Een onbeperkte toepassing van de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van onderwijs is nooit het ideaal geweest. Het bestaan van een protestants-christelijke of reformatorische zuil in onderwijsland wordt beschouwd als een tweede keus.

Totalitarisme heeft mijn kandidatuur getorpedeerd
De nieuwe Europese Commissaris voor Justitie is Franco Fratinni. Rocco Buttiglione zou de post graag gehad willen hebben omdat hij, naar eigen zeggen, in Europa gelooft. Maar hij wilde zijn geloof niet verloochenen voor de baan. In een exclusief interview blikt hij terug en analyseert de positie van christenen in Europa.


Na diverse telefoontjes, faxen en e-mails krijgen we de veelbesproken en onder een massa post bedolven Buttiglione toch nog aan de lijn. Terwijl wij de hoop op een reactie al hadden opgegeven, verontschuldigt hij zich voor de late reactie. Eenmaal aan de praat, vertelt hij uitvoerig wat hem het meeste zorgen baart. Want ook als minister voor Europese Zaken in het kabinet-Berlusconi gaat het continent hem ter harte.

Rocco Buttiglione: "Ik ben tegen discriminatie want mijn geloof leert mij dat wij allemaal zondaars zijn. Maar er is een helder verschil tussen zonde en misdaad."

Wat kunt u zeggen over de reacties die u ontvangen hebt?
"Nadat ik afstand van de kandidatuur voor de post van Europees Commissaris had gedaan, dacht ik dat ik alleen stond in Italië en Europa. Het tegendeel was het geval. Toen ik eindelijk de waarheid kon vertellen, merkte ik pas hoeveel mensen het met me eens waren. Ik ben net terug uit Madrid van een bijeenkomst van duizenden katholieken die momenteel in de clinch liggen met de socialistische regering. Daarvoor hadden ze me uitgenodigd. Maar ik ontving ook steunbetuigingen uit Duitsland, Polen en zelfs Engeland."

Is het waar dat er een sterke lobby tegen u was voor de ondervraging door de Commissie? Er zouden dossiers met een verzameling van uw uitspraken aan de commissieleden zijn doorgespeeld.
"In feite speelden er drie lobby's tegen mijn kandidatuur. Er is een anti-Italiaanse lobby, die Berlusconi probeert voor te stellen als verpersoonlijking van de duivel. Er is een anti-christelijke lobby van mensen die de paus aanvallen wanneer ze maar kunnen. Het is verbazingwekkend te constateren dat in het Europees Parlement het Vaticaan als de grootste schender van mensenrechten wordt gezien. Niet China, niet Soedan, niet andere landen waar duizenden christenen zwaar vervolgd worden. Nee, het Vaticaan is de grootste bedreiging voor de vrijheid in de wereld. En dan bestaat er de homoseksuele lobby. Deze lobbyisten vertegenwoordigen overigens niet alle homoseksuelen in Europa, maar vormen een kleine factie die denkt dat niet gediscrimineerd worden betekent het recht om anderen te discrimineren."

Waarom gebruikte u het woord 'zonde' tegenover de commissie?
"Ik heb het woord 'zonde' niet geïntroduceerd in het politieke debat. Ik heb duidelijk aangegeven dat het begrip zonde niet behoort tot het politiek domein, maar tot de filosofie of theologie. Mijn ondervragers gebruikten het woord 'zonde'.

'In het Europees Parlement wordt het Vaticaan als de grootste schender van mensenrechten gezien'


In feite antwoordde ik niet op hun vragen toen ze mij dat woord in de mond wilden leggen. Ik zei alleen: 'Ik zou kunnen denken dat homoseksualiteit een zonde is, maar dat heeft geen invloed op het politiek debat'. In de politiek geldt het begrip discriminatie. Ik ben tegen discriminatie want mijn geloof leert mij dat wij allemaal zondaars zijn. Wij zijn allemaal afhankelijk van Gods barmhartigheid. Er is een helder verschil tussen zonde en misdaad. De commissie was er duidelijk op uit om mij een negatief oordeel te ontlokken over een aspect van de moderniteit. Ik moet achteraf denken aan het woord van Christus die zegt: 'Ik zal u een taal en een wijsheid geven, die geen van uw tegenstanders zal kunnen weerstaan of weerspreken'. Ik dank God dat ik mijn overtuiging niet prijsgegeven heb omwille van een post als Europees Commissaris."

Wat is de belangrijkste conclusie als u terugkijkt naar de vurigheid waarmee men u heeft bestreden?
"Er bestaat het gevaar van een groeiend totalitarisme dat verbiedt een onderscheid te maken tussen goed en kwaad. Dat niet wil accepteren dat er ook maar enige morele regels bestaan. In feite gaat het hier om een verwarring van morele oorschriften, want alle ethiek is gebaseerd op een onderscheid tussen goed en kwaad. Desondanks wil men een absoluut moreel relativisme pleggen aan heel Europa.

In overeenstemming hiermee leven er verschillende voorstellingen van wat een democratie is. Voor veel parlementsleden is democratie gebaseerd op het idee vrijheid en de absolute autonomie van de menselijke persoon. In die redenering kan ik niet iemand opleggen het goede te doen, want als hij dat vervolgens doet, heeft dat geen enkele morele waarde en is er sprake van hypocrisie. Maar ik geloof met vele anderen in de oude opvatting van democratie. Daarin bestaat de vrijheid die leert: 'Ik vind dat je het mis hebt, maar ik ben bereid mijn leven te geven voor jouw recht om die verkeerde mening te hebben'. In het andere geval volgt iedereen zijn eigen mening en loopt het uit op anarchie en uiteindelijk op totalitarisme.

Ik zeg niet dat dit totalitarisme in het Europees Parlement de overhand heeft, maar in mijn geval heeft het de uitslag bepaald. Door de 'onheilige alliantie' met andere lobby's en een grote mate van misinformatie, is men erin geslaagd mijn kandidatuur te torpederen. Ik vertrouw erop dat men er in een volgend geval niet in zal slagen een kandidaat-commissaris te weren, maar de strijd tegen de overheersende gedachtegang moet doorgaan. Niet op de eerste plaats een strijd voor christelijke waarden, maar voor echte menselijke vrijheid, die uiteindelijk een christelijke waarde is."

Is het waar dat u een beweging ter verdediging van de christelijke waarden in Europa wil oprichten?
"Nee, ik ben niet van plan een nieuwe beweging te starten als Focolare, de Katholieke Actie of Comunione e Liberazione. Ik wil alleen in contact blijven met die mensen die met mij contact opnamen om elkaar te helpen en te steunen. In een Europa waarin christenen kunnen worden gediscrimineerd en in feite wórden gediscrimineerd, is elke aanval op christenen toegestaan in naam van de politieke correctheid. De mensen moeten er zich bewust van zijn dat zij gediscrimineerd kunnen worden en daarom bereid zijn hun stem te verheffen tegen deze achterstelling."

Is hier niet sprake van een verschil in denken tussen Noordwest-Europa en Zuid- en Midden- Europa? Het Europees Waardenonderzoek 2000 wijst uit dat de ideeën die u verdedigde over gezin, huwelijk en homoseksualiteit in die delen van Europa heel gewoon zijn.


'Europeanen blijven christenen, al mogen ze dan denken dat ze het niet zijn'


"Ik weet het niet. Als ik kijk naar de reacties die ik heb ontvangen, dan zou ik zeggen dat mijn ideeën over gezin en huwelijk in heel Europa leven. Ik zie geen groot verschil tussen Noord en Zuid. Feit is dat de moderniteit overal leidt tot ontkerstening. Moderniteit is geen oplossing, maar een probleem. Er waren inderdaad wel Nederlandse parlementsleden die mij in en buiten de commissie hevig aanvielen, zoals Kathelijne Buitenweg van de Groenen en Sophie in 't Veld van de Liberalen en Democraten, maar ik denk niet dat zij representatief zijn voor het hele Nederlandse volk.

Europeanen zijn christenen. Dat moet u niet vergeten. Ze blijven christen, al mogen ze dan denken dat ze het niet zijn. Laat ik een voorbeeld geven. Neem de bekende Spaanse filmregisseur Pedro Almodovar. Hij scheldt op de Kerk, hij haat de Kerk en valt haar aan. Maar hij zou de Kerk niet zo hevig aanvallen als hij haar niet in zijn hart als zijn Moeder beschouwde. Het is de haat van een kind tegen de moeder door wie hij zich verraden voelt. Dit laat de mogelijkheid open dat hij zich iteindelijk zal laten verzoenen met haar."


Maar zal het niet moeilijk zijn een ontkerstend Europa te herevangeliseren?
"Ik denk het niet. De Kerk is altijd bezig geweest met evangeliseren en herevangeliseren. Ik geloof niet in de mythe van een christelijk Europa. Was Europa christelijk in de jaren dertig van de vorige eeuw met zijn fascisme, nationaal-socialisme en communisme? Ik denk dat het een strijd was tussen het christendom en niet-christelijke pseudo-religies. De vorm is anders, maar de inhoud is niet veel anders dan wat er nu aan de hand is. Er zijn afwisselend periodes van evangelisatie en van ontkerstening. Misschien dat dit pas zal ophouden op het einde der tijden. Maar in onze tijd hebben wij deze strijd voor de waarheid te leveren.

Er is nog een ding dat ik wil verduidelijken, omdat ik denk dat het van buitengewoon belang is. Laten we eens kijken naar Jezus' ontmoeting met de overspelige vrouw. Hij zegt niet: 'Goed, ga terug naar je minnaar'. Hij zegt: 'Ga en zondig niet meer'. Hier wordt dus een verschil tussen goed en kwaad aangebracht. Tegelijkertijd zegt hij tegen degenen die haar willen stenigen dat zij daar het recht niet toe hebben omdat ook zij allen zondaars zijn. Daarom is het van belang barmhartig te zijn en te hopen op Gods barmhartigheid. Het feit dat we in een wereld leven waarin we allen zondaars zijn, betekent dat we barmhartig ten opzichte van elkaar moeten zijn. Maar dat neemt het verschil tussen goed en kwaad niet weg."

Het uitdragen van de bijbelse boodschap van zonde en genade is immers een noodzakelijk middel om een geestelijk reveil in ons land mogelijk te maken. Om dat werkelijkheid te laten worden, blijft de spagaat voor theocraten voorlopig pure noodzaak.