Bevinding vs onderwijs

[Marco]

(...) Deze wijze van formuleren is niet zonder reden fel bestreden door onze vaderen. Het holt namelijk de Schrift uit.
Het maakt de ongelovigen onschuldig en de gelovigen ontneemt het de moed om zich op het Woord te werpen.

Er staat letterlijk in de Schrift dat het Woord zelf een kracht is. De Heilige Geest werkt niet aan het Woord in de zin van dat het aan het Woord kracht geeft op enig onzeker moment, maar de Heilige Geest werkt in de dode zondaar zodat de kracht van het Woord een werking heeft ten leven of ten dode altijd als Gods Woord gelezen of gepredikt wordt.
Zonder toepassing van de Heilige Geest in zaligmakende zin werkt Gods Geest ook en dan is het Woord Gods een kracht ten dode omdat het de mens bevestigt in zijn dwaasheid.

1 Kor 1:18 Want het woord des kruises is wel dengenen, die verloren gaan, dwaasheid; maar ons, die behouden worden, is het een kracht Gods;

Kanttekeningen: ene kracht
Dat is, een middel, waardoor de Geest van Christus in ons krachtig werkt het geloof en de wedergeboorte tot onze zaligheid; Rom. 1:16; 2 Cor. 3:3,4.

@Dennis, het is niet voor niets dat Guido de Bres meer tegen deze wijze van schriftverstaan heeft gestreden dan tegen de roomse kerk.

Ik ben het hier helemaal mee eens, maar je mist - denk ik - toch mijn punt, namelijk heel eenvoudig: dat je in je bijbeltje kunt lezen, en daar weinig of niets van begrijpt, omdat de Heilige Geest er geen licht over geeft.
Ken je die ervaring niet?
En dat doet niets af van wat je - terecht - schrijft over de kracht van het Woord. Inderdaad ten leven, of ten dode.

Wat Guido de Bres betreft: ik weet niet of je de recente belangrijke publicaties van zijn werk hebt gelezen. O.a. over zijn strijd tegen de wederdopers. Dan gaat het m.i. toch om heel andere zaken. Nogmaals: deze wederdopers kenden weinig gezag aan de Schrift toe, en veel aan de openbaring. Maar zo is het onder ons toch niet hoop ik.
Wij leren toch dat de ervaring uit de Schrift opkomt. Zo beleef ik het althans.

Dat is dopers in een wat eigentijdser jasje. Dezelfde dwaling komt nooit op dezelfde manier terug. Dat maakt ze zo lastig te herkennen. En voor je het weet denk je dat het nog reformatorisch is ook, omdat de kerken het omarmen.

Waarom 'merk je dat de Heilige Geest er wel licht over geeft'? En waarom niet?
Dat is dan toch op grond van een bepaald gevoel, dat dan een openbaring naast de Schrift is.
En inmiddels nogal belangrijk is geworden.
Want als je niet in staat bent het met de juiste termen te verwoorden, dan wordt het niet 'overgenomen'.

Hier ben ik het toch echt niet mee eens. Hoeft de Heilige Geest jouw ogen dat niet elke keer opnieuw te openen. Filipus vroeg aan de Moorman: verstaat gij ook hetgeen gij leest? En dan gaat het om dezelfde Schrift. In dit geval om Jesaja.
Er moet licht over komen. Dat is volkomen bijbels. Ons verstand is verduisterd, ook in ons lezen, en we begrijpen er echt niets van als de Heere ons het niet geeft. Dat doet van de kracht van dat Woord niets af. Het komt door onze duisternis.

Dit voorbeeld gaat mank: Deze eunuch begreep stomweg niet waarover het ging wat hij las. Filippus legde hem dat uit. En Filippus was niet de Heilige Geest.
Dezelfde uitleg die Filippus aan deze moorman gaf, kunnen wij in de Schrift lezen, en kunnen wij elkaar uitleggen: als wij Jesaja lezen, weten we over Wie dit gaat. Daar hebben wij - heel krom geformuleerd - de Geest niet voor nodig. De Geest is wel degelijk aan het werk als je je Bijbel leest, want Hij is het die van de Vader en het Woord (de Zoon) uitgaat. Maar op een ander niveau. GJdeBruijn heeft het wat dat betreft bij het rechte eind.

[dennis]

Ik ben het hier helemaal mee eens, maar je mist - denk ik - toch mijn punt, namelijk heel eenvoudig: dat je in je bijbeltje kunt lezen, en daar weinig of niets van begrijpt, omdat de Heilige Geest er geen licht over geeft.
Ken je die ervaring niet?
En dat doet niets af van wat je - terecht - schrijft over de kracht van het Woord. Inderdaad ten leven, of ten dode.

Wat Guido de Bres betreft: ik weet niet of je de recente belangrijke publicaties van zijn werk hebt gelezen. O.a. over zijn strijd tegen de wederdopers. Dan gaat het m.i. toch om heel andere zaken. Nogmaals: deze wederdopers kenden weinig gezag aan de Schrift toe, en veel aan de openbaring. Maar zo is het onder ons toch niet hoop ik.
Wij leren toch dat de ervaring uit de Schrift opkomt. Zo beleef ik het althans.[/quote]

Dat is dopers in een wat eigentijdser jasje. Dezelfde dwaling komt nooit op dezelfde manier terug. Dat maakt ze zo lastig te herkennen. En voor je het weet denk je dat het nog reformatorisch is ook, omdat de kerken het omarmen.

Waarom 'merk je dat de Heilige Geest er wel licht over geeft'? En waarom niet?
Dat is dan toch op grond van een bepaald gevoel, dat dan een openbaring naast de Schrift is.
En inmiddels nogal belangrijk is geworden.
Want als je niet in staat bent het met de juiste termen te verwoorden, dan wordt het niet 'overgenomen'.[/quote]

Hier ben ik het toch echt niet mee eens. Hoeft de Heilige Geest jouw ogen dat niet elke keer opnieuw te openen. Filipus vroeg aan de Moorman: verstaat gij ook hetgeen gij leest? En dan gaat het om dezelfde Schrift. In dit geval om Jesaja.
Er moet licht over komen. Dat is volkomen bijbels. Ons verstand is verduisterd, ook in ons lezen, en we begrijpen er echt niets van als de Heere ons het niet geeft. Dat doet van de kracht van dat Woord niets af. Het komt door onze duisternis.[/quote]
Dit voorbeeld gaat mank: Deze eunuch begreep stomweg niet waarover het ging wat hij las. Filippus legde hem dat uit. En Filippus was niet de Heilige Geest.
Dezelfde uitleg die Filippus aan deze moorman gaf, kunnen wij in de Schrift lezen, en kunnen wij elkaar uitleggen: als wij Jesaja lezen, weten we over Wie dit gaat. Daar hebben wij - heel krom geformuleerd - de Geest niet voor nodig. De Geest is wel degelijk aan het werk als je je Bijbel leest, want Hij is het die van de Vader en het Woord (de Zoon) uitgaat. Maar op een ander niveau. GJdeBruijn heeft het wat dat betreft bij het rechte eind.[/quote]


Reactie Dennis:

Het spijt me, maar hoewel ik denk te begrijpen wat je bedoelt, kan ik het hier niet mee eens zijn. Ik spreek heel wat jongeren - en ook ouderen! - die net als de moorman zeggen: ik lees wel in mijn Bijbel, maar ik versta het niet. Ik proef in enkele reacties een soort automatisme. Zo van: als je in je bijbel leest komt de Heilige Geest altijd over, als de Uitlegger. Maar dat is werkelijk niet waar.
En nogmaals: dat is niet de schuld van de Heere. Het is onze eigen duisternis. De Heilige Geest moet licht werpen op het Woord. En.. Hij zal dat ook doen. En daarom zal het Woord niet ledig wederkeren. Een reuk ten leven of ten dode zijn.
Maar het is geen automatisme. Ik denk trouwens dat wat op zoveel plaatsen over het joodse volk wordt geschreven, die de Schriften hadden (dezelfde Schriften!) Ze lazen en toch niet verstonden. 'Want deze zijn het die van Mij getuigen) een heel duidelijk bewijs voor deze zaken is. Ze lazen Jesaja. Ze zagen vervolgens de Man van smarten waarover de profeet zo duidelijk mocht spreken. En.. ze zagen het niet.

[Marco]

Reactie Dennis:

Het spijt me, maar hoewel ik denk te begrijpen wat je bedoelt, kan ik het hier niet mee eens zijn. Ik spreek heel wat jongeren - en ook ouderen! - die net als de moorman zeggen: ik lees wel in mijn Bijbel, maar ik versta het niet. Ik proef in enkele reacties een soort automatisme. Zo van: als je in je bijbel leest komt de Heilige Geest altijd over, als de Uitlegger. Maar dat is werkelijk niet waar.
En nogmaals: dat is niet de schuld van de Heere. Het is onze eigen duisternis. De Heilige Geest moet licht werpen op het Woord. En.. Hij zal dat ook doen. En daarom zal het Woord niet ledig wederkeren. Een reuk ten leven of ten dode zijn.
Maar het is geen automatisme. Ik denk trouwens dat wat op zoveel plaatsen over het joodse volk wordt geschreven, die de Schriften hadden (dezelfde Schriften!) Ze lazen en toch niet verstonden. 'Want deze zijn het die van Mij getuigen) een heel duidelijk bewijs voor deze zaken is. Ze lazen Jesaja. Ze zagen vervolgens de Man van smarten waarover de profeet zo duidelijk mocht spreken. En.. ze zagen het niet.

Het Woord is het licht. En hoewel je kunt stellen dat het Woord nooit zonder Geest is, moeten we van het Woord niets afdoen. Daar is niets 'automatisch' aan. Als de Geest zo wil werken, dan doet Hij dat.

Wie de Bijbel leest, en zegt: 'ik versta het niet', moet ofwel een vertaling nemen die hij wel begrijpt, of een goede verklaring gebruiken (een boek, of iemand die het wil uitleggen, in een preek of wat voor vorm dan ook). Óf hij moet niet zeggen: 'ik versta het niet', maar 'ik geloof het niet'...

[dennis]

Reactie Dennis:

Het spijt me, maar hoewel ik denk te begrijpen wat je bedoelt, kan ik het hier niet mee eens zijn. Ik spreek heel wat jongeren - en ook ouderen! - die net als de moorman zeggen: ik lees wel in mijn Bijbel, maar ik versta het niet. Ik proef in enkele reacties een soort automatisme. Zo van: als je in je bijbel leest komt de Heilige Geest altijd over, als de Uitlegger. Maar dat is werkelijk niet waar.
En nogmaals: dat is niet de schuld van de Heere. Het is onze eigen duisternis. De Heilige Geest moet licht werpen op het Woord. En.. Hij zal dat ook doen. En daarom zal het Woord niet ledig wederkeren. Een reuk ten leven of ten dode zijn.
Maar het is geen automatisme. Ik denk trouwens dat wat op zoveel plaatsen over het joodse volk wordt geschreven, die de Schriften hadden (dezelfde Schriften!) Ze lazen en toch niet verstonden. 'Want deze zijn het die van Mij getuigen) een heel duidelijk bewijs voor deze zaken is. Ze lazen Jesaja. Ze zagen vervolgens de Man van smarten waarover de profeet zo duidelijk mocht spreken. En.. ze zagen het niet.

Het Woord is het licht. En hoewel je kunt stellen dat het Woord nooit zonder Geest is, moeten we van het Woord niets afdoen. Daar is niets 'automatisch' aan. Als de Geest zo wil werken, dan doet Hij dat.

Wie de Bijbel leest, en zegt: 'ik versta het niet', moet ofwel een vertaling nemen die hij wel begrijpt, of een goede verklaring gebruiken (een boek, of iemand die het wil uitleggen, in een preek of wat voor vorm dan ook). Óf hij moet niet zeggen: 'ik versta het niet', maar 'ik geloof het niet'...

Versta jij steeds als je in je Bijbel leest bevindelijk de Schrift?
Begrijp me goed: ik gun het je van harte.

[Marco]

Reactie Dennis:

Het spijt me, maar hoewel ik denk te begrijpen wat je bedoelt, kan ik het hier niet mee eens zijn. Ik spreek heel wat jongeren - en ook ouderen! - die net als de moorman zeggen: ik lees wel in mijn Bijbel, maar ik versta het niet. Ik proef in enkele reacties een soort automatisme. Zo van: als je in je bijbel leest komt de Heilige Geest altijd over, als de Uitlegger. Maar dat is werkelijk niet waar.
En nogmaals: dat is niet de schuld van de Heere. Het is onze eigen duisternis. De Heilige Geest moet licht werpen op het Woord. En.. Hij zal dat ook doen. En daarom zal het Woord niet ledig wederkeren. Een reuk ten leven of ten dode zijn.
Maar het is geen automatisme. Ik denk trouwens dat wat op zoveel plaatsen over het joodse volk wordt geschreven, die de Schriften hadden (dezelfde Schriften!) Ze lazen en toch niet verstonden. 'Want deze zijn het die van Mij getuigen) een heel duidelijk bewijs voor deze zaken is. Ze lazen Jesaja. Ze zagen vervolgens de Man van smarten waarover de profeet zo duidelijk mocht spreken. En.. ze zagen het niet.

Het Woord is het licht. En hoewel je kunt stellen dat het Woord nooit zonder Geest is, moeten we van het Woord niets afdoen. Daar is niets 'automatisch' aan. Als de Geest zo wil werken, dan doet Hij dat.

Wie de Bijbel leest, en zegt: 'ik versta het niet', moet ofwel een vertaling nemen die hij wel begrijpt, of een goede verklaring gebruiken (een boek, of iemand die het wil uitleggen, in een preek of wat voor vorm dan ook). Óf hij moet niet zeggen: 'ik versta het niet', maar 'ik geloof het niet'...

Versta jij steeds als je in je Bijbel leest bevindelijk de Schrift?
Begrijp me goed: ik gun het je van harte.

Ik houd het even kort (heb eigenlijk geen tijd):
- Nee, dat doe ik niet altijd in gelijke mate
- en de vraag is wat het bevindelijk verstaan inhoudt. Afhankelijk van wat je daarmee precies bedoelt (in bevindelijk Nederland verschillen de definities weleens, en dan heb ik het deze keer niet over de GKv waar ik lid van ben) kan je er nog steeds vanuit gaan dat de Geest óók werkt als jij het niet zo 'bevindt' als je wellicht zou willen.
- Dat de Moor in de geschiedenis met Filippus niet 'verstond' had niets met bevindelijk verstaan te maken. Hij begreep het gewoon niet. Het is niet goed om dit alsnog in te vullen met 'bevindelijk verstaan'.

Overigens en min of meer terzijde: onze bijbelkring houdt zich momenteel bezig met Job. Als er één niet 'bevond' maar toch geloofde, dan was hij het wel...

[Erasmiaan]

Reactie Dennis:

Het spijt me, maar hoewel ik denk te begrijpen wat je bedoelt, kan ik het hier niet mee eens zijn. Ik spreek heel wat jongeren - en ook ouderen! - die net als de moorman zeggen: ik lees wel in mijn Bijbel, maar ik versta het niet. Ik proef in enkele reacties een soort automatisme. Zo van: als je in je bijbel leest komt de Heilige Geest altijd over, als de Uitlegger. Maar dat is werkelijk niet waar.
En nogmaals: dat is niet de schuld van de Heere. Het is onze eigen duisternis. De Heilige Geest moet licht werpen op het Woord. En.. Hij zal dat ook doen. En daarom zal het Woord niet ledig wederkeren. Een reuk ten leven of ten dode zijn.
Maar het is geen automatisme. Ik denk trouwens dat wat op zoveel plaatsen over het joodse volk wordt geschreven, die de Schriften hadden (dezelfde Schriften!) Ze lazen en toch niet verstonden. 'Want deze zijn het die van Mij getuigen) een heel duidelijk bewijs voor deze zaken is. Ze lazen Jesaja. Ze zagen vervolgens de Man van smarten waarover de profeet zo duidelijk mocht spreken. En.. ze zagen het niet.

Het Woord is het licht. En hoewel je kunt stellen dat het Woord nooit zonder Geest is, moeten we van het Woord niets afdoen. Daar is niets 'automatisch' aan. Als de Geest zo wil werken, dan doet Hij dat.

Wie de Bijbel leest, en zegt: 'ik versta het niet', moet ofwel een vertaling nemen die hij wel begrijpt, of een goede verklaring gebruiken (een boek, of iemand die het wil uitleggen, in een preek of wat voor vorm dan ook). Óf hij moet niet zeggen: 'ik versta het niet', maar 'ik geloof het niet'...

Versta jij steeds als je in je Bijbel leest bevindelijk de Schrift?
Begrijp me goed: ik gun het je van harte.

Ik houd het even kort (heb eigenlijk geen tijd):
- Nee, dat doe ik niet altijd in gelijke mate
- en de vraag is wat het bevindelijk verstaan inhoudt. Afhankelijk van wat je daarmee precies bedoelt (in bevindelijk Nederland verschillen de definities weleens, en dan heb ik het deze keer niet over de GKv waar ik lid van ben) kan je er nog steeds vanuit gaan dat de Geest óók werkt als jij het niet zo 'bevindt' als je wellicht zou willen.
- Dat de Moor in de geschiedenis met Filippus niet 'verstond' had niets met bevindelijk verstaan te maken. Hij begreep het gewoon niet. Het is niet goed om dit alsnog in te vullen met 'bevindelijk verstaan'.

Overigens en min of meer terzijde: onze bijbelkring houdt zich momenteel bezig met Job. Als er één niet 'bevond' maar toch geloofde, dan was hij het wel...

Wacht even, dat laatste klopt dus niet. Dan heb je niet begrepen wat bevinding is. Op het moment dat hij op de ashoop zat, en het geloof toch mocht doorbreken, bevond hij op dat moment wel dat de Heere goed is.

De Moor in de geschiedenis met Filippus kon het wel lezen, maar begreep niet waar het op zag. Het is echter niet ondenkbaar dat hij bekend was met Jezus van Nazareth, want hij was immers in Jeruzalem geweest, juist voor de godsdienst. En juist op dat godsdienstige terrein was er van alles aan de hand in die dagen. Het is aannemelijk dat hij daar iets van heeft gehoord. Met de uitleg van Filippus komt het geloof openbaar. Daaruit kunnen we leren dat het geloof door het gehoor is en het gehoor door het gepredikte Woord Gods. Dus om het Woord te verstaan moeten we het geloven. En dat geloof is een krachtdadige werking van de Heilige Geest.

[Marco]

Wacht even, dat laatste klopt dus niet. Dan heb je niet begrepen wat bevinding is. Op het moment dat hij op de ashoop zat, en het geloof toch mocht doorbreken, bevond hij op dat moment wel dat de Heere goed is.

De Moor in de geschiedenis met Filippus kon het wel lezen, maar begreep niet waar het op zag. Het is echter niet ondenkbaar dat hij bekend was met Jezus van Nazareth, want hij was immers in Jeruzalem geweest, juist voor de godsdienst. En juist op dat godsdienstige terrein was er van alles aan de hand in die dagen. Het is aannemelijk dat hij daar iets van heeft gehoord. Met de uitleg van Filippus komt het geloof openbaar. Daaruit kunnen we leren dat het geloof door het gehoor is en het gehoor door het gepredikte Woord Gods. Dus om het Woord te verstaan moeten we het geloven. En dat geloof is een krachtdadige werking van de Heilige Geest.

Eens kijken of ik mijn 'vorige' antwoord nog kan reproduceren..
Je gaat er nu vanuit dat er een moment of een periode was dat Job zijn geloof kwijt was. Dat is niet het geval: Job klaagde God aan, schreeuwde het uit, begreep er niets van, maar zei God niet vaarwel. Terwijl hij in niets ondervond (bevond) dat de Heere goed was.

Wat je over die Moor schrijft, klopt wel, al heb ik vraagtekens bij 'komt het geloof openbaar'. Dat suggereert dat het geloof er al was, maar door Filippus zichtbaar werd (maar dat bedoel je waarschijnlijk zelf niet zo). In deze geschiedenis is de Geest inderdaad aan het werk, en dat uit zich in het tot geloof komen van deze Moor. Om het Woord te verstaan moeten we het geloven. Maar dan ook andersom: als we het wel begrijpen, maar we 'verstaan' het niet, dan geloven we niet (of we moeten 'verstaan' anders opvatten).

Wij lopen ondertussen ook het risico, dit soort zaken erg te theologiseren. We maken dan een sterk onderscheid tussen de drie personen in de drie-eenheid. Terwijl we belijden dat de Geest van de Vader en de Zoon uitgaat. Als wij het Woord zien als iets waarin God (m.n. de Zoon) zelf spreekt, en we weten dat de Geest daardoor wil werken, we ook eraan vasthouden dat dat nooit ledig weerkeert, dan ontkomen we er niet aan, of wanneer het Woord gelezen of gepreekt wordt, is Hij aan het werk, tot heil of als struikelblok. Niet automatisch, maar omdat Hij dat zelf zo wil.

[TAF]

ik heb in veel detail al elders posts gedaan die dit licht raken, maar de vraag kort beantwoordende :

Bevindelijkheid, is het persoonlijk doorleven van geheimenissen Gods, het werkelijke begrijpen vanuit het hart. Waarbij men soms niet eens de woorden kent dit uit te drukken, en niet vast zit aan een letterlijk citaat om dit te verwoorden. Iemand die bevindelijk weet zal dan ook op een veel vrijere manier behoudend zijn, omdat een bevindelijk iemand de Geest wil behouden, en niet de letter.

Waar onderwijs, vooral de kennis leert (waarbij een poging gedaan kan worden om geheimenissen te openbaren, wat helaas te weinig gedaan word) en dus hoogstends als wegwijzer naar het ware weten van de bevindelijkheid kan dienen.

Helaas zijn er velen met veel kennis en weinig bevindelijkheid.
Hoevelen niet kunnen hele boekwerken opdrammen, en verdedigen talloze kerkelijke regels te vuur en te tand, evenals vele dogma's.

Maar als men zulken dan vraagt, en wat betekend dat voor jou, vertaal dat eens in eigen woorden, in welke woorden zou jij dat gebed spreken, waarom is die regel er volgens jou, enzovoorts, dan blijkt men vaak niet verder te komen dan "zo is het me geleerd, dan vind ik, dat hoort zo, zo was het altijd al.

En zelfs hen die dan door studie uren antwoord op zulke vragen kunnen geven.. verschuilen zich er vaak achter deze (op zich goede) hoofdkennis, zodat ze niet hoeven te beleven dat ze eigenlijk geen persoonlijk antwoord bezitten.

Behoudendheid (kennis), zonder bevindelijkheid is dan ook zeer te betreuren.

[TAF]

kan het toch niet laten om de artikel7-afgeleiden (een artikel waar ik graag tegenaanschop) van repliek te voorzien :

Hoewel het zeker zo is dat het vereist dat je leert verstaan, en iemand dus gewoonweg niet kan horen wat God met een preek of bijbeltekst op dat moment to hem/haar wil spreken, is het niet zo dat elk gelezen bijbelwoord gelijkstaat aan het spreken van God zelf.

Noch is het strikt beperkt tot deze boeken,

Het Woord van God is namelijk niet de bijbel zelf, het is het actief spreken van God.
"en God sprak en.." het is dus ook niet de opname van dit gesprek, het is het actief spreken.
En het is niet zo dat God elke keer als jij de bijbel hoort tot je wil spreken, noch dat elke preek voor jou bedoeld is.
(wat geenzins een excuus is om maar te gaan niksen, want je moet je zeker ijveren beter te horen!)

Als je dus een bijbeltext uit de Heilige Schift woord gelezen, en God spreekt daardoor tot je, is het dit spreken tot jou op dat moment, wat het Woord is.
Als je dus zou zeggen het Woord spreekt door de Schrift, en de Prediking vanuit de Schrift, dan zou ik zeggen zeer zeker! al zij het niet als stelingname altijd, en niet exclusief.

Voor hen die met God leven spreekt God dagelijks door hen.. op velerlij wegen, en voor de een op andere dan anderen.

gedichten, muziek, de natuur, de sterrenhemel, door mensen, persoonlijke aanrakingen, velerlij wege. ja God spreekt ZELFS door boze zaken tot mensen om hen te berijken, hoe anders hadden de mannen uit het oosten weet van Christus geboorte dan door astrologie, een duidelijke occulte bezigheid.

Dus :
*God spreekt wel vaak, maar niet vanzelfsprekend als de Bijbel word gelezen of als tot je word gepredikt.
*Als je niks hoort in deze gevallen, wil dat niet met zekerheid zeggen dat je slecht luisterde, maar oefen je er voor de zekerheid toch maar in, want het zou toch kunnen.
*God spreekt door alles om je heen tot je, houd je ook niet doof hiervoor, oefen je Zijn stem ook hierin te verstaan.
*blijf in alles wel dagelijks bidden en je bijbel lezen, ga niet berusten op deze om je heen zaken alleen.