeft de tekst als volgt weer: "'Ananias,' zei Petrus, 'waarom heeft Satan uw hart vervuld en u ertoe gebracht de heilige Geest te bedriegen en een deel van de opbrengst achter te houden? 4 Het land was vóór de verkoop toch uw eigendom en na de verkoop was de opbrengst toch ook van u? Wat heeft u bezield om zo te handelen? U hebt niet tegen mensen gelogen, maar tegen God!'" Heeft u opgemerkt dat het laatste gedeelte sloeg op Petrus wanneer er wordt gezegd: 'U hebt niet tegen mensen gelogen'? Kijk, ze logen tegen Petrus die "vervuld" was met heilige geest (Handelingen 4:8). Wanneer ze daarom tegen Petrus logen, logen ze tegen God.

Later, in hetzelfde hoofdstuk 5, vinden we soortgelijke situatie in vers 38 en 39, waar de volgende woorden staan, gericht tegen Petrus en de dicipelen: "En onder de huidige omstandigheden zeg ik U daarom: Laat U niet in met deze mensen, maar laat hen begaan (want indien dit plan of dit werk uit mensen is, zal het te gronde worden gericht; maar indien het uit God is, zult GIJ hen niet te gronde kunnen richten); anders zou misschien blijken dat GIJ in werkelijkheid tegen God strijdt." Petrus en zijn dicipelen waren niet God, maar vertegenwoordigers voor God. Wanneer er daarom iets tegen hen werd begaan, werd het in feite tegen God begaan. "Want wie U aanraakt, raakt mijn oogappel aan." - Zacharia 2:8. Daarom staan er bijvoorbeeld in de Scofield Study Bible kruisverwijzingen bij Hand. 5:4 naar schriftplaatsen als Numeri 16:11; 1 Samuël 8:7 en 1 Thessalonicenzen 4:8: "Dus, wie dat verwerpt verwerpt niet een mens, maar God, die zijn Heiligen Geest in uw hart gegeven heeft." De NWV luidt: "Wie daarom blijk geeft van minachting, minacht niet een mens, maar God, die zijn heilige geest in U legt."

Markus 13:32 zegt: "Van die dag of het uur weet niemand iets af, noch de engelen in de hemel, noch de Zoon, dan de Vader." Als de Heilige Geest God zou zijn, hoe kan de Vader dan kennis hebben die de Heilige Geest niet heeft? Dit zou ongelijkheid i.p.v. gelijkheid zijn! En als de Zoon gelimiteerd was in zijn kennis door zijn menselijke natuur, blijft de vraag: Waarom weet de Heilige Geest het dan ook niet? Als een "persoon" van God, had "Hij" geen menselijke natuur zoals Jezus. "Hij" wist het niet?

In Johannes 17:3 bidt de Heer Jezus tot zijn Vader: "Dit betekent eeuwig leven, dat zij voortdurend kennis in zich opnemen van u, de enige ware God, en van hem die gij hebt uitgezonden, Jezus Christus." Volgens deze woorden van de Zoon van God, is alleen de Vader de ware God; de Almachtige, niet de Zoon noch de heilige geest.

Mattheüs 11:27 laat ons verder weten: "Alle dingen zijn door mijn Vader aan mij overgegeven, en niemand kent de Zoon volledig dan de Vader, noch kent iemand de Vader volledig dan de Zoon en een ieder aan wie de Zoon hem wil openbaren." De heilige geest kent dus zowel de Vader als de Zoon niet volledig, tenzij de Zoon de heilige geest zou onderwijzen! Waarom zou iemand de heilige geest ook maar iets moeten onderwijzen als de heilige geest God is; als de leerstelling van de Drie-eenheid waar is. Als de leerstelling van de Drie-eenheid waar zou zijn, zou er niets kunnen zijn wat de Vader en Zoon weten, wat de heilige geest niet zou weten!

Mattheüs 12:31, 32 helpt ons door te zeggen: "Daarom zeg ik U: Iedere soort van zonde en lastering zal de mensen worden vergeven, maar de lastering tegen de geest zal niet worden vergeven. Spreekt iemand bijvoorbeeld een woord tegen de Zoon des mensen, het zal hem worden vergeven; maar spreekt iemand tegen de heilige geest, het zal hem niet worden vergeven, neen, niet in dit samenstel van dingen noch in het toekomende." Als alle drie de 'personen' God zouden zijn, dan zou de heilige geest volgens Jezus boven hem staan; zondigen tegen de Zoon zou kunnen worden vergeven, maar zondigen tegen de heilige geest niet. Als de heilige geest een persoon zou zijn en God, zou deze uitspraak de leerstelling van drie gelijke personen verwerpen, en zou de heilige geest als "God" hoger zijn dan de Zoon en de Vader. In plaats daarvan laat Jezus zien dat de Vader, tot wie de "Geest" behoort, groter is dan Jezus, de Zoon des mensen.

HANDELINGEN 13:2
"Terwijl zij openbare dienst voor Jehovah verrichtten en vastten, zei de heilige geest: "Zondert mij van allen Barnabas en Saulus af voor het werk waarvoor ik hen heb geroepen." Sommigen vragen: "Hoe kan de heilige geest spreken als hij geen persoon is?" Hebben we Schriftuurlijke voorbeelden waar onpersoonlijk dingen worden beschreven alsof ze een actie uitvoeren? Merk de volgende teksten eens op: Galaten 3:8: "De Schrift nu, tevoren ziende ["heeft voorzien" PCV; "voorziende" LV; "die tevoren zag" NBG] dat God mensen uit de natiën rechtvaardig zou verklaren ten gevolge van geloof, heeft het goede nieuws vooraf aan Abraham bekendgemaakt, namelijk: "Door bemiddeling van u zullen alle natiën gezegend worden." Hier wordt van de Schrift gezegd dat ze "tevoren ziet" en vervolgens worden de woorden van de Schrift geciteerd. Is de 'Schrift' een persoon? De geciteerde woorden uit Genesis 12:3 zijn woorden van Jehovah; is de 'Schrift' Jehovah? We moeten concluderen dat er slechts stijlfiguren worden gebruikt, geen letterlijke taal.

Beschouw eens Genesis 4:7: "Indien gij u tot goeddoen keert, zal er dan geen verheffing zijn? Maar indien gij u niet tot goeddoen keert, ligt de zonde aan de ingang op de loer, en haar sterke begeerte gaat naar u uit; en zult gij, van uw zijde, ze overmeesteren?" Volgens deze schriftplaats "ligt zonde op de loer" en heeft ze een "sterke begeerte"; Is "zonde" een persoon? Het antwoord is natuurlijk 'Nee'. Spreuken 20:1 kondigt aan: "Wijn is een spotter, bedwelmende drank is onstuimig..." Moeten we hieruit opmaken dat "wijn" en "drank" personen zijn. Het gebruik van niet-letterlijke taal is hier duidelijk. Hebreeën 7:28 verklaart: "want de Wet stelt mensen die met zwakheid behept zijn tot hogepriester aan." Wie is de "Wet"? De "Wet" is niemand. Het "stelt aan" doordat het de vereisten bevat die gelden voor hogepriesters.

Toen enkele Farizeeën de Heer Jezus vertelde dat hij zijn 'dicipelen moest bestraffen' omdat ze hadden gezegd: "Gezegend is Hij die komt als de Koning in Jehovah's naam! Vrede in de hemel en heerlijkheid in de hoogste hoogten!", antwoordde Jezus: "Ik zeg U: Indien dezen bleven zwijgen, zouden de stenen het uitroepen." (Lukas 19:38-40). Als de stenen het uit hadden geroepen, betekent dit dan dat het personen waren? In Openbaring 10:3, 4 wordt over de zeven donderslagen gezegd dat ze spreken. Johannes stond op het punt op te schrijven wat de zeven donderslagen 'zeiden', maar het werd hem verboden. In Openbaring 16:7 wordt gezegd dat het altaar gesproken heeft. Is 'het altaar' een persoon?

Hoe 'sprak' de heilige geest tegen de Christenen in Handelingen 13:2? De heilige geest werd gebruikt als middel van communicatie. De Christenen hoorden de boodschap wellicht zoals wij nu een boodschap op de radio of televisie horen. Een andere mogelijkheid is dat de boodschap in de gedachten van degenen die zich daar verzameld hadden opkwam. In ieder geval werd de boodschap overgebracht aan degenen waarvoor hij was bedoeld. Overeenkomstige uitspraken die we heden ten dage gebruiken zijn: "Vandaag zei het Witte Huis....", "Door het Pentagon is aangekondigd dat..." Dit zijn gebouwen, geen personen en toch wordt er van deze gezegd dat ze spreken. Was Bileam's ezel een persoon omdat hij sprak en het voornaamwoord "Ik' gebruikte? (Numeri 22:26-30). Was het 'loon' in Jakobus 5:4 een persoon omdat er wordt gezegd: "Het loon....blijft het uitroepen"? (Zie ook Psalm 85:10; Titus 2:1)

Ter toevoeging. Terwijl enkele teksten vermelden dat de geest "sprak", maken andere passages duidelijk dat dit door middel van engelen of personen gebeurde. (Handelingen 4:24, 25; 28:25; Mattheüs 10:19, 20; vergelijk Handelingen 20:23 met Handelingen 21:10, 11) De Schrift "spreekt" en "ziet" (Johannes 7:38, 42; Romeinen 4:3; 9:17; 10:11; 11:2; Galaten 4:30; 1 Timotheüs 5:18; Jakobus 4:5).

ROMEINEN 8:26
"De God nu der hope vervulle u met louter vreugde en vrede in uw geloof, om overvloedig te zijn in de hoop, door de kracht des Heiligen Geestes." (NBG) In het licht van dit vers, hebben sommige de vraag gesteld: 'Hoe kan de Heilige Geest kracht hebben of een kracht zijn tenzij de Heilige Geest een persoon is?'

Hoe wordt het woord 'kracht' (Grieks: 'dunamis') gebruikt in andere schriftplaatsen? 2 Timotheüs 3:5 gebruikt het op deze manier: "die met een schijn van godsvrucht de kracht daarvan verloochend hebben." (NBG) Is 'godsvrucht' een persoon? Hebreeën 7:16 gebruikt het woord als volgt: "een die het niet is geworden volgens een gebod omtrent vleselijke afkomst, maar volgens de kracht van een onvernietigbaar leven." (LV) Is 'onvernietigbaar leven' een persoon?

De "kracht van de heilige geest" is het type of de vorm van kracht die vanuit Jehovah tot Gods volk gezonden wordt. Blies Jezus een persoon genaamd "heilige geest" op hen? (Johannes 20:22) Of was het de kracht, welke de geest is, welke heilig is, omdat die afkomstig is van zijn God en Vader? (Romeinen 15:6).

1 KORINTHIËRS 2:10, 11
"Want ons heeft God het geopenbaard door den Geest; de Geest toch doorvorst alles, zelfs de diepten Gods." Hoe kan de geest onderzoeken als het slechts een kracht is, de werkzame kracht van God en geen persoon? Het volgende vers geeft het antwoord op deze vraag: "Wie toch der mensen kent wat in den mens is behalve de geest des mensen die in hem is? Zo heeft ook niemand ooit Gods wezen en werk doorzien behalve de Geest Gods." Is 'de geest van de mens' een persoon? Of is dit zijn innerlijke gedachten en mentale houding? Natuurlijk is het laatste het juiste antwoord. Zo is het ook met 'de geest van God'. Hij alleen kent Zijn eigen gedachten. Hij weerspiegelt die door Zijn geest. Als de heilige geest een persoon zou zijn, zou alleen de heilige geest de gedachten van God kennen; de Vader zou Zijn eigen gedachten geeneens kennen. Een ander 'lid van de Drie-eenheid' zou weten, en dus zou er een ongelijkheid ontstaan. (Opmerking: het gebruik van hoofdletters is het beleid van de vertalers; geen reflectie van de oudste teksten die geheel in hoofdletters zijn geschreven)

EFEZIËRS 4:30
"Bedroeft ook Gods heilige geest niet." Velen hebben gezegd: "Efeziërs 4:30 vertelt ons de Heilige Geest niet te bedroeven.' Is dat wat de schriftplaats zegt? Nee! De bewoordingen zijn: "Bedroeft Gods heilige geest niet." Wat er niet bedroefd moet worden is de heilige geest van God; de geest die onderdeel is van Hem, de geest die aan Hem toebehoort. Dit herinnert ons aan Spreuken 27:11: "Wees wijs, mijn zoon, dan verblijdt mijn hart zich; dat zal ik antwoorden dengene, die mij hoont." - LuV ('maak mijn hart blij' - Het Boek, 'verheug mijn hart' - NWV). Moeten we hieruit begrijpen dat Gods "hart" een persoon is? Of betekent Zijn "hart" zijn meest innerlijke gevoelens? Ja, we kunnen Gods hart verblijden. We worden hier niet geïnformeerd dat Gods "hart" de naam van een persoon is. Net als dat 'de geest van een mens' niet iemands naam is of een persoonlijke identificatie. - 1 Korinthiërs 2:11.

Ter ondersteuning van al het bovenstaande lezen we in Jesaja 63:10 de woorden van Jehovah tegen degenen die tegen Hem rebelleerden: "Maar zij verbitterden en bedroefden zijnen Heiligen Geest: daarom werd Hij hun ten vijand en streed tegen hen." (LuV) "...zijn heilige geest zich gegriefd voelde..." (NWV). Evenzo lezen we in Psalm 51:11: "Verwerp mij niet van uw aangezicht, en neem uwen Heiligen Geest niet van mij." (LuV) "...uw heilige geest..." (NWV). Door het gebruik van de woorden "Zijn" en "Uw" is duidelijk dat de heilige geest Jehovah toebehoort, de Vader en dat het geen onderscheiden persoon uit een Drie-eenheid is.

Volgens de Schrift kan een levenloze "drijfkracht" gegriefd worden. Brenton's Septuaginta, LXX, 1999, laat een directe parallel zien naar het grieven van Gods Geest. 'LUPEITE' wordt in de LXX toegepast op onpersoonlijke dingen. Als een directe parallel met betrekking tot het grieven van Gods Geest wordt bijvoorbeeld in 2 Koningen 13:21 gezegd: "...maar hij bedroefde ('ELUPHSE') de geest van zijn zoon Ammon niet,...". Zo ook Job 31:39 , LXX: "...en als ik ook het hart van de eigenaar van het land bedroef ('ELUPHSA')..." En Klaagliederen 1:22, LXX: "...mijn hart is gegriefd ('LUPEITAI')."

Wanneer we lezen dat Esau's heidense vrouwen "droefheid brachten aan de geest", door Isaak en Rebecca te "provoceren", denken we ongetwijfeld niet dat hun "geest" een persoon was (Genesis 26:35). Ook aan andere dingen worden emoties toegeschreven: "harten" (Job 31:39, Klaagliederen 1:22); "natiën" (Jesaja 23:12, LXX); "legers" (1 Koningen 17:10, LXX). Er zijn nog talloze andere voorbeelden te noemen. Echter, geen van deze zaken kunnen worden bezien als werkelijke onafhankelijke "personen". Maar er wordt wel als zodanig over ze gesproken. Dit heet personificatie. Dit heeft niets te maken met of iets nu wel of niet een persoon is. Het vertegenwoordigd daarentegen vaak een aspect van een persoon waarover wordt gesproken. In de trant van: Wat mijn hart bedroeft, bedroeft mij.

WAT VERDER TE ZEGGEN AANGAANDE HEILIGE GEEST?
Er wordt nooit gebeden tegen de heilige geest in de Schrift. In visioenen van de Vader en de Zoon in de hemel, wordt de heilige geest nooit gezien (Vergelijk Handelingen 7:55, 56; Openbaring 7:10; 22:1, 3). We kennen de naam van de Vader, 'Jehovah'; we kennen de naam van de Zoon. 'Jezus'. De heilige geest wordt in de Schrift echter nooit een persoonlijke naam gegeven. In 2 Korinthiërs 3:18 wordt de heilige geest niet "Jehovah de geest" genoemd. Dit vers zegt simpelweg dat Jehovah de geest is; Hij is de belangrijkste van al de geesten. (Vergelijk vers 17).

Ok! Maar...zou iemand kunnen tegenwerpen, 'dit alles verandert niet het feit dat de Bijbel verwijst naar de Vader, de Zoon en de Heilige Geest in dezelfde context. Dit bewijst zeker dat de Geest een persoon is.' Om deze vraag te beantwoorden moeten we twee teksten onderzoeken, waarnaar dikwijls wordt verwezen om deze uitspraak te ondersteunen. 2 Korinthiërs 13:14: "De genade des Heren Jezus Christus, en de liefde Gods, en de gemeenschap des Heiligen Geestes zij met u allen." (NBG) en Mattheüs 28:19: "Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes en leert hen onderhouden al wat Ik u bevolen heb." (NBG)

Bewijzen deze teksten dat de "Heilige Geest" de "derde persoon" van de Drie-eenheid is? Zeggen deze teksten dat de Vader, de Zoon en de Heilige Geest één God zijn? Nee, en enkel het feit dat de Vader, Zoon en Heilige Geest worden genoemd, zegt nog niet in welke relatie ze onderling staan.

Daar komt nog bij dat dopen in de "naam" van de heilige geest niet bewerkstelligt dat de geest een persoon is. Zelfs Trinitariërs erkennen dat met het woord "naam" in Mattheüs 28:19 geen persoonlijk naam wordt bedoeld. A.T. Robertson zegt bijvoorbeeld in Word Pictures in the New Testament, Deel 1, blz. 254: "Het gebruik van naam (Grieks 'onoma') is gebruikelijk in de Septuaginta en papyri om kracht of autoriteit aan te duiden." Dat het woord "naam", wanneer het op deze manier wordt gebruikt, niet hoeft te wijzen op het bestaan van een persoon kan worden aangetoond door bijvoorbeeld de uitdrukking "in de naam der wet". Niemand zal hieruit concluderen dat 'de wet' een persoon is. De uitdrukking geeft simpelweg aan wat de wet vertegenwoordigd, oftewel zijn autoriteit. Evenzo betekent dopen 'in de naam van de geest' een erkenning van die geest en de bron en functie ervan.

Redeneren aan de hand van de Schrift (uitgegeven door het Wachttoren-genootschap) zegt aangaande 2 Korinthiërs 13:14 en Mattheüs 28:19 het volgende:

"In geen van deze teksten wordt gezegd dat Vader, Zoon en Heilige Geest alle drie gelijk zijn, alle drie eeuwig, of alle drie God...Hoewel in McClintock en Strongs Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature de leerstelling der Drieëenheid wordt voorgestaan, geeft men met betrekking tot Matthéüs 28:18-20 toe: "Deze tekst bewijst echter op zichzelf genomen niet afdoend de persoonlijkheid van de drie genoemde onderwerpen, noch hun gelijkheid of godheid" (herdruk van 1981, Deel X, blz. 552). Met betrekking tot andere teksten waarin Vader, Zoon en Heilige Geest eveneens alle drie samen worden genoemd, geeft deze Cyclopedia toe dat ze op zichzelf genomen "ontoereikend" zijn om de Drieëenheid te bewijzen."

HIERNA zegt het Redeneren-boek om dit eens met 1 Timotheüs 5:21 te vergelijken, waar God en Christus en de engelen samen worden genoemd. Dit maakt hen niet gelijk aan elkaar, enkel omdat ze samen in één vers worden genoemd. Of wel? (merk ook op dat Paulus het had over God en Christus; twee aparte wezens. Niet twee 'personen' in één Godheid!)

TOEVOEGING VOOR 2 KORINTHIËRS 13:14
"De genade des Heren Jezus Christus, en de liefde Gods, en de gemeenschap des Heiligen Geestes zij met u allen." (NBG) Laat dit een gelijkheid tussen de Vader, Zoon en heilige geest uitkomen? Geeft deze tekst aan dat de heilige geest een persoon is? Er wordt geen gewag gemaakt van gelijkheid tussen drie individuen. 'Gemeenschap' wordt bereikt door een gemeenschappelijke band in het één of ander; de liefde voor muziek, liefde voor goede boeken, filantropische activiteiten, culturele activiteiten, enz. Filippenzen 3:10 gebruikt een vorm van het woord voor 'gemeenschap', Grieks 'koinwnevw' ('koinonia') om 'de kracht van Zijn opstanding en de gemeenschap van Zijn lijden" te beschrijven. (NBG) Is 'Zijn lijden' een persoon? Nee! Christus' lijden verbindt Christenen echter wel. (Strongs #2848)

Christenen hebben de genade van Christus nodig, de liefde die van God afkomstig is; ze hebben ook de band van gemeenschap nodig die ze gezonden wordt, die kracht, die inspiratie van God, de heilige geest.

DE "HELPER" GEEN PERSOON
Wat dan te zeggen van het feit dat de Bijbel de heilige geest aanduidt als "helper", "trooster" en "verdediger" en hierbij ook nog het voornaamwoord "hij" gebruikt? Is dit geen sluitend bewijs dat de geest een persoon is?
Wat Trinitariërs beweren: In Johannes 16:7, 8, 13 citeert de NBG Jezus als volgt: "Want indien Ik niet heenga, kan de Trooster [pa-ra'kle-tos] niet tot u komen, maar indien Ik heenga, zal Ik Hem tot u zenden. En als Hij komt, zal Hij de wereld overtuigen...doch wanneer Hij komt, de Geest der waarheid, zal Hij u de weg wijzen tot de volle waarheid." In verband met deze passage merkt The New Catholic Encyclopedia (Deel 13, blz. 575, 576) op: "Duidelijk is dat Johannes de Geest als een persoon ziet die de plaats van Christus inneemt in de Kerk, daar hij een mannelijk voornaamwoord ('e-kei'nos') gebruikt met betrekking tot de Geest, ondanks dat ('pneuma', geest) onzijdig is. (Johannes 16:8, 13-16). Als gevolg hiervan is het duidelijk dat Johannes de Heilige Geest als een Persoon bezag, die onderscheiden moet worden van de Vader en de Zoon, en die, samen met de Verhoogde Zoon en de Vader tegenwoordig en actief is in de rechtvaardigen (Johannes 14:16; 15:26; 16:7)." Vine's Dictionary gebruikt dezelfde veronderstellingen om te ondersteunen dat de 'geest' een persoon is (blz. 1077).
Schriftuurlijk antwoord: Gebruikte Johannesn werkelijk het mannelijke voornaamwoord, ondanks de onzijdigheid van het woord 'geest'? Was zijn doel aan te tonen dat de geest een persoon is? Lees het bovenstaande citaat uit Johannes 16 nog eens. Wat is het 'antecedent'/ zelfstandige naamwoord van het voornaamwoord 'hij'? Is het niet het woord "Trooster"? Ja, en het Griekse woord wat zo is weergegeven is 'parakletos' en is mannelijk. Johannes gebruikte dus mannelijke voornaamwoorden in deze passage, omdat de grammatica dit vereiste! Johannes gebruikte echter geen mannelijke voornaamwoorden wanneer het antecedent het onzijdige woord 'pneuma' (geest) was. Dit kan goed worden opgemerkt door de weergave in een letterlijke vertaling, zoals die van Rotherham: "Ik wil de Vader vragen, en een Andere Verdediger ('parakletos') zal hij aan u geven, dat hij voor altijd bij u mag zijn, -de Geest ('pneuma') der Waarheid,- welke de wereld niet kan ontvangen, omdat het het niet ziet en niet leert kennen..." (Johannes 14:16, 17 Rotherham). Merk op dat het voornaamwoord mannelijk is ("hij") wanneer het antecedent het mannelijke naamwoord 'parakletos' is, maar onzijdig ("het") wanneer het antecedent het onzijdige naamwoord 'pneuma' is.

Dit feit is vaak verborgen in Bijbels, daar onzijdige voornaamwoorden dikwijls worden vervangen door mannelijke voornaamwoorden. Een voetnoot bij Johannes 14:17 in The New American Bible geeft toe: "Het Griekse woord voor 'Geest' is onzijdig en terwijl wij in het Engels persoonlijke voornaamwoorden gebruiken ('hij', 'hem', 'zijn'), gebruiken de meeste Griekse manuscripten "het"."

We zien dus dat Trinitariërs op persoonlijke voornaamwoorden wijzen wanneer deze hun zienswijze lijkt te ondersteunen, maar ze negeren wanneer dit niet het geval is! In Genesis 1:2 heeft het Hebreeuwse woord dat met 'heilige geest', werkzame kracht, is vertaald, de vrouwelijke vorm. Moeten we daarom concluderen dat de heilige geest een vrouw is? Het geslacht van een woord heeft niets te maken met identiteit. Het heeft te maken met taal. Een nauwkeurige beschouwing van passages die dikwijls door Trinitariërs worden aangehaald, onthullen dat Johannes' gebruik van voornaamwoorden, zowel onzijdig als mannelijk, een grammaticale achtergrond heeft. Daarom kan dit geen ondersteuning vormen voor de visie dat de heilige geest een 'persoon' is, de "derde persoon" van een drie-enige God. Dus, niet het grootste gedeelte, maar alle Schriftplaatsen zijn in overeenstemming met het feit dat Gods geest "niet iemand", maar "iets" is. Een nauwgezette beschouwing van de Schrift maakt ons duidelijk dat Gods geest inderdaad zijn onzichtbare werkzame kracht is.

KARAKTER VAN DE PERSOON OF 'GEBREK' AAN KARAKTER VAN DE PERSOON?
Een interessant contrast t.o.v. het bovenstaande vinden we in Vine's Expository Dictionary, blz. 1077: "De gehele titel met het lidwoord voor zowel 'pneuma' als 'hagios', lett. 'de Geest de Heilige', legt de nadruk op het karakter van de Persoon, bijv. Mattheüs 12:32; Markus 3:29..." Maar, is dit werkelijk zo? Beschouw de volgende voorbeelden eens uit de LXX en het Griekse NT:

Daniël 9:20: 'tou orous tou agiou' - De heilige de berg
Exodus 26:33: 'ana meson tou agiou kai ana meson tou agiou' - De heilige plaats en de heilige plaats
Jesaja 63:15: 'tou oikou tou agiou' - De heilige het huis
Psalm 104:42: 'tou logou tou agiou' - De heilige het woord
Handelingen 4:30: 'tou onomatos tou agiou' - De heilige de naam
Handelingen 6:13: 'tou topou tou agiou' - De heilige de plaats
Openbaring 21:2: 'thn polin thn agian' - De heilige de stad
Openbaring 21:10: 'thn polin thn agian' - De heilige de stad
Openbaring 22:19: 'thn polews ths agias' - De heilige de stad
Zoals we kunnen zien, is het argument dat wordt aangedragen in Vine's niet echt steekhoudend argument. Niemand zal namelijk van bovenstaande gevallen zeggen dat ze de nadruk leggen op het karakter van de persoon. Daarbij komt ook nog de volgende vraag kijken: 'Heeft iemand de heilige geest weleens gezien'? Bij Jezus' doop werd het gemanifesteerd als een duif en op Pinksteren als tongen van vuur. (Mattheüs 3:16; Handelingen 2:3, 4) Als het een persoon zou zijn, waarom verscheen het dan niet als een persoon? Dát zou werkelijk het 'karakter van de persoon' onthullen, toch? Dit was echter niet het geval...

In Daniël hoofdstuk 7 wordt een schitterend visioen beschreven dat Jehovah aan Daniël gaf: 'de Oude van Dagen' op zijn hemelse troon, met een groot aantal engelen die hem dienen. Daniël zag ook 'iemand gelijk een mensenzoon (Jezus)' aan wie 'heerschappij en waardigheid en koninkrijk werd gegeven, opdat de volken, nationale groepen en talen alle hèm zouden dienen.' (Daniël 7:9, 10, 13, 14) Wat valt er echter te zeggen van de heilige geest? Het wordt hier niet genoemd in dit hemelse visioen. Nergens te zien!

Het laatste boek van de Bijbel - de Openbaring - beschrijft nog andere opzienbarende hemelse visioenen. Jehovah wordt daarin afgebeeld op zittend op Zijn troon en het Lam, Jezus Christus, is bij hem. Maar wederom wordt de heilige geest niet genoemd als een onderscheiden persoon. (Openbaring 4-6) Het is feitelijk zo dat in alle visioenen van God er slechts twee personen worden gezien: God en Jezus die aan Zijn rechterhand zit. Nooit drie! Onthult dit feit werkelijk een 'karakter van een Persoon?' Waarom wordt "hij" ook niet gezien? (Handelingen 7:55, 56; Openbaring 7:10; 22:1, 3) Dus zelfs het laatste boek in de Bijbel onthult niet het 'karakter van een derde persoon' van een Drie-eenheid.

Evenzo is het zo dat de Heilige Geest niet wordt genoemd in belangrijke Schriftplaatsen wanneer er verwezen wordt naar God en Christus. (Mattheüs 11:27, Markus 13:32 reeds eerder besproken). De Apostel Paulus gebruikte in de opening van zijn brieven dikwijls de uitdrukking: "Moge onverdiende goedheid en vrede u ten deel vallen van God, onze Vader, en [de] Heer Jezus Christus." (Romeinen 1:7) Petrus, Jakobus en Johannes gebruiken allen zinnen van deze aard. Waarom wordt de heilige geest nooit genoemd als persoon? Consistent met dit 'gebrek aan karakter van een persoon' vermeldt de Bijbel ons de persoonlijke naam van God, Jehovah. Ze vermeldt dat de Zoon Jezus Christus is. Maar nergens in de Bijbel wordt er een persoonlijke naam aan de heilige geest gegeven. Het is slechts wind/geest die heilig is. Ja, in tegenstelling tot een vermeende 'derde persoon' van een Drie-eenheid, maakt de Bijbel ons van het begin tot het einde duidelijk wat de heilige geest nu werkelijk is, namelijk datgene wat in Genesis 1:2 al duidelijk wordt gezegd: "...en Gods werkzame kracht bewoog zich heen en weer over de oppervlakte van de wateren." (Nieuwe Wereldvertaling); "...een machtige wind joeg over de wateren." (New American Bible); "...een goddelijke wind jagend over de wateren." (New Jerusalem Bible); "...en de kracht van God bewoog zich over het water." (Good News Bible). Ja, dezelfde werkzame kracht welke de Bijbelschrijvers heeft geïnspireerd (2 Timotheüs 3:16).

ENKELE CONCLUDERENDE GEDACHTEN
Karl Rahner schreef scherpzinnig het volgende:

"Theos [God] wordt nooit gebruikt voor de Geest...Ho theos [de god] wordt in het Nieuwe Testament geen enkele keer van toepassing gebracht op pneuma hagion [spirit holy]." - Theological Investigations, Deel 1, blz. 138, 143.

Een bijkomend interessant feit is dat het Hebreeuwse woord 'Shad-dai' en het Griekse woord Pan-to-kra'tor beide worden vertaald met "Almachtige". Beide woorden worden herhaaldelijk van toepassing gebracht op Jehovah, de Vader (Exodus 6:3; Openbaring 19:6). Maar beide uitdrukkingen worden nooit van toepassing gebracht op zowel de Zoon als de heilige geest!

Aangaande functies als spreken, leiden, onderwijzen, getuigenis afleggen en dergelijke, zegt een welbekend Trinitarisch naslagwerk:

"De meeste teksten in het N[ieuwe] T[estament] geven te kennen dat Gods geest iets is, niet iemand; dit blijkt vooral uit het parallellisme tussen de geest en de kracht van God. Wanneer een quasi-persoonlijke activiteit wordt toegeschreven aan Gods geest, bijv. spreken, beletten, verlangen wonen (Handelingen 8:29; 16:7; Romeinen 8:9), is iemand niet gerechtigd onmiddellijk te concluderen dat Gods geest in deze passage als Persoon wordt beschouwd; dezelfde uitdrukkingen worden namelijk ook toegepast op retorische gepersonifiëerde dingen of abstracte ideeën (zie Romeinen 8:6; 7:17). De context van de zinsnede 'lastering tegen de geest' (Mattheüs 12:28, 31; Lukas 11:20) laat zien dat er verwezen wordt naar de kracht van God...De apologeten [Justin Martyr, Irenaeus, enz] spraken te weifelend over de Geest; met een zekere mate van anticipatie zou men kunnen zeggen: te onpersoonlijk." - The New Catholic Encyclopedia, Deel 13, blz. 575, 296.

Verder lezen we in A History of Christian Thought:

"Het idee van de Heilige Geest, van de Geest van God, is ontrokken uit het Judaïsme en onder de vroege Christenen werd algemeen geloofd dat de Geest juist actief was in de Christelijke kerk. Ze speculeerden niet over de natuur van de Geest of over zijn relatie t.o.v. God en Christus. Ze geloofden over algemeen niet dat het een individueel wezen of persoon was, maar bezagen het simpelweg als de goddelijke kracht die werkzaam was in de wereld en speciaal in de kerk...In oude dagen werd er klaarblijkelijk over hem gedacht als een goddelijk kracht of invloed. De term werd vaak gebruikt om de tegenwoordigheid van God onder zijn volk aan te duiden. Naarmate de tijd voortging bgeon men over hem te denken in persoonlijke termen, zoals er over de Vader en de Zoon werd gedacht...tegen de vierde eeuw was de gedachte over de Geest als een apart persoon vrijwel universeel. Dit betekende niet dat het onpersoonlijke gebruik van de term, om de goddelijke aanwezigheid en activiteit aan te duiden, werd verlaten. Integendeel, dit gebruik is nooit verlaten, wat als resultaat heeft gehad dat het woord omringd is door dubbelzinnigheid. Zelfs nadat algemeen aanvaard was dat de Geest een speciaal persoon of 'hypostasis' was, bleef er onzekerheid over zijn verhouding tot de Vader en de Zoon. Sommigen dachten dat het een engel was, anderen beschouwden hem als een goddelijk wezen ondergeschikt aan de Vader en de Zoon en weer anderen beschouwden hem gelijkwaardig aan en één met hen." - Arthur Cushman McGiffert, Deel 1, blz. 111, 112.

Wat is de heilige geest schriftuurlijk bezien dan? In Lukas 1:35 wordt het als volgt geïdentificeerd: "En de engel antwoordde en zeide tot haar: De Heilige Geest zal over u komen en de kracht des Allerhoogsten zal u overschaduwen; daarom zal ook het heilige, dat verwekt wordt, Zoon Gods genoemd worden." (NBG) "En de kracht des Allerhoogsten" was de heilige geest; het was de verwekkende kracht welke achter de conceptie van de Zoon van God in Maria zat. Als de heilige geest een persoon was, zouden we verwachten dat Jezus de 'Zoon van de heilige geest' wordt genoemd in de Bijbel. Zo wordt hij echter nooit genoemd; hij is de Zoon van zijn Vader, Jehovah (zie ook Johannes 8:54: "Jezus antwoordde: Als Ik Mijzelf eer, betekent mijn eer niets; mijn Vader is het, die Mij eert, van wie gij zegt: Hij is onze God." (NBG) De Joden realiseerde zich ten volle dat hij verwees naar Jehovah als zijn Vader.

Handelingen 2:33 zegt ons: "Daarom heeft hij, daar hij tot Gods rechterhand werd verhoogd en de beloofde heilige geest van de Vader heeft ontvangen, dit uitgestort wat GIJ ziet en hoort." Nadat hij was opgewekt en teruggekeerd was naar de hemel, werd Jezus verhoogd om aan de rechterhand van de Vader, Jehovah te zitten. Toen ontving hij "de beloofde heilige geest van de Vader".

Dit feit brengen verschillende vragen met zich mee. Zoals: 'Als de heilige geest een persoon is, hoe Jezus 'ontvangen', oftewel hoe kan hem een persoon worden gegeven?'; 'Nadat Jezus de heilige geest had ontvangen,, hoe kan hij deze 'persoon', waarvan wordt verondersteld dat hij God is en gelijk aan de Zoon van God en gelijk aan God de Vader zelf, dan leiden?'

Waarom ontving Jezus de heilige geest van de Vader? Daar hij 'God de Zoon' is, kon Jezus dan niet altijd gebruik maken van 'God de Heilige Geest' zonder dat hij hem gegeven had moeten worden? Deze schriftplaats (Handelingen 2:33) toont ons dat (1) de heilige geest geen persoon is, en (2) dat de heilige geest een kracht is, een gift van de Vader, eerst aan zijn Zoon en daarop volgend, door middel van de Zoon, aan de gelovigen op aarde. Hoe kon dit alles gebeuren met 'de derde persoon uit de Drie-eenheid?'

Dus, niet slechts enkele, maar alle Bijbelpassages zijn in overeenstemming met het feit dat Gods geest 'niet iemand', maar 'iets' is. Een nauwgezette beschouwing van de Schrift maakt ons duidelijk dat Gods geest inderdaad zijn onzichtbare werkzame kracht is.

[Lisa Ethan]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Ik heb altijd veel moeite gehad met de Heilige geest omdat twijfel eraan een doodzonde is en het tevens een van de makkelijkste onderwerpen is in de bijbel om aan te twijfelen.

Als kind was ik altijd bang dat ik per ongeluk aan de Heilige geest zou twijfelen en / of het niet goed begreep en ik daarmee de hoofdzonde beging. Ik was er als de dood voor omdat Jezus ook in je hart leeft en daarmee dus ook weet wat je denkt.

Ik probeer daarom nooit teveel bij de Heilige geest stil te staan, vind het ook moeilijk om dit te schrijven zonder er al te veel aan te denken.

[Rens]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Ik heb altijd veel moeite gehad met de Heilige geest omdat twijfel eraan een doodzonde is en het tevens een van de makkelijkste onderwerpen is in de bijbel om aan te twijfelen.

Als kind was ik altijd bang dat ik per ongeluk aan de Heilige geest zou twijfelen en / of het niet goed begreep en ik daarmee de hoofdzonde beging. Ik was er als de dood voor omdat Jezus ook in je hart leeft en daarmee dus ook weet wat je denkt.

Ik probeer daarom nooit teveel bij de Heilige geest stil te staan, vind het ook moeilijk om dit te schrijven zonder er al te veel aan te denken.

als je wéét en erkent dat de Heilige Geest uitgaat van God de Vader en God de Zoon en gelijk óók God is vanuit de Drieënig God, dan is er niets om je al te druk over te maken.............je zult dan niet te snel in de verleiding komen om te zeggen of te denken dat de Heilige Geest er niet is, nooit bestaan heeft of onzin is.

De Heilige Geest IS er gewoon, werkt al wat nodig is je hart, in ieders hart, al denk je vaak van niet.......Hij dóét het wél. En uitgaande van de Vader en de Zoon is Hij eveneens God de Scheppende

[Marnix]

In deze paastijd zijn wij op weg naar het Hoogfeest van Pinksteren; ervaren wij in ons dagelijks leven de werking van de Heilige Geest, en wat zijn de toepassingen in dat dagelijks leven en te meer geloofsleven .

Ik heb altijd veel moeite gehad met de Heilige geest omdat twijfel eraan een doodzonde is en het tevens een van de makkelijkste onderwerpen is in de bijbel om aan te twijfelen.

Als kind was ik altijd bang dat ik per ongeluk aan de Heilige geest zou twijfelen en / of het niet goed begreep en ik daarmee de hoofdzonde beging. Ik was er als de dood voor omdat Jezus ook in je hart leeft en daarmee dus ook weet wat je denkt.

Ik probeer daarom nooit teveel bij de Heilige geest stil te staan, vind het ook moeilijk om dit te schrijven zonder er al te veel aan te denken.

Lisa, twijfel aan het bestaan van de Geest is niet de hoofdzonde. De Bijbel zegt dat het de zonde tegen de Geest is, en dat is wat anders. Ik ken een hoop mensen die heel lang hebben geloofd dat God helemaal niet bestaat, of aan Gods bestaan niet hebben getwijfeld, maar tot geloof zijn gekomen. Moeten ze nu bang zijn? Natuurlijk niet. Ze kennen Hem nu wel en dat is voldoende.