Exegese/bevinding

[parsifal]

Ik heb nu wel een vraag.
Er is m.i. een verschil tussen niet-zo-grondige exegese en foute exegese, of bevinding die boven de Bijbeltekst wordt gezet. Veel passages in de Bijbel zijn duidelijk genoeg zonder grondige studie van historische achtergrond, van de grondtaal enz en er is ook veel vanuit deze teksten te leren en er zijn geestelijke lessen uit te trekken. Ik heb het idee dat bijvoorbeeld aan veel van de preken van Spurgeon geen grondige exegetische studie vooraf ging. Toch denk ik dat het weinig gebeurt dat hij echt de tekst laat buikspreken.

Foute exegese is m.i. als iets uit de tekst gehaald wordt wat er echt niet inzit. Een voorbeeld wat over een grote breedte van kerkelijk nederland terugkomt is als er veel aandacht wordt besteed aan het gebruik van Agape en Phileo in Johannes 21. Iedere predikant met een concordantie kan weten dat de betekenissen van deze woorden niet al te duidelijk verschillen (en ook dat Johannes meer met -bijna- synoniemen werkt).

En ja er is ook de bevinding die over de Bijbeltekst kan worden gelegd, of het nu een te romantisch kerstverhaal is (een soort bevinding wat je misschien in de meer linkse kerken vindt) of heel verhandelingen over het zondebesef van de moorman, Zacheus of Mattheus.

Wel is het waar dat ik hier voorzichtig moet zijn. Als je ziet hoe in het NT soms het OT wordt geciteerd dan zou ik dit gebruik volgens de principes die ik hanteer ook moeten afkeuren. Dit geeft aan dat ergens de principes fout zijn. Ik weet alleen niet waar.

[Panny]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Een opmerkelijk verschil tussen de prediking in de rechterflank en de reformatoren/puriteinen hoorde ik ook in de toepassing over de vele zondaren in het geslachtsregister van Christus.

GG dominee: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Dus hoe slecht u ook bent, u kunt nog bekeerd worden.

Bij een puritein zou je eerder deze toepassing lezen: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Hoe slecht u ook bent, u bent niet te slecht voor Christus. Vlucht toch met uw zonden tot Christus! Hij wilt en zal u zalig maken!

[-DIA-]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Een opmerkelijk verschil tussen de prediking in de rechterflank en de reformatoren/puriteinen hoorde ik ook in de toepassing over de vele zondaren in het geslachtsregister van Christus.

GG dominee: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Dus hoe slecht u ook bent, u kunt nog bekeerd worden.

Bij een puritein zou je eerder deze toepassing lezen: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Hoe slecht u ook bent, u bent niet te slecht voor Christus. Vlucht toch met uw zonden tot Christus! Hij wilt en zal u zalig maken!

Moet die dominee (wie het ook mag zijn) uit het ambt gezet worden? Of hoe erg is zoiets? Ik geloof dat we allemaal heel erg wetenschappelijk verantwoord moeten gaan luisteren naar een preek. Misschien gaat door het scherpe luisteren en opletten en waarnemen het Woord dan wel aan ons voorbij, maar dit kan toch ook niet... Althans...
Of hoe zit het eigenlijk... Ik raak compleet in de war van deze hoogwetenschappelijke woordverkondiging, en woord-beschouwing. Ik mag toch hopen dat het de meesten onder ons toch wat beter vergaat... Soms ga ik me afvragen wat er nu erger is: een puur remonstrantse preek of een preek die exegetisch gezien en volgens de grootste geleerden niet goed klopt.

[Johann Gottfried Walther]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Een opmerkelijk verschil tussen de prediking in de rechterflank en de reformatoren/puriteinen hoorde ik ook in de toepassing over de vele zondaren in het geslachtsregister van Christus.

GG dominee: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Dus hoe slecht u ook bent, u kunt nog bekeerd worden.

Bij een puritein zou je eerder deze toepassing lezen: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Hoe slecht u ook bent, u bent niet te slecht voor Christus. Vlucht toch met uw zonden tot Christus! Hij wilt en zal u zalig maken!

Moet die dominee (wie het ook mag zijn) uit het ambt gezet worden? Of hoe erg is zoiets? Ik geloof dat we allemaal heel erg wetenschappelijk verantwoord moeten gaan luisteren naar een preek. Misschien gaat door het scherpe luisteren en opletten en waarnemen het Woord dan wel aan ons voorbij, maar dit kan toch ook niet... Althans...
Of hoe zit het eigenlijk... Ik raak compleet in de war van deze hoogwetenschappelijke woordverkondiging, en woord-beschouwing. Ik mag toch hopen dat het de meesten onder ons toch wat beter vergaat... Soms ga ik me afvragen wat er nu erger is: een puur remonstrantse preek of een preek die exegetisch gezien en volgens de grootste geleerden niet goed klopt.

Gods woord dient gepreekt te worden, niet wat de predikant meent te moeten preken, afleiden van hoe God Zijn volk bekeert vanuit een geslachtsregister is wel zeer ver gezocht.

[-DIA-]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Een opmerkelijk verschil tussen de prediking in de rechterflank en de reformatoren/puriteinen hoorde ik ook in de toepassing over de vele zondaren in het geslachtsregister van Christus.

GG dominee: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Dus hoe slecht u ook bent, u kunt nog bekeerd worden.

Bij een puritein zou je eerder deze toepassing lezen: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Hoe slecht u ook bent, u bent niet te slecht voor Christus. Vlucht toch met uw zonden tot Christus! Hij wilt en zal u zalig maken!

Moet die dominee (wie het ook mag zijn) uit het ambt gezet worden? Of hoe erg is zoiets? Ik geloof dat we allemaal heel erg wetenschappelijk verantwoord moeten gaan luisteren naar een preek. Misschien gaat door het scherpe luisteren en opletten en waarnemen het Woord dan wel aan ons voorbij, maar dit kan toch ook niet... Althans...
Of hoe zit het eigenlijk... Ik raak compleet in de war van deze hoogwetenschappelijke woordverkondiging, en woord-beschouwing. Ik mag toch hopen dat het de meesten onder ons toch wat beter vergaat... Soms ga ik me afvragen wat er nu erger is: een puur remonstrantse preek of een preek die exegetisch gezien en volgens de grootste geleerden niet goed klopt.

Gods woord dient gepreekt te worden, niet wat de predikant meent te moeten preken, afleiden van hoe God Zijn volk bekeert vanuit een geslachtsregister is wel zeer ver gezocht.

Dat zijn we wel met elkaar eens, denk ik. Maar zoals bovenstaand... nee, om zo een preek op te kunnen luisteren zou je toch een zekere mate van geleerdheid moeten hebben. Mensen, zoals ik die nog van vroeger ken, die enkel de lagere school hadden doorlopen, zouden zelfs niet eens het woord exegese kennen, maar vaak wel het woord bevinding, en dat uit eigen bevinden. Daarom acht ik zo scherp op een goede exegese gespitst zijn een ophouder op de weg.

[Zita]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Een opmerkelijk verschil tussen de prediking in de rechterflank en de reformatoren/puriteinen hoorde ik ook in de toepassing over de vele zondaren in het geslachtsregister van Christus.

GG dominee: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Dus hoe slecht u ook bent, u kunt nog bekeerd worden.

Bij een puritein zou je eerder deze toepassing lezen: We komen de slechtste zondaren tegen in het geslachtsregister van Christus. Hoe slecht u ook bent, u bent niet te slecht voor Christus. Vlucht toch met uw zonden tot Christus! Hij wilt en zal u zalig maken!

Moet die dominee (wie het ook mag zijn) uit het ambt gezet worden? Of hoe erg is zoiets? Ik geloof dat we allemaal heel erg wetenschappelijk verantwoord moeten gaan luisteren naar een preek. Misschien gaat door het scherpe luisteren en opletten en waarnemen het Woord dan wel aan ons voorbij, maar dit kan toch ook niet... Althans...
Of hoe zit het eigenlijk... Ik raak compleet in de war van deze hoogwetenschappelijke woordverkondiging, en woord-beschouwing. Ik mag toch hopen dat het de meesten onder ons toch wat beter vergaat... Soms ga ik me afvragen wat er nu erger is: een puur remonstrantse preek of een preek die exegetisch gezien en volgens de grootste geleerden niet goed klopt.

Gods woord dient gepreekt te worden, niet wat de predikant meent te moeten preken, afleiden van hoe God Zijn volk bekeert vanuit een geslachtsregister is wel zeer ver gezocht.

Dat zijn we wel met elkaar eens, denk ik. Maar zoals bovenstaand... nee, om zo een preek op te kunnen luisteren zou je toch een zekere mate van geleerdheid moeten hebben. Mensen, zoals ik die nog van vroeger ken, die enkel de lagere school hadden doorlopen, zouden zelfs niet eens het woord exegese kennen, maar vaak wel het woord bevinding, en dat uit eigen bevinden. Daarom acht ik zo scherp op een goede exegese gespitst zijn een ophouder op de weg.

DIA, zou een dominee naar jouw mening ook kunnen preken zonder de Bijbel open te doen? Dus alleen bevinding preken, geen exegese?

[Curatorium]

Dat zijn we wel met elkaar eens, denk ik. Maar zoals bovenstaand... nee, om zo een preek op te kunnen luisteren zou je toch een zekere mate van geleerdheid moeten hebben. Mensen, zoals ik die nog van vroeger ken, die enkel de lagere school hadden doorlopen, zouden zelfs niet eens het woord exegese kennen, maar vaak wel het woord bevinding, en dat uit eigen bevinden. Daarom acht ik zo scherp op een goede exegese gespitst zijn een ophouder op de weg.

Nee hoor. Zelfs mensen die alleen de lagere school hebben doorlopen kunnen kijken naar de context, naar het vers zelf en evt. de kanttekeningen. Ook laagopgeleide mensen kunnen zo gewoon ontdekken dat ze dan luisteren naar een preek die niet op Bijbel gebaseerd is.

[eilander]

Ik blijf het vreemd vinden dat bevinding en exegese los van elkaar verkrijgbaar zouden zijn. Dat is m.i. niet zo. Tenminste niet als het gaat over de prediking. Je kunt ze dus niet tegen elkaar uitspelen.

[Luther]

Ik hoorde gister nog een opmerkelijke bevindelijke exegese van een rechterflank GG predikant:

Mattheüs 1
17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.

Dominee:
Waarom schrijft Mattheüs hier 14 geslachten van Abraham tot David? Vervolgens 14 geslachten tot de Babylonische overvoering en 14 tot Christus?
Hiermee wilt de schrijver ons duidelijk maken dat het ook zo gaat in de bekering: In de eerste tijd gaat het steeds hoger op, van kracht tot kracht steeds voort... maar daarna komt de mens in het duister terecht, het wordt moedeloos, hopeloos. God doet een afgesneden zaak op aarde... pas daarna komt Christus....

Wat denken jullie? Kun je deze exegese halen uit deze tekst? En kun je deze bekeringsweg als norm stellen? Staat dat ergens in de Bijbel? Het is wel echt rechterflank GG in ieder geval.

Nee, deze toepassing mág je niet halen uit Mattheüs 1. In feite is het een mooi voorbeeld van deze discussie. Hier worden bevindelijke klanken op de gok gekoppeld aan een Bijbeltekst. Bij een willekeurige andere bijbeltekst, had de betreffende predikant waarschijnlijk dezelfde zaken genoemd. Als ik het iets scherper mag zeggen: Dit is onder het mom van bevindelijke prediking het verdraaien van Gods Woord. Hier wordt bevinding ingelezen in de tekst. (En dat nog los van de vraag of dit bevinding is, of slechts het opsommen van een menselijk bekeringsconstruct.) Het ergste is nog: Hier wordt Gods Woord niet gebracht. Hier wordt de rijke boodschap van Mattheüs 1 niet aan het hart van de gemeente gelegd. Ook wordt dan niet verdisconteerd dat Mattheüs aan zijn eigen volk schreef. Daarmee verbindt Matthëus de beloften van het verbond met Abraham aan de komst van Christus. Wie zou dat immers nog geloven, na 400 jaar profetische duisternis. Hier schittert de God van het verbond, Die Zijn beloften houdt, dwars door alle menselijk falen en zonden heen. (Tel maar eens de boeven in dat geslachtsregister.) Ik word er verdrietig van als ik zie dat zelfs in zo'n bijbelgedeelte een bekeringsweg wordt ingelezen, en dan vooral ingelezen op één bepaalde manier.

[eilander]

Is dit niet te kort door de bocht? Ik weet bijna zeker dat er wel over de boeven in het geslachtsregister is gesproken, en over Gods genade die aan hen bewezen is. Er is geen rechtse dominee die dat geen plaats geeft in z'n preek over Matth.1, denk ik.
En dat Gods beloften vervuld worden, zal ook niet verzwegen zijn.

Dan moet je er niet van maken dat Gods Woord hier (helemaal) niet gebracht wordt, al zijn er ook wel zorgen.

[Luther]

Moet die dominee (wie het ook mag zijn) uit het ambt gezet worden? Of hoe erg is zoiets? Ik geloof dat we allemaal heel erg wetenschappelijk verantwoord moeten gaan luisteren naar een preek. Misschien gaat door het scherpe luisteren en opletten en waarnemen het Woord dan wel aan ons voorbij, maar dit kan toch ook niet... Althans...

Als deze predikant altijd op deze manier met het Woord omgaat, dan dienen de ouderlingen - die immers toezicht hebben op de prediking - een indringend gesprek met deze predikant aan te gaan, dat dit op deze wijze niet kan en niet mag. En nee, dat heeft NIETS met wetenschappelijkheid te maken. En door deze wijze gaat het Woord zelf inderdaad aan de hoorder voorbij. Lees alleen de kanttekeningen, lees Matthew Henry erbij en eventueel de Bijbel met Uitleg en je ziet en leest dat deze uitleg absoluut niet klopt bij deze tekst.

Of hoe zit het eigenlijk... Ik raak compleet in de war van deze hoogwetenschappelijke woordverkondiging, en woord-beschouwing. Ik mag toch hopen dat het de meesten onder ons toch wat beter vergaat...

Nogmaals DIA, dat heeft NIETS te maken met een soort hoogwetenschappelijke woordverkondiging, maar juist met rechte Woordverkondiging. De rechte Woordverkondiging laat het Woord namelijk staan en stopt er geen zelfbedachte lessen in.

Soms ga ik me afvragen wat er nu erger is: een puur remonstrantse preek of een preek die exegetisch gezien en volgens de grootste geleerden niet goed klopt.

Je benadrukt steeds maar weer 'die grootste geleerden', maar ik lees in andere postings van jou dat je het graag houdt bij de kanttekeningen en M. Henry. Welnu: lees die erop na. Pak Calvijn er ook eens bij.

[eilander]

@Luther, even inhakend op de "grote geleerden" zoals @DIA die benoemt: ik denk eerder dat hij bedoelt dat een hoorder beter als eerbiedige luisteraar ("wat heeft de Heere tot mij te zeggen vandaag") dan als grote geleerde onder de prediking kan zitten.

Niet zozeer wat de roeping van de predikant in dit geval is. Want dat dat een "grote geleerde" moet zijn, lijkt me duidelijk. Niet alleen een geleerde in het Koninkrijk Gods, maar ook op een aardse opleiding voldoende geschoold en ook toegerust met gezonde studiezin.

[-DIA-]

Ik blijf het vreemd vinden dat bevinding en exegese los van elkaar verkrijgbaar zouden zijn. Dat is m.i. niet zo. Tenminste niet als het gaat over de prediking. Je kunt ze dus niet tegen elkaar uitspelen.

Ja dat klopt wel, maar ik denk toch dat de bevinding van de prediker veel belangrijker is dan een goede exegesestudie op zich. Een bevindelijk prediker brengt, als hij daarin wat onderwijs krijgt (Theologische School) vanzelf een exegetisch verantwoorde preek, terwijl een letterknecht zich soms blindstaart op wat nu eigenlijk de betekenis is, bij gebrek aan licht van boven.

[Auto]

Ik blijf het vreemd vinden dat bevinding en exegese los van elkaar verkrijgbaar zouden zijn. Dat is m.i. niet zo. Tenminste niet als het gaat over de prediking. Je kunt ze dus niet tegen elkaar uitspelen.

Ja dat klopt wel, maar ik denk toch dat de bevinding van de prediker veel belangrijker is dan een goede exegesestudie op zich. Een bevindelijk prediker brengt, als hij daarin wat onderwijs krijgt (Theologische School) vanzelf een exegetisch verantwoorde preek, terwijl een letterknecht zich soms blindstaart op wat nu eigenlijk de betekenis is, bij gebrek aan licht van boven.

Maar wat Panny schrijft dat is toch iets wat exegetisch niet kan? Ik heb nog eens nagekeken en naar mijn weten heeft geen enkele oudvader dit op zo'n manier verklaard. En wat onze voorvaderen reeds gezien hebben is de problematiek rond de 14 geslachten en het gebruik daarvan.

[eilander]

Ik blijf het vreemd vinden dat bevinding en exegese los van elkaar verkrijgbaar zouden zijn. Dat is m.i. niet zo. Tenminste niet als het gaat over de prediking. Je kunt ze dus niet tegen elkaar uitspelen.

Ja dat klopt wel, maar ik denk toch dat de bevinding van de prediker veel belangrijker is dan een goede exegesestudie op zich. Een bevindelijk prediker brengt, als hij daarin wat onderwijs krijgt (Theologische School) vanzelf een exegetisch verantwoorde preek, terwijl een letterknecht zich soms blindstaart op wat nu eigenlijk de betekenis is, bij gebrek aan licht van boven.

Eigenlijk is het nog ingewikkelder: het kan zijn dat een prediker zo bevindelijk preekt dat Gods volk er van heinde en ver voor komt rijden of dat er mensen voor verhuizen.... en dat het toch nep blijkt te zijn. Dit verzin ik niet.
Dus iemand die niet door God geleerd is, hoeft niet altijd te vluchten in een vaktechnisch uitstekende preek, zo iemand kan ook een "bevindelijke" preek houden....