Ik hecht zeer aan een betrouwbare vertaling. Dus ik kan de vraag van Tiberius wel begrijpen als hij zegt: waarom zou je kiezen voor iets minder betrouwbaars?
Punt is dat betrouwbaarheid niet het enige element is dat belangrijk is in bijbellezen. Verstaanbaarheid is minstens zo belangrijk.
Al de voorbeelddiscussies over lastige woorden kunnen me nooit zo erg boeien, om eerlijk te zijn. Als je de Van Dale erbij pakt en misschien nog een neerlandicus ook, dan valt het uiteindelijk altijd weer te begrijpen. Maar dat is natuurlijk niet de manier om de Bijbel te moeten lezen.
Het lijkt nu soms wel alsof verstaanbaarheid altijd ten koste moet gaan van betrouwbaarheid. Dat moet een signaal zijn dat er toch ergens iets niet klopt in de discussie. Want ik geloof er werkelijk
niets van dat het nu, in 2013, níet meer mogelijk zou zijn om een totaal nieuwe én betrouwbare vertaling van de Bijbel in hedendaags Nederlands te maken. Als de Statenvertalers dat konden, moet dat nu zeker kunnen.
Ik blijf bang dat het er eerder op vast zit dat we te vertrouwd zijn geraakt met de Statenvertaling (ik zelf ook overigens). Die bekende taal bepaalt voor een groot deel het geestelijk leven. En dan heb ik het echt niet (alleen) over bepaalde uitdrukkingen die in bevindelijke kringen geliefd zijn. Dat geldt veel breder.
Maar als je iedere nieuwe vertaalde tekst langs de Statenvertaling legt, dan krijg je altijd een oneigenlijke discussie. Omdat onze taal vandaag de dag niet meer hetzelfde is als in de zeventiende eeuw.
En natuurlijk zijn er dan woorden uit het zeventiende-eeuws Nederlands die sommige zaken precies goed onder woorden weten te brengen. En die woorden zijn ook vandaag nog Nederlands - al was het alleen al ómdat ze in de Statenvertaling voorkomen. Maar onze hele moderne taal is totaal anders geworden. dat gaat véél verder dan een groepje 'verouderde woorden'. En door de manier waarop de wereld tegenwoordig in elkaar zit, zal de taalverandering in de komende tijd eerder sneller dan langzamer plaatsvinden. En dan zijn wij nog bijzonder vertrouwd met het oud-Nederlands, door onze Bijbel en de preken - we zwijgen nu nog over alle buitenstaanders...
Ik twijfel of de Herziene Statenvertaling vanaf het begin af al een goed idee is geweest. Daarmee heeft men toch teveel ook aan de Statenvertaling willen vasthouden. En dat is natuurlijk ook een fenomenale vertaling. Iedere docent in de Bijbelse talen of exegese waarvan ik tot nu toe les heb gehad heeft wel zijn waardering uitgesproken voor de Statenvertaling. Maar de kerk heeft nooit de opdracht gehad een oud document zo goed mogelijk te conserveren, te verdedigen en te up-daten. De kerk heeft de opdracht het Woord van God verstaanbaar te maken in deze tijd. Bij zo'n vertaalopdracht óók de Statenvertaling nog mee te moeten nemen, levert een extra vertaalslag op die volgens mij alleen voor onduidelijkheid zorgt. Overigens hebben de HSV-vertalers zich dit wel gerealiseerd gedurende het proces, geloof ik.
En dan krijg je de vreemde situatie dat er nu sommige bekende en geliefde uitdrukkingen uit de SV zijn blijven staan in de HSV en op andere plekken opeens weer hedendaags Nederlands wordt gesproken. Dat maakt de HSV taalkundig niet bijzonder overtuigend, vind ik zelf.
Er is zoveel expertise bij de GBS. En ook elders, o.a. bij de HSV. Laten we toch de handen ineenslaan en alsnog aan een nieuwe vertaling beginnen, helemaal los van de Statenvertaling. Want verouderde woorden vervangen levert hoogstens een Statenvertaling 2.0 op die over 50 jaar weer verouderd is. Ik las dat de GBS alleen woorden vervangt waarvoor een aanvaard en verantwoord synoniem gevonden wordt. Ik ben bang dat het uiteindelijk een veel te kleine aanpassing gaat worden om aan het doel te voldoen. Want op deze manier blijf je naar het (ongetwijfeld rijke) oud-Nederlands staren. Er zou maar één stap nodig moeten zijn: brontaal

doeltaal.
Ik ben bang dat de belangrijkste reden waarom het bovenstaande niet zal gaan gebeuren, uiteindelijk
angst is. Angst met een heel goede motivatie. Namelijk zorgvuldig omgaan met Gods Woord, bang om fouten te maken in zaken van levensbelang. Maar er zou toch ook een stukje meer
ontspannenheid en
vertrouwen mogen zijn. Vertrouwen dat God middelijk werkt, ook door ons vertaalwerk. Zoiets kan jaren in beslag nemen en ook om veel revisie vragen. Maar God werkt ook vandaag. Zijn Geest is niet beperkt tot enkele eeuwen terug, waarbij de taak van de kerk nu is geworden om dat goud uit het verleden zoveel mogelijk op te blijven poetsen. Nee, we mogen vandaag nieuwe rijkdom en wijsheid ontvangen.
Maar ja... "van angst naar vertrouwen" is niet iets wat alleen op deze HSV-discussie van toepassing is. Ik vermoed dat dat een beweging zou zijn die in héél erg veel discussies in onze kerk(en) heel zegenrijk zou zijn.