Calvijn en de zondag

[Robert]

Oorspronkelijk gepost door limosa
op een forum dat bedoeld is voor de Gereformeerde Gezindte in de lijn van de Reformatie en de Nadere Reformatie lijkt me dit voldoende als antwoord. de discussie zondag - sabbath is in wezen off-topic, het gaat hier om de invulling van die dag

En de invulling van de dag heeft alles te maken met de waarde van de dag.
Over reformatie gesproken, weet je dat Calvijn het helemaal niet eens is met een zondag als sabbat?
Dat voor Calvijn zelfs de 7-daagse cyclus niet heilig was?
Dat Calvijn de zondag slechts als dag-van-samenkomst zag, uitermate geschikt om aandacht aan de gemeente te schenken?

Alles wat ik hier zeg is in lijn met Calvijn.
Als dat al niet meer mag op OSW....!

[Robert]

Johannes Calvijn in de geneefse catechismus: (ik kon zo snel alleen een engelse versie vinden. Ik hou me aanbevolen voor een Nederlandse versie online)

M. Let us come to the fourth commandment.

S. Remember the Sabbath day, to keep it holy. Six days shalt thou labor, and do all thy work: But the seventh is the Sabbath of the Lord thy God: in it thou shalt not do any work, thou, nor thy son, nor thy daughter, thy manservant, nor thy maid-servant, nor thy cattle, nor thy stranger that is within thy gates: For in six days the Lord made heaven and earth, the sea, and all that in them is, and rested the seventh day: wherefore the Lord blessed the Sabbath day, and hallowed it.

M. Does he order us to labor on six days, that we may rest on the seventh?

S. Not absolutely; but allowing man six days for labor, he excepts the seventh, that it may be devoted to rest.

M. Does he interdict us from all kind of labor?

S. This commandment has a separate and peculiar reason. As the observance of rest is part of the old ceremonies, it was abolished by the advent of Christ.

M. Do you mean that this commandment properly refers to the Jews, and was therefore merely temporary

S. I do, in as far as it is ceremonial.

M. What then? Is there any thing under it beyond ceremony?

S. It was given for three reasons.

M. State them to me.

S. To figure spiritual rest; for the preservation of ecclesiastical polity; and for the relief of slaves.

M. What do you mean by spiritual rest

S. When we keep holiday from our own works, that God may perform his own works in us.

M. What, moreover, is the method of thus keeping holiday?

S. By crucifying our flesh, — that is, renouncing our own inclination, that we may be governed by the Spirit of God.

M. Is it sufficient to do so on the seventh day?

S. Nay, continually. After we have once begun, we must continue during the whole course of life.

M. Why, then, is a certain day appointed to figure it?

S. There is no necessity that the reality should agree with the figure in every respect, provided it be suitable in so far as is required for the purpose of figuring.

M. But why is the seventh day prescribed rather than any other day?

S. In Scripture the number seven implies perfection. It is, therefore, apt for denoting perpetuity. It, at the same time, indicates that this spiritualrest is only begun in this life, and will not be perfect until we depart from this world.

M. But what is meant when the Lord exhorts us to rest by his own example?

S. Having finished the creation of the world in six days: he dedicated the seventh to the contemplation of his works. The more strongly to stimulate us to this, he set before us his own example. For nothing is more desirable than to be formed after his image.

M. But ought meditation on the works of God to be continual, or is it sufficient that one day out of seven be devoted to it?

S. It becomes us to be daily exercised in it, but because of our weakness, one day is specially appointed. And this is the polity which I mentioned.

M. What order, then, is to be observed on that day?

S. That the people meet to hear the doctrine of Christ, to engage in public prayer, and make profession of their faith.

M. Now explain what you meant by saying that the Lord intended by this commandment to provide also for the relief of slaves.

S. That some relaxation might be given to those under the power of others. Nay, this, too, tends to maintain a common polity. For when one day is devoted to rest, every one accustoms himself to labor during the other days.

M. Let us now see how far this command has reference to us.

S. In regard to the ceremony, I hold that it was abolished, as the reality existed in Christ. (Colossians 2:17.)

M. How?

S. Because, by virtue of his death, our old man is crucified, and we are raised up to newness of life. (Romans 6:6.)

M. What of the commandment then remains for us?

S. Not to neglect the holy ordinances which contribute to the spiritual polity of the Church; especially to frequent sacred assemblies, to hear the word of God, to celebrate the sacraments, and engage in the regular prayers, as enjoined.

M. But does the figure give us nothing more?

S. Yes, indeed. We must give heed to the thing meant by it; namely, that being engrafted into the body of Christ, and made his members, we cease from our own works, and so resign ourselves to the government of God.

[Aangepast op 22-9-2004 door Robert]

[limosa]

Oorspronkelijk gepost door Robert

Oorspronkelijk gepost door limosa
op een forum dat bedoeld is voor de Gereformeerde Gezindte in de lijn van de Reformatie en de Nadere Reformatie lijkt me dit voldoende als antwoord. de discussie zondag - sabbath is in wezen off-topic, het gaat hier om de invulling van die dag

En de invulling van de dag heeft alles te maken met de waarde van de dag.
Over reformatie gesproken, weet je dat Calvijn het helemaal niet eens is met een zondag als sabbat?
Dat voor Calvijn zelfs de 7-daagse cyclus niet heilig was?
Dat Calvijn de zondag slechts als dag-van-samenkomst zag, uitermate geschikt om aandacht aan de gemeente te schenken?

Alles wat ik hier zeg is in lijn met Calvijn.
Als dat al niet meer mag op OSW....!

invulling en waarde hebben van alles met elkaar te maken maar de één zal die waarde hechten aan de sabbath, de ander aan de zondag, in die zin maakt dat voor de invulling niet uit.

Calvijn staat overigens zover ik weet niet ter discussie op OSW. ik denk dat Calvijn niet zozeer problemen zou hebben met onze invulling van de zondag maar wel met de invulling van de rest van de week van velen. je suggereert een beetje dat voor Calvijn het onderscheid tussen de zondag en de rest van de week niet zo groot was. zou kunnen maar dan zal het toch zo zijn dat de rest van de week op de zondag lijkt in plaats van dat de zondag op de rest van de week gaat lijken. als je begrijpt wat ik bedoel . . .

[Refojongere]

Institutie II, 8, 28-34:
"Het doel van het vierde gebod is, dat we onze eigen werken laten varen en de dingen van Gods Koninkrijk bedenken. Het gebod is gegeven om drie oorzaken:
1. God heeft in de uitwendige rust voor Israel willen afbeelden, de geestelijke rust.
2. God heeft gewild, dat er een vaste dag zou zijn, waarop de Israelieten zouden samenkomen of bijzonder 's Heeren werken overleggen om in de Godzaligheid geoefend te worden.
3. De knechten en andere ondergeschikten moesten een dag van rust hebben."

Het eerste punt, dat de sabbat een afbeelding is van de geestelijke rust, acht Calvijn het voornaamste. Dit gebod der rust heeft de Heere streng gehoorzaamd willen hebben. De sabbat heeft een bijzondere eerwaardigheid onder al de geboden van de Wet. De sabbat is dan een teken, waaraan Israel kan leren kennen, dat God hun Heiligmaker is, zodat zij van hun eigen bedachte werken altijd mogen rusten. Die gedurige rust wordt de Joden aangeprezen, door de onderhouding van een dag uit de zeven, gelijk de Heere bij de schepping daar een voorbeeld in gegeven heeft. Dat getal 7 is het getal der volmaaktheid en wijst op de volmaakte rust, die eenmaal zal komen.
(...) Hetgeen nu behoort tot de ceremonie en de voorbeelding dat is zonder twijfel door de komst van Christus teniet gemaakt. Hij is de vervulling van de sabbat. De Heere Christus is niet tevreden met die ene dag, maar eist de ganse loop van ons leven op.

Nu herinneren we ons, dat Calvijn drie oorzaken voor de instelling van de rustdag heeft genoemd. De eerste oorzaak is er dan nu niet meer. Maar de tweede en derde oorzaak zijn gebleven. Calvijn zegt desondanks, dat de sabbat is afgeschaft en hier kan ik hem eerlijk gezegd niet volgen. Volgens Calvijn - dat laat ik nu rusten - is de eerste oorzaak vervallen, maar dan blijven er nog twee. Hoe kan hij dan zeggen dat de sabbat is afgeschaft? Bovendien verklaart hij nadrukkelijk dat de twee stutten van een dag om samen te komen en een dag om te rusten op ons zowel passen als op de Joden. Hij zegt: de kerkelijke samenkomsten worden door Gods Woord bevolen en zijn noodzakelijk. Hoe kunnen zij een plaats hebben, tenzij op bestemde dagen? Daar moet orde zijn. Daar wij nu dezelfde behoefte aan een rustdag hebben als de Joden, zo mag niemand zeggen, dat de sabbat ons niet raakt. "Want onze zeer voorzichtige en goedertieren Vader heeft zowel onze behoefte willen te hulp komen als die der Joden".

Uitleg Calvijn bij Genesis 2:3:
"En God zegende den zevenden dag" beduidt, dat God deze dag met liefde omvangen heeft, opdat op deze dag de uitnemendheid en waardij van zijn werk zou worden verheerlijkt. Overigens betwijfel ik niet of Mozes heeft door het woord heilig dit terstond zo willen uitdrukken: zo immers verdwijnt elke denkbeeldigheid doordat het tweede woord de uitleg geeft aan het eerste. Want "kadoosj" betekent bij de Joden afzondering uit het gewone getal. De zevende dag heeft God dus geheiligd, daar Hij hem uitnemend boven alle andere verklaart, opdat hij door een eigen recht boven de andere zou uitblinken. Waaruit tevens blijkt hoe God altijd rekening met de mens houdt. Boven heb ik gezegd hoe er zes dagen gebruikt werden voor de schepping der wereld, niet alsof God deze opvolging van tijden nodig had gehad, daar duizend jaar voor Hem zijn als een dag; maar opdat Hij ons trekken zou tot de bewondering van Zijn werken. Datzelfde doel beoogt Hij ook met Zijn rust. Want Hij heeft deze ene dag van de andere afgezonderd voor dat bepaalde doel. Derhalve is deze zegening niets anders dan een plechtige wijding, waardoor God op de zevende dag voor de overdenking en bezigheid der mensen beslag legt. (...) Bovendien is op te merken dat ook deze instelling niet voor enkele eeuw of volk, maar aan heel het menselijk geslacht gegeven is.

Dus de sabbatis niet afgeschaft. Dat volgt onmiskenbaar uit de uitleg van Gen. 2:3 en als in de Institutie minder duidelijke uitspraken voorkomen, zullen deze gedeelten naar de duidelijker stukken uit de commentaren moeten worden verstaan. De verklaring van Genesis is trouwens een jaar voor de dood van Calvijn uitgekomen. (Ds. L. Vroegindeweij "De zondag in plaats van de sabbat" artikelen serie uit het Gereformeerd Weekblad)

Dus de Institutie lijkt erop te wijzen dat hij niet zoveel waarde hecht aan de sabbat. Uit de uitleg van Genesis 2:3 blijkt anders. Deze uitleg is een stuk helderder.

Groeten,
Refojongere

[Robert]

Refojongere:

Calvijn zegt desondanks, dat de sabbat is afgeschaft en hier kan ik hem eerlijk gezegd niet volgen. Volgens Calvijn - dat laat ik nu rusten - is de eerste oorzaak vervallen, maar dan blijven er nog twee. Hoe kan hij dan zeggen dat de sabbat is afgeschaft?

De twee overige punten worden ook nog steeds als relevant beschouwd door Calvijn. Er is een dag van samenkomst (al is dat nu de zondag) en er is een dag van rust voor de arbeiders. (twee zelfs nu, zaterdag en zondag)

Wat mij betreft is de zondag ook zo'n dag. Een dag van samenkomst, en zonder werk. Maar niet meer vanuit de gedachte van de eerste pilaar.

Bovendien verklaart hij nadrukkelijk dat de twee stutten van een dag om samen te komen en een dag om te rusten op ons zowel passen als op de Joden.

Dat maak ik niet op uit de tekst die jij bovenstaand citeerd. Wel bij de uitleg van Calvijn bij gen2:3, maar daar later een reactie op.

Wel zie ik dat Calvijn 2 van zijn 3 pilaren juist op de Joden van toepassing laat zijn.

Hij zegt: de kerkelijke samenkomsten worden door Gods Woord bevolen en zijn noodzakelijk. Hoe kunnen zij een plaats hebben, tenzij op bestemde dagen?

Klopt, dit staat in Hebreen.
Ik ben ook voor een georganiseerde dag om samenkomsten te hebben. Hebreen noemt overigens de dag waarop dit moet gebeuren niet. (zondag, sabbat, dinsdag?)
Hebreen leert ons de onderlinge samenkomsten niet te vermijden.

Maar in een (grote) gemeente moet er een stukje orde en organisatie zijn. Dus laten we deze samenkomst vieren op de feestdag! De dag van de opstanding!

Daar wij nu dezelfde behoefte aan een rustdag hebben als de Joden, zo mag niemand zeggen, dat de sabbat ons niet raakt.

Ik ben dan ook zeer blij met de rustdag. Maar het is geen sabbat. Het is een dag waarop ik niet hoef te werken, en dat vind ik heerlijk. Maar eerlijk is eerlijk, ik geniet ook van m'n zaterdagen.
En ik ben graag bezig met de gemeente en de Bijbel op zondag. Maar tussendoor is een patatje kopen geen probleem. En even 20 minuten voetbal kijken ook niet.

Er ligt geen ceremoniele oud-testamentische spanning meer op de dag.
Maar het is JUIST des te belangrijker om de gemeente te bezoeken. 's middags uit luiheid thuisblijven, dat vind ik pas een zonde.

Dus de sabbat is niet afgeschaft. Dat volgt onmiskenbaar uit de uitleg van Gen. 2:3

De 7-daagse week als scheppingsordening is duidelijk. Daar zijn de communisten ook al achter gekomen die experimenteerden met een 10-daagse week. Dat trekken wij mensen niet.

Maar vergeet niet dat het sabbatsgebod niet uit genesis 2 komt. God rust zelf op de sabbat, maar het sabbatsgebod wordt pas op de Sinaï gegeven.
Het is overigens goed mogelijk dat Mozes, die uiteraard Genesis 3 geschreven heeft, met de kennis van exodus dit opschrijft als diepere uitleg bij de rust van God op de 7e dag.

Maar de scheppingsorde van werk en rust in een regelmaat van 6:1 lijkt mij duidelijk. En die is voor alle mensen.

Dus de Institutie lijkt erop te wijzen dat hij niet zoveel waarde hecht aan de sabbat. Uit de uitleg van Genesis 2:3 blijkt anders. Deze uitleg is een stuk helderder.

Genesis 2:3 gaat over de scheppingsorde van de 7 daagse week. Niet over het sabbatsgebod. Ook de uitleg van Calvijn gaat daar niet over.

Limosa: je suggereert een beetje dat voor Calvijn het onderscheid tussen de zondag en de rest van de week niet zo groot was.

Ik suggereer niets, ik plaats de woorden van Calvijn. Calvijn suggereerd niet wat hij zelf denkt, hij is daar glashelder over.

Het onderscheid tussen zondag en de rest van de week (of beter: dag van de samenkomst en de rest van de week) is dat je op de zondag samenkomt als gemeente, en op andere dagen niet. Of niet in een zo georganiseerde mate. (er zijn gelukkig bij ons doordeweeks ook samenkomsten in de zin van bijbelkringen, jeugdwerk, wijkavonden, etc.)

Verder ben ik het met je post eens.

God dienen met voetbal kijken?
terwijl je weet dat er nergens zoveel wordt gevloekt dan in een voetbalstadion of op en om het voetbalveld?
terwijl je weet dat er weinig mensen zijn die zo worden verheerlijkt, geloofd en geprezen en toegejuichd dan die voetballer die een bal in een net trapt?

God dienen met een boek lezen?
God dienen met in de file staan?
God dienen met zwemmen in een watertje?
God dienen met douchen?

Ja, je hele leven is in dienst van God, als je Hem er voor kan danken.
En als ik een avond met vrienden gezellig voetbal heb gekeken kan ik God daarvoor danken.

In de file staan? Je weet dat veel mensen in de file vloeken. Dus je mag niet in de file staan.

Een boek lezen? Je weet dat er in veel boeken wordt gevloekt en dat er veel mensen zijn die boeken lezen en vloeken. Dus je mag geen boeken lezen.

Met de trein gaan? Je weet dat er veel mensen vloeken in de trein. Dus je mag niet met de trein mee.

Het laatste argument is een beetje flauw, maar het schetst wel de sfeer.
Waarom mag ik wel op plekken komen waar mensen overspelige fantasien hebben die ik niet ken? Maar niet waar ze hardop vloeken?

Ik vind het bestaan van elk mens dat God niet dient 1 grote vloek. En een uitgesproken vloek is daar eerder een expressie van.
Uiteraard heb je gelijk, zoek geen gelegenheden op waar God wordt geminacht en belachelijk wordt gemaakt.

Maar dat heeft niets te maken met thuis een voetbalwedstrijdje kijken.

[Refojongere]

Beste Robert,

Calvijn zegt desondanks, dat de sabbat is afgeschaft en hier kan ik hem eerlijk gezegd niet volgen. Volgens Calvijn - dat laat ik nu rusten - is de eerste oorzaak vervallen, maar dan blijven er nog twee. Hoe kan hij dan zeggen dat de sabbat is afgeschaft?

De twee overige punten worden ook nog steeds als relevant beschouwd door Calvijn. Er is een dag van samenkomst (al is dat nu de zondag) en er is een dag van rust voor de arbeiders. (twee zelfs nu, zaterdag en zondag)
Wat mij betreft is de zondag ook zo'n dag. Een dag van samenkomst, en zonder werk. Maar niet meer vanuit de gedachte van de eerste pilaar.

Ik baseer me in het vervolg in mijn antwoorden maar op zijn commentaar op Genesis 2:3. Je beweert met Calvijn in de hand dat hij als het ware zegt dat het Gods wil is om een dag te hebben waarop je uit kunt rusten en kunt samenkomen. Zondag is een prima dag, maar niet perse afgezonderd.
Hoe moet ik in dit licht dit gedeelte van het commentaar verstaan?
"Eerst dus heeft God gerust, vervolgens heeft Hij die rust gezegend, opdat ze door alle eeuwen onder de mensen heilig zou zijn, of liever, elke zevende dag heeft Hij aan de rust gewijd, opdat Zijn voorbeeld een eeuwigdurende regel zou zijn. Altijd moet het doel in het oog gehouden worden; want God beval maar niet eenvoudig, dat de mens op elke zevende dag niets zou doen, alsof Hij behagen schiep in ledigheid, maar opdat hij, van alle andere zorgen ontslagen, vrijer zijn geest tot de Schepper der wereld zou opheffen."
Conclusies:
1. de heiliging van de zevende dag is een eeuwigdurende regel (d.w.z. tot aan het eind van de wereld) "Derhalve heiligt God de zevende dag door die te verheffen, opdat hij met een bijzonder recht onder de andere zou uitmunten."
2. Het feit dat Calvijn de sabbat houdt op de zondag, betekent dat hij erkende dat met de komst van Christus de sabbat van de zaterdag naar de zondag is gegaan.
3. Het feit dat men op zo'n dag van alle andere zorgen ontslagen moet zijn om de geest tot de Schepper op te heffen, betekent heel wat in de praktijk. Dan ga je anderen niet de sabbatsrust ontnemen door een patatje of een ijsje te halen, waarvoor hij moet werken. "Noch uw dienstknecht noch uw dienstmaagd, noch de vreemdeling die in uw poorten is". Dan hoort een pot voetbal kijken of de hele middag met sport doorbrengen ook niet tot het heiligen van de dag aan God en Zijn Woord waarvoor de sabbat bedoeld is en waarvan Calvijn zegt dat de sabbat op deze manier apart gezet moet worden. De dag zelf is afgezonderd.

Daar wij nu dezelfde behoefte aan een rustdag hebben als de Joden, zo mag niemand zeggen, dat de sabbat ons niet raakt.

Ik ben dan ook zeer blij met de rustdag. Maar het is geen sabbat. Het is een dag waarop ik niet hoef te werken, en dat vind ik heerlijk. Maar eerlijk is eerlijk, ik geniet ook van m'n zaterdagen.
En ik ben graag bezig met de gemeente en de Bijbel op zondag. Maar tussendoor is een patatje kopen geen probleem. En even 20 minuten voetbal kijken ook niet.

Er ligt geen ceremoniele oud-testamentische spanning meer op de dag.
Maar het is JUIST des te belangrijker om de gemeente te bezoeken. 's middags uit luiheid thuisblijven, dat vind ik pas een zonde.

Dat laatste ben ik met je eens. De oud-testamentische krampachtigheid is ook van de dag uit, net als overigens in heel het leven.
Je krijgt hier een contradictio in terminis "Ik ben zeer blij met de rustdag." "Maar het is geen sabbat". Vraag: Ander woord voor sabbat? Juist! Rustdag!

Dus de sabbat is niet afgeschaft. Dat volgt onmiskenbaar uit de uitleg van Gen. 2:3

De 7-daagse week als scheppingsordening is duidelijk. Daar zijn de communisten ook al achter gekomen die experimenteerden met een 10-daagse week. Dat trekken wij mensen niet.
Maar vergeet niet dat het sabbatsgebod niet uit genesis 2 komt. God rust zelf op de sabbat, maar het sabbatsgebod wordt pas op de Sinaï gegeven.
Het is overigens goed mogelijk dat Mozes, die uiteraard Genesis 3 geschreven heeft, met de kennis van exodus dit opschrijft als diepere uitleg bij de rust van God op de 7e dag.
Maar de scheppingsorde van werk en rust in een regelmaat van 6:1 lijkt mij duidelijk. En die is voor alle mensen.

Het sabbatsgebod werd pas op Schrift gesteld in Exodus 20 waar ze de wet van de Sinai ontvangen op stenen tafelen. Het gebod werd echter in Genesis 2:3 gegeven, dat het gebod in elk geval voor Exodus 20 bekend was blijkt wel uit Exodus 16:23 waar gesproken wordt over een heilige sabbat.

Als tegenwerping op Genesis 2 (he, waar hebben we deze discussie eerder gevoerd?) zeg je vervolgens: Het is Mozes pas die het scheppingsverhaal opschrijft, en daarin de plaats van de sabbat opneemt.

Ik zeg: Mozes schrijft het op zoals het gebeurd en gezegd is in DIE tijd, hij doet niet aan inlegkunde vanuit ZIJN tijd. Ik ga uit van volledige historische betrouwbaarheid van de Bijbel en dat ieder Schriftwoord van God ingegeven is en als zodanig gelezen behoort te worden zoals je elk geschiedenisboek op een historische wijze behoort te lezen.
Het kan geen voorverhaal zijn, dat blijkt uit de tekst zelf, want er wordt gezegd wat God op de eerste zevende dag en niet rond 2400 jaar daarna deed.
Paulus sprak van een rust, en van een rust des zevenden daags, die van de grondlegging der wereld af al geweest was, wijzende op Gen. 2. Bewijs: Hebr. 4:3,4.


Als tegenwerping op Exodus 16 zeg je: Wel is het zo dat tijdens de woestijnreis ze het manna op de sabbat niet mochten verzamelen. Maar het 'hoe' en 'waarom' wordt dan niet uitgelegd.

De sabbat werd bekend verondersteld, immers, het gebod was al van mond tot mond overgeleverd vanaf Genesis 2:3. Lees nog maar eens Ex. 16:23 en 25. Dat is geen inlegkunde van Mozes bij het schrijven van Exodus, want hij beschrijft hoe het toen tot het volk is gezegd en dat de sabbat en het sabbatsgebod om niet te werken blijkbaar bekend is geweest. Een andere Bijbelse verklaring is niet te vinden. Ik zou niet weten waarom we daar niet tevreden mee zouden zijn.

Groeten,
Refojongere