Voorzichtig met vergeestelijken Bijbelteksten?

[Yesenaer]

Was dat een preek van ds. van Belzen?

Panny wilde geen namen noemen moet je er ook niet naar gaan raden. De predikant die jij noemt is trouwens wel erg bedreven in vergeestelijken tot op het zeer bijzondere af.

Maar hij spreekt wel naar het hart van Jeruzalem, en dat is het voornaamste.

Ik heb hem pas over deze tekst horen preken.

[Zita]

Bij een tekst moet exegese plaatsvinden, en kan meditatie plaatsvinden. Exegese is de uitleg en komt voort uit de tekst. Meditatie gaat verder, maar moet wel uit het geheel van de Schrift voortkomen. Bovendien moet de predikant duidelijk maken dat de meditatie niet de exegese van de tekst is. Vind ik. Met het ankervoorbeeld: exegetisch is het mijns inziens niet te verdedigen. Meditatief wel, want het komt overeen met het geheel van de Schrift. Maar zeggen dat dit de bedoeling van de tekst is, is mijns inziens onjuist.

[refo]

Gelukkig worden de 4 ankers in vers 40 weer opgehaald. Iedereen tevreden.

[-DIA-]

Bij een tekst moet exegese plaatsvinden, en kan meditatie plaatsvinden. Exegese is de uitleg en komt voort uit de tekst. Meditatie gaat verder, maar moet wel uit het geheel van de Schrift voortkomen. Bovendien moet de predikant duidelijk maken dat de meditatie niet de exegese van de tekst is. Vind ik. Met het ankervoorbeeld: exegetisch is het mijns inziens niet te verdedigen. Meditatief wel, want het komt overeen met het geheel van de Schrift. Maar zeggen dat dit de bedoeling van de tekst is, is mijns inziens onjuist.

Dat is wel goed gezegd. Maar het is ook zo dat enkel exegese uit een onbewogen hart niet
genoeg is. Dat woord moet gaan leven, zowel op de preekstoel als onder de preekstoel. Hierin
de prediker lijdelijk zowel als de hoorder. Want zonder Hem kunnen wij niets doen. Dan kunnen
we niet spreken en kunnen we niet opmerken. Niet verkeerd denken aan een valse
lijdelijkheid vanzelf.

Ik breek geen lans voor een verkeerde exegese, maar daarbij moet wel een bevindelijke
verklaring van wat een ziel die in duisternis zit en geen licht heeft, verklaard.
Voorbeeld: Een mens kan met zoveel raadsels over de aarde gaan, en hij of zij bidt voor de
dienst of de Heere de prediker wil gebruiken om het hart te verklaren, dan wordt dat in
feite buiten de men om zo bestuurd dat de prediker van de daken verkondigd wat in de
binnenkamer geschiedt. Dat is geen zeldzame buitennormale gang, maar dat is juist de
normale gang zoals de Heere Zijn volk onderwijst door de dwaasheid der prediking.
Dan valt de prediker weg, en de mens zelf valt weg, en God krijgt alleen de eer. Dat is wat
men wel zo noemt: Waar de mens op het diepst wordt vernederd, waar geen roem in het
schepsel overblijft daar kan het alleen worden: Door U, door U alleen om het eeuwig
welbehagen

.

[Johann Gottfried Walther]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

[Marco]

Bij een tekst moet exegese plaatsvinden, en kan meditatie plaatsvinden. Exegese is de uitleg en komt voort uit de tekst. Meditatie gaat verder, maar moet wel uit het geheel van de Schrift voortkomen. Bovendien moet de predikant duidelijk maken dat de meditatie niet de exegese van de tekst is. Vind ik. Met het ankervoorbeeld: exegetisch is het mijns inziens niet te verdedigen. Meditatief wel, want het komt overeen met het geheel van de Schrift. Maar zeggen dat dit de bedoeling van de tekst is, is mijns inziens onjuist.

Dat is wel goed gezegd. Maar het is ook zo dat enkel exegese uit een onbewogen hart niet
genoeg is. Dat woord moet gaan leven, zowel op de preekstoel als onder de preekstoel. Hierin
de prediker lijdelijk zowel als de hoorder. Want zonder Hem kunnen wij niets doen. Dan kunnen
we niet spreken en kunnen we niet opmerken. Niet verkeerd denken aan een valse
lijdelijkheid vanzelf.

Ik breek geen lans voor een verkeerde exegese, maar daarbij moet wel een bevindelijke
verklaring van wat een ziel die in duisternis zit en geen licht heeft, verklaard.
Voorbeeld: Een mens kan met zoveel raadsels over de aarde gaan, en hij of zij bidt voor de
dienst of de Heere de prediker wil gebruiken om het hart te verklaren, dan wordt dat in
feite buiten de men om zo bestuurd dat de prediker van de daken verkondigd wat in de
binnenkamer geschiedt. Dat is geen zeldzame buitennormale gang, maar dat is juist de
normale gang zoals de Heere Zijn volk onderwijst door de dwaasheid der prediking.
Dan valt de prediker weg, en de mens zelf valt weg, en God krijgt alleen de eer. Dat is wat
men wel zo noemt: Waar de mens op het diepst wordt vernederd, waar geen roem in het
schepsel overblijft daar kan het alleen worden: Door U, door U alleen om het eeuwig
welbehagen

.

Daar is geen bevindelijke verklaring voor nodig: Als de Geest wil dat de ziel wordt geraakt, dan kan Hij dat doen door zelfs de zakelijkste vorm van evangeliebediening. Zie Filippenzen 1. Als Christus maar gepreekt wordt.

Laat de predikant ervoor zorgen dat hij het Woord brengt, en laat het hart over aan de Geest!

En nee, daarmee pleit ik niet voor een gevoelloze prediking, maar wel voor een prediking die terug gaat op de Schrift. Sola Scriptura!

[-DIA-]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

Dat weet ik ook wel.

Maar we moeten wel alles in het licht bezien.
Tegen Origenus mag ook terecht gewaarschuwd worden.

[Johann Gottfried Walther]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

Dat weet ik ook wel.

Maar we moeten wel alles in het licht bezien.
Tegen Origenus mag ook terecht gewaarschuwd worden.

Calvijn waarschuwde er zelfs voor:

Zie hier een stukje uit een lezing van Ds. J.B. Zippro.

Wat de uitleg van de Schriften aangaat, ging het Calvijn altijd om de ‘zin en mening van de Heilige Geest’.
Calvijn keerde zich scherp tegen de ‘spitsvondige vergeestelijking’ van het Oude Testament. In zijn
commentaar op Galaten 4:20-31 waar Paulus van Sara en Hagar als voorbeelden van 2 verbonden haalt hij
fel uit naar de allegorische Schriftzin. Wel gelooft hij dat er in de feiten van het OT voorbeelden zijn voor de
gemeente nu. Bijv. gezin van Abraham = een beeld voor de gemeente van nu.

Citaat: ‘…Want men heeft vele eeuwen lang niemand geacht vernuftig te zijn, dan wie scherpzinnig het
heilige Woord Gods wist en durfde te veranderen. Dit is zonder twijfel een vond van de duivel geweest, om
de autoriteit van de Schrift te krenken, en om het ware nut uit het lezen derzelve weg te nemen…’.

[huisman]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

Dat weet ik ook wel.

Maar we moeten wel alles in het licht bezien.
Tegen Origenus mag ook terecht gewaarschuwd worden.

Wij moeten beseffen dat wij het Woord niet geestelijk hoeven te maken. Gods Woord is geestelijk alleen al vanwege de auteur: De Heilige Geest.

[Panny]

Allemaal bedankt voor de nuttige antwoorden!

Ik ben het zeker eens dat je wel bepaalde lijnen mag trekken en beelden uit zo'n tekst kunt gebruiken.
Je kunt heel goed de vier ankers als beeld gebruiken om de luisteraar te bepalen waar wij ons vertrouwen op stellen.

Maar ik denk dat je zeker ook te ver kunt gaan met het vergeestelijken van een tekst. Maar een grens is misschien moeilijk te bepalen.
Je kunt namelijk heel veel in een tekst stoppen wat er niet in zit.
En dan hoor je bij bepaalde dominees regelmatig dat een theologie (meestal de bekeringsweg) in een tekst gestopt word, waar dat tekstgedeelte helemaal niet over gaat. En nog gevaarlijker wordt het als deze vergeestelijking vervolgens ook nog eigenlijk het hoofdthema van de preek wordt zoals je (vooral in de rechterflank) nog wel eens tegenkomt.
Maar dan heb je dus een kans dat je de bedoeling van God met deze tekst mist!
Een predikant moet Gods Woord verkondigen, dus je moet er voorzichtig mee zijn en er niet je eigen woord van maken!
Belangrijks is natuurlijk: Wat wilt God ons met deze tekst zeggen?

[Hendrik de 3de]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

Om eerlijk te zijn komt het nog van veel eerder. Het allegoriseren, oftewel het vergeestelijken, van een tekst komt bij Philo van Alexandrië vandaan. Philo was een tijdgenoot van de Heere Jezus. En zijn manier van schriftuitleg was allegorie. In die tijd alleen het OT. Zijn visie op het OT was dat deze goed te verbinden was met de Griekse filosofie. Zelf zag hij het OT wel als de hoogste filosofie.

De apostel Paulus vergeestelijkte ook in zijn brieven. Dit komt omdat hij zich aangesloten had na zijn bekering bij de Hellenisten. De Hellenisten waren Joden die Grieks spraken. En het was een groep rondom Stefanus die door de diaspora in Israël gekomen zijn. En deze Joden hadden zich bekeerd tot het Christendom. Nu is na alle waarschijnlijkheid te stellen dat Paulus de hellenisten vervolgde op weg naar Damascus. En daar heeft hij zich later bij aangesloten. De Hellenisten pasten ook allegorie toe. Dit hadden hun afgekeken van Philo. En daarom is het aannemelijk dat Paulus de allergorie heeft overgenomen van de Hellenisten.

[Hendrikus]

Maar een grens is misschien moeilijk te bepalen.
Je kunt namelijk heel veel in een tekst stoppen wat er niet in zit.
En dan hoor je bij bepaalde dominees regelmatig dat een theologie (meestal de bekeringsweg) in een tekst gestopt word, waar dat tekstgedeelte helemaal niet over gaat.

Precies.
Je hoort soms mensen vol bewondering verzuchten "Wat haalde hij er weer veel uit, hè" - waar men beter had kunnen zuchten "Wat legde hij er weer veel in...."
Ooit eens een serie leespreken over Ruth moeten aanhoren die bol stond van de inlegkunde. Brrr...

[-DIA-]

Het vergeestelijken komt van Origines de kerkvader, en in de Middeleeuwen ging sommigen daar ook ver in, de Reformatoren moesten weinig van vergeestelijken hebben.

Dat weet ik ook wel.

Maar we moeten wel alles in het licht bezien.
Tegen Origenus mag ook terecht gewaarschuwd worden.

Wij moeten beseffen dat wij het Woord niet geestelijk hoeven te maken. Gods Woord is geestelijk alleen al vanwege de auteur: De Heilige Geest.

Beweer ik dat dan ergens? Dat is maar een suggestie lijkt me.

[-DIA-]

Allemaal bedankt voor de nuttige antwoorden!

Ik ben het zeker eens dat je wel bepaalde lijnen mag trekken en beelden uit zo'n tekst kunt gebruiken.
Je kunt heel goed de vier ankers als beeld gebruiken om de luisteraar te bepalen waar wij ons vertrouwen op stellen.

Maar ik denk dat je zeker ook te ver kunt gaan met het vergeestelijken van een tekst. Maar een grens is misschien moeilijk te bepalen.
Je kunt namelijk heel veel in een tekst stoppen wat er niet in zit.
En dan hoor je bij bepaalde dominees regelmatig dat een theologie (meestal de bekeringsweg) in een tekst gestopt word, waar dat tekstgedeelte helemaal niet over gaat. En nog gevaarlijker wordt het als deze vergeestelijking vervolgens ook nog eigenlijk het hoofdthema van de preek wordt zoals je (vooral in de rechterflank) nog wel eens tegenkomt.
Maar dan heb je dus een kans dat je de bedoeling van God met deze tekst mist!
Een predikant moet Gods Woord verkondigen, dus je moet er voorzichtig mee zijn en er niet je eigen woord van maken!
Belangrijks is natuurlijk: Wat wilt God ons met deze tekst zeggen?

Men mag nuttige zaken uit een Bijbeltekst halen. Als hiermee iets duidelijk kan worden gemaakt zonder ook de eigenlijke betekenis uit het oog te verliezen. Het is natuurlijk altijd goed om dit eerst te noemen en mogelijk bij de toepassing kijken wat er ook in zit. Gods Woord is een geestelijk woord, en daar zijn verborgenheden in te vinden die de mens van nature niet leest of verkeerd toepast. Maar nogmaals, de letterlijke betekenis staat altijd voorop.

[ejvl]

Je hoort soms mensen vol bewondering verzuchten "Wat haalde hij er weer veel uit, hè" - waar men beter had kunnen zuchten "Wat legde hij er weer veel in...."
Ooit eens een serie leespreken over Ruth moeten aanhoren die bol stond van de inlegkunde. Brrr...

Ik citeer ds Harinck van de ger gem:

Laat ik beginnen met te zeggen dat het boek Ruth geen bekeringsgeschiedenis is. Dit boek is niet door God aan de kerk gegeven en in de Canon opgenomen om ons te leren hoe God een mens bekeert. Het boek leert ons uit welk voorgeslacht Jezus is voortgekomen. De nadruk valt op de bijzondere leiding van God in de wijze waarop Ruth bij dit geslacht wordt betrokken.

Er zijn wel leringen uit dit boek te trekken. Met name over de wijze waarop Ruth als heidin een plaats krijgt in Israël. Maar dit is de weg van Ruth en niet de weg van ieder christen. De meeste gelovigen komen niet van buiten de kerk, maar uit de schoot van de kerk.

Je krijgt allerlei vreemde stellingen wanneer je dit boek vergeestelijkt en het de maatstaf maakt voor de weg die God met mensen gaat. Het gaat over de bijzondere weg van Ruth en over het voorgeslacht van David. Een beroep op de typologie en de analogie is hier tevergeefs want nergens in de Bijbel worden Ruth en Boaz vergeleken met Christus en Zijn gemeente. Ik hoop u zo wat wegwijs gemaakt te hebben omtrent het boek Ruth.

http://www.refoweb.nl/vragenrubriek/20712/ruth/