Preek 'geleid door de Geest'

[rekcor]

Laatst had ik een discussie met een zuster uit Kenia en een zuster uit de Filipijnen. Het ging over een preek, die zij geweldig vonden, en die ik het predikaat 'preek' niet waardig achtte.

Wat was het geval? Een spreker had op zondagochtend een verhaal gehouden 'hoe om te gaan met een crisis?'. Het woord 'crisis' in brede zin: de eurocrisis, een persoonlijke crisis, enz. Zijn verhaal echter, was niet gebaseerd op een bepaald bijbelgedeelte. Hij hield een verhaal over 'hoe om te gaan met een crisis', en haalde er zo nu en dan een bijbelvers bij. Op zich zei hij mooie en behartenswaardige dingen.

Ik zei tegen mijn zusters: dit vind ik geen preek. Een preek is (even kort door de bocht): een bijbelgedeelte lezen, uitleggen (wat betekende het toen, wat betekent het nu), en toepassen op ons dagelijkse leven. Zij zeiden toen: dat is inderdaad hoe een preek kan zijn. De spreker echter, kan ook geleid door de Geest dingen zeggen. Als die niet tegen de bijbel ingaan, is het ook een goede preek. Zij vroegen ook: waar staat in de bijbel dat een preek is zoals jij zegt dat 'ie moet zijn? En: ook Paulus en de apostelen hielden preken die niet volgens het stramien 'lezen, exegese, toepassen' waren.

Ik wist niet zo goed wat ik hen moest antwoorden. Wat zou jouw antwoord zijn?

[ejvl]

Als in de preek te horen was dat de mens bekeerd moet worden, en hoe dit kan, dat Jezus verkondigd werd en tot versterking der gelovigen vind ik het een preek.
De manier waarop is vaak cultuur en tijd gebonden zoals de 12 artikelen of de wet of votum, zegenbede en groet en dergelijke, zo gaat het vaak in NL maar is natuurlijk geen voorwaarde voor een goede preek.

[rekcor]

Als in de preek te horen was dat de mens bekeerd moet worden, en hoe dit kan, dat Jezus verkondigd werd en tot versterking der gelovigen vind ik het een preek.

Het gaat mij om de plaats van de bijbel in de preek. Als het Bijbelgedeelte niet gaat over 'dat een mens bekeerd moet worden', hoeft de preek daar m.i. ook niet over te gaan. Want ook dan ga je je eigen (theologische) inzichten verheffen boven de Schrift.

[Terri]

Laatst had ik een discussie met een zuster uit Kenia en een zuster uit de Filipijnen. Het ging over een preek, die zij geweldig vonden, en die ik het predikaat 'preek' niet waardig achtte.

Wat was het geval? Een spreker had op zondagochtend een verhaal gehouden 'hoe om te gaan met een crisis?'. Het woord 'crisis' in brede zin: de eurocrisis, een persoonlijke crisis, enz. Zijn verhaal echter, was niet gebaseerd op een bepaald bijbelgedeelte. Hij hield een verhaal over 'hoe om te gaan met een crisis', en haalde er zo nu en dan een bijbelvers bij. Op zich zei hij mooie en behartenswaardige dingen.

Ik zei tegen mijn zusters: dit vind ik geen preek. Een preek is (even kort door de bocht): een bijbelgedeelte lezen, uitleggen (wat betekende het toen, wat betekent het nu), en toepassen op ons dagelijkse leven. Zij zeiden toen: dat is inderdaad hoe een preek kan zijn. De spreker echter, kan ook geleid door de Geest dingen zeggen. Als die niet tegen de bijbel ingaan, is het ook een goede preek. Zij vroegen ook: waar staat in de bijbel dat een preek is zoals jij zegt dat 'ie moet zijn? En: ook Paulus en de apostelen hielden preken die niet volgens het stramien 'lezen, exegese, toepassen' waren.

Ik wist niet zo goed wat ik hen moest antwoorden. Wat zou jouw antwoord zijn?

Ik zou hier ook graag wat gedachten over lezen, want heb zelf heel recent exact hetzelfde meegemaakt.
Je krijgt dan toch zowel aan "linker"als "rechter" kant gauw te maken met eigen interpretatie, oftewel "inlegkunde"
Iemand zei tegen mij; Jezus sprak ook in parabels, de grote lijn dus, daarom kan een prediker ook "geleid door de Geest" de grote lijn uitdragen, maar hoeft niet perse exact een Bijbelse tekst te nemen.
Maar zijn nu juist niet door deze manier, splitsingen en scheuringen ontstaan?
Een "eigenwijze" uitleg?
Voor mij dus ook een brandende vraag.

[Afgewezen]

Ik wist niet zo goed wat ik hen moest antwoorden. Wat zou jouw antwoord zijn?

Dat die zusters gelijk hebben. Want het is geen wet dat gepreekt wordt naar aanleiding van één Bijbelgedeelte. Het gebeurt in de Bijbel ook wel, Jezus nav. Jes. 61, Philippus nav. Jes. 53, maar het kan ook anders. Denk aan de preek van Petrus op de Pinksterdag, of aan de rede van Stefanus.
Een catechismuspreek is ook geen preek nav. een Bijbelgedeelte, maar nav. een bepaalde lijn in de Bijbel.

[Jongere]

Ik wist niet zo goed wat ik hen moest antwoorden. Wat zou jouw antwoord zijn?

Dat die zusters gelijk hebben. Want het is geen wet dat gepreekt wordt naar aanleiding van één Bijbelgedeelte. Het gebeurt in de Bijbel ook wel, Jezus nav. Jes. 61, Philippus nav. Jes. 53, maar het kan ook anders. Denk aan de preek van Petrus op de Pinksterdag, of aan de rede van Stefanus.
Een catechismuspreek is ook geen preek nav. een Bijbelgedeelte, maar nav. een bepaalde lijn in de Bijbel.

Eens met Afgewezen. Ik hoop ook dat veel Nederlandse predikanten (uit de traditie om over een tekst te preken) zich niet beperken tot exegese, maar ook breder spreken over het dagelijks leven, de cultuur, ontwikkelingen in de maatschappij, etc. Áls het nodig is dat daarover iets wordt gezegd uiteraard.
Wel vind ik het een goede gewoonte om een tekst of schriftgedeelte centraal te stellen. Het kan je weerhouden van willekeur. Onlangs hoorde ik nog iemand verslag doen van een dienst die hij had bijgewoond (volgens mij in de pinkstergemeente), waar iedereen zijn zegje mocht doen in de dienst. Vrijwel iedereen sprak over bijzondere ervaringen of dromen; de dromen waren vaak apocalyptisch van aard. Ik vraag me af in hoeverre het goed is die richting uit te gaan.

[dennis]

Ik zou niet durven beweren dat wat de manier van preken die wordt genoemd fout is.
Maar er kleeft wel sneller dan bij een preek waarin het tekstverklaren centraal staat, een gevaar aan, vooral als het gaat om zaken die - zoals er staat - door de Geest worden ingegeven.
Voor dat laatste moeten we maar heel huiverig zijn. Er zijn zoveel ontsporingen geweest n.a.v. de zaken die in de beleving van mensen door de Geest werden ingegeven. Denk maar aan de wederdopers in de zestiende eeuw.

[parsifal]

Zelf ken ik deze preken ook een beetje. Op zich heb ik liever een Bijbelgedeelte waaruit gepreekt wordt. Als dat niet het geval is laat dan in ieder geval de teksten die aangehaald worden niet uit de context gehaald worden (Iets wat ik nog wel eens zie gebeuren). Hoewel meestal geen onzin verkondigd wordt denk ik dat je de Bijbel ook niet moet laten buikspreken.

[SecorDabar]

Mijn mening is dat een preek de bediening van Gods Woord moet zijn.
Daarom moet in elke preek de tekst worden verklaard en toegepast, d.w.z. datgene, wat God ons in die tekst wil zeggen, moet als een boodschap tot de gehele gemeente gebracht worden.
De bijbeltekst dient in de preek ook met andere Schriftuurteksten vergeleken worden. Immers de Schrift dient met de Schrift verduidelijkt te worden. Laat de predikant, als bedienaar van het Woord, de Heilige Schrift in de preek zoveel mogelijk laten spreken.
Dus de stof voor de preek moet de dienaar van het Woord halen uit de Heilige Schrift.
Alle prediking is naar de juiste omschrijving van de gereformeerden van de 17e eeuw een eenvoudige verklaring en toepassing van het in de Schrift geopenbaarde Woord Gods.
Dan alleen krijgt de gemeente geestelijke spijs, en wordt haar geestelijk leven gevoed.
De predikant dient daarom ook nooit zichzelf te preken, en haalt zijn stof ook niet uit het religieuze leven van de gemeente. De ervaringen van Gods volk kunnen wel gebruikt worden om de stof van Gods Woord op een goede wijze toe te passen, maar de ervaringen zijn niet de bron van de preek: dat is de Bijbel.

[Bert Mulder]

Mijn mening is dat een preek de bediening van Gods Woord moet zijn.
Daarom moet in elke preek de tekst worden verklaard en toegepast, d.w.z. datgene, wat God ons in die tekst wil zeggen, moet als een boodschap tot de gehele gemeente gebracht worden.
De bijbeltekst dient in de preek ook met andere Schriftuurteksten vergeleken worden. Immers de Schrift dient met de Schrift verduidelijkt te worden. Laat de predikant, als bedienaar van het Woord, de Heilige Schrift in de preek zoveel mogelijk laten spreken.
Dus de stof voor de preek moet de dienaar van het Woord halen uit de Heilige Schrift.
Alle prediking is naar de juiste omschrijving van de gereformeerden van de 17e eeuw een eenvoudige verklaring en toepassing van het in de Schrift geopenbaarde Woord Gods.
Dan alleen krijgt de gemeente geestelijke spijs, en wordt haar geestelijk leven gevoed.
De predikant dient daarom ook nooit zichzelf te preken, en haalt zijn stof ook niet uit het religieuze leven van de gemeente. De ervaringen van Gods volk kunnen wel gebruikt worden om de stof van Gods Woord op een goede wijze toe te passen, maar de ervaringen zijn niet de bron van de preek: dat is de Bijbel.

Precies.

De prediking IS Gods Woord, zoals ook Paulus in de Romeinen brief schrijft:

14 Hoe zullen zij dan Hem aanroepen, in Welken zij niet geloofd hebben? En hoe zullen zij in Hem geloven, van Welken zij niet gehoord hebben? En hoe zullen zij horen, zonder die hun predikt?
15 En hoe zullen zij prediken, indien zij niet gezonden worden? Gelijk geschreven is: Hoe liefelijk zijn de voeten dergenen, die vrede verkondigen, dergenen, die het goede verkondigen!

en lezen we in Johannes 1, dat het Woord, hetwelk vlees geworden is, Christus zelf is. Dus, hoe zullen zij in Christus geloven, als ze Hem niet zelf in de prediking horen?

Zo ook de Catechismus prediking. Het doel van catechismus prediking is dat geen belangrijke leerstof onbehandeld gelaten wordt. Maar de catechismus prediking hoort altijd de prediking van dat leergedeelte aan de hand van de Schrift te zijn. De tekst, in die zin, is nooit de catechismus, maar 1 of meerdere teksten uit de Schrift.

[rekcor]

Ik wist niet zo goed wat ik hen moest antwoorden. Wat zou jouw antwoord zijn?

Dat die zusters gelijk hebben. Want het is geen wet dat gepreekt wordt naar aanleiding van één Bijbelgedeelte. Het gebeurt in de Bijbel ook wel, Jezus nav. Jes. 61, Philippus nav. Jes. 53, maar het kan ook anders. Denk aan de preek van Petrus op de Pinksterdag, of aan de rede van Stefanus.

Dit is idd het argument: we zien het de apostelen niet (altijd) doen, dus hoeven wij het ook niet te doen. Maar volgens mij maak je dan wel een fundamentele theologische keuze. Want je zou kunnen zeggen: wij hebben de bijbel, en sinds het moment - was het een moment? - dat we die complete bijbel hebben, moet ons devies zijn: lezing - exegese - toepassing. Zelf hecht ik sterk aan dat stramien, omdat het m.i. een krachtig middel is tegen ketterijen. Vanaf het moment dat predikanten/sprekerts in hun preken gaan argumenteren volgens 'The Lord told me...' of 'Gods volk leert...', zet je m.i. de sluizen open voor dwalingen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat dat in elke preek zo is, maar over het algemeen genomen wel.

Tenslotte is mijn ervaring dat - voor mij - preken volgens het stramien 'lezen - exegese - toepassing' veel rijker van inhoud blijken te zijn, precies zoals SecorDabar beschrijft:

Alle prediking is naar de juiste omschrijving van de gereformeerden van de 17e eeuw een eenvoudige verklaring en toepassing van het in de Schrift geopenbaarde Woord Gods.
Dan alleen krijgt de gemeente geestelijke spijs, en wordt haar geestelijk leven gevoed.

[dennis]

Ik ben het hier helemaal mee eens, maar wil er toch nog iets aan toevoegen. Bepaalde zaken kunnen (veel) beter niet specifiek vanuit 1 tekst, maar vanuit meerdere teksten worden bezien, om zodoende een beter verstaan te krijgen van wat het Woord van God ons te zeggen heeft. (Schrift met Schrift vergelijken)
Dit geldt m.i. bijvoorbeeld ook bij de cat. preken. Het is waardevol als er vanuit meerdere plaatsen uit de schrift wordt stilgestaan bij de zaken.

[rekcor]

Ik ben het hier helemaal mee eens, maar wil er toch nog iets aan toevoegen. Bepaalde zaken kunnen (veel) beter niet specifiek vanuit 1 tekst, maar vanuit meerdere teksten worden bezien, om zodoende een beter verstaan te krijgen van wat het Woord van God ons te zeggen heeft. (Schrift met Schrift vergelijken)
Dit geldt m.i. bijvoorbeeld ook bij de cat. preken. Het is waardevol als er vanuit meerdere plaatsen uit de schrift wordt stilgestaan bij de zaken.

Klopt. Maar de vraag is niet zozeer of een preek over 1 bijbelgedeelte moet gaan, of over meerdere gedeelten tegelijk. Het gaat om

De spreker echter, kan ook geleid door de Geest dingen zeggen. Als die niet tegen de bijbel ingaan, is het ook een goede preek.

In mijn voorbeeldgeval beweerde de spreker een heleboel dingen, die niet aantoonbaar tegen de bijbel ingingen, maar die ook niet uit de bijbel gehaald waren. Zoals bijv. 'Vraag om (professionele) hulp als zich een crisis voordoet in je leven'. Natuurlijk is dit waar en waardevol advies. Maar hoort het in een preek thuis? Het gaat immers niet over een bijbelgedeelte. Of kun je dit scharen onder de 'door de Geest geleide boodschap'.