ND-artikel over psalmen én gezangen

Hendrikus · Bericht door **Hendrikus** » 03 okt 2005, 12:58

Schaamte voor het 'Ere zij God' na de zegen

door onze redacteur Daniël Gillissen
Ds. A. Baas pleit voor het zingen van psalmen én geestelijke liederen in de eredienst. Een opmerkelijk geluid binnen de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk.

ALBLASSERDAM - In de woonkamer van zijn pastorie in Alblasserdam zet ds. A. Baas trots zijn orgeltje aan. ,,Nu speel ik natuurlijk een gezang'', kondigt hij aan. Weldra klinken de eerste klanken van Wat God doet dat is welgedaan door de kamer. In de serre staat een vleugel met op de linkerhoek een Opwekkingsbundel en een papiertje voorzien van een aantal nummers. Baas' dertienjarige dochter Annejet leert aan de hand van onder andere Create in me a clean heart de piano te bespelen.

Daar is niets mis mee, vindt Baas, predikant van de hervormde gemeente in Alblasserdam. Wat hem betreft, zingt de gemeente het lied in de dienst. ,,Create in me a clean heart past uitstekend na het lezen van de wet.''

In zijn recent verschenen boek Geloven, een hele belevenis (Kok Kampen) zet Baas in op bijbelse prediking vanuit de heilsfeiten. Op de een na laatste bladzijde volgt daaruit een pleidooi voor ,,een eerlijk en open gesprek'' over een volgens hem actueel onderwerp: het zingen van meer dan alleen psalmen in de eredienst. ,,De waarde van de psalmen is groot, maar de heilsfeiten worden indirect bezongen.''

De overgrote meerderheid van gemeenten die verwant is met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland, zingt in de kerkdienst alleen psalmen en Enige gezangen zoals de berijming van De tien geboden en lofzangen van Maria en Zacharias. Prachtige liederen, vindt Baas, maar er kan meer in zijn ogen. ,,Een bijbellied dat de grote daden van God in Christus bezingt, is geestelijk voor gemeente en enkeling van grote waarde'', schrijft hij in zijn boek.

Baas is voorzichtig in zijn uitlatingen. Een discussie over het zingen van andere liederen dan de psalmen in de eredienst, ontaardt in een gereformeerde-bondsgemeente namelijk al gauw in een 'gezangenstrijd'. Waardoor komt dat? ,,Misschien zit het in de Nederlandse genen.'' Baas wijst erop dat over de grens christenen bijna nergens moeilijk doen over het zingen van andere liederen dan psalmen. ,,Ik schaam mij ervoor dat wij er hier zo'n punt van maken.'' Dat de strijd snel ontbrandt, heeft ook te maken met verschillende stromingen die in veel gemeenten aanwezig zijn. ,,Mensen denken al gauw: 'Oh, dat voorstel komt uit dat kamp. Er zal wel iets anders achter zitten'. En helaas is dat soms ook het geval.''

Met dit alles in zijn achterhoofd laat Baas zich niet snel verleiden tot een duidelijke uitspraak, hoewel naar zijn inschatting vele gereformeerde-bondspredikanten het min of meer met hem eens zijn. Na enig aarzelen: ,,Als ik blanco was, dus zonder de wetenschap wat invoering in de praktijk zou betekenen, liet ik in de diensten naast psalmen ook andere schriftgebonden liederen zingen''. Deze liederen kunnen namelijk bijdragen aan ,,een rijker en dieper geestelijke leven'' van gemeenteleden.

Voorlichting

Als een grote meerderheid van de gemeenteleden voor het zingen van andere liederen in de dienst is, raadt Baas een kerkenraad ,,een goed gesprek te voeren en goede voorlichting geven''. ,,Je kunt niet altijd blijven rekenen met de 'drie' mensen die tegen zijn, want straks gaan er 'tien' weg. 'Angst' mag niet regeren in de christelijke gemeente.'' Baas moet er niets van hebben dat kerkenraden schermen met het argument dat je geen 'aanstoot' moet geven. De opmerking van de apostel Paulus om gemeenteleden niet te ergeren, wordt vaak misbruikt voor tweede- en derderangs discussiepunten als gezangen, ritmisch zingen, broeken en hoeden. ,,Dat is een verkeerde uitleg. Zulke opmerkingen hebben een verlammende invloed op de groei en de ontwikkeling van de gemeente. Dan kan er namelijk nooit iets buiten het gebruikelijke patroon worden gedaan. Het gaat Paulus in de brief aan de gemeente van Korinte om veel ernstiger zaken waarbij je voor mensen een struikelblok opwerpt op de weg naar de eeuwige zaligheid.''

Puber

Zingen vindt Baas heel belangrijk. Hij stimuleert zijn dochter om de liederen die zij speelt, op de piano mee te zingen. Als puber is het niet gemakkelijk je geloof te uiten, weet hij uit eigen ervaring. Zelf leerde hij orgelspelen met behulp van ,,psalmen, lofzangen en de geestelijke liederen'' uit de hervormde bundel met psalmen en gezangen uit 1938 en de liederenbundel van Johannes de Heer. ,,Uit de kerk over de preek praten deed je niet, maar door te zingen liet je toch horen wat het gehoorde Woord met je deed.'' Zingen in de eredienst is onmisbaar, vindt Baas. ,,Als een preek evangelie-kaal is, kan een lied met inhoud veel goed maken.''

Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond - waar Baas tot voor kort ook deel van uit maakte - stimuleert op grond van de traditie het zingen van psalmen en enige gezangen in de kerkdiensten. Maar de achterban van de Gereformeerde Bond is breed. Baas signaleert dat gemeenten die vanouds gezangen zingen, toch een predikant uit de kring van de Gereformeerde Bond zoeken. En in toenemende mate gaan gemeenten waar alleen psalmen werden gezongen, ook over op het zingen van gezangen.

Baas ergert zich aan het beeld van buitenstaanders dat 'bonders alleen psalmen zingen'. ,,Wij zijn zeven dagen in de week gemeente. In de dienst worden dan meestal alleen psalmen gezongen - en daar behoeven ons niet voor te schamen - maar daarbuiten niet.'' Baas laat op allerlei doordeweekse bijeenkomsten naast psalmen ook andere liederen zingen. En dat is gemeengoed in de gemiddelde gereformeerde-bondsgemeente. Tijdens catechisaties, maar vooral op kringavonden en bij jeugdclubs worden liederen gezongen, waarbij veelal de verzamelbundel Op toonhoogte van de Hervormde Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) wordt gebruikt.

Baas erkent volmondig de inconsequentie van het heersende beleid. Tijdens christelijke hoogtijdagen als Kerst, Pasen en Pinksteren zingen veel gereformeerde-bondsgemeenten voor de dienst een aantal liederen en na de dienst het Ere zij God. ,,Soms schaam ik mij daarvoor'', zegt Baas, terwijl hij zijn hand voor zijn ogen slaat. ,,Hoe leg ik dit aan de jongeren van de gemeente uit? Net of voor en na de zegen de Here God niet meeluistert.''

Mode

Om een lied in de dienst te laten zingen, is het voor Baas wel essentieel dat de inhoud in overeenstemming is met de Bijbel. Concreet gaat zijn voorkeur uit naar de klassiekere gezangen en bijbelliederen, zoals Welke vriend is onze Jezus. ,,Je kunt wel met elke mode meelopen, maar dan beklijft er niets.'' Zelf is hij lid geweest van de werkgroep Stichting Geestelijk Lied Gereformeerde Gezindte, die onder andere de liedbundel Uit Aller Mond heeft uitgegeven. Daarin zijn naast de klassiekere liederen, zoals Baas ze typeert, ook ,,nieuwe schriftgebonden liederen'' opgenomen. Maar hij betreurt het dat deze liederen jongeren niet of nauwelijks aanspreken. ,,Mijn zorg is dan ook dat wij in de gereformeerde gezindte door alleen psalmen te zingen nu een fase hebben overgeslagen waardoor alleen opwekkingsliederen jongeren nog aanspreken.'' Tegelijk wil Baas daar niet te krampachtig op reageren. ,,In mijn tijd was er in mijn omgeving ook kritiek op Johannes de Heer, maar die liederen maakten wel wat bij je los.'' Gun jongeren ook wel wat ruimte, vindt Baas en leg niet op alle slakken zout. ,,Ik zeg tegen jongeren: ga alsjeblieft fijn zingen!''.

plebe · Bericht door **plebe** » 03 okt 2005, 13:09

Een helder en fris geluid van deze predikant. Naar ik hoop komt er een constructieve discussie op gang binnen de GB. Wèl hoop ik personlijk dat men niet doorslaat en bijv. de oude berrijming aan de kant schuift want die is velen dierbaar geworden!

Unionist · Bericht door **Unionist** » 03 okt 2005, 17:14

Kwestie van wennen. Ik ken genoeg kerken waar beide berijmingen al jaren door elkaar worden gebruikt.

Bovendien: Datheen was indertijd ook heel dierbaar.

Ik hoor trouwens nooit inhoudelijke argumenten tegen de Nieuwe Berijming. Alleen nostalgische.

Miscanthus · Bericht door **Miscanthus** » 03 okt 2005, 17:24

plebe schreef:Een helder en fris geluid van deze predikant. Naar ik hoop komt er een constructieve discussie op gang binnen de GB. Wèl hoop ik personlijk dat men niet doorslaat en bijv. de oude berrijming aan de kant schuift want die is velen dierbaar geworden!

Tja, heb er weinig tegenin te btrengen of toe te voegen.
Ik hoop ook op gezangen in de kerk, maar de psalmen alsjeblieft niet aan de kant.
Ik denk dat de overgang en de schok wat minder groot is als je de psalmen eerst eens ritmisch probeert te gaan zingen.

Gian · Bericht door **Gian** » 03 okt 2005, 18:27

Ben het helemaal eens met Ds. Baas.
Omdat dergelijke dingen gelijk om een landelijk besluit roepen, krijg je problemen.
Ik denk dat het typisch een item is, waar de plaatselijke Gemeente het beleid van moet bepalen.
Zo kan je bv ook de keuze welke psalmberijming je laat zingen vrij laten aan de plaatselijke Gemeenten.

Oude-Waarheid · Bericht door **Oude-Waarheid** » 03 okt 2005, 18:39

Gian schreef:Ben het helemaal eens met Ds. Baas.
Omdat dergelijke dingen gelijk om een landelijk besluit roepen, krijg je problemen.
Ik denk dat het typisch een item is, waar de plaatselijke Gemeente het beleid van moet bepalen.
Zo kan je bv ook de keuze welke psalmberijming je laat zingen vrij laten aan de plaatselijke Gemeenten.

Ach in Amsterdam noord gebeurd het al jaren dat door de bonders uit het nieuwe liedboek word gezongen en is de kerk er
voller mee geworden? en in Amsterdam Centrum zingt men altijd
al ritmisch dus is de overgang naar gezangen ook niet zo moeilijk
meer dat zelfde ook voor Amsterdam West.

Unionist · Bericht door **Unionist** » 03 okt 2005, 18:50

Het gaat er niet om of de kerk voller wordt. De Ger Gems in Rotterdam en Amsterdam zijn volledig leeggelopen, ondanks de oude berijming op hele noten. Er is behoefte aan het zingen van Bijbelse tekstgedeelten uit meer Bijbelboeken en noem mij maar een paar principiële redenen waarom dat niet goed zou zijn.

memento · Bericht door **memento** » 03 okt 2005, 19:17

Ach, we moeten ons afvragen of een traditie het waard is om ruzie over te krijgen. En ik ben bang dat het in veel gemeenten niet een ieders instemming kan verkrijgen.

Maar als er interesse in is, zou men kunnen proberen het op de lidmatenvergadering aan de orde te stellen.

Oude-Waarheid · Bericht door **Oude-Waarheid** » 03 okt 2005, 19:36

Unionist schreef:Het gaat er niet om of de kerk voller wordt. De Ger Gems in Rotterdam en Amsterdam zijn volledig leeggelopen, ondanks de oude berijming op hele noten. Er is behoefte aan het zingen van Bijbelse tekstgedeelten uit meer Bijbelboeken en noem mij maar een paar principiële redenen waarom dat niet goed zou zijn.

Ik weet dat je bijna in heel de Psalmbundel de voetstappen van de
Heere Jezus kan horen daarom heb ik zelf weinig behoeften aan de
z.g. vrije liederen heeft Hij het zelf niet gezegd:

wat van Mij geschreven is in de Wet van Mozes, en de Profeten, en Psalmen.

memento · Bericht door **memento** » 03 okt 2005, 19:38

Ach, ik heb geen problemen tegen gezangen in de kerk. Maar de grote vraag is wélke gezangen. Veel gezangen hebben een meer evangelische dan een reformatorische inhoud.

In Engeland zingen veel behoudende kerken alleen maar gezangen. En daar zitten heel mooie gezangen tussen. In het nederlands hebben we ook wel mooie gezangen, maar ik vraag me af of die aan de vernieuwingsdrang voldoen, ik ben bang dat veel van die gezangen als 'oudbollig' versleten wordt...

Andre · Bericht door **Andre** » 03 okt 2005, 19:46

Waarom liederen?

De psalmen zijn voor mij iedere keer weer nieuw.
Ze bevatten :
De inhoud van de Psalmen :
De psalmen zijn rijk van inhoud. In de psalmen gaat het, zoals in het gehele evangelie om Christus. De psalmen behoren tot de bekendste en meest geliefde gedeelten van het Oude Testament. In de psalmen horen we Gods kinderen met God spreken, hun gedachten aan Hem bekend maken, tot Hem toevlucht nemen of Hem loven voor Zijn zegeningen. In de onberijmde psalmen zijn enkele psalmen aan elkaar gelijk. Voorbeelden hiervan zijn psalm 14 en 53, 40 (vanaf vers 14) en 70, 60 (vers 7-14) en 108 (vers 7-14) 42 vers 12 en 43 vers 5.

Dat ze rijk van inhoud zijn is zeker,

'hebben we hier dan niet genoeg aan in de erediensten?

Unionist · Bericht door **Unionist** » 03 okt 2005, 20:12

Als de Psalmen zoveel over Jezus zeggen, waarom dan nog uit het Nieuwe Testament gepreekt? Je kunt jaren lang over het Boek der Psalmen preken zonder in herhaling te vallen.

Waarom wel de Lofzangen in de kerk en niet andere heilshistorische liederen?

Waarom wel thuis gezangen zingen en niet in de kerk?

Ik heb overigens nog geen principiële punten gezien, alleen praktische.

-we hebben er genoeg aan (ja, zelfs aan de helft, want een groot deel zingen we nooit)
-er komt verdeeldheid van (klopt, maar ligt dat aan de vernieuwers alleen of ook aan de handhavers? )
-ze zijn nieuw (klopt ook. Maar onze berijming dateert uit 1773 en veel gezangen zijn niet van later datum)

Ik zou heel concreet de volgende vraag willen stellen:

Zijn er Bijbelse argumenten tegen het zingen van berijmingen uit bijvoorbeeld Jesaja of Johannes naast die uit de Psalmen?

Miscanthus · Bericht door **Miscanthus** » 03 okt 2005, 20:22

- knip -

Oude-Waarheid · Bericht door **Oude-Waarheid** » 03 okt 2005, 20:28

Unionist schreef:Als de Psalmen zoveel over Jezus zeggen, waarom dan nog uit het Nieuwe Testament gepreekt? Je kunt jaren lang over het Boek der Psalmen preken zonder in herhaling te vallen.

Waarom wel de Lofzangen in de kerk en niet andere heilshistorische liederen?

Waarom wel thuis gezangen zingen en niet in de kerk?

Ik heb overigens nog geen principiële punten gezien, alleen praktische.

-we hebben er genoeg aan (ja, zelfs aan de helft, want een groot deel zingen we nooit)
-er komt verdeeldheid van (klopt, maar ligt dat aan de vernieuwers alleen of ook aan de handhavers? )
-ze zijn nieuw (klopt ook. Maar onze berijming dateert uit 1773 en veel gezangen zijn niet van later datum)

Ik zou heel concreet de volgende vraag willen stellen:

Zijn er Bijbelse argumenten tegen het zingen van berijmingen uit bijvoorbeeld Jesaja of Johannes naast die uit de Psalmen?

Wat heeft de Heere Jezus zelf gezegd? en zouden we daaraan niet
genoeg hebben? nee de PKN blijkbaar niet hun goed recht
overegens ik ben maar buitenstaander (zins de fusie)

En Hij zeide tot hen: Dit zijn de woorden, die Ik tot u sprak, als Ik nog met u was, namelijk dat het alles moest vervuld worden, wat van Mij geschreven is in de Wet van Mozes, en de Profeten, en Psalmen.

45 Toen opende Hij hun verstand, opdat zij de Schriften verstonden.

Unionist · Bericht door **Unionist** » 03 okt 2005, 20:33

Klopt, maar het viel in die tijd ook niet mee om uit Romeinen te citeren. Of om uit Thessalonicenzen te zingen.

En de Wet, dat is niet het Boek der Psalmen. Dus een Schriftberijming uit Deuteronomium is geen probleem, concludeer ik dan.