Ad Anker schreef:Mooi Jongere. Dat laatste citaat over het verschil tussen oa Comrie cs en Brakel/vd Groe, wil je dat toelichten? Ik weet niet of ik dat helemaal snap.
Ter aanvulling op wat Jongere hierover schreef, het volgende:
- Het verschil dat door A. Kuyper beschreven wordt, heeft inderdaad betrekking op de verhouding van rechtvaardiging en geloof in de dadelijke rechtvaardigmaking (in de tijd). Comrie, Brahé en Holtius leerden: de rechtvaardiging in het oordeel ('de vierschaar') van God is eerst en gaat vóór (ante) het geloof en zelfs geheel zonder het geloof. Diverse tegenstanders leerden: de rechtvaardiging volgt op/na (post) het geloof, nadat de mens Christus door het geloof heeft aangenomen en omhelsd. Van der Groe leerde: de rechtvaardiging is door (per) het geloof, waarbij er sprake is van tweeërlei toerekening of toe-eigening, namelijk een toerekening in het oordeel Gods en een toe-eigening door het geloof, waarbij de eerste niet kan bestaan zonder de tweede.
- Van der Groe behandelt in zijn brief (die pas in 1978 is gepubliceerd, maar wel in handschrift bekend was bij o.a. dr. Honig die een proefschrift schreef over Comrie) uitgebreid beide gevoelens: rechtvaardiging vóór het geloof en rechtvaardiging ná het geloof, maar bij beide heeft hij ernstige bezwaren. Vandaar zijn nadruk op 'door het geloof', waarbij zijn stelling is dat de toerekening aan de zijde Gods
niet bestaan kan / niet bestaat zonder de gelovige toe-eigening aan de zijde van de mens (we spreken nu niet over jonggestorven kinderen).
- Ook had Van der Groe ernstige bezwaren tegen het spreken over twee verschillende vormen van rechtvaardigmaking (in de tijd), omdat er zijns inziens slechts één rechtvaardigmaking is en dat ook de Schrift nergens spreekt over deze tweeërlei rechtvaardigmaking, maar alleen over een rechtvaardiging dóór het geloof.
- Comrie daarentegen plaatst de rechtvaardiging in het oordeel Gods vóór het geloof en zonder het geloof, aangezien zijn stelling is dat Gods toerekening nooit en te nimmer beïnvloed kan worden door een daad van de mens, ook niet het geloof van de mens. Daarnaast kent Comrie ook de rechtvaardiging door het geloof, maar dat is bij hem een afzonderlijke trap, wanneer de mens in zijn consciëntie gerechtvaardigd wordt (rechtvaardiging in de vierschaar van de consciëntie).
- Joan van den Honert en Schultens jr. (beide professoren) hebben het gevoelen van Comrie bestreden. Van den Honert wilde een tuchtprocedure tegen Comrie beginnen omdat hij de dadelijke rechtvaardiging stelde te zijn zónder het geloof. Prof. Schultens jr. schreef een lijvig boek tegen Comrie's Catechismus (840 pagina's! een zeer belangwekkend boek), waarin overigens veel meer aan de orde kwam dan alleen de leer van de rechtvaardiging. Ik kan Kuyper niet volgen in zijn mening over Van den Honert en Schultens, want m.i. hebben beiden terechte bezwaren naar voren gebracht.
- Mijn opvatting in deze is dat Comrie te ver gegaan in zijn onderscheidingen. Zijn leer dat de dadelijke rechtvaardiging (in de tijd) vóór en zonder het geloof plaatsvindt, acht ik onjuist. Ik meen dat Van der Groe hierin zeer schriftuurlijk gesproken heeft en terecht rechtvaardiging en geloof bij elkaar gehouden heeft. Van der Groe beroept zich hierbij m.i. ook terecht op de spreekwijzen van onder meer Ursinus, Olevianus en "Dordt". Ook Comrie beroept zich op de Dordtse vaders, maar daarin is hij niet overtuigend omdat hij zich beperkt tot zeer korte citaten waarvan de context niet duidelijk is.
- Ten slotte: Kuyper plaatst Comrie heel hoog en volgt Comrie in diverse opzichten. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat ds. Kersten mede op basis van Kuyper (of dr. Honig die een proefschrift over Comrie schreef) tot dezelfde beoordeling komt, al zijn er natuurlijk verschillen tussen Kuyper en Comrie in deze.
Tot zover. Literatuur o.a.:
- Brahé over de Walcherse artikelen
- Holtius: twee preken over de rechtvaardigmaking
- Comrie: Brief over de rechtvaardigmaking, Missive over de rechtvaardigmaking; hierin is ook opgenomen een brief van Joan van den Honert
- Van der Groe: De rechtvaardiging door het geloof (De Vuurtoren Urk, 1978)
- Hugh Kennedy over de rechtvaardigmaking
- Dr. Honig: proefschrift over Comrie
- J.A. de Ruiter: Naschrift in genoemd boek over Van der Groe