Het (GG) lijkt wel een roomse kerk

[jakobmarin]

Vraag:
Aan evangelist Van Dooijeweert. Ik zit in de Gereformeerde Gemeente.
Toch vraag ik me vaak af of hier wel bijbels gepreekt wordt. Allereerst gaat het vaak over uiterlijkheden.
De dominee benadrukt dat je je moet kleden alsof je naar een begrafenis gaat als je aan het avondmaal gaat, of je kind laat dopen. (...)
Onze dominee zegt ook dat hij een afkeer heeft van Bijbelstudies. Mensen gaan daar volgens hem "bekeerd zitten praten." (...)
Wat moet ik hiermee aan? Ik hoop dat u mij kunt helpen.

Antwoord:
Beste vraagsteller,
Ik zucht een keer als ik deze dingen lees. Het is zo’n herkenbare noodkreet.
Ik krijg deze opmerkingen bijna dagelijks. En dan denk ik steeds weer: "Herkennen onze predikanten en kerkenraden deze noodkreet niet?"
(...)
Hier de complete vraag en het complete antwoord

Onze evangelist Van Dooijeweert 'krijgt deze opmerkingen bijna dagelijks'....

Herkennen we dit ook?
In onze vorige gemeente was het inderdaad ook zo, maar nu gelukkig niet meer.

Maar triest hoor, als hier onze jongeren in op moeten groeien.

[SecorDabar]

Beste Jacobmarin,

Een korte reactie.
We kunnen de gaven hebben, en die mogen we gebruiken.
Maar bovenal als het geheiligd wordt aan het hart.
Lees eens 1 Corinthe 13:2 En al ware het dat ik de gave der profetie had, en wist al de verborgenheden en al de wetenschap; en al ware het, dat ik al het geloof had, zodat ik bergen verzette, en de liefde niet had, zo ware ik niets.

Ik ben niet tegen bijbelstudiegroepen, maar laat het niet alleen gaven zijn,
om daarmee "wat te worden", want 1 Corinthe 8:1 De kennis maakt opgeblazen, maar de liefde sticht.

Laten we tot onszelf inkeren met de vraag:
Wat ik hier lees in dit bijbelgedeelte, mag ik daar bij ondervinding in eigen hart naar de mate des geloofs, gewerkt door de Heilige Geest, van kennen?
Dat noem ik: als een onwetende, dwaze in zichzelf, in biddend opzien lezen van de Bijbel.
En als dat zo is, dan kan dat vruchtbaar zijn in een bijbelkring.

Ik kan me voorstellen dat een predikant huivert voor "voorwerpelijke" godsdienst.
Binnenkort hoop ik daar een onderwerp over te schrijven aan de hand van de leerredenen van de Christelijk Gereformeerde Ds. Schotel.

[DDD]

Ik herken gelukkig niets van de geschetste situatie in de Gereformeerde Gemeenten die ik wat beter ken. Wat een rare situatie als bijbelstudie niet zou mogen! Dan is zo'n kerk eigenlijk niet christelijk meer te noemen. Want het zijn immers de Schriften, die van Hem getuigen. Wel kan ik me voorstellen dat kerkenraden graag ambtelijke leiding zien, daar kunnen ze dan in voorzien.

Maar als dit blijkt voor te komen is dat een droevige situatie. Zo'n dominee zou afgezet moeten worden.

[Desiree]

Nee, dit herken ik niet als zodanig. Als ze bij ons 'piepen' over kleding.. moet ik altijd een beetje lachen.. Heeft meestal weinig nut en is ondergeschikt.

Bedoelt die dominee dat echt zo? Ik heb dat nooit gehoord.. Wel dat ze SRB of een avond van Koos de Jong niet geschikt vonden voor de jeugd. Maar ik vond altijd dat je eerst eens geweest moest zijn, wil je weten wat er niet geschikt was.

Ik ben nooit een type geweest die deed wat de dominee zei. Met alle respect voor een dominee, maar je kunt ook zelf nadenken/boeken lezen etc.

Ik heb begrepen dat een 'zware' dominee aan de Heere vroeg of dat wat van de Heere was (in de preek) gezegend mocht worden en dat van hem (dominee) verzoend mocht worden.. Dominees zijn ook mensen..

[FlyingEagle]

geen herkenning

[Curatorium]

Ook geen herkenning, al komt me het verhaal van de bijbelstudie wel bekend voor. Dezelfde situatie deed zich voor in de vroegere kerk (GGiN) van mijn vrouw. Ik geloof best dat dit nog steeds gebeurt, helaas.

[refo]

Je zult eerst de kenmerken van de Roomse Kerk moeten opsommen en dan bezien of die bij de GG ook voor komen.
Ik noem er 1.

In Protestants Nederland van 1 december 2002 staat het onderstaande artikel.

In de GG's is een vergelijkbare leer als de Roomse die hier bestreden wordt.
Men is daar toch van mening dat de Schrift op zichzelf gelezen niets bijzonders is.
De belijdenissen en de uitleg van geëerde predikanten moet daarbij in acht genomen worden, zogenaamd om dwalingen te voorkomen. Met de Schrift alleen kun je alle kanten op, de 3FvE (om maar wat te noemen) en de Dogmatiek van ds Kersten (om nog iets te noemen) geven er de juiste richting aan.

De Schrift is geen wassen neus:

De Schrift bij Calvijn

Het verschil tussen Rome en Reformatie kan worden samengevat in één voegwoord: EN. Rome wilde wel de Schrift, maar dan in de combinatie: Schrift en traditie. Rome wilde wel de genade, maar dan in de combinatie: Genade en verdienste. Rome wilde wel het geloof, maar dan in de combinatie: Geloof en werk. Daartegenover stonden de drie sola''s van de reformatie: sola scriptura, sola gratia en sola fide. Op dat eerste sola willen we nader ingaan en we zullen zien dat het ''sola scriptura'' nauw verweven is met de beide andere sola''s. De Schriftleer van Calvijn is daarbij het voorwerp van onze aandacht. Nu moet vooraf worden opgemerkt dat Calvijn geen uitgewerkte Schriftleer heeft gegeven. In de Institutie wijdt hij wel enkele paragrafen aan het gezag van de Schrift, maar zelfs daar is het geen systematische uiteenzetting, maar een positiebepaling tussen de Rooms-katholieke theologie, die het gezag van de Schrift afhankelijk maakte van de kerk en de Doperse positie waarin het gezag van de Schrift ondergeschikt werd gemaakt aan de subjectieve ervaringen. We maken onze opmerkingen over het Schriftgezag bij Calvijn aan de hand van een frappante uitdrukking die diverse keren in zijn oeuvre voorkomt: De Schrift is geen wassen neus.

Flexibele camouflage
Deze wonderlijke uitdrukking is eigenlijk niet van Calvijn zelf afkomstig, het is een verwijt dat hem en de andere Reformatoren gemaakt wordt van de zijde van Rome. Het beroept op ''de Schrift alleen'' wordt onmogelijk geacht, omdat de Schrift maar een wassen neus zou zijn. Calvijn vat deze verwijten samen in een van zijn commentaren: ''De Schrift is een wassen neus en biedt geen zekerheid, de Schrift kan verdraaid worden en gebruikt ter verdediging van elke willekeurige opvatting, de ketters hebben de Schrift altijd misbruikt en daarom is er geen helderheid of zekerheid in de Schrift''. 1 Wat betekent deze uitdrukking? Een wassen neus stelt niet veel voor. Het is iets waar je je hand niet voor omdraait. Van Dale''s Groot woordenboek der Nederlandse taal zegt: Een wassen neus is ''iets dat alleen voor de vorm bestaat, iets dat weinig voorstelt, misleiding, bedrog, (ook) iets wat niet of nauwelijks van belang is, waar je je niet druk om hoeft te maken, een: fluitje van een cent''. Waar komt het beeld van de wassen neus vandaan? In de zestiende eeuw kon je mensen op straat zien lopen met een aangezette wassen neus om een verminking weg te werken. De Deense sterrenkundige Tycho Brahé (1546-1601) verloor zijn neus door de slag met een degen in een duel. Hij liet zich een kunstneus maken van goud en zilver... Een unicum, want zo lezen wij in zijn biografie, de meeste mensen hadden een kunstneus van was 2. Een wassen neus is dus ter camouflage van een verminking. Bovendien is het materiaal zacht en flexibel, het is niet zo moeilijk om de neus in de juist vorm te buigen. Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht; een aangezette kunstneus was blijkbaar een goed alternatief in een tijd zonder plastische chirurgie. Het beeld heeft drie verschillende aspecten. 1. Een wassen neus is geen echte neus, stelt eigenlijk niets voor. 2. Een wassen neus is flexibel en kan vervormd worden naar iemands eigen smaak. 3. Een wassen neus is een bedrieglijke vermomming, er gaat iets anders achter schuil. Toegepast op de Schrift: 1. De Schrift stelt eigenlijk niets voor. 2. De Schrift is flexibel en gemakkelijk te verdraaien. 3. De Schrift is onbetrouwbaar en bedrieglijk.

Calvijn en Pighius
Waarom verzette Calvijn zich zo fel tegen deze relativering van de Schrift? Voor hem stond alles op het spel. Hij gebruikte deze uitdrukking de eerste keer in discussie met Pighius. Deze Nederlandse katholieke theoloog, Albert Pigge, schreef een felle reactie op de eerste druk van Calvijns Institutie. Het ging hem met name om de leer van de predestinatie. Pigge''s boek kreeg als titel: De menselijke vrije wil EN de goddelijke genade 3. In de titel klonk het Roomse EN al door: genade EN vrijheid. Dit EN bleek heel nauw verbonden met het andere EN: Schrift EN traditie. Calvijn beriep zich namelijk voor zijn genadeleer op de Schrift. Volgens Pigge kon dat helemaal niet, omdat de Bijbel door de goddelozen verdraaid kan worden. De Schrift is een wassen neus, die in verschillende vormen verbogen kan worden 4. ledereen heeft zijn eigen interpretatie van de tekst. Daarom is het gezag van de kerk en de traditie nodig om de juiste betekenis van de Schrift vast te stellen: scriptura EN traditio. Calvijn antwoordde Pighius in zijn boek: Verdediging van de gezonde en orthodoxe leer van de slavernij en de bevrijding van de menselijke wil 5.
De titel was veelzeggend; de menselijke wil moest volgens Calvijn bevrijd worden uit de slavernij van de zonde; dus: geen vrijheid en genade, maar slavernij en bevrijding! Sola gratia! Calvijn gaat in dit boek ook in op het bezwaar van Pigge tegen het sola scriptura. Pigge is niet de enige die komt aandragen met ''de afgezaagde beschimping [...] dat het allerheiligste Woord van God een wassen neus is'' 6. Je proeft de verontwaardiging in zijn antwoord. Voor Calvijn is de leer van vrije genade in het geding. Het gaat hem niet om een ''formeel Schriftgezag'', maar om zijn ziel en zaligheid. Calvijn''s eeuwige heil hangt aan de betrouwbaarheid van de Schrift en niet aan de traditie en de kerk! Het is Calvijn in zijn Schriftleer te doen om het laatste fundament van de zekerheid van het geloof. Als de zaligheid van onze zielen afhangt van het gezag van de kerk of van een menselijke traditie, dan kan onze ziel nooit die volkomen rust vinden, die wij nodig hebben om zeker te zijn van onze zaligheid. Dat kan alleen op grond van Gods Woord. ''Dit is de vredige en veilige haven dat wij terugvallen op de heilige openbaring van God, waar Pighius ons vandaan wil laten vluchten alsof het een gevaarlijke klip is'' 7.

Misschien wil Pighius echter alleen maar zeggen dat Gods stem niet alleen in de Schrift gehoord wordt, maar ook in de traditie van de kerk. ''Nonsens!'' volgens Calvijn, want Jesaja heeft al lang geleden gezegd: ''Tot de wet en tot de getuigenis!'' (Jesaja 8:20). Pighius maakt van de Schrift een labyrint 8. ''Als hij [de Schrift] een wassen neus noemt, die in elke richting verbogen kan worden, dan ontkent hij dat wij daarin rust kunnen vinden. Daarom verwijst hij ons naar het gezag van de kerk, alsof dat zo''n veilige plaats is!'' 9. Calvijn''s verontwaardiging is dus alleen te begrijpen vanuit het innerlijke verband tussen sola scriptura en sola gratia. De zekerheid van het heil is in het geding.

De Schrift is autópistos
Misschien is Calvijns verontwaardiging echter ook wel te verklaren vanuit het feit dat het nog niet zo gemakkelijk is om Pigge''s verwijt te weerleggen. Er zit een element van waarheid in. Iedere ketter hééft zijn letter. Je kunt aan de Schrift een draai geven, zodat je de Bijbel laat buikspreken. De Schriftuitleg is aan veranderingen onderhevig en dus onbetrouwbaar. Calvijn wijst in dit verband echter op het getuigenis dat God Zelf aflegt over Zijn eigen woord. Hij laat zien hoe de Schrift zichzelf aandient. Het gezag van de Bijbel is geen opgelegde zaak, het gezag is inherent aan het levende Woord. Calvijn verwijst onder andere naar Romeinen 10:8 ''Nabij u is het Woord, in uw mond en in uw hart. Dit is het Woord des geloofs, dat wij prediken''. Waarom zou God ons verwijzen naar een woord, waar we alleen maar aan kunnen twijfelen? 10 Het Woord van God is niet onzeker. De Schrift heeft geen verdediging nódig. Zij spreekt voor zichzelf. Calvijn gebruikt daarvoor een Griekse filosofische term ''autópistos''. In zijn antwoord aan Pighius in 1543 klinkt deze term voor de eerste keer in verband met het gezag van de Schrift. Als de Schrift ons principe, ons uitgangspunt is, moet de Schrift ook het einde van alle tegenspraak voor ons zijn. De autopistie van de Schrift betekent dat de Schrift overtuigingskracht in zichzelf heeft. In de Institutie zegt Calvijn het zo: ''Allen die in hun hart door de Geest onderwezen worden, vinden hun rust in de Schrift, want de Schrift is ''autópistos'' (overtuigend van zichzelf) 11.

Schrift en belijdenis?
De Schrift heeft de traditie dus niet nodig. De uitleg van de Schrift hoeft ook niet aan de traditie getoetst te worden. Het is juist andersom. De traditie moet aan de Schrift getoetst worden. Dit is de positie van de Reformatie. Calvijn''s verzet tegen de Schrift EN de traditie mag niet worden uitgelegd als een verzet tegen elke vorm van traditie. In de radicale doperse stroming van de Reformatie is vaak het kind met het badwater weggegooid. De Schrift maakt de belijdenis niet overbodig. Wij moeten echter wel letten op de verhouding van die twee. De belijdenis is principieel ondergeschikt aan de Schrift. Spreken we niet al te nadrukkelijk over Schrift EN Belijdenis, waarbij de indruk ontstaat dat het om twee gelijkwaardige grootheden gaat? Het is niet Schrift EN Belijdenis, maar de Schrift alleen en daarvan afgeleid de belijdenis.

Het ging Calvijn in ieder geval bij deze uitdrukking om de genoegzaamheid van de heilige Schrift. De boodschap van Gods genade in Christus de zekerheid van het heil door het geloof in Hem hangen ten nauwste samen met het ''sola scriptura.'' Wie leert dat er naast de Schrift nog een andere bron nodig is voor de zekere kennis van en het vaste op Gods genade, maakt die zekerheid volstrekt afhankelijk van menselijke willekeur. In dat labyrint kan Calvijn geen enkele houvast vinden. De Schrift is geen wassen neus, maar een veilige have, waar wij voortgejaagd door stormen van twijfel en onzekerheid een veilige toevlucht kunnen vinden.

[SecorDabar]

Ik herken gelukkig niets van de geschetste situatie in de Gereformeerde Gemeenten die ik wat beter ken. Wat een rare situatie als bijbelstudie niet zou mogen! Dan is zo'n kerk eigenlijk niet christelijk meer te noemen. Want het zijn immers de Schriften, die van Hem getuigen. Wel kan ik me voorstellen dat kerkenraden graag ambtelijke leiding zien, daar kunnen ze dan in voorzien.

Maar als dit blijkt voor te komen is dat een droevige situatie. Zo'n dominee zou afgezet moeten worden.

Even iets over ambtelijke leiding:
Ik kan me voorstellen dat kerkelijke activiteiten van een kerkverband onder ambtelijke leiding behoren te staan.
Zou dit ook nodig zijn voor particuliere bijbelkringen of gezelschappen buiten het kerkgebouw?

[DDD]

Ik heb jaren bijbelstudie gedaan zonder ambtelijke leiding, maar hoe vaker de ambtsdragers zich in de gemeente laten zien hoe beter het is. Dus het is geen voorwaarde, maar als de ouderlingen de zorg voor de kudde zo zwaar vinden wegen kan ik er mee leven. Hoewel ik eigenlijk net zo veel te zeggen vind voor vakanties onder ambtelijke leiding. Maar ja. Laat ik zo zeggen, je kunt niet zeggen dat een wens tot ambtelijke leiding tegen de bijbel ingaat. Maar het afhouden van bijbelstudie is niet het werk van de heilige Geest.

[-DIA-]

Ik herken gelukkig niets van de geschetste situatie in de Gereformeerde Gemeenten die ik wat beter ken. Wat een rare situatie als bijbelstudie niet zou mogen! Dan is zo'n kerk eigenlijk niet christelijk meer te noemen. Want het zijn immers de Schriften, die van Hem getuigen. Wel kan ik me voorstellen dat kerkenraden graag ambtelijke leiding zien, daar kunnen ze dan in voorzien.

Maar als dit blijkt voor te komen is dat een droevige situatie. Zo'n dominee zou afgezet moeten worden.

Even iets over ambtelijke leiding:
Ik kan me voorstellen dat kerkelijke activiteiten van een kerkverband onder ambtelijke leiding behoren te staan.
Zou dit ook nodig zijn voor particuliere bijbelkringen of gezelschappen buiten het kerkgebouw?

Ik geloof dat niet altijd. Er kan een betrekking of een nood worden gevoeld dat het volk
naar elkaar toe dringt. En dan zijn er gezelschappen waar de Heere wel eens kennelijk
in het midden is.
En het is niet verkeerd als Gods volk elkaar nog opzoekt inplaats van langs elkaar heen
te leven.

[reformator]

Beste topicstarter,

Tot op zekere hoogte herken ik wel een deel van hetgeen dat daar staat geschreven. In de Ger. Gem. ligt inderdaad een te grote nadruk op uiterlijkheden. De vorm staat soms ook boven de boodschap... Ik denk dat dat wel in een groter gedeelte van de "refozuil" zich afspeelt. Maar ik zou ook niet weten hoe het anders zou moeten. Uiterlijkheid is voor een bepaald deel ook wel van belang, je moet niet opgaan in de wereldse kledij / wijze van leven. En vaak zie je ook bij de ger. gem. dat er toch wereldse invloeden de kerk insluipen. En als dat gebeurt, dan weet je wat er kan gebeuren. Kijk maar naar de PKN. Daar treed verval in. De kerkenraden en dominees proberen kosten wat het kost om de wereld buiten de deur te blijven houden, vandaar dat kerkenraden niet altijd lijken te luisteren. Ze doen het echter uit grote liefde voor de gemeente.

mvg, Reformator

[SecorDabar]

Beste topicstarter,

Tot op zekere hoogte herken ik wel een deel van hetgeen dat daar staat geschreven. In de Ger. Gem. ligt inderdaad een te grote nadruk op uiterlijkheden. De vorm staat soms ook boven de boodschap... Ik denk dat dat wel in een groter gedeelte van de "refozuil" zich afspeelt. Maar ik zou ook niet weten hoe het anders zou moeten. Uiterlijkheid is voor een bepaald deel ook wel van belang, je moet niet opgaan in de wereldse kledij / wijze van leven. En vaak zie je ook bij de ger. gem. dat er toch wereldse invloeden de kerk insluipen. En als dat gebeurt, dan weet je wat er kan gebeuren. Kijk maar naar de PKN. Daar treed verval in. De kerkenraden en dominees proberen kosten wat het kost om de wereld buiten de deur te blijven houden, vandaar dat kerkenraden niet altijd lijken te luisteren. Ze doen het echter uit grote liefde voor de gemeente.

mvg, Reformator

Het verval is niet te keren door uiterlijkheden.
Al zeg ik niet dat eenvoud en eerbaarheid onbelangrijk zijn.
Om "kosten wat het kost" de wereld buiten de deur te houden,
lijkt me energieverspilling voor dominees en kerkeraden.
Beter is het om de mensen tot jaloersheid te brengen, Wie de Heere voor ons
wil zijn. Het voorhouden van de onschatbare waarde van de vreugde en troost die er is om de
Heere hartelijk te dienen. In zichzelf onbekwaam, maar bekwaamgemaakt door de Heere Zelf.
Om ook uit het eigen zieleleven te mogen spreken, ook als het voor onszelf donker is in de stand van het leven. Want de Koning der Kerk is het zo waard, om Zijn lof te vertellen, al was het ook stamelend.

Gods Geest gaat wijken als we de Heilige Geest bedroeven,
als het gebedsleven in de gezinnen tanende is, als er geen hongeren en dorsten wordt gevonden naar
Zijn gerechtigheid. Als we nog wel weten wat er geleerd wordt, maar waar de praktijk der godzaligheid gemist wordt. En als die praktijk, de vreze des Heeren beoefend mag worden, en we leesbare brieven van Christus mogen zijn, dan zal het ook in het uiterlijke wel nauw uitgaan.
Dan zullen we in deze materialistische tijd, bij al onze aankopen en boodschappen doen,
eerst vragen of we de Heere mogen behagen, en Hem geen smart aandoen.
Want ons lichaam (in de ruimste zin van het woord) is een tempel van de Heilige Geest.
Dan wordt geheel ons aardse lichamelijke leven beheerst om rekenschap te geven van ons rentmeestersschap. Niet uit conscientieangst, maar om de Heere nu de eer te geven, in verwondering dat Hij ons nog verdraagt, spaart en bewaard.

[ejvl]

Beste topicstarter,

Tot op zekere hoogte herken ik wel een deel van hetgeen dat daar staat geschreven. In de Ger. Gem. ligt inderdaad een te grote nadruk op uiterlijkheden. De vorm staat soms ook boven de boodschap... Ik denk dat dat wel in een groter gedeelte van de "refozuil" zich afspeelt. Maar ik zou ook niet weten hoe het anders zou moeten. Uiterlijkheid is voor een bepaald deel ook wel van belang, je moet niet opgaan in de wereldse kledij / wijze van leven. En vaak zie je ook bij de ger. gem. dat er toch wereldse invloeden de kerk insluipen. En als dat gebeurt, dan weet je wat er kan gebeuren. Kijk maar naar de PKN. Daar treed verval in. De kerkenraden en dominees proberen kosten wat het kost om de wereld buiten de deur te blijven houden, vandaar dat kerkenraden niet altijd lijken te luisteren. Ze doen het echter uit grote liefde voor de gemeente.

mvg, Reformator

Maar wat zijn de definities van werelds dan?
Ik wil geen discussie starten over uiterlijkheden, maar de definities van werelds zijn wel erg ruim.
Voor de één is een legging of broek of make-up werelds, voor de ander niet, evenzo voor wintersport, dure hoeden, auto's, besteding en dergelijke.
Mijns inziens is er geen duidelijke definitie voor werelds, een ieder zij in het eigen hart verzekerd.
Betekent het dan dat ieder maar z'n eigen gang moet gaan? Nee, bepaalde zaken mogen best genoemd worden vanaf de preekstoel, alleen niet als zijnde voorwaarde tot. Bijvoorbeeld niet dat een bekeerde vrouw niet meer naar de kapper zou gaan (spreekwoordelijk uiteraard) en het haar lang laat groeien, maar wel dat het een eer is voor een vrouw om lang haar te hebben.

Het zijn randzaken die best genoemd mogen worden, niet als zijnde voorwaarde en niet als zijnde in het middelpunt, en dan is het nog afhankelijk van hoe de hoorder het ontvangt.

[caprice]

Deze mensen kunnen wel afgeven en tranen met tuiten halen, maar feit is wel, dat de bijbelstudievereniging van de kerk waar ik ook op gezeten heb (onder ambtelijk toezicht) bijzonder slecht bezocht werd. En dan niet door deze mensen, die ik elders wel tegen kwam en zich beklaagden over de kerk.
En mocht ik er naast zitten, verdraagzaamheid en geduld met de gebreken van de ambtsdragers zijn ook christelijke deugden. Als er een hartelijke geestelijke verbondenheid gelegd wordt, kun je wel wat hebben van elkaar.

[-DIA-]

Deze mensen kunnen wel afgeven en tranen met tuiten halen, maar feit is wel, dat de bijbelstudievereniging van de kerk waar ik ook op gezeten heb (onder ambtelijk toezicht) bijzonder slecht bezocht werd. En dan niet door deze mensen, die ik elders wel tegen kwam en zich beklaagden over de kerk.
En mocht ik er naast zitten, verdraagzaamheid en geduld met de gebreken van de ambtsdragers zijn ook christelijke deugden. Als er een hartelijke geestelijke verbondenheid gelegd wordt, kun je wel wat hebben van elkaar.

Heel herkenbaar.
Zelfde ondervinding.