jakobmarin schreef:Augustinus is ermee begonnen (joden kennen geen erfschuld, wel erfsmet) en zag in het huilen van een baby al schuld.

Deze passage uit 'Confessiones' is duidelijk verkeerd door u geïnterpreteerd. Augustinus zag in het beeld van een boos huilende baby die honger had, dat hijzelf als baby al opstandig was geweest tegen het gezag dat over hem gesteld was. Dat is iets heel anders, want dat zijn dadelijke zonden die bedreven worden vanwege de zondige aard (erfsmet).

eilander schreef:In de NGB, art. 15, lees je dat de erfzonde is: "een verdorvenheid der gehele natuur en een erfelijk gebrek, waarmede de kleine kinderen zelfs besmet zijn in hunner moeders lichaam, en die in de mens allerlei zonden voortbrengt, zijnde in hem als een wortel daarvan."
De mens DOET niet alleen zonde, hij IS zonde.

Hier wordt duidelijk de erfsmet bedoeld in plaats van de erfschuld. De verdorven natuur is de erfsmet, onze aard is verkeerd door de erfsmet.
In deze discussie worden de termen erfschuld en erfsmet constant door elkaar gehaald. Daarom nogmaals maar de definitie volgens onze gereformeerde belijdenisgeschriften, formulieren en dogmatieken:

Erfzonde bestaat uit erfschuld en erfsmet:
Erfsmet: Onze verdorven natuur waardoor wij altijd maar geneigd zijn tot zondigen.
Erfschuld: De val van Adam wordt ons persoonlijk als schuld aangerekend.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfsmet is zeer uitgebreid, er zijn vele, vele teksten die wijzen op de verdorven aard van de mens en de ongeschiktheid en onwilligheid van de mens om God in oprechtheid te dienen zonder het ware geloof.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfschuld is in de gevallen die ik tot nu toe heb onderzocht, altijd gebaseerd op de tekst uit Romeinen 5:12.

peterf schreef:

jakobmarin schreef:Augustinus is ermee begonnen (joden kennen geen erfschuld, wel erfsmet) en zag in het huilen van een baby al schuld.

Deze passage uit 'Confessiones' is duidelijk verkeerd door u geïnterpreteerd. Augustinus zag in het beeld van een boos huilende baby, dat hijzelf als baby al opstandig was geweest tegen het gezag dat over hem gesteld was. Dat is iets heel anders, want dat zijn dadelijke zonden die bedreven worden vanwege de zondige aard (erfsmet).

Klopt, zo bedoelde ik dit ook niet.
Maar het is toch onzin om in het huilen van een kind als zonde en schuld te zien?
Dat kun je helemaal niet weten en de bijbel geeft hier ook geen aanwijzingen voor.

Ik noemde dit dus ook niet om aan te geven dat Augustinus in dezen erfschuld zou bedoelen, maar om aan te geven dat hij een wat scheve kijk had op dit soort zaken.
Hij koppelde de erfzonde heel direct aan seksualiteit, op welke manier het werd doorgegeven.
Seks van man en vrouw zonder dat je een kind wil verwekken, veroordeelde hij ook.

Erasmiaan schreef:Je blijft jezelf herhalen. Maar al die teksten die je aanhaalt, dat de zoon niet zal erven de schuld van zijn vader, enz., zie op een familiaire relatie en geen verbondsrelatie. Dat kun je dus niet gebruiken om je standpunt te onderbouwen. Uit het feit dat jonge baby's sterven (die nog geen dadelijke zonden hebben gedaan) blijkt dat wij erfschuld hebben.

We blijven allemaal onszelf herhalen, omdat deze discussie al 2x eerder is gevoerd

Gods kinderen sterven ook, terwijl ze geen (erf)schuld hebben, dus is dit argument niet geldig (en staat trouwens ook niet in de bijbel).

peterf schreef:

eilander schreef:In de NGB, art. 15, lees je dat de erfzonde is: "een verdorvenheid der gehele natuur en een erfelijk gebrek, waarmede de kleine kinderen zelfs besmet zijn in hunner moeders lichaam, en die in de mens allerlei zonden voortbrengt, zijnde in hem als een wortel daarvan."
De mens DOET niet alleen zonde, hij IS zonde.

Hier wordt duidelijk de erfsmet bedoeld in plaats van de erfschuld. De verdorven natuur is de erfsmet, onze aard is verkeerd door de erfsmet.
In deze discussie worden de termen erfschuld en erfsmet constant door elkaar gehaald. Daarom nogmaals maar de definitie volgens onze gereformeerde belijdenisgeschriften, formulieren en dogmatieken:

Erfzonde bestaat uit erfschuld en erfsmet:
Erfsmet: Onze verdorven natuur waardoor wij altijd maar geneigd zijn tot zondigen.
Erfschuld: De val van Adam wordt ons persoonlijk als schuld aangerekend.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfsmet is zeer uitgebreid, er zijn vele, vele teksten die wijzen op de verdorven aard van de mens en de ongeschiktheid en onwilligheid van de mens om God in oprechtheid te dienen zonder het ware geloof.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfschuld is in de gevallen die ik tot nu toe heb onderzocht, altijd gebaseerd op de tekst uit Romeinen 5:12.

En dus vrij wankel, omdat je deze tekst ook anders kunt vertalen, zie kanttek of bijv. de King James:
Wherefore, as by one man sin entered into the world, and death by sin; and so death passed upon all men, for that all have sinned:
Of Lutherbijbel:
Derhalben wie durch einen menschen die Sünde ist komen in die Welt und der Tod durch die sünde und ist also der Tod zu allen Menschen durch gedrungen die weil sie alle gesündiget haben

jakobmarin schreef:

Erasmiaan schreef:Je blijft jezelf herhalen. Maar al die teksten die je aanhaalt, dat de zoon niet zal erven de schuld van zijn vader, enz., zie op een familiaire relatie en geen verbondsrelatie. Dat kun je dus niet gebruiken om je standpunt te onderbouwen. Uit het feit dat jonge baby's sterven (die nog geen dadelijke zonden hebben gedaan) blijkt dat wij erfschuld hebben.

We blijven allemaal onszelf herhalen, omdat deze discussie al 2x eerder is gevoerd

Gods kinderen sterven ook, terwijl ze geen (erf)schuld hebben, dus is dit argument niet geldig (en staat trouwens ook niet in de bijbel).

Dat Gods kinderen sterven is een doorgang naar het eeuwige leven, belijden wij met de catechismus. Het argument staat wel in de Bijbel, namelijk: ten dage als gij daarvan eet zult gij de dood sterven en Romeinen 5:12.

Overigens zal ik hier de kanttekening eens volledig laten spreken, dat is nu precies mijn redenatie, nota bene:

Namelijk enen mens, gelijk dit Griekse woord epi voor in, ook elders wordt genomen, Mark. 2:4; Hebr. 9:17, enz., en dit woord in van Paulus ook over deze zaak gebruikt wordt; 1 Cor. 15:22. Of, voorzoveel, of omdat zij allen gezondigd hebben; en dat brengt ook noodzakelijk denzelfden zin mede, want alle mensen die sterven, hebben in zichzelven geen dadelijke zonden begaan, gelijk blijkt in de onmondige kinderen, van wie velen sterven in hunne onmondigheid, en derhalve moeten gezondigd hebben in dezen éénen mens, in wiens lenden zij waren; gelijk Levi gezegd wordt tienden gegeven te hebben, zijnde in de lenden van Abraham; Hebr. 7:9. Zie hiervan breder verklaring in de volgende verzen, en Job 14:4; Ps. 51:7; Joh. 3:5,6; Ef. 2:3, enz.

jakobmarin schreef:

peterf schreef:

eilander schreef:In de NGB, art. 15, lees je dat de erfzonde is: "een verdorvenheid der gehele natuur en een erfelijk gebrek, waarmede de kleine kinderen zelfs besmet zijn in hunner moeders lichaam, en die in de mens allerlei zonden voortbrengt, zijnde in hem als een wortel daarvan."
De mens DOET niet alleen zonde, hij IS zonde.

Hier wordt duidelijk de erfsmet bedoeld in plaats van de erfschuld. De verdorven natuur is de erfsmet, onze aard is verkeerd door de erfsmet.
In deze discussie worden de termen erfschuld en erfsmet constant door elkaar gehaald. Daarom nogmaals maar de definitie volgens onze gereformeerde belijdenisgeschriften, formulieren en dogmatieken:

Erfzonde bestaat uit erfschuld en erfsmet:
Erfsmet: Onze verdorven natuur waardoor wij altijd maar geneigd zijn tot zondigen.
Erfschuld: De val van Adam wordt ons persoonlijk als schuld aangerekend.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfsmet is zeer uitgebreid, er zijn vele, vele teksten die wijzen op de verdorven aard van de mens en de ongeschiktheid en onwilligheid van de mens om God in oprechtheid te dienen zonder het ware geloof.

De Bijbelse onderbouwing voor de erfschuld is in de gevallen die ik tot nu toe heb onderzocht, altijd gebaseerd op de tekst uit Romeinen 5:12.

En dus vrij wankel, omdat je deze tekst ook anders kunt vertalen, zie kanttek of bijv. de King James:
Wherefore, as by one man sin entered into the world, and death by sin; and so death passed upon all men, for that all have sinned:
Of Lutherbijbel:
Derhalben wie durch einen menschen die Sünde ist komen in die Welt und der Tod durch die sünde und ist also der Tod zu allen Menschen durch gedrungen die weil sie alle gesündiget haben

De Bijbelse onderbouwing van dit dogma is inderdaad niet overweldigend sterk, die conclusie kunnen we wel trekken.

jakobmarin schreef: Maar het is toch onzin om in het huilen van een kind als zonde en schuld te zien?
Dat kun je helemaal niet weten en de bijbel geeft hier ook geen aanwijzingen voor.

Ik noemde dit dus ook niet om aan te geven dat Augustinus in dezen erfschuld zou bedoelen, maar om aan te geven dat hij een wat scheve kijk had op dit soort zaken.
Hij koppelde de erfzonde heel direct aan seksualiteit, op welke manier het werd doorgegeven.
Seks van man en vrouw zonder dat je een kind wil verwekken, veroordeelde hij ook.

Wellicht heeft u gelijk, alleen wat wel een verschil is bij Augustinus, is dat hij dit zo persoonlijk op zichzelf toepast. Hij zegt het niet als leerpunt of leerregel, maar hij zag er zijn eigen zondigheid in. Dat is wel iets anders. Confessiones is mijns inziens nooit bedoeld om leerstellig te zijn.

Erasmiaan schreef:Dat Gods kinderen sterven is een doorgang naar het eeuwige leven, belijden wij met de catechismus. Het argument staat wel in de Bijbel, namelijk: ten dage als gij daarvan eet zult gij de dood sterven en Romeinen 5:12.

Dat is geen sterke beargumentatie:

Genesis 2:17 is de dreiging met de straf op de zondeval. De straf die de gehele mensheid draagt. Hier staat niet dat iedereen persoonlijk de schuld wordt aangerekend. Hierin staat alleen dat er een straf volgt als er gegeten wordt.
Romeinen 5:12 zou een onderbouwing kunnen zijn, maar de exegese wordt betwist.

peterf schreef:

Erasmiaan schreef:Dat Gods kinderen sterven is een doorgang naar het eeuwige leven, belijden wij met de catechismus. Het argument staat wel in de Bijbel, namelijk: ten dage als gij daarvan eet zult gij de dood sterven en Romeinen 5:12.

Dat is geen sterke beargumentatie:

Genesis 2:17 is de dreiging met de straf op de zondeval. De straf die de gehele mensheid draagt. Hier staat niet dat iedereen persoonlijk de schuld wordt aangerekend. Hierin staat alleen dat er een straf volgt als er gegeten wordt.
Romeinen 5:12 zou een onderbouwing kunnen zijn, maar de exegese wordt betwist.

Goed lezen wat de kanttekenaren schreven (zoals hierboven aangehaald)! Zelfs met een andere lezing bewijst deze tekst de erfschuld, namelijk, ook de jonge kinderen (zonder dadelijke zonden) sterven.

Adam was het hoofd van het werkverbond. Daar is iedereen het hier wel over eens, neem ik aan. Als zodanig kreeg hij een proefgebod: niet eten=eeuwig leven (dat is de beloning, ook voor het ganse menselijke geslacht); eten=sterven (dat is de straf, ook voor het ganse menselijke geslacht). Adam heeft gegeten (als alleen Eva had gegeten behoefde het ganse menselijke geslacht niet te sterven). Uit het feit dat wij moeten sterven kunnen wij afleiden dat Adams zonde ons wordt toegerekend. Immers, wij moeten allen sterven. Dit staat ook in de Romeinenbrief, namelijk 5:12 en 18.

Dit is de leer van ons doopsformulier (in zonden ontvangen en geboren en daarom aan allerhande ellendigheid, ja aan de verdoemenis zelve onderworpen). Dit is de leer van onze vaderen. Er is maar één tekst die die heel duidelijk leert, maar zou dat voor ons niet genoeg zijn? De Bijbel is toch van kaft tot kaft Gods Woord?

Erasmiaan schreef:

peterf schreef:

Erasmiaan schreef:Dat Gods kinderen sterven is een doorgang naar het eeuwige leven, belijden wij met de catechismus. Het argument staat wel in de Bijbel, namelijk: ten dage als gij daarvan eet zult gij de dood sterven en Romeinen 5:12.

Dat is geen sterke beargumentatie:

Genesis 2:17 is de dreiging met de straf op de zondeval. De straf die de gehele mensheid draagt. Hier staat niet dat iedereen persoonlijk de schuld wordt aangerekend. Hierin staat alleen dat er een straf volgt als er gegeten wordt.
Romeinen 5:12 zou een onderbouwing kunnen zijn, maar de exegese wordt betwist.

Goed lezen wat de kanttekenaren schreven (zoals hierboven aangehaald)! Zelfs met een andere lezing bewijst deze tekst de erfschuld, namelijk, ook de jonge kinderen (zonder dadelijke zonden) sterven.

Adam was het hoofd van het werkverbond. Daar is iedereen het hier wel over eens, neem ik aan. Als zodanig kreeg hij een proefgebod: niet eten=eeuwig leven (dat is de beloning, ook voor het ganse menselijke geslacht); eten=sterven (dat is de straf, ook voor het ganse menselijke geslacht). Adam heeft gegeten (als alleen Eva had gegeten behoefde het ganse menselijke geslacht niet te sterven). Uit het feit dat wij moeten sterven kunnen wij afleiden dat Adams zonde ons wordt toegerekend. Immers, wij moeten allen sterven. Dit staat ook in de Romeinenbrief, namelijk 5:12 en 18.

Dit is de leer van ons doopsformulier (in zonden ontvangen en geboren en daarom aan allerhande ellendigheid, ja aan de verdoemenis zelve onderworpen). Dit is de leer van onze vaderen. Er is maar één tekst die die heel duidelijk leert, maar zou dat voor ons niet genoeg zijn? De Bijbel is toch van kaft tot kaft Gods Woord?

Ik weet dat onze vaderen dat leren, ik weet ook dat dat gebaseerd is op Romeinen 5:12. Ik zal zelf niet zeggen dat de erfschuld een onjuist leerpunt is. Maar hoe dan ook, de Bijbelse onderbouwing is wel heel smal met 1 tekst waarvan de exegese wordt betwist. Verschillende verklaarders halen in verband met deze tekst de erfschuld helemaal niet aan, maar betrekken het alleen op de erfsmet en de dadelijke zonden.

jakobmarin schreef:

Erasmiaan schreef:Je blijft jezelf herhalen. Maar al die teksten die je aanhaalt, dat de zoon niet zal erven de schuld van zijn vader, enz., zie op een familiaire relatie en geen verbondsrelatie. Dat kun je dus niet gebruiken om je standpunt te onderbouwen. Uit het feit dat jonge baby's sterven (die nog geen dadelijke zonden hebben gedaan) blijkt dat wij erfschuld hebben.

We blijven allemaal onszelf herhalen, omdat deze discussie al 2x eerder is gevoerd

Gods kinderen sterven ook, terwijl ze geen (erf)schuld hebben, dus is dit argument niet geldig (en staat trouwens ook niet in de bijbel).

Gods kinderen hebben zo geredeneerd ook geen dadelijke schuld meer en toch sterven ze.

Afgewezen schreef:

jakobmarin schreef:We blijven allemaal onszelf herhalen, omdat deze discussie al 2x eerder is gevoerd

Gods kinderen sterven ook, terwijl ze geen (erf)schuld hebben, dus is dit argument niet geldig (en staat trouwens ook niet in de bijbel).

Gods kinderen hebben zo geredeneerd ook geen dadelijke schuld meer en toch sterven ze.

Precies, dat hebben ze ook niet, omdat Jezus Christus volkomen verzoening heeft aangebracht!
Maar dat betekent niet dat de gevolgen van de val na ontvangen genade worden weggenomen.
Zo is er nog wel meer over te zeggen wat niet veranderd, met smart kinderen baren bijvoorbeeld of in het zweet des aanschijns brood eten.
Of de zondige aard, die nooit helemaal gedood kan worden, hoewel dat het streven moet zijn van Gods kinderen.

Erasmiaan schreef:Adam was het hoofd van het werkverbond. Daar is iedereen het hier wel over eens, neem ik aan. Als zodanig kreeg hij een proefgebod: niet eten=eeuwig leven (dat is de beloning, ook voor het ganse menselijke geslacht); eten=sterven (dat is de straf, ook voor het ganse menselijke geslacht). Adam heeft gegeten (als alleen Eva had gegeten behoefde het ganse menselijke geslacht niet te sterven). Uit het feit dat wij moeten sterven kunnen wij afleiden dat Adams zonde ons wordt toegerekend. Immers, wij moeten allen sterven. Dit staat ook in de Romeinenbrief, namelijk 5:12 en 18.

Dit is de leer van ons doopsformulier (in zonden ontvangen en geboren en daarom aan allerhande ellendigheid, ja aan de verdoemenis zelve onderworpen). Dit is de leer van onze vaderen. Er is maar één tekst die die heel duidelijk leert, maar zou dat voor ons niet genoeg zijn? De Bijbel is toch van kaft tot kaft Gods Woord?

Dat "heel duidelijk leert" is wel een overschatting van je eigen uitleg en klopt ook niet. Als het zo duidelijk was, was er geen discussie over.
En de meeste christenen wereldwijd leren de erfschuld niet (evangelicalen, pinkster, etc.)

In de bijbel staat wel heel duidelijk én heel vaak De ziel die zondigt, díe zal sterven of in andere bewoordingen.
Straf, schuld, sterven, oordeel wordt ALTIJD gekoppeld aan zonde DOEN, niet aan zondig ZIJN.

Alleen Rom 5 lijkt te zeggen, in een enkele vertaling, dat we 'in Adam' gezondigd hebben, maar dat is een te wankele basis om een dergelijk groot en verstrekkend leerstuk van erfschuld te verdedigen.
Het 'in zonden ontvangen en geboren worden' is wat David in Psalm 51 van zichzelf zegt en niet van van de hele mensheid, en kun je daarom niet zomaar gebruiken als ondersteuning van dit leerstuk.

En dat iets 'de leer van onze vaderen is' wil nog niet zeggen dat het ook bijbel is (als Luther en Calvijn zo gedacht hadden, waren we nog steeds rooms).
Plus dat een 'vader' als Zwingli de erfschuld ontkende.

jakobmarin schreef:

Erasmiaan schreef:Je blijft jezelf herhalen. Maar al die teksten die je aanhaalt, dat de zoon niet zal erven de schuld van zijn vader, enz., zie op een familiaire relatie en geen verbondsrelatie. Dat kun je dus niet gebruiken om je standpunt te onderbouwen. Uit het feit dat jonge baby's sterven (die nog geen dadelijke zonden hebben gedaan) blijkt dat wij erfschuld hebben.

We blijven allemaal onszelf herhalen, omdat deze discussie al 2x eerder is gevoerd

Gods kinderen sterven ook, terwijl ze geen (erf)schuld hebben, dus is dit argument niet geldig (en staat trouwens ook niet in de bijbel).

Toch staat het er wel en zeg jij alleen van niet, da's wat anders.

Augustinus praat God's Woord na en de openbaringen ervan in dit leven. En God's Woord is van alle eeuwigheid af aan geweest, dus vanzelf was Augustinus niet de eerste in deze lering, God's Woord getuigd dat erfschuld altijd is geweest, doordat God Zijn Woord hield op het moment dat de zondeval plaats vond, en zouden vanaf dat moment alle mensen sterven, ook baby's die, zoals jij zegt, nog geen 'actieve' zonden hebben gedaan.

Als je inderdaad de gehele tekst van de kanttekeningen had gelezen, dan was je er meteen achter gekomen dat 'omdat allen gezondigd hebben', dit niet moet worden geinterpreteerd zoals jij doet: dadelijke zonden(actieve zonden), maar dat dit echt gaat over de zonde die Adam heeft begaan, de eerste zonde.

Nu blijf je zeggen dat alleen Romeinen 5 hierover spreekt ook, maar hierbij weten we dat jij zelf deze tekst verkeerd hebt geinterpreteerd. En, daar zijn vanzelf meerdere bewijzen uit God's Woord aan te wijzen, die ons mensen aanwijzen als gelegen in de zonde van Adam en dat dit niet alleen Adam is geweest, want zegt Prediker 7:29 Alleenlijk ziet, dit heb ik gevonden, dat God den mens recht gemaakt heeft, maar zij hebben veel vonden gezocht.
Hier staat niet: Adam heeft veel vonden gezocht,maar zij!

Dan Hosea 6:7 Maar zij hebben het verbond overtreden als Adam; daar hebben zij trouwelooslijk tegen Mij gehandeld.

Ja ja Wij, schuldig als Adam.

jakobmarin schreef:

Erasmiaan schreef:Adam was het hoofd van het werkverbond. Daar is iedereen het hier wel over eens, neem ik aan. Als zodanig kreeg hij een proefgebod: niet eten=eeuwig leven (dat is de beloning, ook voor het ganse menselijke geslacht); eten=sterven (dat is de straf, ook voor het ganse menselijke geslacht). Adam heeft gegeten (als alleen Eva had gegeten behoefde het ganse menselijke geslacht niet te sterven). Uit het feit dat wij moeten sterven kunnen wij afleiden dat Adams zonde ons wordt toegerekend. Immers, wij moeten allen sterven. Dit staat ook in de Romeinenbrief, namelijk 5:12 en 18.

Dit is de leer van ons doopsformulier (in zonden ontvangen en geboren en daarom aan allerhande ellendigheid, ja aan de verdoemenis zelve onderworpen). Dit is de leer van onze vaderen. Er is maar één tekst die die heel duidelijk leert, maar zou dat voor ons niet genoeg zijn? De Bijbel is toch van kaft tot kaft Gods Woord?

Dat "heel duidelijk leert" is wel een overschatting van je eigen uitleg en klopt ook niet. Als het zo duidelijk was, was er geen discussie over.

Dit is een onzinargument. Er zijn zoveel dingen betwist, die toch heel duidelijk zijn. De christelijke religie wordt door de meeste mensen op aarde niet gevolgd, terwijl die voor ons heel duidelijk is.

In de bijbel staat wel heel duidelijk én heel vaak De ziel die zondigt, díe zal sterven of in andere bewoordingen.
Straf, schuld, sterven, oordeel wordt ALTIJD gekoppeld aan zonde DOEN, niet aan zondig ZIJN.

Weet je wat de essentie van het werkverbond en het genadeverbond is (wat Paulus hier tegenover elkaar zet in Romeinen 5)? Dat er een vertegenwoordigend verbondshoofd is. In Adam hebben wij allen gezondigd. Als we in Christus zijn, zijn wij allen rechtvaardig, al hebben we nog nooit één minuut de wet kunnen houden. Dat is de kracht van het verbond. Niet wij, maar een ander, terwijl het ons toch aangaat.

Alleen Rom 5 lijkt te zeggen, in een enkele vertaling, dat we 'in Adam' gezondigd hebben, maar dat is een te wankele basis om een dergelijk groot en verstrekkend leerstuk van erfschuld te verdedigen.

Dit is wel een doelredenering. Eerst ga je argumenten zoeken om Romeinen 5:12 onderuit te halen en dan vind je het een te wankele basis. De basis is niet wankel, je moet het alleen willen zien. Lees de kanttekening eens goed. Zelfs in de Engelse vertaling, bewijst deze tekst nog de erfschuld.

Het 'in zonden ontvangen en geboren worden' is wat David in Psalm 51 van zichzelf zegt en niet van van de hele mensheid, en kun je daarom niet zomaar gebruiken als ondersteuning van dit leerstuk.

Met dergelijke exegesemethoden kun je overal een draai aan geven en alles in de Bijbel alleen op Israël en de joden die in de dagen van de Bijbel leefden, betrekken.