Wat is schriftkritiek?

[Tiberius]

Met name in het topic over creationisme versus evolutie wordt veelvuldig het verwijt van schriftkritiek gebruikt. Niet altijd onterecht, maar ook niet altijd terecht.
Het lijkt me goed om ons eens te bezinnen wat schriftkritiek nu eigenlijk is en in hoeverre we schriftkritiek op dit forum mogen toelaten.

Wat is schriftkritiek?
Een compilatie van de tekst over dit onderwerp uit wikipedia

Om te beginnen moeten we onderscheid maken tussen schriftkritiek en tekstkritiek.

Bij tekstkritiek wordt gepoogd de originele tekst te achterhalen die de eerste schrijver heeft geproduceerd en wordt er in principe niet gekeken naar de inhoud van de tekst zelf.

Schriftkritiek betekent dat het geheel of delen van de Bijbel niet meer als historisch betrouwbaar worden gezien. Deze kritiek op de Bijbel is begonnen in de 17e en 18e eeuw onder invloed van de Verlichting. Delen van de Bijbel waarin bovennatuurlijke gebeurtenissen worden beschreven zoals de opstanding en hemelvaart worden als mythe opgevat, die als historisch onjuist worden aangemerkt.

In bepaalde grote kerken van Nederland is de schriftkritiek aanvaard en werkt door in theologie, prediking en pastoraat. Het gezag van de Bijbel is ter discussie gekomen. Veel moderne (zgn. vrijzinnige) theologen gaan er niet langer vanuit dat de teksten uit de Bijbel letterlijk genomen moeten worden. Zij menen dat teksten voor velerlei interpretatie vatbaar zijn. De orthodox gereformeerden verzetten zich tegen de schriftkritiek. De ervaring leert dat orthodoxe, bijbelvaste stromingen het geloof bewaren. De schriftkritiek is bij hen een belangrijke motor voor de ontkerkelijking.

Als men schriftkritiek enkel ziet als "afwijzing", doet men afbreuk aan de opdracht die Petrus gaf aan de Gemeente, namelijk "Weest altijd bereid tot verantwoording aan eenieder die u rekenschap afeist van de hoop, die in u is, met zachtmoedigheid en vreze". Want de Schrift is ons ook gegeven om - zo nodig - bepaalde opvattingen te weerleggen (2 Tim. 3:16).


Toelaten van schriftkritiek
Let op: op persoonlijke titel, geen mod-beleid, of zo.

We moeten in deze tijd van verwording en verwarring vasthouden aan de historische betrouwbaarheid van de Bijbel als Gods onfeilbaar Woord; uiteraard alleen voor die delen die de Bijbel zelf als historisch presenteert. Als we namelijk daaraan gaan tornen, komt vroeg of laat het gehele geloof op losse schroeven te staan. Het christelijk geloof is niet zomaar een in het luchtledige hangende blijde boodschap, maar is verankerd met de historiciteit.

Anderzijds is het in het licht van het geciteerde bijbelvers uit 2 Timotheus, denk ik, goed om ons te (leren) wapenen tegen argumenten die ons vanuit de wetenschap aangereikt worden als zijnde niet in overeenstemming met de Bijbelse gegevens. Deze wetenschappelijke argumenten worden ingebracht door mensen die wel vast willen houden aan Gods Woord, maar tegelijkertijd openstaan voor schriftkritiek als oplossing voor deze problemen.
Daarom denk ik niet, dat het verkeerd is, dat deze mensen toch tot de forumdiscussies worden toegelaten, zodat we van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen opscherpen.

Voorwaarde vind ik wel, dat deze mensen bereid moeten zijn tot een open en eerlijke discussie en niet vervallen in schoppen tegen de grondslag van dit forum. Anderzijds mogen wij als orthodoxen dat ook van onszelf en elkaar verwachten.

[Zonderling]

Schriftkritiek is voor mij allereerst dat men het GEZAG en/of de INSPIRATIE van de Schrift ter discussie stelt.

De vraag of een bepaalde passage strikt historisch of ook symbolisch moet worden gelezen, is op zichzelf m.i. nog geen schriftkritiek, maar heeft te maken met exegese (uitlegging). De gedeelten die de Schrift zelf als historisch verklaart, moeten we echter ook historisch opvatten, juist vanwege dit gezag. Het volledig erkennen van het GEZAG van de Schrift is echter m.i. het primaire criterium om schriftkritiek te onderkennen.

[memento]

Schriftkritiek is voor mij allereerst dat men het GEZAG en/of de INSPIRATIE van de Schrift ter discussie stelt.

De vraag of een bepaalde passage strikt historisch of ook symbolisch moet worden gelezen, is op zichzelf m.i. nog geen schriftkritiek, maar heeft te maken met exegese (uitlegging). De gedeelten die de Schrift zelf als historisch verklaart, moeten we echter ook historisch opvatten, juist vanwege dit gezag. Het volledig erkennen van het GEZAG van de Schrift is echter m.i. het primaire criterium om schriftkritiek te onderkennen.

Precies. Het gaat niet alleen om wát er staat, maar ook hóe het er staat. Het altijd letterlijk nemen van de Schrift, of het zomaar op de klank af vergeestelijken van een tekst, is m.i. ook Schriftkritiek, omdat het geen recht doet aan de woorden in de vorm zoals God deze heeft laten optekenen.

Goede uitleg van de Bijbel houdt dus rekening met taalvorm en stijl, type woord tijd, adres, locatie, (context van) oorspronkelijke hoorder, etc. Waar dit niet gebeurt, is er al snel sprake van Schriftkritiek.

[Tiberius]

Dat is natuurlijk zo, ja. Daarom typte ik ook: uiteraard alleen voor die delen die de Bijbel zelf als historisch presenteert.

1. Er staan zaken in de Bijbel, die als historisch gepresenteerd worden.
2. Van andere stof is duidelijk dat het niet historisch bedoeld is.
3. Hiertussen is er een nog een grijzig gebied.

Schriftkritiek gaat (volgens mij) over de zaken die onder 1 vallen. En (wederom volgens mij) niet over bijvoorbeeld vergeestelijking, etc.

[Rens]

Schriftkritiek is voor mij allereerst dat men het GEZAG en/of de INSPIRATIE van de Schrift ter discussie stelt.

De vraag of een bepaalde passage strikt historisch of ook symbolisch moet worden gelezen, is op zichzelf m.i. nog geen schriftkritiek, maar heeft te maken met exegese (uitlegging). De gedeelten die de Schrift zelf als historisch verklaart, moeten we echter ook historisch opvatten, juist vanwege dit gezag. Het volledig erkennen van het GEZAG van de Schrift is echter m.i. het primaire criterium om schriftkritiek te onderkennen.

............. Het altijd letterlijk nemen van de Schrift ...............

Hoe moeten we dan zien op die groep medegelovigen die vanuit hun vaste overtuiging consequent de Schrift van kaft tot kaft letterlijk nemen?

Je kunt deze groep medegelovigen toch moeilijk wegzetten als "Schriftkritiek-plegenden".....

[Zonderling]

Dat is natuurlijk zo, ja. Daarom typte ik ook: uiteraard alleen voor die delen die de Bijbel zelf als historisch presenteert.

1. Er staan zaken in de Bijbel, die als historisch gepresenteerd worden.
2. Van andere stof is duidelijk dat het niet historisch bedoeld is.
3. Hiertussen is er een nog een grijzig gebied.

Schriftkritiek gaat (volgens mij) over de zaken die onder 1 vallen. En (wederom volgens mij) niet over bijvoorbeeld vergeestelijking, etc.

Dat ben ik met je eens, maar Schriftkritiek kan, zoals ik het opvat, ook over niet-historische zaken gaan. Bijvoorbeeld de ontkenning dat er een hiernamaals is. Of de bewering dat sommige delen van de Bijbel met elkaar in tegenspraak zijn (en dat hoeft niet alleen over de geschiedenis te gaan). De essentie is dan toch dat het gezag van de Schrift, en van ieder deel van de Schrift, niet wordt erkend.

[Zonderling]

Hoe moeten we dan zien op die groep medegelovigen die vanuit hun vaste overtuiging consequent de Schrift van kaft tot kaft letterlijk nemen?

Je kunt deze groep medegelovigen toch moeilijk wegzetten als "Schriftkritiek-plegenden".....

Dat is zeker geen Schrift-kritiek, want zij erkennen ten volle het gezag van de Schrift.
Een mens kan dwalen in de exegese (uitlegging), maar dat is iets anders.

Trouwens: Ik wil ook de Schrift van kaft tot kaft letterlijk nemen. Maar dat houdt ook in dat er in de Bijbel ook gelijkenissen e.d. staan die niet historisch gebeurd zijn. Maar als historie zich als historie presenteert, zullen we het zeker letterlijk moeten nemen.

[Afgewezen]

De Schrift is onfeilbaar, onze uitleg is dat niet.

Dat moet ons uitgangspunt zijn.

[Rens]

De Schrift is onfeilbaar, onze uitleg is dat niet.

Dat moet ons uitgangspunt zijn.

Nu even voor de "Devil's Advocate" spelen:

"De Schrift is feitelijk gewoon een boek waar de mens een bepaalde waarde aan toekent, de waarde van het onfeilbaar Woord God's......."

Maar wie zégt dat het méér is dan gewoon een boek dat in de loop der tijden is geschreven, en steeds verder aangevuld met stukken van diverse mensen die mooi pasten in het geheel??

Velen zullen zeggen dát het het Woord Gods IS, maar waar zijn dan de bewijzen ervoor?? Omdat God het zegt....maar wie zégt dat God het zegt? Omdat het in de Schrift staat? Maar wie schreven al die boken dan...gewoon mensen, niet te bewijzen valt dat het door God zo is geïnspireerd....dat maakt de méns er van...........

(het is, om héél erg duidelijk te zijn, géén ontkenning van (het gezag van) de Bijbel als Gods Woord mijnerzijds, maar het bevragen om met EIGEN woorden een persoonlijke visie te verwoorden..........)

[Afgewezen]

De Schrift is onfeilbaar, onze uitleg is dat niet.

Dat moet ons uitgangspunt zijn.

Nu even voor de "Devil's Advocate" spelen:

"De Schrift is feitelijk gewoon een boek waar de mens een bepaalde waarde aan toekent, de waarde van het onfeilbaar Woord God's......."

Maar wie zégt dat het méér is dan gewoon een boek dat in de loop der tijden is geschreven, en steeds verder aangevuld met stukken van diverse mensen die mooi pasten in het geheel??

Velen zullen zeggen dát het het Woord Gods IS, maar waar zijn dan de bewijzen ervoor?? Omdat God het zegt....maar wie zégt dat God het zegt? Omdat het in de Schrift staat? Maar wie schreven al die boken dan...gewoon mensen, niet te bewijzen valt dat het door God zo is geïnspireerd....dat maakt de méns er van...........

(het is, om héél erg duidelijk te zijn, géén ontkenning van (het gezag van) de Bijbel als Gods Woord, maar het bevragen om met EIGEN woorden een persoonlijke visie te verwoorden..........)

Het enige wat ik ervan kan zeggen, is: het is een geloofsaanname. Het gezag van de Schrift is onderdeel van het Evangelie. Als ik de boodschap van het Evangelie aanneem, geloof ik ook in het gezag van de Schrift, in navolging van Christus en de apostelen.
Een 'mooier' en 'sluitender' antwoord heb ik niet voor je.

[Rens]

De Schrift is onfeilbaar, onze uitleg is dat niet.

Dat moet ons uitgangspunt zijn.

Nu even voor de "Devil's Advocate" spelen:

"De Schrift is feitelijk gewoon een boek waar de mens een bepaalde waarde aan toekent, de waarde van het onfeilbaar Woord God's......."

Maar wie zégt dat het méér is dan gewoon een boek dat in de loop der tijden is geschreven, en steeds verder aangevuld met stukken van diverse mensen die mooi pasten in het geheel??

Velen zullen zeggen dát het het Woord Gods IS, maar waar zijn dan de bewijzen ervoor?? Omdat God het zegt....maar wie zégt dat God het zegt? Omdat het in de Schrift staat? Maar wie schreven al die boken dan...gewoon mensen, niet te bewijzen valt dat het door God zo is geïnspireerd....dat maakt de méns er van...........

(het is, om héél erg duidelijk te zijn, géén ontkenning van (het gezag van) de Bijbel als Gods Woord, maar het bevragen om met EIGEN woorden een persoonlijke visie te verwoorden..........)

Het enige wat ik ervan kan zeggen, is: het is een geloofsaanname. Het gezag van de Schrift is onderdeel van het Evangelie. Als ik de boodschap van het Evangelie aanneem, geloof ik ook in het gezag van de Schrift, in navolging van Christus en de apostelen.
Een 'mooier' en 'sluitender' antwoord heb ik niet voor je.

Dat stel je dus héél juist: een geloofsAANNAME....méér kán het ook niet zijn omdat élk spoortje van wat voor bewijs dan ook er gewoon niet is.....

Dat geldt overgens ook voor de evelutietheorie......

Maar om je gerust te stellen.....ik neem ook de Bijbel aan als Gods onfeilbaar Woord, zij het dat ik op een aantal punten een iets andere uitleg/exegese heb dan de meesten van de forumleden, ook al ben ik GG-gericht.

[Gijs83]

Als je kritiek hebt op de Schrift en je eigen mening er aan geeft, dan is je geloof toch niet zuiver?

[Bonny]

...en je eigen mening er aan geeft, dan is je geloof toch niet zuiver?

Ik heb het idee dat iedereen wel een bepaalde mening aan teksten uit de Bijbel geeft, anders waren er niet zoveel kerkverbanden

[albion]

Maar om je gerust te stellen.....ik neem ook de Bijbel aan als Gods onfeilbaar Woord, zij het dat ik op een aantal punten een iets andere uitleg/exegese heb dan de meesten van de forumleden, ook al ben ik GG-gericht.

Ook is de Bijbel Gods Woord omdat alles wat voorspeld werd ook uitgekomen is.
b.v. De voorspelling waar Jezus geboren zou worden, konden de schriftgeleerden lezen
in het Oude Testament. En wat het Woord zelf ook zegt:

En wij hebben het profetische woord,62 dat zeer vast is,63 en gij doet wel, dat gij daarop acht hebt,64 als op een licht, schijnende65 in een duistere plaats,66 totdat de dag aanlichte,67 en de morgenster68 opga in uw harten.69

20 Dit eerst wetende, dat geen profetie71 der Schrift is van eigen uitlegging;

21 Want de profetie is73 voortijds niet voortgebracht door de wil eens mensen,74 maar de heilige mensen Gods75 van den Heilige Geest76 gedreven zijnde,77 hebben ze gesproken.78

[Luther]

...en je eigen mening er aan geeft, dan is je geloof toch niet zuiver?

Ik heb het idee dat iedereen wel een bepaalde mening aan teksten uit de Bijbel geeft, anders waren er niet zoveel kerkverbanden

Sinds de column van Steef Post in het RD van afgelopen zaterdag weten daarom ook dat het bestaan van kerkverbanden zonde is.