Marnix schreef:Zonderling schreef:Beste mensen, toch eventjes.
Dit is een goed voorbeeld dat Jongere naar voren brengt. Ook is zijn algemene punt helder.
Maar er is nog meer, want het woord 'bed' wordt hier niet alleen gebruikt om een ziekbed aan te geven, maar dient ook als verwijzing naar de hoererij van deze vrouw Izebel. Het woord 'bed' heeft dus een dubbele bodem om het zo te zeggen. Door te vertalen met 'ziekbed' wordt deze dubbele bodem weggehaald en houd je nog een enkele bodem over. Het woord 'bed' staat er niet voor niets! (Zie ook de kanttekeningen en diverse Bijbelcommentaren.)
Zo'n dubbele betekenis is trouwens niet uniek, want de Bijbel staat vol van dergelijke woordspelingen als ik het zo noemen mag. Het is daarom uitermate riskant om niet letterlijk te vertalen. Je mist daardoor namelijk dikwijls wezenlijke elementen uit de boodschap.
Ik lees in de kanttekeningen:
Namelijk in een zware en kwellende ziekte, opdat het bed, dat haar tevoren tot wellust diende, haar nu diene tot straf en verdriet, en zij nog tijd hebbe om zich met hare kinderen te bekeren, gelijk volgt.
Het gaat dus gewoon over een ziekbed en de ironie is inderdaad dat dat bed haar eerder tot wellust diende.
Klopt helemaal, Marnix, maar dat hadden wij ook allemaal gezien, hoor.
Die ironie word op geen enkele manier aangepast bij de vertaling "ziekbed" volgens mij?
Zeer zeker wel, want wanneer iemand meent dat er 'ziekbed' staat in de tekst, dan zul je niet zo snel meer denken aan het bed van wellust, het bed waarop deze hoer Jezebel doorbracht met haar minnaars. Overigens is ook dat beeldspraak want het gaat hier (ook) over geestelijke hoererij.
Het woord 'bed' wijst ons veel duidelijker op deze verwijzing naar hoererij dan het woord 'ziekbed' waarbij de associatie met hoererij feitelijk helemaal niet meer doorklinkt.
Als je iets vanuit context en cultuur vertaalt kan het zijn dat je het te plat maakt omdat je die dubbele betekenissen dan mist, als je echter te direct vertaalt loop je ook het gevaar dat je betekenissen gaat missen. Woorden kunnen in de ene cultuur in een bepaalde context, ook bepaalde betekenis hebben die er in een andere cultuur weer helemaal niet is. Als iemand zegt: "mijn vrouw en ik gaan met elkaar naar bed" zullen weinig mensen hier denken dat ze ook daadwerkelijk gaan slapen. Maar in andere landen zou als je dat zou zeggen, men juist wel denken dat je zou gaan slapen. Als je zoiets letterlijk zou vertalen naar zo'n cultuur zou er juist een groot deel van de betekenis verloren gaan.
Leuk geredeneerd, maar ik zie geen enkele relevantie voor dit voorbeeld uit Openbaring.
Het woord 'bed' verwijst tóen en nú zowel naar een bed waarop mensen slapen, rusten, liggen als ze ziek zijn en óók wanneer zij gemeenschap hebben. "Het huwelijk is eerlijk onder allen en het bed onbevlekt". De cultuur toen ten aanzien van "bed" noodzaakt écht niet tot een andere vertaling. Laten we het daarom toch vooral houden bij het oorspronkelijke woord, namelijk "bed". Alleen dán komt de dubbele bodem van dit woord in deze tekst goed tot uitdrukking, óók in het Nederlands.
Z.
