Zacheüs (uit: Schriftuurlijk bevindelijke prediking)

[huisman]

Neehoor, tegenwoordig is de tekstkritische methode in zwang, die meer kijkt naar de feitelijke tekst, dan nadenkt over de betekenis ervan. De letterlijke exegese die ik bedoel gaat terug op Calvijn en bepaalde Kerkvaders.

Nee, dat klopt niet. Juist de nadruk op de letterlijke uitleg, dus met nauwelijks of geen geestelijke lessen, is een product van de moderne bijbelwetenschap van de laatste eeuwen, inderdaad in het kielzog van de tekstkritische methode.

Ik kan je aanraden een handboek gereformeerde exegese te lezen. Want je verwart de gereformeerde exegese nu met de tekstkritische exegese. De gereformeerde exegese komt wel degelijk tot geestelijke lessen. Alleen die geestelijke lessen komen uit de letterlijke betekenis van de tekst, niet uit een mysterieuze verborgen betekenis áchter de tekst.

De punten die Schot in navolging van Calvijn en Henry noemt, komen ook alle op uit de letterlijke betekenis van de tekst.

Ik zie geen overeenkomst tussen Calvijn, Henry en Schot gaarne een paar voorbeelden. De enige overeenkomst is dat ze allemaal geestelijke lessen trekken uit deze geschiedenis. Ds Schot is de enige die er een bewijs in ziet van de standenleer zoals die in zijn kerkverband geleerd wordt.

[Ander]

Ik zie geen overeenkomst tussen Calvijn, Henry en Schot gaarne een paar voorbeelden. De enige overeenkomst is dat ze allemaal geestelijke lessen trekken uit deze geschiedenis. Ds Schot is de enige die er een bewijs in ziet van de standenleer zoals die in zijn kerkverband geleerd wordt.

De GerGem bestond nog niet in de tijd van Henry. De leer van de GG wel, zie zijn verklaring van Johannes 9. Ben je het daar niet mee eens, dan graag met bewijzen. Je mag de citaten, door mij genoemd, daarbij best gebruiken.

[huisman]

Ik zie geen overeenkomst tussen Calvijn, Henry en Schot gaarne een paar voorbeelden. De enige overeenkomst is dat ze allemaal geestelijke lessen trekken uit deze geschiedenis. Ds Schot is de enige die er een bewijs in ziet van de standenleer zoals die in zijn kerkverband geleerd wordt.

De GerGem bestond nog niet in de tijd van Henry. De leer van de GG wel, zie zijn verklaring van Johannes 9. Ben je het daar niet mee eens, dan graag met bewijzen. Je mag de citaten, door mij genoemd, daarbij best gebruiken.

Ik zie in de Schrift dat er groei is in de genade, in de kennis van Christus , maar ben altijd bevreesd om die Bijbelse waarheden langs vaste lijnen te laten lopen. De Heilige Geest is vrij in de wijze hoe Hij de zondaar tot Christus brengt.
Mijn wedervraag waar lees je bij de verklaring van dit Schriftgedeelte van standen in het genadeleven zoals omschreven door Ds Schot. B.v dit citaat van Ds Schot

Het eerste wat Christus doet, is slijk leggen op de ogen van deze blindgeborene. Dit is echt geen overbodige handeling. Christus maakt het eerst nood in zijn leven. Hij ontdekt de blindgeborene op zon wijze aan zijn blindheid als hij nimmer had ervaren. Jarenlang kon de blindgeborene ermee leven, maar nu wordt zijn toestand onhoudbaar.

Waar staat in dit tekstgedeelte dat de blindgeborene ermee kon leven dat hij blind was en dat nu zijn toestand onhoudbaar is geworden. Door het slijk op de ogen maakt Jezus (volgens Ds Schot) het nood in het leven van de blindgeborene Hij ontdekt de blindgeborene aan zijn blindheid door het aanbrengen van de slijk. Ik kan zo,n exegese nergens vinden.
Waarom zou de exegese dat de blindgeborene door het aanbrengen van het slijk hoop kreeg dat zijn blindheid zou worden genezen omdat Jezus was begonnen te werken in zijn leven niet de ware exegese kunnen ? Ik kan nog wel meer mogelijkheden verzinnen maar het blijven verzinsels en geen Bijbeluitleg.

[Bert Mulder]

volgens mij lopen er weer twee discussies door elkaar.

of drie....

maar, wat geeft het, dit is toch gewoon geleuter, en niet enig zinnige, stichtelijke of opbouwende discussie....

[Willem]

Ik kan je aanraden een handboek gereformeerde exegese te lezen. Want je verwart de gereformeerde exegese nu met de tekstkritische exegese. De gereformeerde exegese komt wel degelijk tot geestelijke lessen. Alleen die geestelijke lessen komen uit de letterlijke betekenis van de tekst, niet uit een mysterieuze verborgen betekenis áchter de tekst.

Is er een handboek gereformeerde exegese zoals deze gebruikt werd in de 16e/17e eeuw?

Ik had ook nog een vraag openstaan.

[Ander]

Het eerste wat Christus doet, is slijk leggen op de ogen van deze blindgeborene. Dit is echt geen overbodige handeling. Christus maakt het eerst nood in zijn leven. Hij ontdekt de blindgeborene op zon wijze aan zijn blindheid als hij nimmer had ervaren. Jarenlang kon de blindgeborene ermee leven, maar nu wordt zijn toestand onhoudbaar.

Waar staat in dit tekstgedeelte dat de blindgeborene ermee kon leven dat hij blind was en dat nu zijn toestand onhoudbaar is geworden. Door het slijk op de ogen maakt Jezus (volgens Ds Schot) het nood in het leven van de blindgeborene Hij ontdekt de blindgeborene aan zijn blindheid door het aanbrengen van de slijk. Ik kan zo,n exegese nergens vinden.
Waarom zou de exegese dat de blindgeborene door het aanbrengen van het slijk hoop kreeg dat zijn blindheid zou worden genezen omdat Jezus was begonnen te werken in zijn leven niet de ware exegese kunnen ? Ik kan nog wel meer mogelijkheden verzinnen maar het blijven verzinsels en geen Bijbeluitleg.

Nu wil ik niet wijzer zijn dan M. Henry. Hij verklaart het als volgt:

Door slijk op de oogen te strijken, moeten zij gesloten worden, maar nooit zou dit de oogen kunnen openen. De macht van God werkt dikwijls door het tegenovergestelde, en Hij laat de menschen hunne blindheid gevoelen, vóór Hij hun het gezicht schenkt.

Zie je nu het beeld. God laat de mensen hun blindheid voelen (slijk op de ogen) voor Hij hun het gezicht schenkt. Ik vind de exegese van ds. Schot dus bijna letterlijk in de verklaring van M. Henry.

[refo]

volgens mij lopen er weer twee discussies door elkaar.

of drie....

maar, wat geeft het, dit is toch gewoon geleuter, en niet enig zinnige, stichtelijke of opbouwende discussie....

Nee. Nu heeft Zacheus ook al slijk op de ogen. Want blijkbaar is dat noodzaak. Toch wel ingewikkeld.
Toch vind ik het leerzaam. Ik leer uit deze discussies veel. Vooral hoe exegese niet moet.

Les 1 van exegese: lees wat er staat en lees het in het verband.
Gods Woord werkt namelijk ook als een tweesnijdende scherp zwaard zonder dikke boeken met uitleg.
Het legt zichzelf uit en heeft geen dubbele bodem.

[Bert Mulder]

Nee. Nu heeft Zacheus ook al slijk op de ogen. Want blijkbaar is dat noodzaak. Toch wel ingewikkeld.
Toch vind ik het leerzaam. Ik leer uit deze discussies veel. Vooral hoe exegese niet moet.

Les 1 van exegese: lees wat er staat en lees het in het verband.
Gods Woord werkt namelijk ook als een tweesnijdende scherp zwaard zonder dikke boeken met uitleg.
Het legt zichzelf uit en heeft geen dubbele bodem.

Heb ik ook weer geleerd dat we het soms eens kunnen zijn....

[refo]

Nee. Nu heeft Zacheus ook al slijk op de ogen. Want blijkbaar is dat noodzaak. Toch wel ingewikkeld.
Toch vind ik het leerzaam. Ik leer uit deze discussies veel. Vooral hoe exegese niet moet.

Les 1 van exegese: lees wat er staat en lees het in het verband.
Gods Woord werkt namelijk ook als een tweesnijdende scherp zwaard zonder dikke boeken met uitleg.
Het legt zichzelf uit en heeft geen dubbele bodem.

Heb ik ook weer geleerd dat we het soms eens kunnen zijn....

Wat blijkbaar maar nooit landt: wie alles gaat lezen door de bril van de bevinding treedt de bijbel bevooroordeeld tegemoet.
Hoe goed en heilig ook bedoeld. Zelfs Calvijn wordt dan verkeerd gelezen. 'Wij zijn van Calvijn en bovendien bevindelijk, dus zal Calvijn ook bevindelijk moeten zijn'. Welnee, helemaal niet. Natuurlijk wel het bijbelse begrip, maar niet het begrip dat de weg van het gevoel beschrijft. Die bestrijdt hij zelfs zijn hele leven: Calvijn ziet overal een Roomse of een doper. Zo is het maar net. Calvijn kent bevinding, maar wel die uit de bijbel opkomt, niet erin gestopt en zeker niet opkomend uit menselijk gevoel.

En er is ook verschil tussen de gebeurtenissen tijdens de omwandeling op aarde van Jezus en Zijn zitten ter rechterhand Gods tegenwoordig. Wie dat gaat verwarren raakt helemaal verstrikt. Op aarde deed Hij alles Zelf. Hij is naar de hemel gegaan tot nut van de gelovigen. Nu werkt Hij geloof door Zijn Geest die het middel van de prediking gebruikt. En alleen dat.

[Zonderling]

Ik kan je aanraden een handboek gereformeerde exegese te lezen. Want je verwart de gereformeerde exegese nu met de tekstkritische exegese. De gereformeerde exegese komt wel degelijk tot geestelijke lessen. Alleen die geestelijke lessen komen uit de letterlijke betekenis van de tekst, niet uit een mysterieuze verborgen betekenis áchter de tekst.

Is er een handboek gereformeerde exegese zoals deze gebruikt werd in de 16e/17e eeuw?

Ik had ook nog een vraag openstaan.

Soortgelijke discussies zijn wel vaker gevoerd. Ik citeer uit een ouder topic:

1. Leerstellige uitspraken mogen nooit onderbouwd worden met behulp van gelijkenissen, beelden, allegoriën en typologiën, aldus Calvijn. Zij dienen te berusten op de duidelijke uitspraken der Schrift.

Calvijn zegt m.i. niet NOOIT, maar NOOIT ALLEEN.
Dat is natuurlijk wel een verschil.
Allegorieën en typologieën kunnen secundair wel gebruikt worden als onderbouwing.
Dat deed Calvijn zelf ook (de zegen van Izaäk aan Jakob als beeld van de rechtvaardigmaking).

De allegorische uitleg komen we spaarzamelijk ook bij Calvijn tegen. We hoeven deze uitleg helemaal niet af te wijzen zolang deze uitleg maar niet gebruikt wordt als primair bewijs voor theologische stellingen, maar alleen als (secundaire) ondersteuning ervan.

Het gaat te ver om te beweren dat de exegese bij Calvijn en de gereformeerden van de 16e eeuw alleen gebaseerd was op de letterlijke betekenis van de tekst. Dat is aantoonbaar onjuist, neem Calvijns allegorische verklaring van de ladder Jakobs (Christus) of de zegen van Izak (de rechtvaardigmaking).

Ook spreekt genuanceerder dat zuivere gereformeerde leerboek uit 1625, de Synopsis:

1. Hoewel de Schrift op vele plaatsen anagogisch (naar de diepere zin), tropologisch (overdrachtelijk), analogisch (naar analogie) en met dergelijke wijzen van uitlegging tot nut der Kerk kan worden toegepast, zo is toch de enige onmiddellijke en zekere betekenis ervan, de grammaticale of historische zin.
2. Het is niet geoorloofd allegorieën uit de Schrift op te stellen, tenzij waar de Schrift zelf ons voorgaat, of een noodzakelijke reden uit de Heilige Schrift genomen, ertoe dwingt dit te doen.
3. Hoewel uit de allegorieën en gelijkenissen der Schrift geen vaste argumenten genomen kunnen worden om het geloof en de zeden te bevestigen, als men op de bijkomstigheden van de allegorieën en gelijkenissen let, - worden toch, wanneer men hun voorname doel en oogmerk in het oog vat, daaruit niet minder krachtige argumenten genomen dan uit de andere plaatsen; en diensvolgens zeggen wij dat dat axioma van de scholastieken: 'parabolische theologie is niet bewijskrachtig', verstaan moet worden óf van de allegorische verklaringen voortgekomen uit het menselijk vernuft, óf van de bijkomstigheden van de allegorieën en parabelen (gelijkenissen) alleen.

Nogmaals: dat is genuanceerder dan het zwart-wit standpunt van Memento.

Overigens sta ik wel afwijzend tegenover bepaalde ongereformeerde opvattingen t.a.v. de standen in het genadeleven die uitsluitend gebaseerd zijn op vergeestelijking van gelijkenissen en genezingen. Niet zozeer omdat er een allegorische uitleg gebruikt wordt, maar wel omdat deze uitleg in diverse gevallen niet gebaseerd is op schriftgedeelten die expliciet over de leer van het geloof, rechtvaardigmaking, enzovoort handelen.

[huisman]

Het eerste wat Christus doet, is slijk leggen op de ogen van deze blindgeborene. Dit is echt geen overbodige handeling. Christus maakt het eerst nood in zijn leven. Hij ontdekt de blindgeborene op zon wijze aan zijn blindheid als hij nimmer had ervaren. Jarenlang kon de blindgeborene ermee leven, maar nu wordt zijn toestand onhoudbaar.

Waar staat in dit tekstgedeelte dat de blindgeborene ermee kon leven dat hij blind was en dat nu zijn toestand onhoudbaar is geworden. Door het slijk op de ogen maakt Jezus (volgens Ds Schot) het nood in het leven van de blindgeborene Hij ontdekt de blindgeborene aan zijn blindheid door het aanbrengen van de slijk. Ik kan zo,n exegese nergens vinden.
Waarom zou de exegese dat de blindgeborene door het aanbrengen van het slijk hoop kreeg dat zijn blindheid zou worden genezen omdat Jezus was begonnen te werken in zijn leven niet de ware exegese kunnen ? Ik kan nog wel meer mogelijkheden verzinnen maar het blijven verzinsels en geen Bijbeluitleg.

Nu wil ik niet wijzer zijn dan M. Henry. Hij verklaart het als volgt:

Door slijk op de oogen te strijken, moeten zij gesloten worden, maar nooit zou dit de oogen kunnen openen. De macht van God werkt dikwijls door het tegenovergestelde, en Hij laat de menschen hunne blindheid gevoelen, vóór Hij hun het gezicht schenkt.

Zie je nu het beeld. God laat de mensen hun blindheid voelen (slijk op de ogen) voor Hij hun het gezicht schenkt. Ik vind de exegese van ds. Schot dus bijna letterlijk in de verklaring van M. Henry.

Kijk dit zegt Spurgeon bij het aanbrengen van het slijk (ziet het als beeld van de prediking)

Deze blinde werd genezen door een bijzonder middel. Dat was ook een openbaring van de werken Gods. De Zaligmaker spoog, bukte neer en werkte met Zijn vinger dat speeksel met zand dooreen, totdat Hij slijk gemaakt had. Dit daarna opnemende, begon Hij het over de ogen van de man te strijken. Ik geloof, dat God grotelijks verheerlijkt wordt door de zaliging van de zondaar door middel van de eenvoudige prediking van het evangelie, het allereenvoudigste middel, dat er gebruikt kan worden. Dikwijls wordt er gezegd, wanneer er in deze plaats zielen gered worden, zoals gedurig geschiedt: "Wel, ik kan niets merkwaardigs in de prediker zien." u hebt gelijk, en als u nog veel langer staart, zult u nog minder zien dan ge nu ziet; want in hem is niets hoegenaamd, maar er is heel wat in het evangelie. O broeders, indien sommige predikers allen het evangelie predikten, zouden zij spoedig zien hoe hoog dit staat boven al hun fraaie verhandelingen! Maar hun predikaties worden toch zo zorgvuldig bewerkt. O ja, dat weet ik; maar hebt u nooit gehoord van de man, die gewoon was de aardappels, vóór hij ze in zijn tuin pootte, te bewerken? Hij kookte ze altijd eerst; maar zij wilden niet groeien, omdat hij met zijn bewerking er alle leven uit verdreven had. Zo ook wordt er menige gekookte predikatie tot de mensen gehouden; maar er zit geen groei in. Zij is zo bewerkt en nog eens weer bewerkt, dat er nooit wat uit voortkomt. De Heere houdt er van om levende woorden, gesproken in een eenvoudige taal, voortkomende uit een welmenend hart, te zegenen. De man, die aldus spreekt, krijgt de eer niet; maar de eer komt aan God. En aldus is er plaats voor de werken Gods om geopenbaard te worden.

Ik wil er maar mee zeggen dat met zulk een exegese je vele kanten op kan. Bewijs dus nooit leerstellingen uit geestelijke lessen van een historisch Bijbelgedeelte (b.v. Ruth) of bij het vergeestelijken van de wonderen. Geestelijke lessen trekken mag dus wel maar leerstellingen bewijzen niet.

[Erasmiaan]

Wie doet dat dan? En waarom kan de exegese van ds. Schot niet? En is er de afgelopen 2000 jaar een predikant geweest die geleerd heeft dat het slijk de prediking was? Enz., enz., enz.

[memento]

Maar misschien kan je een antwoord geven op mijn vraag: Hoe is deze concrete uitleg van ds. Schot (zoals hierboven geciteerd) controleerbaar? Hoe weet ik, of dit is wat bedoelt is door de Schrijver? Hoe weet ik, of hier God spreekt, of slechts de mening van een predikant? Want daar gaat het om. Voor Gods Woord moet je onvoorwaardelijk buigen, voor een mensenwoord niet.

Eigenlijk is dit een bijzondere redenering. Welke predikant moet ik geloven die méér zegt dan wat letterlijk in de Bijbel staat?

Het is een oprechte vraag. Want wat ds. Schot zegt, staat niet in de tekst. Lees maar:

De tekst: Dit gezegd hebbende, spoog Hij op de aarde, en maakte slijk uit dat speeksel, en streek dat slijk op de ogen des blinden;

De uitleg van ds. Schot: Het eerste wat Christus doet, is slijk leggen op de ogen van deze blindgeborene. Dit is echt geen overbodige handeling. Christus maakt het eerst nood in zijn leven. Hij ontdekt de blindgeborene op zon wijze aan zijn blindheid als hij nimmer had ervaren. Jarenlang kon de blindgeborene ermee leven, maar nu wordt zijn toestand onhoudbaar. Bovendien is zijn blindheid niet ineens geheel ge- weken, maar hij gevoelt juist dat het zicht hem belemmerd wordt.

Hoe weet ik, dat met deze tekstwoorden bedoeld wordt dat Christus het hier "eerst nood in het leven maakt"? Hoe weet ik, dat dit Gods Woorden zijn, en niet een menselijke speculatie? Hoe is die uitleg controleerbaar? Hoe weet ik, of dit is wat bedoelt is door de Schrijver?

Maar goed, Calvijn gaat gelukkig een spaatje dieper, gezien het citaat van GJdebruijn.

Het citaat van GJdebruijn is uit zijn context gehaald. Calvijn stelt hier: Net zoals Christus de jongeling van Naïn uit de doden opwekt, zo is Hij het ook die geestelijk doden opwekt. Dat is een stelling die iedereen zal onderschrijven.

Maar dat is wezenlijk wat anders, dan vervolgens uit de geschiedenis van de opwekking van de jongeling van Naïn achter de gebeurde geschiedenis allemaal geestelijke trekken/kenmerken te vinden. Dat zie je Calvijn niet doen.

[Tiberius]

Hoe weet ik, dat met deze tekstwoorden bedoeld wordt dat Christus het hier "eerst nood in het leven maakt"? Hoe weet ik, dat dit Gods Woorden zijn, en niet een menselijke speculatie? Hoe is die uitleg controleerbaar? Hoe weet ik, of dit is wat bedoelt is door de Schrijver?

Heel eenvoudig: omdat dat Gods gewone weg is wanneer Hij in iemands leven komt. De Geest overtuigt eerst van zonde en maakt het dus nood in het leven. De nood van het niet-met-God-verzoend zijn.

[ZWP]

Overigens sta ik wel afwijzend tegenover bepaalde ongereformeerde opvattingen t.a.v. de standen in het genadeleven die uitsluitend gebaseerd zijn op vergeestelijking van gelijkenissen en genezingen. Niet zozeer omdat er een allegorische uitleg gebruikt wordt, maar wel omdat deze uitleg in diverse gevallen niet gebaseerd is op schriftgedeelten die expliciet over de leer van het geloof, rechtvaardigmaking, enzovoort handelen.

Dit lijkt me een herhalingswaardige quote in deze discussies.