Of uit het boekje Zin en mening:
Ds. Moerkerken schreef:Het gaat er de Heilige Geest in deze schriftgedeelten in de eerste plaats om, Gods heilsgeschiedenis te tekenen. De eerste bedoeling van het boek Ruth in de Bijbel is dus een heilshistorische. De éérste... maar ook hier geldt: niet de énige! (...)
Zouden wij nu werkelijk de Schrift geweld aandoen door in dit alles heldere analogieën te zien van het geestelijk leven? De lijnen die hier liggen, zijn lijnen die wij in héél de Schrift terugvinden! We moeten de zaak ook niet vertroebelen door te zeggen dat nergens staat beschreven hoeveel Ruth van Christus kende toen zij in Bethlehem aankwam. Wie dat zegt, vergeet dat we in dit bijbelboek te maken hebben met een analogie. Het gaat niet om de vraag of Ruth bij haar komen in Bethlehem iets van Christus kende - het gaat erom dat zij Boaz niet kende. Dát is juist de analogie met het genadeleven. En de voornaamste les van dit kleine bijbelboek - ja, van héél de Schrift! - is geen andere dan deze: het moet op Christus aan, buiten Wie geen leven is en geen bestaan voor God.
Wat mij hier opvalt is dat eigenlijk precies gebeurt waar memento zo hard voor aan het strijden is. De éérste betekenis is een heilshistorische. Tegelijk kan het boek als een analogie gelezen worden voor andere zaken. Ds. Moerkerken waarschuwt er juist voor in het oog te houden dat het om analogie gaat! Dat wil zeggen dat de geestelijke strekking niet
gebeurt in het boek Ruth, maar dat de vergelijking te trekken valt. Ook dat is precies wat memento betoogt.
Sterker nog, volgens mij maakt memento zelf de fout door andersom te redeneren en te spreken over 'we zien duidelijk het geloof bij Ruth in haar belijdenis bij de grens'. Daar gáát het niet om in een analogie! Evenmin kun je daar omgekeerd dan dergelijke conclusies aan verbinden.
Volgens mij ligt het pijnpunt eenvoudigweg hier: er is verschil van mening rond de vraag van geloof en Christuskennis. Inderdaad, zoals memento zegt, een dogmatisch probleem. Maar dát moet dan eerlijk onderkend worden. Ik geloof namelijk dat ds. Moerkerken zijn exegetische keuzes heel goed onderbouwd en zorgvuldig overweegt wat en waarom hij dat zegt. De vraag is eenvoudigweg dan of we het eens zijn met de vergelijking die getrokken wordt. Het boek Ruth wordt hier dus
niet gelezen als bekeringsweg, zoals memento eerder beweert.
Ik denk overigens wel dat niet iedereen dit altijd even goed kan scheiden. Misschien zelfs wel niet in positieve recensies over dit boek, bijvoorbeeld. Beeld en werkelijkheid kan snel door elkaar lopen.
Maar ik denk ook dat door mensen die de grondgedachte uit de analogie (rond geloof en Christuskennis) niet delen met ds. Moerkerken, in hun ijver om die te bestrijden wel eens zelf de fout ingaan van verkeerd omgaan met de gegevens uit Ruth. Door zelf allerlei conclusies te trekken die verder gaan dan analogie.
Overigens moet een analogie natuurlijk wel elders bijbelse grond hebben. Maar dat is een andere discussie dan de exegetische.