Trouw schrijft vandaag:

Hoe kun je in de kerk blijven zonder te moeten geloven wat je niet meer kunt geloven? Niet door oprecht te veinzen, zei de theoloog Harry Kuitert vorige week, maar door oprecht te vechten.
De voormalige rk priester, en huidige dominee Herman Hegger reageert met een open brief: ,,Jij wordt in november 82, ik ben in februari de 90 gepasseerd; wij staan dus beiden dicht bij de eeuwigheid. Ben jij er absoluut zeker van dat je straks niet komt te staan tegenover een Rechter die jou ter verantwoording roept: „Harry, heb Ik jou daarvoor in het leven geroepen om Mij, jouw Schepper, te loochenen?”



Beste Harry,

Ik heb altijd respect gehad voor je consequente en daarom eerlijke denken en handelen. Volgens jou moet je, als je rationeel wilt denken, tot de conclusie komen dat alle spreken over God niet van Boven, maar van beneden komt. Ik geef volmondig toe: je hebt daarin gelijk. Er zijn nog al wat theologen die evenzeer als jij enkel op hun rationele denken steunen, maar jou niet durven volgen tot in de uiterste consequentie daarvan.

Toch meen ik dat je nog niet consequent genoeg bent. Ik ben dat wel geweest. Ik heb vroeger als rk priester die weg van het louter steunen op mijn redeneervermogen tot aan het bittere einde bewandeld en belandde toen in het pure agnosticisme. Aan het einde van dat denkproces dat vijf jaar duurde, moest ik twijfelen aan alles, ik kon niet anders, wilde ik consequent blijven en mezelf eerlijk in de ogen kunnen zien.

In die tijd doceerde ik filosofie aan een grootseminarie in Brazilië. Ik werd toen innerlijk uit elkaar gereten. Ik was ervan overtuigd geraakt dat ik de rk overtuiging voorgoed kwijt was. Ik stond toen voor de keuze: ofwel gedurende mijn verdere leven blijven huichelen en een overtuiging voorwenden die ik niet meer bezat, ofwel mijn kerk verlaten, maar daar zag ik vreselijk tegen op. Ik had altijd van die kerk gehouden (en houd nog van haar). Daarom dacht ik: ik kan nooit de moed opbrengen om mij van haar los te scheuren. Maar door een ingrijpen van Boven is dat er toch van gekomen.

Eén van de redenen die mij ertoe gebracht hebben om opnieuw in God als de Levende te geloven, was het inzicht dat ons verstand twee mogelijkheden heeft: de mogelijkheid om te redeneren, én de mogelijkheid om iets te schouwen. De brief aan de Hebreeën zegt bijvoorbeeld: „Maar wij zien Jezus”. Wij beschikken over een verstand als redeneervermogen én over een het intuïtief verstand.

De diepgelovige filosoof en wiskundige René Pascal, zei ooit: „Het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent”. Hij gebruikt hier het woord ’hart’ in de Bijbelse betekenis, dus als het intuïtieve verstand, het kenvermogen dat tevens de zetel is van het religieuze geloof. Ik heb de indruk dat jij de mogelijkheid van een intuïtief verstandelijk kenvermogen uitsluit. Als iemand dat principieel uitsluit, sluit hij zich daardoor af voor de mogelijkheid van een ingrijpen van Boven, dus voor geloof. En dan voltrekt zich aan hem wat een wijze uit het oosten ooit gezegd heeft: „De mensen van het Avondland voeden hun hersens, maar hun ziel sterft van de honger.”

Misschien is je argument voor die afsluiting: zo’n werking van het intuïtieve verstand is per definitie onbetrouwbaar, omdat het niet op controleerbare rationele gronden kan berusten en dus enkel kan stoelen op het gevoel, de emotie, het sentiment. Ik kan begrijpen dat je daarvoor beducht bent.

Ik heb ook altijd rekening gehouden met de mogelijkheid dat ik mezelf aan het bedotten ben en dat mijn geloof enkel een wensdroom zou zijn. In mijn boek ’Afdalen in je ziel’ (2006) heb ik beschreven hoe ik gedurende 63 jaar gemiddeld twee à drie uur per dag gedaan heb aan het rondneuzen in mijn onderbewuste zielenleven. Onverbiddelijk heb ik alles waarvoor ik mij geneerde of waarvoor ik bang was naar boven gehaald, naar mijn bewustzijn, om daar die onderbewuste conflicten te analyseren en op te lossen. Ik weet daardoor zeker dat mijn onderbewustzijn alle kans is ontnomen om mij bij de neus te nemen.

Wanneer nu nog de twijfel aan het Godsbestaan zich presenteert aan mijn redenerend verstand, bekijk ik die heel rustig en schakel daarna mijn intuïtieve verstand in. Dan glijd ik binnen in diepten waartoe mijn redenerend verstand geen enkele toegang heeft. Dan zie ik God in mij en tegelijk buiten mij.

In dat aller intiemste contact zie ik dat Hij mij ziet. Dan zink ik weg in de eeuwige regionen waar Hij woont. Dan weet ik dat Hij er is, en er is voor mij, met een zekerheid die zelfs mijn intuïtieve denken lijkt te overstijgen. Dan weet ik mij in Hem onuitsprekelijk gelukkig.

Beste Harry, jij hebt blijkbaar toch nog één zekerheid over willen houden: dat alles wat van het zogenaamde Boven komt, uitsluitend van beneden komt? Maar hoe weet jij dat zo zeker? Zie jij nergens een argument tegen deze stelling van jou? Of wil je die niet zien? Ben je bang dat je dan jouw misschien laatste zekerheid verliest? Durf je het niet aan om te moeten erkennen dat je ook dat niet zeker weet en dat jou dus niets anders overblijft dan de consequente, absolute, radicale (en dus ook kale) twijfel aan alles?

Waarom vecht jij bijna hartstochtelijk om gelovigen ertoe te brengen niet langer in deze God te geloven? Wat schieten zij ermee op wanneer jij hun die innerlijke vrede en vreugde hebt ontnomen? Denk jij echt dat ze daardoor gelukkiger zullen worden? Waarom kun je hen niet met rust laten? Zelfs als ze zich – en ik verplaats me nu even in jouw standpunt – zouden hebben vergist, wat dan nog? Lees eens de geschriften van de grote rk vromen zoals Ruusbroec, Tauler, Johannes van het Kruis, Theresia van Avila, Elisabeth Catez. Probeer je dan eens in te leven in het diepe geluk waarin zij geleefd hebben. Misschien zul je dan bemerken dat er blijkbaar werelden zijn waarvan jij zelfs geen vermoeden hebt. Misschien word je dan toch wat minder zeker van jezelf.

Wat drijft jou? Wil jij de radelozen beroven van hun „wonderbare Raadsman”, de zwakken wegrukken van hun „sterke God”, de kinderen hun „eeuwige Vader” ontnemen zodat ze verweesd achterblijven, het „Kind dat ons gegeven is” en wiens „vreugde het was en is om te spelen met de mensenkinderen”, terugsturen naar „den beginne, eer de aarde bestond”?

Wil je de wanhopigen losscheuren van hun enige en laatste Hoop? Wil je de geestelijke zwervers opsluiten in rationalistische asielcentra om daar te verkommeren? Velen gingen jarenlang gebukt onder soms folterende zelfaanklacht. Christus had hen daarvan bevrijd. Wil jij deze zware lasten van hun schuldbesef en hun wroeging opnieuw op hun gewetens gaan stapelen?

Wil je ons het zicht benemen op een „God die straks bij de mensen zal wonen en alle tranen van hun ogen zal wissen”? Is het jouw bedoeling dat je het enige Doel en de enige Zin van ons leven bij ons vandaan wilt schieten met het kanon van je redeneervermogen, zodat we enkel nog wat doelloos op deze grote wereld kunnen ronddolen?

Christus heeft volgens de Brief aan de Efeziërs de muur die er was tussen Joden en niet-Joden afgebroken. Hij biedt zichzelf aan als de levende Vrede die hen bij elkaar kan en wil brengen. Wil jij deze Vredevorst tot een hersensschim terugbrengen en laten verdampen, Hem reduceren tot een zeepbel waarin je maar even met je ratio hoeft te prikken, en dan spat die uit elkaar?

Jij wordt in november 82, ik ben in februari de 90 gepasseerd; wij staan dus beiden dicht bij de eeuwigheid. Ben jij er absoluut zeker van dat je straks niet komt te staan tegenover een Rechter die jou ter verantwoording roept: „Harry, heb Ik jou daarvoor in het leven geroepen om Mij, jouw Schepper, te loochenen? Jij hebt je erin verlustigd, als jij door jouw geschriften steeds meer atheïsten hebt gecreëerd. Ga nu, samen met al die goddelozen die je verwekt hebt, van Mij weg tot in de diepe en duistere eeuwigheid”?

Tot slot: ik ken je voldoende uit je geschriften, zodat ik er zeker van ben dat je niet boos op mij zult zijn vanwege mijn vrijmoedigheid in het stellen van mijn op jou persoonlijk afgevuurde vragen.

Met vriendelijke groet,

Herman Hegger.

Ik vind het een knap geschreven open brief. Volgens mij verwoordt ds. Hegger ook heel goed waar het pijnpunt bij Kuitert ligt: zijn eenzijdige nadruk op en geloof in zijn eigen rationele vermogens.

Ik ben benieuwd op Kuiters antwoord...

Een prima brief van Pater/ds Hegger,man met ruime geest en heeft weet van de Katholieke Universele Kerk, kunnen velen een voorbeeld aan nemen ; en heeft een waar persoonlijke relatie met God door Zijn Zoon Jezus Christus.

memento schreef:Ik ben benieuwd op Kuiters antwoord...

Hier is zijn antwoord:

(RD 27/10)
AMSTERDAM - Prof. dr. H. M. Kuitert noemt de open brief van ds. H. J. Hegger aan hem „in slijm verpakt venijn.”„Ik gun u alles, uw geloof, en nog veel meer. Maar stop met het bedreigen van mensen met het oordeel van God.” Ds. Hegger is verbaasd over de emotionele toon van prof. Kuitert.

Ds. Hegger richtte zich woensdag in dagblad Trouw met een open brief tot prof. Kuitert waarin hij hem ter verantwoording roept voor zijn kritiek op het christelijk geloof in God. „Beste Harry”, zo schreef hij, „waarom vecht je bijna hartstochtelijk om gelovigen ertoe te brengen niet langer in deze God te geloven?”

Prof. Kuitert reageert vrijdag in Trouw in een open brief furieus op de aanspreektitel ”beste Harry”. „Geachte ds. Hegger. U hebt mij voorheen dikwijls uitgescholden, en nu ineens ’beste Harry’? Niks ’beste’ dus, dat meent u voor geen meter.” Hij schrijft dat ds. Hegger „als lief mens” door de mand is gevallen. „U wilt heersen. Nu niet met de boksbeugel, maar met de fluwelen handschoen.” Ds. Hegger zou niet alleen willen heersen over Kuitert („het zou nog tot daaraan toe zijn, ik red me wel”), maar „ook over die arme gelovigen die door mij de mist in worden gejaagd.”

Te veel eer voor Kuitert, aldus de oud-hoogleraar ethiek en dogmatiek aan de Vrije Universiteit. Ds. Hegger wil mensen onder een juk van religieuze waarheden brengen, ook Kuitert. „Niet gelukt, dat laatste, althans tot nu toe niet. Maar niet geschoten is altijd mis, zult u hebben gedacht.”

Kuitert vindt dat ds. Hegger niet weet waarmee hij bezig is. „Lees mij eindelijk, en sluit u niet aan bij al die helderzienden die allang weten wat ik schrijf, ook al hebben ze nooit een letter van mij gelezen.”

Prof. Kuitert wil mensen vrij laten. „Ik vertel ze hoe het doolhof dat wij de christelijke leer noemen, in elkaar zit, geef ze als het ware een luchtopname ervan. Niet meer, niet minder. Kunnen ze zelf kiezen of ze eruit willen of erin willen blijven. Bij u mag je er niet uit. Is dat vrijheid?”

Kuitert besluit zijn open brief met te stellen dat ds. Hegger zich moet schamen dat hij mensen bang maakt voor de dood. „Mij hebt u er niet mee. Abraham, Mozes, David, Jesaja en al die andere heiligen uit het Oude Testament gingen niet naar de hemel, dat weet u best. Ik hoef er ook niet heen, maar mensen die dat wel willen: mogen de engelen hen naar de hemel dragen. Mogen ze zelfs met u dat doen.”

Ds. Hegger zei vrijdagmorgen in een reactie dat de emotionele toon van het stuk van prof. Kuitert hem zeer verbaast. „Ik had het niet verwacht van een hooggeleerd iemand. Hij is woedend en gaat zich te buiten aan scheldwoorden. Kennelijk laat hij niet toe dat iemand met een waarheidsclaim komt. Ik heb blijkbaar iets in hem geraakt dat hij zich zo laat gaan.”

De predikant weet nog niet of, en zo ja hoe, hij zal reageren op de uitlatingen van Kuitert.

Kuitert schreef:„Mij hebt u er niet mee. Abraham, Mozes, David, Jesaja en al die andere heiligen uit het Oude Testament gingen niet naar de hemel, dat weet u best.

Hoe komt hij bij deze claim?

Ik moet met dit soort opmerkingen altijd denken aan wat er staat over de zonde tegen de Heilige Geest.
Het bewust ingaan tegen Zijn werk.

Dhr. Kuijtert doet nu wat hij ds. Hegger ten onrechte verwijt. Wellicht dat het toch ergens knaagt bij dhr. Kuijtert. Wat zou het een wonder zijn als ds Kuijtert toch nog tot erkenning der waarheid zou komen!

Kuijtert draagt de titel: Ds., inhoudende dienaar des Goddelijken Woords. Is dat nog wel terecht. Ik vrees dat hij alleen zichzelf dient, net als ikzelf.

T.a.v. deze man rest ons alleen nog het gebed voor hem.

Wie de waarheid kent, zal haar nooit meer kwijtraken. Of het brengt hem tot vrede en geluk, of het zal altijd in hem knagen. Prof. Dr. Kuiterd kent de waarheid, ja hij heeft er zelfs in geloofd, zijn geweten zal dus in hem zijn als een brandend vuur. Een onrust die slechts met hard schreeuwen overstemd kan worden. Zeker als hij moet antwoorden tegen iemand bij wie hij de rust en vrede bemerkt, die hij zelf denkt te bereiken met zn theologie...

Hoe vonden de forummers de reacties uit de verschillende kerken zoals hieronder vermeld:

Ds. J. M. J. Kieviet: „Ds. Hegger confronteert prof. Kuitert met de rechterstoel van de heilige God, waarvoor hij ooit geplaatst zal zijn. Dat vind ik een sterk punt in deze open brief. Hij doet dat vragenderwijs, dus nog vrij mild. Tegelijkertijd onontkoombaar. Deze vraag heeft temeer scherpte omdat Harry Kuitert niet zomaar een doorsneegemeentelid is, maar jarenlang een leraar van de kerk was. Belast met de opleiding van aanstaande dienaren van het Woord. In dat opzicht is wat de Bijbel zegt over de valse leraars helemaal op hem van toepassing. We moeten vrezen dat hij direct en indirect veel zielen heeft misleid. Hun bloed zal van zijn hand worden geëist. Ik beoordeel deze bewogen brief van ds. Hegger als moedig. Hij spreekt of schrijft niet alleen óver hem, maar rechtstreeks tot hem. Dat is tot voorbeeld. Zijn analyse aangaande het louter rationele denken van Kuitert deel ik. Als alternatief bepleit ds. Hegger de inschakeling van de intuïtie. Dat is naar mijn inzien te vrijblijvend en te subjectief. Want ook onze intuïtie is door de zonde verduisterd. Wat Kuitert -trouwens eenieder- nodig heeft, is dat wij ons laten gezeggen door het gezaghebbende Woord van de Heere. Ook onze autonome ratio moet gekruisigd worden. De Bijbel noemt dat bekering.”

Ds. Tj. de Jong: „Prof. Kuiterts opvattingen horen niet thuis in de kerk, op de kansel of katheder. Ze horen niet verkondigd te worden, vandaar dat leertucht zonder meer is vereist. Kuiterts opvattingen staan haaks op de Schrift, en bestrijden haar zelfs. Dat kan en mag niet, dat tast Gods eer aan, dat strijdt met de ambtelijke verantwoordelijkheid en de roeping der kerk en brengt kerkmensen én buitenstaanders in verwarring en op een dwaalspoor. Licht en duisternis hebben geen gemeenschap, zijn exclusief en intolerant. We schrijven geen mens af, maar wel de leringen. Vanuit tucht is er de bewogen waarschuwing, zoals van ds. Hegger, alsook de oproep tot bekering en de eis tot geloof. Voor vrijzinnigheid is geen enkele plaats in een kerk waar de gereformeerde religie alleenrecht heeft. De waarschuwing is ook pastoraal terecht naar de gemeente toe, vanuit het sola Scriptura en de opdracht van de Koning der Kerk. Opvattingen als van Kuitert kunnen niet rationeel benaderd en bestreden worden in de debatsfeer. Er moet getuigd worden vanuit het absolute gezag van de Schrift. Ds. Heggers aanpak is een benadering en hij zal zeker goede bedoelingen hebben, menselijk gezien, maar blijven we niet te veel in het menselijke hangen? Laten we denken aan gebed en voorbede.”

L. M. P. Scholten: „Ik zie weinig nut in een discussie met Kuitert. Op een gegeven moment houdt het gewoon op. Met zijn boeken en artikelen heeft Kuitert voor mij overduidelijk een grens overschreden. Wat dat betreft ben ik er verbaasd over dat ds. Hegger toch nog een brief stuurt naar Kuitert. Ik geloof nooit dat ds. Hegger dat dertig jaar geleden gedaan zou hebben. Ds. Heggers aanpak van bijvoorbeeld Wiersinga in het verleden sprak mij toen wel aan. In zijn huidige optreden kan ik me echter niet vinden. Ik moet bij Kuitert vaak denken aan de vermaning uit de tweede zendbrief van Johannes: „Indien iemand tot ulieden komt en deze leer niet brengt, ontvang hem niet in huis en zegt tot hem niet: Zijt gegroet.” Een debat met Kuitert is sowieso onmogelijk. Er is geen overeenstemming over de fundamentele geloofsartikelen zoals bijvoorbeeld de twaalf artikelen van het christelijk geloof. Hij neemt fundamenteel en radicaal afscheid van Gods openbaring aan de gevallen mens, en daarmee van het christendom.

Ds. J. M. D. de Heer: „Het is bijzonder dat de hoogbejaarde ds. Hegger nog zo veel vurigheid, geestkracht en bewogenheid heeft om uit te komen voor de overtuigingen die hem lief zijn. Het is ook verblijdend dat hij dit keer niet de bevindelijke prediking aanvalt, maar weer in het spoor gaat waarin hij begin jaren zeventig ook wandelde: het bestrijden van de vrijzinnigheid. Kuitert zoekt voortdurend de openbaarheid met zijn opinies. Dan is het schrijven van een open brief een logisch middel om in het openbaar te proberen iemand wakker te schudden. Het beste werkt dit middel na een eerdere persoonlijke ontmoeting. Moeten we niet meer het debat aangaan met mensen als Kuitert? Ik zou de vraag liever zo stellen: hebben we geen verantwoordelijkheid om in persoonlijk contact te treden met theologen die vervreemd zijn van de eenvoudigheid van Gods Woord? De gemeenten waarschuwen tegen een verwoestende theologie als die van Kuitert is nodig, de apostelen deden het ook. In een reactie op Kuitert zou ik het liefst eenvoudig de Schrift laten spreken, zoals we dat ook moeten doen bij trouw meelevende kerkmensen. Dat maakt tegelijkertijd mijn teleurstelling uit over de brief van ds. Hegger. Het filosofische en psychologische gehalte roept weinig herkenning op. Dat ons verstand de mogelijkheid zou hebben om te schouwen -met een beroep op Hebreeën 2:9- wil ik echt bestrijden. Ons verstand is verduisterd, zonder openbaring Gods kennen we niets van de verborgenheden van het zalig worden. Ik vrees daarom dat ds. Heggers brief -met waardering voor zijn oprechte bedoeling- Kuitert ten diepste niet zo veel verder helpt.”

Dr. H. van den Belt: „Zo’n vijftien jaar geleden stond in Terdege een spraakmakend interview met de eerwaarde heer Leendert van der Sluijs. Hij vertelde over zijn contacten met Harry Kuitert op een camping. Er was tóch iets van herkenning. Kuitert was ’bevindelijker’ dan Van der Sluijs verwachtte en Van der Sluijs wist hoe vrijzinnig zijn eigen hart was. Hij had de moed om het negatieve imago van de gereformeerde hoogleraar te nuanceren. Zo’n gesprek op de camping is een beter genademiddel dan een open brief. Hoe komt de brief bij Kuitert en zijn vrijzinnig-gereformeerde volgelingen over? Het wekt vast spot op, of een meewarig hoofdschudden. „Er zijn nog mensen die geloven in de hel en Harry Kuitert daarvoor waarschuwen...” Kan de brief overtuigen? Ik weet niet of het onderscheid tussen intuïtief verstand en redenerend verstand helpt. Twee uur zelfanalyse per dag garandeert niets... Arglistig is het hart, meer dan enig ding. Dát voelen postmoderne mensen haarscherp aan. Onze cultuur draagt de sporen van Gods rechtvaardige verberging. Dat is een oordeel. Dat oordeel is in het huis van God begonnen. Alleen de Gekruisigde, Die -om ons mensen en om onze zaligheid- van Boven kwam en nedergedaald is ter helle kan dat oordeel wegnemen. En dat voor mensen die net zo vrijzinnig zijn als Harry Kuitert. Wat een wonder!”

De reactie van Prof H.Kuitert was te verwachten naar Pater/ds H.Hegger toe.Hegger heeft en goed Katholiek Christelijk geluid laten horen en meent dat ook daar een geestelijke wat Hegger is zich altijd zorgen maakt en zorg heeft over het zieleleven van de mensen , dus was dat van Hegger naar Kuitert toe zielzorg ; kortom wat Hegger zei tegen Kuitert is ------buiten Jezus Christus en de Kerk geen heil-----dat kan iedereen zich aantrekken.

Tssss.... reactie van Kuijtert verbaasd me! Had een veel professioneler en intellectueler antwoord verwacht.

Reacties van predikanten in het RD zijn dus wel juist geweest (met name V/d Belt spraken me aan).

Prof Kuitert heeft gelijk als hij niet met beste Harry wil worden aangesproken. Echter inhoudelijk zou hij ook wel wat meer mogen zeggen.

Het enige trieste vind ik de reactie van dhr Scholten: Kuiterd is afgeschreven, laten we geen poging doen om hem te overtuigen van de waarheid. Getuigd van weinig liefde.

Derest van de reacties brengen m.i. de nodige nuance aan, zowel ter linker als ter rechterzijde...