reformatorische visie en pedagogische tik

[Hendrikus]

Kind slaan mag niet
22-09-2009 08:29

„Bijbelteksten volledig uit verband gerukt.”

Het gaat te ver om ouders op basis van de Bijbel op te roepen tot het gebruik van de pedagogische tik, meent Roel Timmerman. Bij het slaan van kinderen speelt vaak onmacht een rol, terwijl de Bijbel juist aanspoort om kinderen in liefde de goede weg te wijzen.

In de media is ophef ontstaan over de uitspraken en preken van de evangelische voorganger G. Goldschmeding uit Amersfoort. Mag een pedagogische tik nu wel of niet?

In de hulpverlening worden we bijna dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van huiselijk geweld. Dat varieert van zo nu en dan een klap tot ernstige mishandeling. Maar ook van psychologische ‘klappen’ zoals negeren, zwijgen, vernederen. In veel van deze gevallen speelt onmacht een grote rol. Bij wet is het inmiddels verboden om je kinderen te slaan.

Er bestaan misvattingen over geweld van ouders naar kinderen. In de pedagogische literatuur wordt afwijzend gesproken over het toepassen van lijfstraffen. In de Bijbel (Spreuken 13:24) zegt Salomo dat „die zijne roede inhoudt, haat zijnen zoon; maar die hem liefheeft, zoekt hem vroeg met tuchtiging.” Voorganger Goldschmeding geeft daarbij de uitleg dat je je kinderen met een stokje op de billen mag slaan, mits je het beheerst en niet in blinde woede doet, en kunt verantwoorden voor God. In zijn preek zegt hij erbij dat dit het woord van God is, waarvoor je hoort te buigen, als je ervan overtuigd bent dat God tot je spreekt.

Geestelijke zin

Mijns inziens is dat op z’n zachtst gezegd wel een heel vrije uitleg van wat er in Spreuken staat. Want wie van ons heeft z’n handen inmiddels afgehakt en zijn ogen uitgerukt (zoals verwoord in de Bergrede)? Moet ik de teksten uit Spreuken ook letterlijk opvatten, of gaat achter al deze wijsheden een diepere wijsheid schuil? En waarom moet de hoorder van deze preek volgens Goldschmeding eerst bepalen of zijn preek een woord van God is, maar worden ouders in dezelfde preek opgeroepen vergeving aan kinderen te vragen als ze nooit de roede gehanteerd hebben?

Er zijn meer teksten in de Bijbel die gaan over straffen en tuchtigen. (o.a. Spreuken 19:18 en 23:14, Efeze 6:4 en Hebreeën 12:6). Als je ze los van elkaar zou lezen, heeft Goldschmeding wellicht gelijk. Alleen staan de teksten niet los in de Bijbel, maar in een context. Het gaat er vooral om dat ouders hun kinderen de weg van de Heere wijzen. En daarin kan tuchtiging een middel zijn. Vooral in geestelijke zin.

Dat is iets anders dan dat je een kind doelbewust slaat (hoe beheerst je dat misschien ook zou willen en kunnen doen). De weg van de Heere is immers een weg van in liefde de goede weg wijzen. De Vader in de gelijkenis van de verloren zoon stond met open armen klaar toen zijn zoon vol berouw terug kwam (en niet met een roede).

Blinde toorn

De Bijbel waarschuwt ook voor de toorn, die zomaar blind kan worden. „Tuchtig uw zoon, als nog hoop is; maar verhef uw ziel niet, om hem te doden” (Spreuken 19:18). En zoals een verklaarder in de Statenvertaling opmerkt: dat zij (vaders) in de eerste plaats het gevaar lopen om tot hardheid te vervallen. „Gij vaders, tergt uwe kinderen niet, opdat zij niet moedeloos worden” (Kolossenzen 3:21).

De Bijbel spreekt dus over straffen, maar in een liefdevolle relatie. In de hele discussie lijkt het te gaan over zo nu en dan een klap op de billen. Maar tegelijk geeft Goldschmeding aan dat je door moet slaan, omdat als je te vroeg stopt, kinderen er niets van leren. Als het tuchtigen en de roede al zo letterlijk opgevat zouden moeten worden, dan wordt hier een grens gepasseerd. Want dat is voor een kind niet meer te begrijpen. En ook niet uit te leggen. En daar is de Bijbel helder over.

In pedagogische zin is het duidelijk dat negatieve aandacht in de vorm van (lijf)straffen alleen ook geen zin heeft. Het beste leert een kind via belonen en het aanleren van positief gedrag. Soms is het nuttig om een kind te corrigeren, om het tot de orde te roepen. Maar corrigeren kan op diverse manieren.

Ook wij komen in de praktijk van de hulpverlening tegen dat genoemde teksten volledig uit het verband worden gerukt. Bijbelteksten worden dan gebruikt om geweld (slaan) goed te praten.

Zelfbeheersing

In veel van dergelijke gevallen speelt onmacht een grote rol. Als mensen daar bij zichzelf geen oog voor hebben, gaat macht overheersen (in plaats van gezag) en vernauwt het denken. Het geweten gaat minder spreken of morele opvattingen worden verdraaid in eigen voordeel. Waar liefde overheerst, is correctie niet uitgesloten en worden grenzen getrokken. Maar wel met als doel anderen in liefde de goede weg te wijzen. Dat vraagt van ouders veel zelfbeheersing.

Het het gaat mijns inziens veel te ver om mensen op te roepen tot het gebruik van een pedagogische tik. Want waar ligt dan de grens? We blijven immers zondige mensen met veel fouten en gebreken. Blijf dus altijd aan de veilige kant, wees eerlijk en kritisch naar jezelf. En zoek ook hulp als je er niet uitkomt in de opvoeding. Niemand is geboren met een diploma opvoeding.

De auteur is klinisch psycholoog en beleidsadviseur bij Eleos.

Helemaal mee eens! Slaan is een teken van onmacht, zo denk ik er ook over.

[refo]

Wie heeft dat eigenlijk bedacht: 'slaan is een teken van onmacht'?

[sela]

ervaringsdeskundigen? zij die de klappen opvingen?

[Bert Mulder]

De rillingen liepen over mijn arm na het lezen van de verwijzingen van Arti naar de artikelen in het dagblad Trouw. Dat is geen pedagogische tik, dat lijkt meer op kindermishandeling en dat is, zoals Bureaucraat ook aangeeft, wettelijk verboden. Hoe kun je je nou tegen een wet verzetten die door de overheid is ingesteld?

Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat niet van God komt; ook het huidige gezag is door God ingesteld. Wie zich tegen dit gezag verzet, verzet zich dus tegen een instelling van God, en wie dat doet roept over zichzelf zijn veroordeling af. (Romeinen 13: 1-2)

Maar we moeten God meer gehoorzaam zijn dan de mensen.

[samanthi]

weet je wat ze vergeten erbij te zeggen?
dat Dobson en z'n vrouw, jaar in jaar uit, elke dinsdag hebben gevast voor hun kinderen.
Echt alleen leven op water. Als kinderen dát zien, dat hun ouders uit zorg om hun zielebehoud en welzijn, elke week zo'n offer brengen, en ze krijgen dan een afstraffing in de vorm van lichamelijke pijn, ze dan echt wel beseffen dat hun ouders uit liefde handelen?
Ik heb veel gelezen (geleerd) van Dobson en als ik van hem lees zie ik echt niets van kindermishandeling. Integendeel.
Hij adviseert echt niet in alle gevallen 'zomaar' om te slaan of even in de spier te knijpen.
Maar 'opzettelijke ongehoorzaamheid wordt gestraft met een tik. Hij waarschuwt tegen veelvuldig of heftig slaan
Maar een tik op pamperbillen wordt niet gevoeld en zal dus ook geen effect scoren

Lazen ze de héle boekjes maar van Dobson, zonder hier en daar 1 regel er uit te plukken

Iedereen kan lezen dat zij vasten, terwijl de Bijbel zegt; doe het in het verborgene.
Ik zie het verband niet tussen vasten en een pt.
Er zijn ouders die onder het gezellig voorlezen (uit de kinderbijbel) onder de dekens van alles doen wat niet hoort.
gr Samanthi

[Marie-Henriëtte]

De rillingen liepen over mijn arm na het lezen van de verwijzingen van Arti naar de artikelen in het dagblad Trouw. Dat is geen pedagogische tik, dat lijkt meer op kindermishandeling en dat is, zoals Bureaucraat ook aangeeft, wettelijk verboden. Hoe kun je je nou tegen een wet verzetten die door de overheid is ingesteld?

Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat niet van God komt; ook het huidige gezag is door God ingesteld. Wie zich tegen dit gezag verzet, verzet zich dus tegen een instelling van God, en wie dat doet roept over zichzelf zijn veroordeling af. (Romeinen 13: 1-2)

Maar we moeten God meer gehoorzaam zijn dan de mensen.

Precies, daarom hoef je je kind ook niet in de schouderspieren te knijpen omdat Dobson dit adviseert. Het wordt namelijk nergens voorgeschreven in de Bijbel om je kinderen bij ongehoorzaamheid in de schouderspieren te knijpen. Deze handeling is veelal alleen maar acceptabel bij mensen die een hartstilstand hebben gekregen. Dan kan je -als het slachtoffer met de hartstilstand niet reageert op praten- in eerste instantie stevig in de schouderspieren knijpen, om te zien of dit effectief is. Kun je nagaan Bert, waar deze handeling voor wordt gebruikt, en dan adviseert Dobson om dit uit te voeren op kinderen bij ongehoorzaamheid. Daarom liepen bij mij even de rillingen over mijn arm.

[arti]

Uit dagblad Trouw van 19 september 2009:

Samen besloten ze enige jaren geleden een Nederlandse afdeling van Dobsons ’Focus on the Family’ op te zetten, want men gebruikte met graagte diens werk. Dobson ’maakt zich hard voor traditionele waarden en het gezin’. Inmiddels is ’Focus Nederland’ ter ziele; voorman Rob Hondsmerk is directeur kinder- en jeugdhulpverlening van Chris en De Hoop geworden. Chris en De Hoop bevelen nog steeds twee boeken van harte aan: Dobsons ’Liefde en discipline’ en ’Eigenzinnige kinderen’.

Ik begrijp niet zo goed wat de Hoop met opvoeding te maken heeft. Dat is toch verslavingszorg? Geven ze tegenwoordig ook voorlichting?

Het laatste boek vergelijkt het opvoeden van kinderen met dat van honden. Want een kind daagt net als een hond zijn baas uit, ’maar dan vaker’. Eigenzinnige kinderen „vragen erom geslagen te worden, en die vraag dient gehonoreerd”.

Waar ken ik dat zinnetje toch van??
Andere ‘ervaringsdeskundigen’ zeggen dat ze er niet slechter van geworden zijn. Ik durf te beweren dat bij mij geen enkel pak slaag geholpen heeft. Het heeft eerder tot grote verwijderingen geleid die nog steeds niet opgelost zijn.

Vijf jaar geleden oordeelde emeritus hoogleraar Preventie en Hulpverlening inzake Kindermishandeling Herman Baartman vernietigend over de combinatie Dobson en hulpverlening. „De roede promoten én hulp bieden aan kinderen die daar te hardhandig kennis mee hebben gemaakt. Als buitenstaander vraag je je af hoe zoiets kan, zó reactionair. Wat ik het ergste vind is het misbruik van moreel gezag – ’wij zijn bijbelgetrouw’ – en andere opvoedkundige ontwikkelingen buitensluiten.”

Volgens mij hoef je daar geen buitenstaander voor te zijn om dat niet te kunnen begrijpen. Inmiddels heeft een medewerker van Eleos hier anders over geoordeeld.

Dobson: „Een pak slaag kan te zacht zijn. Pijn is een uitstekend reinigingsmiddel. Als lijfstraf wordt verboden is dat een trieste dag voor gezinnen en vooral voor hun kinderen.”

Jaja. Arme kinderen van ouders die naar Dobson luisteren. Slaan is de weg van de minste weerstand, maar heeft grootse gevolgen. Vooral als je je eigen frustratie op een kind afreageert.

Beiden vinden slaan een bijbelse opdracht, want ’wie zijn kind liefheeft, spaart het de roede niet’. Dat slaan „een schadelijk effect heeft gehad op vele kinderen die niet goed zijn geslagen, is geen reden voor ons om de Bijbel een paar pagina’s dunner te maken”, zegt Goldschmeding.

Het doel van die roede is voor mij niet duidelijk. Ik heb zijn preek beluisterd, maar kon dit werkelijk geen ‘onderwijs’ noemen, zoals hij dat prefereerde.

Goldschmeding: „Als je níet met je kind op de commode de confrontatie aangaat, krijg je problemen als hij 14 is”. Dobson roemt de moeder die haar kind van anderhalf jaar tot negen keer toe slaat omdat het een snoepje wilde pakken.

Ik kan wel gezelligere manieren bedenken om een kind van anderhalf te leren dat het geen snoepje mag pakken. Werkelijk, ik vind dit zoooooo belachelijk en het maakt me ook boos.

Volgens Goldschmeding zijn billen prima doelwitten;

Sla maar helemaal niet, dan kun je ook geen brokken maken.

Echt alleen leven op water. Als kinderen dát zien, dat hun ouders uit zorg om hun zielebehoud en welzijn, elke week zo'n offer brengen, en ze krijgen dan een afstraffing in de vorm van lichamelijke pijn, ze dan echt wel beseffen dat hun ouders uit liefde handelen?

Een nogal rare redenering. Omdat de ouders vasten, beseffen de kinderen dat de klappen die ze krijgen uit liefde zijn gegeven. Ouders dienen gewoon niet te slaan, het is in Nederland bij wet verboden. Dus ook christenen, waarvan sommigen vinden dat de overheid in alles gehoorzaamd dient te worden, mogen hun kinderen niet slaan.

Ik kan de link tussen beiden ook niet goed leggen. Ik begrijp dat dit goed bedoeld moet zijn, maar wat heeft beide zaken nu met elkaar te maken?

De rillingen liepen over mijn arm na het lezen van de verwijzingen van Arti naar de artikelen in het dagblad Trouw. Dat is geen pedagogische tik, dat lijkt meer op kindermishandeling en dat is, zoals Bureaucraat ook aangeeft, wettelijk verboden. Hoe kun je je nou tegen een wet verzetten die door de overheid is ingesteld?

Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat niet van God komt; ook het huidige gezag is door God ingesteld. Wie zich tegen dit gezag verzet, verzet zich dus tegen een instelling van God, en wie dat doet roept over zichzelf zijn veroordeling af. (Romeinen 13: 1-2)

Helemaal mee eens!

ik ben geen voorstander van kinderen veelvuldig slaan (dobson trouwens ook niet) en vandaag zag ik nog in de winkel een moeder die haar kind 'zomaar' sloeg, omdat het moe was (w.s. na een hele middag winkelen)
dan huilt mijn hart mee met dat kind.
Het probleem is dat we uit de Bijbel pakken wat ons lijkt. ook ouders die hun kinderen slaan zonder liefde
de Bijbel zegt: sla mij met medelijden, gelijk een vader doet.

Probleem is dat kinderen in de meeste gevallen ‘zomaar’ geslagen worden. En ik heb niks met ‘slaan met medelijden’. Volgens mij kan dat niet.

Wie heeft dat eigenlijk bedacht: 'slaan is een teken van onmacht'?

De praktijk van alledag.

[refo]

Wie heeft dat eigenlijk bedacht: 'slaan is een teken van onmacht'?

De praktijk van alledag.

Nou, dat is een bijzonder duidelijk antwoord.

[Bureaucraat]

Omdat de wéreld hem veracht.... zou dat te denken moeten geven "ze hebben Mij gehaat, ze zullen u haten".
wat je ook van slaan mag denken, en ik hou er helemaal niet van, maar van die boeken kun je veel leren.

Dus je vergelijkt een willekeurige christelijke psycholoog? met Jezus? Er zijn honderden andere deskundige christenen met andere opvattingen dan deze heer Dobson.

En veel van wat hij schrijft (ook over het breken van de wil) kom je ook tegen bij Ryle of Koelman.

Waarom zou je de wil van een kind willen breken? Ik zie daar het voordeel niet van in.

[Bureaucraat]

realiseren we ons eigenlijk wel dat als boeken van Dobson verboden worden de bijbel weleens het volgende boek zou kunnen zijn op de blacklist?

Dat is pure stemmingmakerij. In Nederland is de vrijheid van godsdienst per grondwet geregeld, net als het verbod op het slaan van kinderen bij wet is geregeld.

[Bert Mulder]

realiseren we ons eigenlijk wel dat als boeken van Dobson verboden worden de bijbel weleens het volgende boek zou kunnen zijn op de blacklist?

Dat is pure stemmingmakerij. In Nederland is de vrijheid van godsdienst per grondwet geregeld, net als het verbod op het slaan van kinderen bij wet is geregeld.

en wat als die 2 op elkander botsen?

[Bureaucraat]

en wat als die 2 op elkander botsen?

Dat is aan de rechter om te beoordelen.

[Tiberius]

Het probleem is dat we uit de Bijbel pakken wat ons lijkt. ook ouders die hun kinderen slaan zonder liefde
de Bijbel zegt: sla mij met medelijden, gelijk een vader doet.

Sorry, maar deze regel uit de berijmde psalm (niet uit de Bijbel) heeft niets met slaan in de betekenis van pedagogische tik te maken, maar met gadeslaan, zien dus.

[Tiberius]

Het wordt namelijk nergens voorgeschreven in de Bijbel om je kinderen bij ongehoorzaamheid in de schouderspieren te knijpen. Deze handeling is veelal alleen maar acceptabel bij mensen die een hartstilstand hebben gekregen. Dan kan je -als het slachtoffer met de hartstilstand niet reageert op praten- in eerste instantie stevig in de schouderspieren knijpen, om te zien of dit effectief is.

De monnikskapspier om precies te zijn.
Tegenwoordig staat dat overigens niet meer in de procedure, maar reanimeren we volgens de ABC methode.

[helma]

Het probleem is dat we uit de Bijbel pakken wat ons lijkt. ook ouders die hun kinderen slaan zonder liefde
de Bijbel zegt: sla mij met medelijden, gelijk een vader doet.

Sorry, maar deze regel uit de berijmde psalm (niet uit de Bijbel) heeft niets met slaan in de betekenis van pedagogische tik te maken, maar met gadeslaan, zien dus.

hoe kom je daar nu bij?
in de onberijmde psalm staat:
2 O HEERE, straf mij niet in Uw toorn, en (3)kastijd mij niet in Uw grimmigheid!

3) kastijd
Verg. Jer. 10:24. Het Hebr. woord betekent niet alleen bestraffen, onderrichten, onderwijzen met woorden, maar dikwijls met slagen en plagen. Zie Spreuk. 9:7.