Angsten der hel

[Christiaan]

De ware troost is alleen bij God te vinden, in alle omstandigheden.

Ja, zeker, ja!!

Maar hoe (!) doe je dat, dat vinden?

Gods genade troon bestormen! Het blijven zoeken bij Hem!
het zoeken is aan ons het vinden aan God. Zoekt en gij zult vinden!
!

En wáár moet je dan zoeken? Het is zo makkelijk gezegd: "zoekt en gij zult vinden", en "blijft zoeken bij Hem", alsook "Gods genadetroon bestormen"............het zijn en blijven algemeenheden zonder concreet te zijn over het wáár en hóé van het "zoeken" en "bestormen" (hoewel ik het laatste ietwat merkwaardig geformuleerd vindt)................

Rens, men mag met Gods beloften, bij God komen. God wijzen op
zijn eigen woord!! Biddende komt men voor de genade troon van God.
Maria lees ook eens teksten als: Zal gedenken hoe voor deze God, de Heer heeft gunst bewezen. Vele andere teksten van mensen die de zekerheid ontviel. Die zeker ook angstig zullen zijn geweest.

[gravo]

Nu naar die angsten der hel, die in het geestelijk leven een rol zouden (moeten) spelen. Ik denk eerlijk gezegd, dat juist hier, in de taal van de vrome bevindelijkheid, er sprake is van een zekere overdrijving.

Even een woordstudie naar het bijbelse woord angst.

Psalm 116:3 De banden des doods hadden mij omvangen, en de angsten der hel hadden mij getroffen; ik vond benauwdheid en droefenis.

Psalm 118:5 Uit de benauwdheid heb ik den HEERE aangeroepen; de HEERE heeft mij verhoord, stellende mij in de ruimte.

Psalm 119:143 Benauwdheid en angst[/i] hebben mij getroffen, doch Uw geboden zijn mijn vermakingen.

Het in psalm 116 (en 118) gebruikte woord hangt bovendien nauw samen met een grondvorm dat vervloeken betekend, wat in Numeri voorkomt.

Het woord benauwdheid uit Psalm 119 is hetzelfde als uit Jesaja 25: 4 Want Gij zijt den arme een Sterkte geweest, een Sterkte den nooddruftige, als hem bange was. (Vergelijk ook 2 Sam. 22 vers 6 en 7) Eveneens hangt het woord samen met Zefanja 3:17 En Ik zal de mensen bang maken, dat zij zullen gaan als de blinden; want zij hebben tegen den HEERE gezondigd;

Er is sprake van een zekere samenhang in de Bijbel tussen God zelf en het gebruik van het woord angst. Je analyse over zeer stabiele mensen etc. is dus maar een gedeelte van de werkelijkheid.

Je wilt aan de hand van enkele bijbel-citaten mij er kennelijk op wijzen, dat er wel degelijk sprake is van angst bij gelovigen. Dat heb ik echter nooit ontkend. Ik probeer alleen maar uit te leggen, dat angst heel concreet moet worden voorgesteld en dat er anders geen sprake is van angst, maar van iets anders. Ik ben van mening, dat ook de genoemde bijbelteksten over situaties gaan, waarin de angst voortkomt vanuit een concrete bedreigende situatie voor volk of individu.

Daar tegenover zie ik de term 'angst' in de gereformeerde bevindelijkheid echter vaak gebruikt worden los van een concrete aanwijsbare context. Het is eerder een van binnen gevoelde angst, die niets met enige aanwijsbare dreiging te maken heeft. Van buiten is ook helemaal niet te zien, dat men een "angst der hel" ervaart. Velen leven een stil en gerust leven, maar hebben het toch constant over de dreiging van het oordeel, de vloek der wet, de angst der hel of het doodvonnis dat over hen is uitgesproken. "zo'n mens gaat ervaren dat hij dood ligt in de zonden en misdaden en dat al zijn gerechtigheden zijn als een wegwerpelijk kleed". Zo'n citaat gaat dan over springlevende en hele vrome en vredelievende mensen, die geen vlieg kwaad doen.

Dat doet mij dan besluiten, dat het hier gaat over een allegorisch, symbolisch spreken, dat met een zekere overdrijving het menselijk tekort, het menselijk verdriet en de menselijke teleurstellingen, maar ook de worsteling van de mens op zoek naar God beschrijft. Ten diepste is het een symbolisch, mystieke taal, zoals vele mystieken die voor zichzelf hebben ontwikkeld. Het is een indrukwekkend en belangwekkend element in het christelijk geloof, dat er ook altijd geweest is. Neem de bruidsmystiek uit de Middeleeuwen of de mystiek van Eckhart of Tauler, waar Luther weer veel van heeft overgenomen. De taal die er gebruikt wordt is echter beeldspraak. De elementen, die er in voorkomen, zoals liefde (minne), rechtspraak, pijnigingen, verlorenheid, leegte of opgetrokken worden in de hemel of afdalen in de hel moeten niet letterlijk genomen worden, maar figuurlijk. Ze willen een zielstoestand beschrijven.

Neem nou een zin als " neergeworpen op het vlakke des velds" Zeer beeldend, heel begrijpelijk, treffender kan je een bepaalde zielstoestand niet beschrijven, maar het blijft toch een beeld, een symbolische taal, een dichterlijke overdrijving.

En ik mis hier wel eens het inzicht, dat de bijbelse taal doorspekt is van deze poetische, dichterlijke, oosterse stijlmiddelen. En met een rücksichtslose opvatting over de letterlijkheid van de Bijbel zoekt men dan de een of andere concrete werkelijkheid te vinden bij uitdrukkingen als "angst der hel". Daar verzet ik me tegen.

Wanneer Jezus zegt: "het ware beter, dat een molensteen om zijn nek gehangen werd....enz." voelen wij ons toch ook niet geroepen om deze aanbeveling om te zetten in een artikel in de kerkorde, dat dit op deze manier gaat voorschrijven?

De Bijbel werkt met taal. En taal is nu eenmaal in staat om op een vrije manier om te gaan met de werkelijkheid door beeldspraak, gelijkenissen, visioenen, verhalen en dichtskunst. Als je de Bijbel dan als Woord van God wilt aanvaarden, aanvaardt dan ook de stijl, waarin die Bijbel tot je komt. En stop met die dodelijke letterlijkheid, die de bedoeling van de bijbelteksten over het hoofd doet zien.

Overigens wordt in het merendeel van de door jou aangehaalde teksten geen verband gelegd tussen God en angst. Wel tussen angst en Gods genadige uitredding uit die angst. Dat versterkt mijn gevoel, dat het gaat om reële angsten en niet om gecultiveerde noodzakelijke angsten, die moeten passen in een bevindelijk schema van omgang van mens en God. Zo in de trand van: "....dan gaat die mens ervaren dat...."enz.
Zo wordt het al gauw een noodzakelijke voorwaarde om van tijd tot tijd doodsbang te zijn. Bovenstaande bijbelteksten wijzen daar niet op.

gravo

[Afgewezen]

Daar tegenover zie ik de term 'angst' in de gereformeerde bevindelijkheid echter vaak gebruikt worden los van een concrete aanwijsbare context. Het is eerder een van binnen gevoelde angst, die niets met enige aanwijsbare dreiging te maken heeft. Van buiten is ook helemaal niet te zien, dat men een "angst der hel" ervaart. Velen leven een stil en gerust leven, maar hebben het toch constant over de dreiging van het oordeel, de vloek der wet, de angst der hel of het doodvonnis dat over hen is uitgesproken. "zo'n mens gaat ervaren dat hij dood ligt in de zonden en misdaden en dat al zijn gerechtigheden zijn als een wegwerpelijk kleed". Zo'n citaat gaat dan over springlevende en hele vrome en vredelievende mensen, die geen vlieg kwaad doen.

Dat doet mij dan besluiten, dat het hier gaat over een allegorisch, symbolisch spreken, dat met een zekere overdrijving het menselijk tekort, het menselijk verdriet en de menselijke teleurstellingen, maar ook de worsteling van de mens op zoek naar God beschrijft. Ten diepste is het een symbolisch, mystieke taal, zoals vele mystieken die voor zichzelf hebben ontwikkeld. Het is een indrukwekkend en belangwekkend element in het christelijk geloof, dat er ook altijd geweest is.

Ik ben het met je eens. Ik meen ook te mogen zeggen dat die mystiek een wezenlijk bestanddeel van het geloof is: het is de gemeenschap met God.
Bij deze mystiek gaat het over realiteiten, ook al worden ze in symbolische taal uitgedrukt. Dat mogen we niet vergeten!

[gravo]

De ware troost is alleen bij God te vinden, in alle omstandigheden.

Ja, zeker, ja!!

Maar hoe (!) doe je dat, dat vinden?

Gods genade troon bestormen! Het blijven zoeken bij Hem!
het zoeken is aan ons het vinden aan God. Zoekt en gij zult vinden!
!

En wáár moet je dan zoeken? Het is zo makkelijk gezegd: "zoekt en gij zult vinden", en "blijft zoeken bij Hem", alsook "Gods genadetroon bestormen"............het zijn en blijven algemeenheden zonder concreet te zijn over het wáár en hóé van het "zoeken" en "bestormen" (hoewel ik het laatste ietwat merkwaardig geformuleerd vindt)................

Ik vind je vraag heel terecht. Je noemt de antwoorden heel algemeen en niet concreet. Dat komt omdat de gereformeerde spiritualiteit ten diepste gefundeerd is op een persoonlijke, subjectieve inhoud. Het is de eigen ervaring, die de doorslag moet geven. je kunt het wel van horen zeggen hebben, maar dat is niet genoeg. Je moet het zelf (uit Zijnen mond) hebben gehoord.

Dat betekent, dat er in verband met de geesteljike werkelijkheid ook een zeer particulier, eigen taalgebeid is ontwikkeld, waarvan de betekenis slechts in kleine kring wordt begrepen. De ware vromen communiceren in een tale Kanaäns.

Dit is een symbolisch taal, die woorden en uitdrukkingen heeft gevonden om die eigen ervaringen mee te omschrijven. En die taal is in staat om bij mensen van dezelfde richting herkenning op te roepen.

Dus wanneer iemand zoekt naar God en Hem niet vindt zal hij concreet de volgende stappen zetten:
- hij gaat vaker naar de kerk en luistert heel goed
- hij leest de Bijbel
- hij bezoekt wellicht kringen of gelovige mensen
- hij bidt veel

Nu hoort hij van iemand: "je moet de genadetroon bestormen". Concreet is er natuurlijk niet zo'n ding anwezig, laat staan, dat je die (in je eentje!) ook nog eens zou kunnen gaan bestormen. Het is figuurlijk taalgebruik voor het bidden op een bepaalde manier. Er wordt mee bedoeld: vaak en herhaaldelijk bidden op momenten, dat men geen direkt antwoord krijgt op zijn geestelijke vragen.

Concreet betekent dit dus: in het gebed dezelfde dingen steeds weer opnieuw aan God voorleggen. In dat woord "bestormen" zit iets van: doorgaan, niet stoppen, net zolang bidden totdat....Het is dus typisch een uitdrukking die hoort bij mensen, die nog géén genade hebben ontvangen.

Het moeilijk en lastige van het geval is, dat men bijna niet meer uit de symboliek van zo'n uitdrukking kan stappen. Want, om de vergelijking wat door te zetten, men zou natuurlijk verwachten, dat men na de 'bestorming' van de 'genadetroon' dadwerkelijk zijn doel bereikt. De troon wordt bereikt, de bestorming heeft succes en de genade wordt op de een of andere manier verkregen.

Maar de symboliek van dergelijke uitdrukkingen houdt echter op. Er is in deze symboliek geen sprong naar het concrete voorzien. Maar dat wordt wel gesuggereerd! Zo'n uitdrukking roept als het ware het beeld op van de volgende fase. Eerst: bestormen, maar vervolgens....En inderdaad daar heeft men in deze spiritualiteit allerlei andere beelden voor gevonden, die soms in een noodzakelijke volgorde moetn worden ervaren. Maar let op: het wordt nooit concreet. Nooit komt er een ondubbelzinnige bevestiging van boven, zoals wel wordt gesuggereerd.

Hoe dat komt? Wel, eenvoudig, omdat geloof zich nooit bezig houdt met concrete zaken. God is onzichtbaar en alles wat wij aanmerken als iets dat "zeker" en aanwijsbaar van God komt is speculatie. We willen het zo graag en daarom noemen we van alles en nog wat goddelijk en heilig. Maar dat zijn allemaal menselijke kwalificaties. Dus ook direkte aanwijzingen van God, stemmen, teksten, bewijzen, tekenen enz. Ik zou er niet op rekenen. De weg van het geloof is een heel andere weg. In zekere zin moeilijker (omdat het minder concreet voor ogen is), maar daardoor juist ook veel makkelijker. Het komt aan op vertrouwen. Op een bepaald moment is men uitgewerkt, is men aan het eind van zijn (bevindelijke) verwachtingen en bezigheden. Alle krampachtigheid in bidden, lezen, kerkgang wordt je eens te veel. Je geeft het op en ... je geeft het over aan God. En mét het moment, dat je gelooft dat alleen God het kan doen, realiseer je je ook dat God het nu gedaan heeft. Hij heeft zich definitief aan je verbonden. Je kunt niet meer om Hem heen. Je denkt: wat zou God nu met me doen, nu ik weet, dat ik alleen nog maar bij hem terecht kan? Dat is de doorbraak: als de zaken zo liggen, vertrouw ik ook, dat Hij mijn leven zal bewaren. Je gelooft, zonder concrete veranderingen waar te nemen. Het is een moment van diepe stilte en rust. Je bent gerustgesteld door God zelf.

In weerwil van de huidige trend, waarin allerlei succes, genezingen en persoonlijke resultaten met het grootste gemak direkt aan de werking van God worden toegeschreven, lijkt het mij verstandiger om vast te houden aan de kern van geloof, zoals we bij Abraham al vinden.

Geloof is vertrouwen, zonder concrete aanwijzingen in handen te hebben.

Daartoe worden we uitgenodigd. Neem nu voor waar aan, dat God ons liefheeft. Wie dit vertrouwt hoeft niet meer (wanhopig) de genadetroon te bestormen, onzeker van de vraag of er nog wel genade gegeven zal worden. Wie dit vertrouwt vindt op slag rust en geeft zich over aan God. Dan wordt het eindeloze smeken, vragen, bidden en bestormen omgezet in aanbidden. En dat klinkt veel minder agressief dan het bestormen van de genadetroon.

Daarom, je vraag naar het concrete, kan alleen maar zeer mager worden beantwoord. Concreet gebeurt er niet zo veel. Men bidt, leest en kerkt intensiever dan voorheen. Er gebeuren geen wonderen lichtflitsen op spectaculaire ten-hemel-opnemingen. Iedereen, die dat suggereert is een tovernaarsleerling.

De enige weg is: vertrouw op God, word stil van de gedachte, dat Hij wil liefhebben, geef alle angst en wantrouwen op en geef je leven aan Hem. De vrede die volgt op deze gelovige houding is de bevestiging, dat je voortaan bij God thuis bent.

En als anderen je dit willen verhinderen, vanuit de gedachte dat je niet zelf kunt gaan geloven......wel doe het dan niet. Vertrouw God dan maar niet. Laat het dan maar overgaan. Dan heb ik verder niets gezegd. Leef dan maar door, zonder bemind te willen worden.

Dat kan ook nog, natuurlijk. Concreet verandert er dan ook niet zoveel. Alleen....wie eenmaal gehoord heeft van Gods liefde...Dan blijft het toch knagen.

gravo

[Afgewezen]

Je geeft het op en ... je geeft het over aan God. En mét het moment, dat je gelooft dat alleen God het kan doen...

... kómt God ook. Ja, dat is wel een concreet ervaarbare gebeurtenis. Dan breekt het geloof dóór, dan 'zien' we God zoals Hij Zich als een genadig God in Christus heeft geopenbaard.