Psalmen zingen met Bovenstem

Gebruikersavatar
Da Capo
Berichten: 444
Lid geworden op: 05 okt 2006, 09:56

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Da Capo »

de Paus schreef:Wat vinden jullie van dit verschijnsel, als jullie het uberhaupt al kennen?
Persoonlijk vind ik dit niet mooi klinken. Het komt mij wat schreeuwerig over. Maar dat ik kwestie van 'smaak'.

(en volgens mij is bovenstem iets anders dan een 'tweede stem' zingen, maar dat weet ik niet zeker)...
Hoe minder van den Sabbat in de week, hoe meer van de week in den Sabbat. (I. Ambrosius)
wim
Berichten: 3776
Lid geworden op: 30 okt 2002, 11:40

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door wim »

JolandaOudshoorn schreef::cry ze zijn vergeten Groot Ammers te vermelden :cry
Wees blij: er is nu nog eens kans om te stoppen met die ongein.
Gebruikersavatar
JolandaOudshoorn
Berichten: 11271
Lid geworden op: 15 mar 2006, 20:53
Locatie: Groot Ammers

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door JolandaOudshoorn »

wim schreef:
JolandaOudshoorn schreef::cry ze zijn vergeten Groot Ammers te vermelden :cry
Wees blij: er is nu nog eens kans om te stoppen met die ongein.
:humhihi :humhihi :humhihi
Ik weet, mijn Verlosser leeft
Gebruikersavatar
sweelinck 25
Berichten: 540
Lid geworden op: 01 dec 2006, 14:17

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door sweelinck 25 »

Hendrikus schreef:Speciaal voor onze Sweelinck geknipt uit de Stentor:
http://www.destentor.nl/algemeen/cultuu ... enstem.ece

'Heel mooi en warm'
woensdag 09 april 2008 | 02:58 | Laatst bijgewerkt op: woensdag 09 april 2008 | 11:04

Wanneer heeft de tegenmelodie van de tenoren zich een plaats verworven in de omlijsting van het (niet-ritmische) psalmgezang?

GENEMUIDEN - Zingen met bovenstem is niet hetzelfde als een half octaaf hoger zingen. Veelal bestaat de bovenstem, die de mannen zingen, uit tertsen en kwarten.

Het mag volgens de Groningse hoogleraar Jan Luth dan een marginaal verschijnsel zijn, maar op verscheidene plaatsen in ons land wordt de tegenmelodie in toenemende mate vol overgave gezongen. Bijvoorbeeld op de Veluwe, waar organist/dirigent Lulof Dalhuizen uit Epe in 2006 een bovenstemgroep (leden onder meer afkomstig uit Apeldoorn, Hattem, Oldebroek en Epe/Vaassen) in de benen hielp. Het koor is inmiddels gegroeid van 55 naar 67 mannen.

Sinds 2001 kent Ouderkerk aan de IJssel eveneens een bovenstemkoor (ruim 100 leden), dat zich beijvert om de tegenstem weer terug te laten keren in de erediensten. Ook in Zeeland kan in verschillende kerken nog de tegenstem worden beluisterd.

Recentelijk werd kinderen op de Veluwe de bovenstem aangeleerd zodat zij die konden meezingen tijdens een kerkdienst.

Koordirigent Dalhuizen stelt dat de belangstelling voor de bovenstem weer toeneemt. Er is geen standaard notenschrift van de tegenstem, die veelal improviserend wordt gezongen.

Dalhuizen heeft inmiddels wel 25 psalmen van de bovenstem op schrift voorzien.

"De bovenstem is heel mooi en warm. Het voegt wat toe aan de psalmen. Ook jongeren tonen hiervoor belangstelling."

Hoogleraar gaat bovenstem onderzoeken
woensdag 09 april 2008 | 03:30 | Laatst bijgewerkt op: woensdag 09 april 2008 | 11:04

GRONINGEN/GENEMUIDEN - De Groningse hoogleraar (docent liturgiewetenschappen aan de rijksuniversiteit) Jan Luth gaat een onderzoek doen naar de herkomst van de bovenstem.

Deze tegenmelodie, een soort tweede stem, wordt nog gezongen in kerken van orthodox bevindelijke signatuur. Genemuiden wordt wel de bakermat van de bovenstem genoemd.

Bakermat van de bovenstem
door Roel Kleine. woensdag 09 april 2008 | 02:59 | Laatst bijgewerkt op: woensdag 09 april 2008 | 19:55


GENEMUIDEN - Wie de bovenstem nog nooit heeft gehoord, maar dit vocale fenomeen wel eens wil beluisteren kan daarvoor elke zondag terecht in Genemuiden. In de hervormde kerk, maar ook het nieuwe Godshuis van de gereformeerde gemeente, is deze monumentale zang tijdens de erediensten te horen.
Zie ook:
Hoogleraar gaat bovenstem onderzoeken
'Heel mooi en warm'
Een kerkbezoek is overigens niet per se noodzakelijk, want ook zijn er muziekdragers waarop de tegenmelodie ten gehore wordt gebracht. Onder andere van het christelijk mannenkoor Stereo uit Genemuiden, dat de bovenstem als handelsmerk voert. Ergo, toen de tegenmelodie van de psalmen in de jaren zestig van de vorige eeuw teloor dreigde te gaan, nam het mannenkoor de taak op zich om de bovenstem weer nadrukkelijker onder de aandacht van het kerkvolk te brengen.

Waar komt die 'stoere, oerhollandse gemeentezang', zoals de bovenstem ooit werd benoemd, toch vandaan? Wanneer heeft de tegenmelodie van de tenoren zich een plaats verworven in de omlijsting van het (niet-ritmische) psalmgezang?

Het zijn prangende vragen waarop de Groningse hoogleraar Jan Luth (docent liturgiewetenschappen) graag een antwoord wil. Hij gaat er dan ook binnen twee jaar (wetenschappelijk) onderzoek naar doen.

Luth zegt benieuwd te zijn naar de herkomst van de bovenstem, waarvan hij zich afvraagt of we hier te maken hebben met een 'mooie vorm van volksmuziek, gevoed door huiscultuur', of dat de oorsprong ligt bij de zogeheten Goudimel-zettingen. Claude Goudimel (1500) was een Frans Renaissance-componist, bekend van de eenvoudige noot-tegen-noot zettingen van de Geneefse psalmen.

Ook wordt wel gezegd dat de bovenstem ongeveer anderhalve eeuw geleden is ontstaan in de vissersplaatsen rond de toenmalige Zuiderzee. Het was in een tijd dat nog niet elke kerk een orgel had. Krachtige mannenstemmen ondersteunden door de bovenstem de gemeentezang. Vissers zongen ze op de boot en bij het biezen snijden deden de noeste werkers dat staande in het water.

Weer een ander zegt dat de bovenstem een relikwie is van de zangscholen die er vroeger in Genemuiden waren. Maar ook de Hazeu-zangers, een gezelschap psalmen-zingende mannen, worden wel als mogelijke inspiratiebron van de tegenmelodie genoemd.

Stelt Luth dat de bovenstem momenteel een marginaal verschijnsel betreft, in verschillende gemeenten van orthodox bevindelijke signatuur is de tegenmelodie nog springlevend.

Van eminent belang bij het zingen van de bovenstem is de rol van de organist. Daarover weet Arend Booi (57) mee te praten. Hij is organist van de hervormde gemeente in Genemuiden en specialist in het aansturen van de bovenstem.

Volgens Booi zijn overigens niet alle psalmen geschikt voor de bovenstem en die komt naar zijn mening het best tot z'n recht in middag- of avonddiensten. "'s Morgens moet de stem nog op gang komen."

Booi noemt drie voorwaarden voor het optimaal tot z'n recht laten komen van de bovenstem. "Een goed orgel, een gemeente die wil zingen en een organist die een antenne heeft voor een goede begeleiding." Tot die laatsten rekent hij zichzelf ook.

"Het mooiste is verder een volle bak, een dwingend voorspel en dan moet er iets gebeuren. Het gezang van de gemeente komt als een orkaan op je af" , glundert Booi.

De zangers zelf overigens laat het zingen van de bovenstem ook niet onberoerd. Albertus van Dijk (23) beheerste de kunst al op zeer jeugdige leeftijd. "Toen ik zeven, acht jaar was zong ik hem al mee. Dat viel wel op, want als ik 's maandagsochtends naar school ging werd ik er op straat over aangesproken. 'We hebben je weer gehoord hoor', riepen mensen mij toe."

Organist Booi herinnert zich hoe mannenbroeders zich emotioneel oplaadden voor de bovenstem. "Sommigen gingen er bij staan, hielden zich krampachtig vast aan de bank tot het moment waarop de bovenstem kon worden ingezet."

Ook bij Van Dijk lijkt de adrenaline tot ongekende hoogten door de aderen te vloeien vlak voordat hij de tegenmelodie tot klinken brengt. Zo stond hij op een koninginnedag buiten zich 'trappelend in opperste concentratie' voor te bereiden op het psalmgezang. 'Man, ie trapt die boom er nog uut', riep een plaatsgenoot tegen Van Dijk, die zelf ook bekent dat hij soms trillend van emotie de psalmen met bovenstem beleeft.

Ook Henk Hammer (39), secretaris van mannenkoor Stereo, voelt soms een tinteling over z'n rug als de bovenstem volledig tot z'n recht komt. "Ik heb wel eens mensen met tranen in hun ogen gezien als de bovenstem wordt gezongen."

Stereo heeft de psalmen steevast op het programma staan. Hammer is één van de leden van het koor die regelmatig concerten bezoekt waar ruimte wordt geboden om de bovenstem te zingen. "Ons koor is er bekend om geworden" , stelt de Genemuidenaar.
Hartelijk dank Hendrikus
Gebruikersavatar
Afgewezen
Berichten: 17323
Lid geworden op: 12 mei 2005, 21:50

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Afgewezen »

Tja...
:baton
Gebruikersavatar
Hendrikus
Berichten: 16715
Lid geworden op: 10 apr 2004, 09:37

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Hendrikus »

Afgewezen schreef:Tja...
:baton
zeg dat wel :jongle
Jongere
Berichten: 7753
Lid geworden op: 14 apr 2004, 15:45

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Jongere »

Krantenartikel schreef:"s Morgens moet de stem nog op gang komen."
:haha
"Het mooiste is verder een volle bak, een dwingend voorspel en dan moet er iets gebeuren. Het gezang van de gemeente komt als een orkaan op je af" , glundert Booi.

Organist Booi herinnert zich hoe mannenbroeders zich emotioneel oplaadden voor de bovenstem. "Sommigen gingen er bij staan, hielden zich krampachtig vast aan de bank tot het moment waarop de bovenstem kon worden ingezet."

Ook bij Van Dijk lijkt de adrenaline tot ongekende hoogten door de aderen te vloeien vlak voordat hij de tegenmelodie tot klinken brengt. Zo stond hij op een koninginnedag buiten zich 'trappelend in opperste concentratie' voor te bereiden op het psalmgezang. 'Man, ie trapt die boom er nog uut', riep een plaatsgenoot tegen Van Dijk, die zelf ook bekent dat hij soms trillend van emotie de psalmen met bovenstem beleeft.

Ook Henk Hammer (39), secretaris van mannenkoor Stereo, voelt soms een tinteling over z'n rug als de bovenstem volledig tot z'n recht komt. "Ik heb wel eens mensen met tranen in hun ogen gezien als de bovenstem wordt gezongen."
Bovenstaande citaten geven een beetje mijn probleem aan met de bovenstem. Er ontstaat nogal snel een schreeuwcultuur waarbij alles als een orkaan moet klinken met een groep mannen die daar (idd. liefst een terts) bovenuit zingt. Ik merk in mijn eigen gemeente al dat het bijzonder lastig is om de gemeente ècht mooi te laten zingen. En dan bedoel ik:
- niet met van die uithalen als de melodie een paar noten omhoog of omlaag gaat in één 'sprong'
- bij klaag- of wraakpsalmen zachter zingen (voorbeeld: psalm 68 kan altijd een 'brulpsalm' zijn. Dat is absoluut niet de bedoeling van een tekst als: "Daar zijn de werkers van het kwaad gevallen in een jammerstaat, waarin zij hulploos sterven." Bovendien kunnen ook lofpsalmen juist heel mooi zijn als die door de hele gemeente zacht worden gezongen, denk aan psalm 73: 'k zal dan gedurig bij U zijn!
- bij ons is er wat 'onenigheid' in de gemeente tijdens het zingen: één stroom mensen zingt sneller, één stroom zingt langzamer. Dat is natuurlijk geen gehoor door elkaar heen.

Wat Hendrikus zei, de mensen een vierstemmige zetting geven die de organist ook speelt, is wel erg mooi. Al is het voor onze gemeente niet echt realistisch.
Gebruikersavatar
JolandaOudshoorn
Berichten: 11271
Lid geworden op: 15 mar 2006, 20:53
Locatie: Groot Ammers

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door JolandaOudshoorn »

Bij ons speelt de organist nog wel eens een bovenstem. Terwijl de gemeente de normale zetting zingt. Allen in het voetwerk speelt hij met de gemeente mee. Maar dat is alleen met een bekende psalm, zoals 119.
Ik weet, mijn Verlosser leeft
Gebruikersavatar
Hendrikus
Berichten: 16715
Lid geworden op: 10 apr 2004, 09:37

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Hendrikus »

Jongere schreef:Bovenstaande citaten geven een beetje mijn probleem aan met de bovenstem. Er ontstaat nogal snel een schreeuwcultuur waarbij alles als een orkaan moet klinken met een groep mannen die daar (idd. liefst een terts) bovenuit zingt.
Klopt. Als ik lees over mannen die rood aanlopen, die ervoor gaan stáán, de adrenaline kolkt... dan heeft dat weinig meer met gemeentezang van doen. Dan wordt het een soort sportieve prestatie van een paar ego's, "in het midden van de grote gemeente". Nou, daar zitten we niet op te wachten.
Jongere schreef:- niet met van die uithalen als de melodie een paar noten omhoog of omlaag gaat in één 'sprong'
- bij klaag- of wraakpsalmen zachter zingen (voorbeeld: psalm 68 kan altijd een 'brulpsalm' zijn. Dat is absoluut niet de bedoeling van een tekst als: "Daar zijn de werkers van het kwaad gevallen in een jammerstaat, waarin zij hulploos sterven." Bovendien kunnen ook lofpsalmen juist heel mooi zijn als die door de hele gemeente zacht worden gezongen, denk aan psalm 73: 'k zal dan gedurig bij U zijn!
Wijlen Klaas Bolt zei al: een gemeente is geen cantorij. Ik denk niet dat je 't moet proberen om de gemeente als een koor te laten zingen, met dynamische verschillen of met tempoverschillen. Gemeentezang is volkszang (zo noemen onze RK broeders het ook), en dat gaat toch een beetje volgens de wet van de ggd.
Jongere schreef:- bij ons is er wat 'onenigheid' in de gemeente tijdens het zingen: één stroom mensen zingt sneller, één stroom zingt langzamer. Dat is natuurlijk geen gehoor door elkaar heen.
Wel, daar ligt dan een schone taak voor jou als organist. Van een legendarisch organist in mijn woonplaats wordt verteld dat hij altijd zei "Jullie zitten bij mij in de bus - en IK ben de chauffeur". Jij bepaalt het tempo, chauffeur!
Jongere schreef:Wat Hendrikus zei, de mensen een vierstemmige zetting geven die de organist ook speelt, is wel erg mooi. Al is het voor onze gemeente niet echt realistisch.
Als het in Amerikaanse GG's kan, moet het bij jullie toch ook kunnen?
Regel even een synodebesluit, dan is het zo gepiept. ;)
Gebruikersavatar
Hendrikus
Berichten: 16715
Lid geworden op: 10 apr 2004, 09:37

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Hendrikus »

JolandaOudshoorn schreef:Bij ons speelt de organist nog wel eens een bovenstem. Terwijl de gemeente de normale zetting zingt. Allen in het voetwerk speelt hij met de gemeente mee. Maar dat is alleen met een bekende psalm, zoals 119.
Dat kan heel goed, en dat kan ook heel mooi zijn.
Maar als gemeenteleden er dan een andere bovenstem doorheen gaan zingen, heb je al een probleem.

Waarmee inmiddels dus wel duidelijk is dat DE bovenstem niet bestaat.
Gebruikersavatar
sweelinck 25
Berichten: 540
Lid geworden op: 01 dec 2006, 14:17

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door sweelinck 25 »

Hendrikus schreef:
JolandaOudshoorn schreef:Bij ons speelt de organist nog wel eens een bovenstem. Terwijl de gemeente de normale zetting zingt. Allen in het voetwerk speelt hij met de gemeente mee. Maar dat is alleen met een bekende psalm, zoals 119.
Dat kan heel goed, en dat kan ook heel mooi zijn.
Maar als gemeenteleden er dan een andere bovenstem doorheen gaan zingen, heb je al een probleem.

Waarmee inmiddels dus wel duidelijk is dat DE bovenstem niet bestaat.
De bovenstem bestaat niet, daar waren we al achter. Het verschilt ook gewoon per gemeente. Vergelijk de HHK`s van Leerbroek en Elspeet maar eens. Beiden een andere.

Als je nog eens een mooie wilt beluisteren dan moet je die van Urk zingt in Kampen van dit jaar hebben. Die is echt prachtig. Als je lid bent van de Reformatorische Omroep kan je die zo luisteren.
Gebruikersavatar
Wilma van den Berg
Berichten: 3849
Lid geworden op: 17 okt 2005, 16:24

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Wilma van den Berg »

Psalmen zingen met bovenstem is mijns inziens alleen maar mogelijk met een goede organist, anders klinkt het van geen kant! Het orgel is dan niet zoals het bediend moet worden en de zang klinkt ook mega-vals. En daarmee komt er een verkrachting van de psalmen....
Ons geloof wankelt weleens maar Gods trouw nooit!
wim
Berichten: 3776
Lid geworden op: 30 okt 2002, 11:40

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door wim »

Wilma van den Berg schreef:Psalmen zingen met bovenstem is mijns inziens alleen maar mogelijk met een goede organist, anders klinkt het van geen kant! Het orgel is dan niet zoals het bediend moet worden en de zang klinkt ook mega-vals. En daarmee komt er een verkrachting van de psalmen....
Ja, geef de organist de schuld. Als de zang vals klinkt bij het zingen van een bovenstem, ligt dat gewoon aan de bovenstemzingers zelf.
Gebruikersavatar
Hendrikus
Berichten: 16715
Lid geworden op: 10 apr 2004, 09:37

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Hendrikus »

Wilma van den Berg schreef:Psalmen zingen met bovenstem is mijns inziens alleen maar mogelijk met een goede organist, anders klinkt het van geen kant! Het orgel is dan niet zoals het bediend moet worden en de zang klinkt ook mega-vals. En daarmee komt er een verkrachting van de psalmen....
Het grappige is, Wilma, dat bovenstemzingen alleen gebeurt bij niet-ritmische gemeentezang. En dat is op zich al een verkrachting van de psalmen, om het maar eens plastisch uit te drukken. De psalmmelodieën zijn immers ritmisch geschreven, het zijn ware kunstwerkjes van ritmische variatie met slechts twéé bouwsteentjes (de lange en de korte noot, in alle mogelijke afwisselingen). Dus alvorens te praten over verkrachting van de psalmen door een verkeerde bovenstem of zo, moeten we maar eens eerst de oorspronkelijke melodieën herstellen. En dan ben je meteen van dat bovenstemzingen af :OO2
Marco
Berichten: 3581
Lid geworden op: 31 jul 2007, 13:55
Locatie: Waddinxveen

Re: Psalmen zingen met Bovenstem

Bericht door Marco »

Hendrikus schreef: .... we maar eens eerst de oorspronkelijke melodieën herstellen. En dan ben je meteen van dat bovenstemzingen af :OO2
En dan kan je beginnen over tegenstem. Want dat kan erg mooi zijn. Mits de organist.. en de gemeente..

En psalmen in canon zingen.. Sommige melodieën lenen zich daar heel goed voor.
En met trompet..
En viool..
en ... :yahoo
Plaats reactie