Gereformeerden / Spook op de rechterflank: kritiek van binnenuit
door Marieke van Willigen
Naast en los van de nieuwe protestantse kerk in Nederland blijven er nog steeds veel andere protestantse kerken in Nederland. Daar zijn de 'gereformeerde gemeenten', de grootste onder de 'zwarte-kousenkerken'. Ook daar rommelt het, niet over homohuwelijk of vrouwen-in-het-ambt, maar over zondebesef en uitverkiezing: wij zijn toch geen kraslot.
Het rommelt in de gereformeerde gemeenten, een ultra-calvinistisch kerkgenootschap met zo'n 100000 leden. 'Gergemmers' noemen ze zich, ze stemmen SGP, mijden wereldse geneugten en zijn zeer bezorgd over hun eeuwig heil. Journalist en filosoof Klaas van der Zwaag heeft de discussie erover in zijn dikke boek 'Afwachten of verwachten' opgerakeld, kritische symposia trekken volle zalen. ,,Nog altijd heb ik dat probleem met het zondebesef.''
Zondagochtend tien uur. De kerk van de gereformeerde gemeenten in Utrecht is vol. Het orgel speelt, de mensen zijn stil. Zwarte en donkerblauwe hoeden met wuivende veren, hier en daar een rode vlek van een kinderhoed. Dan zwijgt het orgel en komt de kerkenraad binnen, zwart geklede broeders met ernstige blikken. Een ouderling beklimt de preekstoel. ,,Vergeefs op bouwen toegelegd, vergeefs om het huis voltooid te zien, en wat er verder volgt in psalm 127 vers 1 en 2'', begint hij de leesdienst.
Twee derde van de gereformeerde gemeenten bedient zich wegens predikantentekort van een gelezen preek. Die komt vaak uit de oude doos: hij is van ds. à Brakel (17de eeuw), Comrie (18de) of Spurgeon (19de eeuw). Ook de preken van ds. Gerrit Kersten, oprichter en boegbeeld van de gereformeerde gemeenten, vinden aftrek. Het kerkgenootschap op de verre rechterflank van het vaderlandse protestantisme kampt niet alleen met een predikantentekort, maar met een nog veel groter spook: kritiek van binnenuit. Een paar jaar geleden bezorgde -inmiddels ex-gergemmer- dr.ir. J. Blaauwendraad, hoogleraar in Delft, met 'De leer tegen het licht' de schrik in de benen. Deze zomer deed Klaas van der Zwaag het kerkgenootschap sidderen met zijn 1000 pagina's 'Afwachten of verwachten'; het boek (uitg. Jongbloed) is in herdruk.
Reformatorisch Dagblad-redacteur en gergemmer Van der Zwaag schrijft over een dilemma waar welhaast elke geloofsgenoot mee worstelt: Ben ik bekeerd of niet en zo ja, hoe weet ik dat zeker? Zo nee, wat moet ik doen om Gods kind te worden? In jargon: hoe kan ik mij het heil toe-eigenen?
Een ander woord voor dit innerlijke conflict is 'bevinding', en bevinding is van elementair belang in rechts-reformatorische kerken. Van der Zwaag: ,,Bevinding is dat je de genade van God niet alleen met je verstand ervaart, maar ook met je hart.''
Juist op dit punt begint zich een scherpe tweespalt af te tekeken binnen de gereformeerde gemeenten. Het ene kamp heeft een ultracalvinistische geloofsvisie en laat zich vooral bezielen door de rector van de eigen theologische opleiding van de gereformeerde gemeenten, ds. A. Moerkerken. Hij legt met zijn volgelingen het accent meer en meer op 'wedergeboorte door uitverkiezing. Deze geloofsvisie is niet erg vrolijk, want 'velen zijn er geroepen, doch weinigen uitverkoren'. Anders gezegd: weinig mensen zijn uiteindelijk voorbestemd om bij God te horen, de grote rest gaat naar de 'eeuwige rampzaligheid'.
Ook de manier waarop je bekeerd wordt, geschiedt volgens een strak stramien waarvan 'ellende (ik ben een zondig mens), verlossing (gelukkig, God is mij genadig) en dankbaarheid (Hoera, ik ben Gods kind )' de kern vormen. Afwijkingen van dit stramien zijn veelal verdacht, omdat je het risico loopt 'met een ingebeelde hemel naar de hel te gaan'.
Het andere kamp binnen de gereformeerde gemeenten betwijfelt of deze nadruk op uitverkiezing wel de bedoeling was. ,,Wat is Christus zonder de beloften?'', vraagt een gergem-lezer zich in het RD af: ,,Zijn de beloften zelfs meer dan Christus? Wat kun je nog aanbieden? Slechts een 'kraslot': mogelijk dat je een prijs hebt. Een predikant weet evenmin wie wel of niet uitverkoren is.''
Kritische gergemmers organiseren symposia waar ze zich heroriënteren op geloofstheorie en -praktijk. Ook Van der Zwaag is daar van de partij. ,,Ik heb in mijn boek materiaal geleverd zonder mijn eigen mening. Ik merk dat de inhoud van mijn boek breed gedragen wordt, maar vooral door gemeenteleden. Ik krijg positieve reacties, van mensen van alle leeftijden. Ik zie wel dat dominee Moerkerken een bepaalde theologische lijn uiteenzet. En zo de rector, zo de studenten. Maar ik wil geen kritiek geven op de gereformeerde gemeenten als zodanig. Ik hoop dat er een proces van bezinning van binnenuit komt. Hoe dat afloopt weet ik niet, maar mijn boek voorziet in ieder geval in een behoefte. Predikanten zijn er niet allemaal blij mee. Eén dominee raadde in de kerkbode zijn gemeenteleden af om zich ermee te vermoeien. 'Als het gaat om het heil van uw onsterfelijke ziel op weg naar de eeuwigheid heeft het geen waarde. Het brengt u alleen maar in de war'.''
Maar veel gergemmers laten zich niet meer dom houden. Professor Blaauwendraad is daar een voorbeeld van. Hij liet zich al eerder fel uit over de geloofsrichting die de rechterflank van de gereformeerde gemeenten inslaat. 'Buiten-bijbelse gezel schaps praat', sneerde hij drie jaar geleden in het RD, daarmee doelend op de zogenaamde standenleer, een nauwomschreven stappenplan voor de bekering. Blaaauwendraad keert zich tegen de volstrekt passieve rol die de mens daar krijgt toebedeeld.
In de Utrechtse kerk klinkt geruis, als de preeklezer zegt: ,,Laten we de Here bidden om zijn onmisbare zegen.'' De meeste mannen gaan staan voor het gebed; de vrouwen blijven zitten. Hoofden met hoedjes knikken als sneeuwklokjes naar beneden, handen worden gevouwen.
Dan komt wat gemeenteleden het 'grote gebed' noemen, een kwartier bidden, belangrijk deel van de liturgie van een kerkdienst van de gereformeerde gemeenten. Na het gebed volgt de preek die bijna altijd verdeeld is in drie punten. Het derde punt heet meestal 'de toepassing', in de praktijk is dat het bevindelijke gedeelte.
De meeste mensen letten goed op bij het begin van de preek. ,,De bloedzuiger heeft twee dochters, Geef en geef!'' waarschuwt de ouderling. Na een minuut of tien dutten de eerste gemeenteleden in. Naarmate de dienst vordert, neemt hun aantal toe. Ze worden gewekt als psalmzang de preek onderbreekt. Dan volgt punt drie.
,,Bang is de tijd waarin wij met onze kinderen leven'', leest de ouderling. Een beetje toepasselijk zijn deze woorden wel, want waar de kloof binnen de gereformeerde gemeenten toe zal gaan leiden, is onduidelijk. Een kerkscheuring, terwijl drie andere protestantse kerken net gefuseerd zijn tot de protestantse kerk in Nederland?
Op de refowebsite http://www.omsionswil.nl laaien de discussies hoog op. ,,Ik kijk reikhalzend uit naar de Saambinder (landelijk blad van de gereformeerde gemeenten -MvW) van volgende week'', verkneukelt zich een forumbezoeker. ,,Ik vind dat gereformeerde gemeenten aan moeten kloppen bij diegenen die [buiten de protestantse kerk in Nederland] qua belijdenis de Nederlandse hervormde kerk willen voortzetten. Ik hoop en bid dat er een Nederlands-hervorm-gereformeerde-kerk ontstaat waarin de afgescheidenen kunnen weerkeren.''
Het van zolder halen van de Acte van Wederkeer (1907) stuit op bezwaren. Een bezoeker van de refosite: ,,Zoals de afscheiding niet ineens gebeurde, zal de wederkeer ook niet ineens gebeuren.'' Een derde gergemmer ziet juist mogelijkheden: ,,Boeken van Blaauwendraad en Van der Zwaag geven aan dat er beweging in zit. Ik sluit niet uit dat er een stroomversnelling komt waarin velen toch voor zichzelf een keuze maken. Maar ik denk dat vooral léden verschuiven, niet zozeer hele gemeenten.'' Hij krijgt de hand gereikt door een hervormde die niet meewil naar de PKN: ,,Laten wij de minsten zijn en zelf vragen om aansluiting.'' Een volgende internetter merkt zwartgallig op: ,,Kerken van deze stroming breken liever op een kleinigheid dan dat ze iets door de vingers zien voor een eenheid.''
Binnenkort een fusie tussen achtergebleven hervormden en bezwaarde gergemmmers? Klaas van der Zwaag houdt de moed erin. Hij hoopt dat leden van de gereformeerde gemeenten zich serieuzer gaan bezinnen op hun eigen wortels. Van der Zwaag: ,,We moeten terug naar de klassiek gereformeerde leer, naar de Reformatie.''
http://www.trouw.nl/religieenfilosofie/ ... 29846.html
Artikel uit Trouw
Zie je nu, zelfs Trouw herkent in mij iemand die niet mee wil naar de PKN 
.
Inhoudelijk weet ik even niet goed te reageren, het is duidelijk niet bedoeld voor mensen die er middenin zitten.
.Inhoudelijk weet ik even niet goed te reageren, het is duidelijk niet bedoeld voor mensen die er middenin zitten.
"Then he isn't safe?" said Lucy.
"Safe?" said Mr. Beaver. "Don't you hear what Mrs. Beaver tells you? Who said anything about safe? "Course he isn't safe. But he's good. He's the King, I tell you."
"Safe?" said Mr. Beaver. "Don't you hear what Mrs. Beaver tells you? Who said anything about safe? "Course he isn't safe. But he's good. He's the King, I tell you."
So, so, die Marieke van Willigen had wel even mogen vragen of ze me mocht citeren.... 
Inhoudelijk weet ik niet wat ik er van moet zeggen. Het stukje is wel erg zwart-wit en probeert wel een karikatuur te schetsen....
Wat de laatste alinea's betreft moeten we maar ter harte nemen dat we ook over datgene wat we posten op OSW verantwoording af moeten leggen..... En niet alleen ten overstaande van anderen als we geciteerd worden in een krant.....
Mhg,
Pim.
P.S. Stel je voor dat de volgende citaten in de media uit de felle PKN-discussies van de afgelopen dagen komen...?
Inhoudelijk weet ik niet wat ik er van moet zeggen. Het stukje is wel erg zwart-wit en probeert wel een karikatuur te schetsen....
Wat de laatste alinea's betreft moeten we maar ter harte nemen dat we ook over datgene wat we posten op OSW verantwoording af moeten leggen..... En niet alleen ten overstaande van anderen als we geciteerd worden in een krant.....
Mhg,
Pim.
P.S. Stel je voor dat de volgende citaten in de media uit de felle PKN-discussies van de afgelopen dagen komen...?
-
gertmal
De reacties op de website van Trouw daar lusten de honden nog geen brood van, dat is pas echt triest!
"De gereformeerde gemeente is een zeer gevaarlijke sekte, waar de duivel via personages als een ds. Moerkerken vrij spel hebben, om kinderen en angstige volwassenen bij de genade van God vandaan te houden."
De duivel die door Ds. Moerkerken werkt, echt ongelofelijk..... Vraag me af of je dit als Trouw redactie moet plaatsen, dit is gewoon een zwaar gefrustreerd zielig persoon, die dat schrijft.
Mhg,
Pim.
"De gereformeerde gemeente is een zeer gevaarlijke sekte, waar de duivel via personages als een ds. Moerkerken vrij spel hebben, om kinderen en angstige volwassenen bij de genade van God vandaan te houden."
De duivel die door Ds. Moerkerken werkt, echt ongelofelijk..... Vraag me af of je dit als Trouw redactie moet plaatsen, dit is gewoon een zwaar gefrustreerd zielig persoon, die dat schrijft.
Mhg,
Pim.
Op de refowebsite http://www.omsionswil.nl laaien de discussies hoog op.
Hier hoeven we dus niet trots op te zijn.
Ik denk dat het moraal van dit artikel wel duidelijk is, ondanks de karikatuur die erin word neergezet.
de moraal: Veel tweedracht /discussie en wederzijds onbegrip BINNEN de gereformeerde gemeenten.
De samenwerking van de verschillende kerkverbanden binnen de gereformeerde gezindte straalt dit artikel ook niet uit.........................
we komen er (weer ) slecht vanaf voor de buitenwerled en zijn zeker geen aanlokking voor "zoekenden"
laten we daar eens ALLEMAAL over nadenken.
Moet vaak denken ( ook nu ik momenteel aan het lezen ben in: In Conflict met de Cultuur van Jan Zwemer)
Hoe kan het toch dat ds. G.H. Kersten tot 1948 de verschillende accenten bij elkaar kon houden. En dat na zijn overlijden steeds meer de verschillen werden opgezocht en benadrukt tussen exegeses e.d.?
een tweede '53 ben je op zo'n manier als deze ( geaccentueerd door recente uitgaven) gewoon aan het kweken.
Hier hoeven we dus niet trots op te zijn.
Ik denk dat het moraal van dit artikel wel duidelijk is, ondanks de karikatuur die erin word neergezet.
de moraal: Veel tweedracht /discussie en wederzijds onbegrip BINNEN de gereformeerde gemeenten.
De samenwerking van de verschillende kerkverbanden binnen de gereformeerde gezindte straalt dit artikel ook niet uit.........................
we komen er (weer ) slecht vanaf voor de buitenwerled en zijn zeker geen aanlokking voor "zoekenden"
laten we daar eens ALLEMAAL over nadenken.
Moet vaak denken ( ook nu ik momenteel aan het lezen ben in: In Conflict met de Cultuur van Jan Zwemer)
Hoe kan het toch dat ds. G.H. Kersten tot 1948 de verschillende accenten bij elkaar kon houden. En dat na zijn overlijden steeds meer de verschillen werden opgezocht en benadrukt tussen exegeses e.d.?
een tweede '53 ben je op zo'n manier als deze ( geaccentueerd door recente uitgaven) gewoon aan het kweken.
"Indien het hier in 't Vaderland zoo gelegen is, dat men de waarheid niet mag spreken, zoo ist er ellendig gesteld. Nochtans zal ik die spreken, zoo lang als mijn oogen open staan."
Michiel Adriaanszoon de Ruyter
Michiel Adriaanszoon de Ruyter
Dat op omsionswil de discussies hoog oplaaien valt volgens mij heel erg mee, nogal overdreven neergezet dunkt me. Juist de laaste tijd loopt het heel fijn hier op het forum.
Dat ds. Kersten de boel bij elkaar houdt zegt aan de ene kant wat over de persoon Kersten maar aan de andere kant ook wat over de lijn die hij uitzette.
Onlangs kwam ik een oude Terdege uit de jaren tachtig tegen met daarin een interview met de inmiddels overleden ds. Rietdijk van de gergem. Daarin zegt ds. Rietdijk dat hij wel eens verlangde naar de vroegere tijd waarin er meer respect was voor elkaar. Als voorbeeld noemde hij dat hij een Saambinder heeft waar een artikel van Kersten en ds. Van Reenen naast elkaar staan. Kersten zegt in zijn artikel dan dat hij niets moet hebben van het geallegoriseer van ds. Van Reenen.
Dat ds. Kersten de boel bij elkaar houdt zegt aan de ene kant wat over de persoon Kersten maar aan de andere kant ook wat over de lijn die hij uitzette.
Onlangs kwam ik een oude Terdege uit de jaren tachtig tegen met daarin een interview met de inmiddels overleden ds. Rietdijk van de gergem. Daarin zegt ds. Rietdijk dat hij wel eens verlangde naar de vroegere tijd waarin er meer respect was voor elkaar. Als voorbeeld noemde hij dat hij een Saambinder heeft waar een artikel van Kersten en ds. Van Reenen naast elkaar staan. Kersten zegt in zijn artikel dan dat hij niets moet hebben van het geallegoriseer van ds. Van Reenen.
Billy,
Denk je niet dat de 'eenheid' tijdens het leven van ds. GH Kersten schijn was? Hij was leider van de GG en door zijn waardevolle bijdragen op diverse vlakken (kerkelijk en politiek) hebben weinigen (in het openbaar) discussie met hem gevoerd. Die 'eenheid' zat niet van binnen dat zie je in het feit dat binnen 5 jaar na het overleiden van ds. GH Kersten 'de boel' klapt in 1953.
M.i. zit de oplossing in het feit van het erkennen van enige nuance verschillen cq de pluriformiteit. Zoals eerder geschreven moeten we m.i. terug naar de NHK (nieuwe vorm), maar een erkenning van pluriformiteit kan al veel meer rust geven. Je zit nu eenmaal met duizenden mensen in 1 verband en die kunnen wel eens een wat andere visie hebben.
Kortom, aan een nieuwe charismatische leider hebben we weinig, omdat er dan een schijneenheid wordt gecreerd! Binnen de GG moeten we elkaar accepteren en respecteren, zoals het Christenen betaamt!
Mhg,
Pim.
Denk je niet dat de 'eenheid' tijdens het leven van ds. GH Kersten schijn was? Hij was leider van de GG en door zijn waardevolle bijdragen op diverse vlakken (kerkelijk en politiek) hebben weinigen (in het openbaar) discussie met hem gevoerd. Die 'eenheid' zat niet van binnen dat zie je in het feit dat binnen 5 jaar na het overleiden van ds. GH Kersten 'de boel' klapt in 1953.
M.i. zit de oplossing in het feit van het erkennen van enige nuance verschillen cq de pluriformiteit. Zoals eerder geschreven moeten we m.i. terug naar de NHK (nieuwe vorm), maar een erkenning van pluriformiteit kan al veel meer rust geven. Je zit nu eenmaal met duizenden mensen in 1 verband en die kunnen wel eens een wat andere visie hebben.
Kortom, aan een nieuwe charismatische leider hebben we weinig, omdat er dan een schijneenheid wordt gecreerd! Binnen de GG moeten we elkaar accepteren en respecteren, zoals het Christenen betaamt!
Mhg,
Pim.
-
gertmal
Aan de andere kant; als je de beginperiode van de gergem bekijkt dan zie je gewoon predikanten die de standen in de genade leren en erg voorwaardelijk zijn.
Met de 'kritiek' van de laatste tijd vraagt men eigenlijk van de gergem er opeens andere denkbeelden op na te gaan houden ("nee, bijbelse denkbeelden er op nahouden" hoor ik al iemand denken).
Met de 'kritiek' van de laatste tijd vraagt men eigenlijk van de gergem er opeens andere denkbeelden op na te gaan houden ("nee, bijbelse denkbeelden er op nahouden" hoor ik al iemand denken).
Ah, Zeeuw2. Dit is fijn om te lezen! Ik denk dat we geen uitzonderingen zijn hoor binnen de GG. Er zijn er veel die over deze zaken nadenken!Oorspronkelijk gepost door Zeeuw2
Pim; in het algemeen kan ik me goed vinden in je postings; zo ook weer in de laatste die ik hier van je lees.
Blijkbaar ben ik niet de enige binnen de GG die zo denkt.
Inderdaad; erken de verschillen. En inderdaad; als er een gezuiverde NHk is, moeten we terug.
Laten we er met anderen op de juiste manier over praten, dus verstandige nuchtere hoofden en warme harten. Maar boven alles moeten we, ook hierover, in 'gesprek' blijven met een Ander!! Want 'onze God ontfermt Zich op 't gebed!!'
Hartelijke groet,
Pim.
-
Anna Klein
Hoi Pim,
Heb uit nieuwgierigheid ook even gekeken naar de reacties op de website van Trouw. Die waren soms een beetje gefrustreerd. Ik zag dat jij er ook op had gereageerd. Mijn vraag naar jou: Waarom zouden openbare internetdiscussies niet mogen worden geciteerd? De reacties die ze eruit geplukt heeft, waren best relevant vond ik.
Groetje, Anna
Heb uit nieuwgierigheid ook even gekeken naar de reacties op de website van Trouw. Die waren soms een beetje gefrustreerd. Ik zag dat jij er ook op had gereageerd. Mijn vraag naar jou: Waarom zouden openbare internetdiscussies niet mogen worden geciteerd? De reacties die ze eruit geplukt heeft, waren best relevant vond ik.
Groetje, Anna
-
Refojongere