Wedergeboorte of schijngeboorte [1]

[-DIA-]

Daarvoor ken ik ds. Kort niet goed genoeg. Ik weet wel dat er predikanten zijn en vooral waren, met weinig opleiding, waar je ook wel een foutjes in zag, maar zeker gaan punten die echt de leer raakten.

Wat heb je op de 'beeldspraak' welke ds. Kort gebruikt tegen?
Want dáár gaat het toch om!?

Ik zie er helemaal geen beeldspraak in!

De vraag is of dat aan ds Kort ligt of aan jou. Als jij denkt dat ds Kort een letterlijk lam heeft bedoelt, dan moet je wel bedenken dat het bloed van een lammetje veel te weinig is om een mens in onder te dompelen.
In dit gedeelte lopen toch wel heel duidelijk de lijnen door naar het Lam!

Dan zal het wel aan mij liggen... Maar ik het stukje van Charnock spreekt duidelijker taal wat mij betreft.

[edmund]

Wie de beeldspraak niet ziet in het schrijven over het lam is (wat dat betreft) zo dom als een ezel. Het is het gebrek van onderzoek in de huidige tijd. Alias toont het aan met de woorden van de puritein Stephen Charnock. Deze beeldspraak is kristalhelder.

Het is juist levensgevaarlijk wat die dominees in de embryokerken allegoriseren buiten de Paulinische theologie om (zoals we behoren te kennen uit de brieven aan de Romeinen en Galaten). En ook in de leesdiensten lezen veel ambtsdragers geen zuivere preken meer (maar hedendaagse) laten een onzeker geluid horen. Daar waarschuwt ds. Kort tegen.

Dat is juist waar het in het boek van ds. Kort om draait “de bijbelse bloedtheologie”, met de andere leer (de filosofische embryotheologie) komt een mens om. Bekering door het Bloed en de Geest (met een zekere kennis en vast vertrouwen). Tegen de rechte leer (enkel genade, daar kan niets van een mens bij) komt de vijandschap van de mens openbaar, met de andere leer kan de mens zelf (al is het heimelijk) nog wat toe brengen want men werkt vanuit die veronderstelde wedergeboorte/levendmaking.

nB.
Fil. 1:6: Vertrouwende ditzelve, dat Hij, Die in u een goed werk (namelijk des geloofs in Christus en der bekering tot God) begonnen heeft, dat voleindigen zal tot op den dag van Jezus Christus;
Fil. 2:13: Want het is God, Die in u werkt beide het willen en het werken, naar Zijn welbehagen.

Kanttekening bij "het willen"
Dat is, niet alleen het kunnen willen, maar ook het willen zelf; den wil krachtiglijk neigende en buigende om het goede te verkiezen, en alzo van onwilligen gewilligen makende, door de kracht des Heiligen Geestes; Joh. 3:5, en Joh. 6:44; Rom. 9:16; 1 Petr. 1:3.

Dat is dus wat anders dan het veronderstellen dat de Geest dat werkt. Het gaat dus niet alleen om de verlichting van het verstand, maar ook om de vernieuwing van de wil.

Ds. Kort waarschuwt ook bij voortduur om te blijven bij de oude, beproefde waarheid. Hij noemt er velen: Augustinus, Luther, Calvijn, Ursinus, Bunyan, Andrew Gray, Erskines, Owen, Boston, Hugo Binning, Thomas Watson, Van der Groe en Kohlbrugge en roept op om het hedendaagse maar aan de kant te leggen. Wie die geschriften kent, zal moeten beamen dat ds. Kort een punt aansnijdt van levensbelang.

[Erasmiaan]

Wie de beeldspraak niet ziet in het schrijven over het lam is (wat dat betreft) zo dom als een ezel.

Pardon?

Het is het gebrek van onderzoek in de huidige tijd. Alias toont het aan met de woorden van de puritein Stephen Charnock. Deze beeldspraak is kristalhelder.

Het moet uit de woorden zelf blijken en daar bleek het niet uit. Ik ben geneigd om daar niet zo zwaar aan te tillen als DIA, maar een predikant dient zo te schrijven dat het niet voor tweeërlei uitleg vatbaar is.

Dat is juist waar het in het boek van ds. Kort om draait “de bijbelse bloedtheologie”, met de andere leer (de filosofische embryotheologie) komt een mens om. Bekering door het Bloed en de Geest (met een zekere kennis en vast vertrouwen). Tegen de rechte leer (enkel genade, daar kan niets van een mens bij) komt de vijandschap van de mens openbaar, met de andere leer kan de mens zelf (al is het heimelijk) nog wat toe brengen want men werkt vanuit die veronderstelde wedergeboorte/levendmaking.

Edmund, in je samenvatting van het boek van ds. Kort maak je een karikatuur van de ander. Het is dan makkelijk om jouw leer als de meest zuivere te bestempelen, maar het is niet eerlijk. Ik wens zo niet te spreken. De intentie van Edmund zal echt niet zijn om vermogens in de mens te leggen, of om een derde groep mensen te creëeren, namelijk "de ontwaakten". Maar dat is wel een consequentie van die leer.

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij bijvoorbeeld edmund die meent een patent op de ware leer te hebben.

Ds. Kort waarschuwt ook bij voortduur om te blijven bij de oude, beproefde waarheid. Hij noemt er velen: Augustinus, Luther, Calvijn, Ursinus, Bunyan, Andrew Gray, Erskines, Owen, Boston, Hugo Binning, Thomas Watson, Van der Groe en Kohlbrugge en roept op om het hedendaagse maar aan de kant te leggen. Wie die geschriften kent, zal moeten beamen dat ds. Kort een punt aansnijdt van levensbelang.

Hoe zit het met de Christenreis van Bunyan? En zou de overeenkomst met Calvijn echt in alle delen zijn?

@edmund: je was ds. Du Marchie van Voorthuysen aan het citeren, ik heb hier ook nog een citaat (uit een interview):

Een mede-ambtsbroeder geeft misschien eerder hoop?
Dat zou kunnen. Maar mijn leiding is zo geweest, dat ik van moedgevingen niet veel nut heb gehad maar van afsnijdende waarschuwingen wel. Dat behoeft evenwel geen controverse te betekenen met een andere ambtsbroeder. Het Woord Gods is scherpsnijdender dan enig tweesniidend scherp zwaard.
Geeft Paauwe — iemand die zich ook zeer verwant voelde aan Van der Groe — de mens niet te vroeg rust?
Dat was zijn bedoeling niet. Weet u wat ds. Fraanje zei? Een krachtige uitdrukking. Hij kon het soms zo klaar zeggen. Ds Fraanje zei: Paauwe stelt de wedergeboorte te laat en de rechtvaardigmaking te vroeg.
Paauwe sprak over zondag 23 als over een toevluchtnemend en rechtvaardigend geloof. U denkt daar anders over?
Iets anders, ja. Er kan een tijd komen in het leven, dan kan er gebeurd zijn wat er gebeurd is — en er kan heel veel gebeurd zijn — dan worden we in de consciëntie gedagvaard. Geen rare en onschriftuurlijke gezichten of dromen, nuchter. Dan gaat de mens rechtvaardigen wat God doet, wat eeuwig zij haar lot. Dan worden Gods heilig recht en vlekkeloze deugden omhelsd en geliefd. En zou men dat niet weten? Uur en plaats? Maar dan wordt verloren gaan door God niet toegestaan, maar Christus en Zijn gerechtigheid aan de ziel geschonken en toegerekend. Ik cijfer gelukkig vooraf gaande werkzaamheden nooit weg. Want wordt er ooit een kind geboren zonder zwangerschap? Maar is zwangerschap een kind? Nee toch?

[Jan]

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij hen die menen een patent op de ware leer te hebben.

Dit bedoelt ds. Kort nu precies. Het is toch onmogelijk dat die ouderling in een preek van ds. Van de Groe niet bekeerd is, en onder een preek van ds. Smijtegelt wel bekeerd is?

Wat ds. Kort dus aan willen geven: Je ben wel of niet in Christus. Je ligt wel of niet voor rekening van Chrustus. Je ligt wel of niet onder de vloek. En niet deze keer heb ik wel hoop en die keer niet.

[Ad Anker]

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij hen die menen een patent op de ware leer te hebben.

Dit bedoelt ds. Kort nu precies. Het is toch onmogelijk dat die ouderling in een preek van ds. Van de Groe niet bekeerd is, en onder een preek van ds. Smijtegelt wel bekeerd is?

Wat ds. Kort dus aan willen geven: Je ben wel of niet in Christus. Je ligt wel of niet voor rekening van Chrustus. Je ligt wel of niet onder de vloek. En niet deze keer heb ik wel hoop en die keer niet.

Gelukkig heeft de GG en aanverwant daar het onderscheid tussen staat en stand voor uitgevonden. Je kunt statelijk bekeerd zijn (eens bekeerd is altijd bekeerd) maar standelijk heb je de dagelijkse bekering nodig. Dat is in dit voorbeeld ook duidelijk. En ook Bijbels. Thomas, Petrus, David enz.

[Erasmiaan]

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij hen die menen een patent op de ware leer te hebben.

Dit bedoelt ds. Kort nu precies. Het is toch onmogelijk dat die ouderling in een preek van ds. Van de Groe niet bekeerd is, en onder een preek van ds. Smijtegelt wel bekeerd is?

Wat ds. Kort dus aan willen geven: Je ben wel of niet in Christus. Je ligt wel of niet voor rekening van Chrustus. Je ligt wel of niet onder de vloek. En niet deze keer heb ik wel hoop en die keer niet.

Wie heeft het over niet bekeerd en wel bekeerd? Die ouderling in ieder geval niet. Hij liep toen nog in zijn ongeluk en was nog geen ouderling.

[eilander]

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij hen die menen een patent op de ware leer te hebben.

Dit bedoelt ds. Kort nu precies. Het is toch onmogelijk dat die ouderling in een preek van ds. Van de Groe niet bekeerd is, en onder een preek van ds. Smijtegelt wel bekeerd is?

Wat ds. Kort dus aan willen geven: Je ben wel of niet in Christus. Je ligt wel of niet voor rekening van Chrustus. Je ligt wel of niet onder de vloek. En niet deze keer heb ik wel hoop en die keer niet.

Gelukkig heeft de GG en aanverwant daar het onderscheid tussen staat en stand voor uitgevonden. Je kunt statelijk bekeerd zijn (eens bekeerd is altijd bekeerd) maar standelijk heb je de dagelijkse bekering nodig. Dat is in dit voorbeeld ook duidelijk. En ook Bijbels. Thomas, Petrus, David enz.

Ik weet zeker dat ds. Kort dat niet ontkent. Maar ik vind het voorbeeld van Erasmiaan over de Zeeuwse ouderling ook een beetje moeilijk. Want hoe gaat het dan met mensen die altijd Smytegelt lezen? Die hebben altijd een beetje hoop?
Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

(> Edit: ik lees nu de laatste posting van Erasmiaan: hij had er nog niet bij verteld dat de ouderling dit meemaakte in de tijd dat hij nog geen ouderling was. Dat maakt het verhaal wel iets anders.)

Hoe de avondmaalspraktijk bij ds. Kort zelf is, vind ik niet erg ter zake doen. Het gaat nu om wat hij schrijft. Hij heeft het overigens ook echt niet alleen over andere kerkverbanden dan de OGGiN.

[ejvl]

Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

Dit vind ik ook moeilijk eilander, want twijfel is absoluut geen vrucht van het ware geloof toch?

[eilander]

Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

Dit vind ik ook moeilijk eilander, want twijfel is absoluut geen vrucht van het ware geloof toch?

Nee. Nu is er ook niemand die dat beweert. In het geloof is geen twijfel, maar in de gelovige wel. Dat is wel een Bijbels gegeven, zie de voorbeelden die Erasmiaan aanhaalt.
Toch - ik heb zondag in het boek van ds. Kort zitten lezen - denk ik dat hij nuttige dingen schrijft. De toon vind ik niet altijd gelukkig, maar de inhoud is wel de moeite waard.

[ejvl]

Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

Dit vind ik ook moeilijk eilander, want twijfel is absoluut geen vrucht van het ware geloof toch?

Nee. Nu is er ook niemand die dat beweert. In het geloof is geen twijfel, maar in de gelovige wel. Dat is wel een Bijbels gegeven, zie de voorbeelden die Erasmiaan aanhaalt.
Toch - ik heb zondag in het boek van ds. Kort zitten lezen - denk ik dat hij nuttige dingen schrijft. De toon vind ik niet altijd gelukkig, maar de inhoud is wel de moeite waard.

Duidelijk, maar dan lijkt mij het toch niet dat iemand het maar moet onderzoeken als ze altijd zekerheid hebben, want zeker waren er tal van bijbelse voorbeelden, maar het is geen must of een mijlpaal of een vrucht van het ware geloof.
Ik ken bijvoorbeeld een vrouw die altijd kan getuigen van de hoop die in haar is, ik heb haar wel eens gevraagd over twijfel, als mens heb ik weleens twijfel of aanvechtingen zei ze, maar het is dan zaak om onmiddellijk terug te zien op het goede wat Jezus Christus zo vaak geschonken heeft, macht om kinderen Gods te zijn, wie zijn wij mensen dan om te twijfelen terwijl God het gesproken heeft.

[Hendrien]

Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

Dit vind ik ook moeilijk eilander, want twijfel is absoluut geen vrucht van het ware geloof toch?

Misschien geeft het volgende citaat wel duidelijkheid: Nu ten andere: Er zijn enkele anderen, die het tegenovergestelde denken en in een ander uiterste vallen. Ze trekken eens in twijfel of ze geloof bezitten en ze trekken het altijd in twijfel. Ge zult hen altijd van de ene twijfeling in de andere verstrikt vinden, en gedurig bezig te overleggen en betwisten : ben ik in Christus of niet?, zodat ze menigmaal ten volle besluiten, dat ze niet in Hem zijn, en niet in Hem geloven. Ik moet toegeven, dat een ziel de zaak eens in twijfel moet trekken, of ze zal nooit zeker zijn. Ja, een ziel moet eens besluiten, dat ze zonder God en Christus is. Maar als ze dat eenmaal ontdekt heeft, zie ik de noodzaak noch de vrucht ervan in om uw aandeel aan Hem voortdurend te betwijfelen en te betwisten. Ik zou dan tot zulke zielen willen zeggen, dat indien ge nu daaraan twijfelt, het in waarheid de rechte tijd is om het buiten twijfel te stellen. En hoe? Niet door antwoorden op uw tegenwerpingen te geven of te zoeken; niet door uzelf te onderzoeken, teneinde daar iets te vinden, om het te bewijzen; ook niet door enkel twisten erover, maar eenvoudig en klaar, door te gaan doen, hetgeen waaraan getwijfeld wordt. Zijt ge in twijfel, of ge gelovig zijt? Hoe zal dat opgelost worden, dan door inderdaad te geloven? Het is nu de juiste tijd, waarin ge geroepen wordt om uw ziel toe te passen aan Christus, als ge meent, dat ge Christus niet aan uw ziel kunt toepassen.

Uit Ettelijke gronden der Christelijke Religie van Hugo Binnning. Blz. 121. Een bijzonder mooi en bijbels boek! Ook van harte aanbevolen door Ds. A. Kort.

[Bert Mulder]

Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

Dit vind ik ook moeilijk eilander, want twijfel is absoluut geen vrucht van het ware geloof toch?

Nee, maar een gelovige heeft wel met aanvechtingen te maken, terwijl een ongelovige dat 'probleem' niet heeft...

[GGBeroopingswerk]

Ik kijk liever naar die ouderling uit Zeeland, reeds lang overleden, maar die zei: de ene week werd er een preek van Van der Groe gelezen en was het alles niets met me. De volgende week werd er een preek van Smytegelt gelezen (dat is kennelijk voor edmund een "nieuwvader") en kreeg ik weer een beetje hoop. En zo ging dat op en neer, de ene keer had ik een beschamende les nodig en de andere keer een bemoedigende les. Daar voel ik me veel en veel beter bij thuis dan bij hen die menen een patent op de ware leer te hebben.

Dit bedoelt ds. Kort nu precies. Het is toch onmogelijk dat die ouderling in een preek van ds. Van de Groe niet bekeerd is, en onder een preek van ds. Smijtegelt wel bekeerd is?

Wat ds. Kort dus aan willen geven: Je ben wel of niet in Christus. Je ligt wel of niet voor rekening van Chrustus. Je ligt wel of niet onder de vloek. En niet deze keer heb ik wel hoop en die keer niet.

Gelukkig heeft de GG en aanverwant daar het onderscheid tussen staat en stand voor uitgevonden. Je kunt statelijk bekeerd zijn (eens bekeerd is altijd bekeerd) maar standelijk heb je de dagelijkse bekering nodig. Dat is in dit voorbeeld ook duidelijk. En ook Bijbels. Thomas, Petrus, David enz.

Ik weet zeker dat ds. Kort dat niet ontkent. Maar ik vind het voorbeeld van Erasmiaan over de Zeeuwse ouderling ook een beetje moeilijk. Want hoe gaat het dan met mensen die altijd Smytegelt lezen? Die hebben altijd een beetje hoop?
Mensen die altijd zekerheid hebben, zouden zichzelf moeten onderzoeken. Maar mensen die nooit zekerheid hebben, ook!

(> Edit: ik lees nu de laatste posting van Erasmiaan: hij had er nog niet bij verteld dat de ouderling dit meemaakte in de tijd dat hij nog geen ouderling was. Dat maakt het verhaal wel iets anders.)

Hoe de avondmaalspraktijk bij ds. Kort zelf is, vind ik niet erg ter zake doen. Het gaat nu om wat hij schrijft. Hij heeft het overigens ook echt niet alleen over andere kerkverbanden dan de OGGiN.

Als we de 'embryogedachte' even loslaten op dit voorbeeld, dan zou dat betekenen (vanuit het bloembol voorbeeld van ds. Moerkerken) dat die ouderling bij het lezen van een preek van ds. Smijtegelt het gevoel had dat de bloembol (de habitus van het geloof) in zijn hart zat. Dus dat hij wedergeboren, levend gemaakt was. Dit noemt ds. Kort een veronderstelde wedergeboorte. Een veronderstelling die niet juist is, want de wedergeboorte is vergeving der zonde en kennis aan de Persoon van Christus. Moet wel zeggen dat ik even moest slikken bij het woord 'veronderstelde wedergeboorte', maar strikt genomen klopt het wel.

[GJdeBruijn]

Moet wel zeggen dat ik even moest slikken bij het woord 'veronderstelde wedergeboorte', maar strikt genomen klopt het wel.

Nee, dit klopt niet. Want het begrip 'veronderstelde wedergeboorte' is een begrip uit een andere theologische stroming met een specifieke betekenis.
De term 'veronderstelde wedergeboorte' betreft de aanduiding dat volgens Kuyer cs. de kinderen van gelovige ouders voor wedergeborden moeten worden gehouden zolang niet anders te concluderen valt.
Waar het in deze discussie om gaat is het denken vanuit de heilsordelijke lijn ten aanzien van de toepassing van het heil. Van eeuwigheid naar wedergeboorte in engere zin naar verbrijzeling en vertedering (term van Beza), roeping en geloof waarin heiligmaking en rechtvaardiging nauw op elkaar betrokken zijn.
Het gaat hier niet om het veronderstellen van wedergeboorte zonder enig kenmerk ten aanzien van de heilsorde. Als je dat veronderstelde wedergeboorte zou willen noemen, dan kan ik van Calvijn, Beza, Teelinck, Koelman, Flavel, Bunyan, Voetsius, Brakel citaten aandragen die deze zogenaamde 'veronderstelde wedergeboorte' ook zouden leren.
De nadere reformatie en veel puriteinen noemen niet voor niets vaak kenmerken en gaan ze in op vragen van een ziel die geen zekerheid heeft over zijn staat.
Door de negatieve associate van de term 'verondersteld' lijkt ds. Kort gelijk te hebben. Echter, hij verwart zeer duidelijk de heilsleer met de orde des heils in de toepassing. De heilsleer zegt duidelijk: Zonder Christus geen vergeving der zonden. Dat is ook waar de Heilige Geest naar toe werkt in een zondaar waarin Hij zaligmakend werkt. En voor dat punt leren de oude reformatoren tegelijk dat de orde des heils wel degelijk begint met de wedergeboorte in engere zin. Wie dat ontkent, is selectief bekend met de geschiedenis van de reformatie en de dogmatische ontwikkelingen.
Het was Arminius die als eerste ten strijde trok tegen deze leer.
Een schematische versie van de leer van Beza en Calvijn met de toepassing van het heils zoals de reformatoren en puriteinen leerden: Zie http://www.google.nl/imgres?q=perkins+g ... 1,s:0,i:71

en : http://books.google.nl/books?id=yJLkWGJ ... za&f=false

(Engelstalig)

[Fjodor]

Moet wel zeggen dat ik even moest slikken bij het woord 'veronderstelde wedergeboorte', maar strikt genomen klopt het wel.

Waar het in deze discussie om gaat is het denken vanuit de heilsordelijke lijn ten aanzien van de toepassing van het heil. Van eeuwigheid naar wedergeboorte in engere zin naar verbrijzeling en vertedering (term van Beza), roeping en geloof waarin heiligmaking en rechtvaardiging nauw op elkaar betrokken zijn.
Het gaat hier niet om het veronderstellen van wedergeboorte zonder enig kenmerk ten aanzien van de heilsorde. Als je dat veronderstelde wedergeboorte zou willen noemen, dan kan ik van Calvijn, Beza, Teelinck, Koelman, Flavel, Bunyan, Voetsius, Brakel citaten aandragen die deze zogenaamde 'veronderstelde wedergeboorte' ook zouden leren.
De nadere reformatie en veel puriteinen noemen niet voor niets vaak kenmerken en gaan ze in op vragen van een ziel die geen zekerheid heeft over zijn staat.
Door de negatieve associate van de term 'verondersteld' lijkt ds. Kort gelijk te hebben. Echter, hij verwart zeer duidelijk de heilsleer met de orde des heils in de toepassing. De heilsleer zegt duidelijk: Zonder Christus geen vergeving der zonden. Dat is ook waar de Heilige Geest naar toe werkt in een zondaar waarin Hij zaligmakend werkt. En voor dat punt leren de oude reformatoren tegelijk dat de orde des heils wel degelijk begint met de wedergeboorte in engere zin. Wie dat ontkent, is selectief bekend met de geschiedenis van de reformatie en de dogmatische ontwikkelingen.

Volgens mij verschrijf je je in je tweede alinea (die ik citeer) een beetje. Er staat nu volgens mij dat je van die personen citaten kan aandragen waar staat dat je de wedergeboorte kan veronderstellen zonder enig kenmerk van de heilsorde. Ik denk dat je dat niet bedoelt..