Psalmberijmingen

[DDD]

Er zijn psalmverzen die je beter niet op kunt geven, zoals psalm 9 vers 17. Dat maakt de keuze kleiner.

Waarom? Ik heb vandaag nog psalm 9 gezongen. En ik zou er geen probleem mee hebben om dat vers te zingen na het overlijden van de Hezbollah-leider. Vers 16 en 18 mogen erbij. Of bij een preek over de rijke man en Lazarus. Dat zou ik denk ik zelfs als slotlied opgeven. Met de verzen 7, 10 en 18 (OB). En dan als openingspsalm de verzen 1, 2 en 7 van dezelfde psalm.

Ik zong het uit 1967, maar dat maakt geen verschil.

[Delftenaar]

Theologisch gezien klopt het en dus kun je zo'n vers zingen.

Maar nu concreet: wil je zo'n vers echt zingen in het licht van de conflicten rondom Israël of Oekraïne?
Is het niet beter om dit aspect te laten liggen en vooral te bidden om bekering voor Poetin en de leiders van Hamas of Hezbollah? Ook die mensen hebben een ziel.

In welk moment zou je zo'n vers kunnen zingen?
Bewogenheid met het zieleheil van de ander, zelfs de heidense vijand, is christelijker dan zo'n vers te zingen.

[Martijn]

Ik ben een voorstander van het exclusief zingen van psalmen en 1773 is mij dierbaar. Voor de opgroeiende jeugd en jongvolwassenen zou ik graag een nieuwe berijming in de kerk willen die naast 1773 gebruikt kan worden. Ik kijk reikhalzend uit naar de nieuwe berijming van het IKC (Klassiek Eigentijdse Psalmberijming).

Voor mijzelf zou ik graag ook andere melodieën zingen. Dat is vast een utopie, maar zeker na zoveel jaren Geneefse psalmen zingen, komen deze toch wel mijn "strot" uit. Terwijl de Geneefse melodieën echt prachtig zijn, begrijp mij niet verkeerd. Maar zondag aan zondag en doordeweeks altijd deze beperkte set maakt mij wel eens verlangend naar andere melodieën.

Ben ook benieuwd naar de nieuwe berijming.
Hoop dat het breed gedragen gaat worden en naast 1773 gebruikt kan worden.

[Mannetje]

Theologisch gezien klopt het en dus kun je zo'n vers zingen.

Maar nu concreet: wil je zo'n vers echt zingen in het licht van de conflicten rondom Israël of Oekraïne?
Is het niet beter om dit aspect te laten liggen en vooral te bidden om bekering voor Poetin en de leiders van Hamas of Hezbollah? Ook die mensen hebben een ziel.

In welk moment zou je zo'n vers kunnen zingen?
Bewogenheid met het zieleheil van de ander, zelfs de heidense vijand, is christelijker dan zo'n vers te zingen.

Dit is de tekst:
De stoute zondaars zullen snel,
Teruggekeren naar de hel;
Met al de godvergeten benden,
Der heid’nen, die Zijn wetten schenden.

Bij een preek over de hel zou dit zeker gezongen kunnen worden. Wellicht goed om niet één versje uit de hele psalm te halen, maar bijvoorbeeld vers 17 t/m 20 met elkaar te zingen:
17
De stoute zondaars zullen snel,
Teruggekeren naar de hel;
Met al de godvergeten benden,
Der heid’nen, die Zijn wetten schenden.

18
Nooddruftigen vergeet God niet,
Noch laat hen eind’loos in ’t verdriet.
’t Ellendig volk mag op Hem wachten;
Hij zal hun hoop niet steeds verachten.

19
Sta op, o HEER’, en laat den mens,
Zich niet versterken naar zijn wens.
Maar oordeel Gij, in ’t wraakgerichte,
De heid’nen voor Uw aangezichte.

20
O HEER’, jaag hun vervaardheid aan,
En doe den heidenen verstaan;
Dat zij, die Sions rampen wensen,
Geen goden zijn, maar broze mensen.

[HersteldHervormd]

Theologisch gezien klopt het en dus kun je zo'n vers zingen.

Maar nu concreet: wil je zo'n vers echt zingen in het licht van de conflicten rondom Israël of Oekraïne?
Is het niet beter om dit aspect te laten liggen en vooral te bidden om bekering voor Poetin en de leiders van Hamas of Hezbollah? Ook die mensen hebben een ziel.

In welk moment zou je zo'n vers kunnen zingen?
Bewogenheid met het zieleheil van de ander, zelfs de heidense vijand, is christelijker dan zo'n vers te zingen.

Dit is de tekst:
De stoute zondaars zullen snel,
Teruggekeren naar de hel;
Met al de godvergeten benden,
Der heid’nen, die Zijn wetten schenden.

Bij een preek over de hel zou dit zeker gezongen kunnen worden. Wellicht goed om niet één versje uit de hele psalm te halen, maar bijvoorbeeld vers 17 t/m 20 met elkaar te zingen:
17
De stoute zondaars zullen snel,
Teruggekeren naar de hel;
Met al de godvergeten benden,
Der heid’nen, die Zijn wetten schenden.

18
Nooddruftigen vergeet God niet,
Noch laat hen eind’loos in ’t verdriet.
’t Ellendig volk mag op Hem wachten;
Hij zal hun hoop niet steeds verachten.

19
Sta op, o HEER’, en laat den mens,
Zich niet versterken naar zijn wens.
Maar oordeel Gij, in ’t wraakgerichte,
De heid’nen voor Uw aangezichte.

20
O HEER’, jaag hun vervaardheid aan,
En doe den heidenen verstaan;
Dat zij, die Sions rampen wensen,
Geen goden zijn, maar broze mensen.

Helemaal met je eens.
Ik als jongvolwassene begrijp deze tekst vrijwel helemaal. In ieder geval de boodschap. Op het moment dat iemand echt de boodschap niet meer meekrijgt, gaat het natuurlijk mis. Want dan kunnen zij later zelf ook niet meer uitleggen wat er bedoeld word.

[DDD]

Theologisch gezien klopt het en dus kun je zo'n vers zingen.

Maar nu concreet: wil je zo'n vers echt zingen in het licht van de conflicten rondom Israël of Oekraïne?
Is het niet beter om dit aspect te laten liggen en vooral te bidden om bekering voor Poetin en de leiders van Hamas of Hezbollah? Ook die mensen hebben een ziel.

In welk moment zou je zo'n vers kunnen zingen?
Bewogenheid met het zieleheil van de ander, zelfs de heidense vijand, is christelijker dan zo'n vers te zingen.

Ja.

Daar dacht ik vroeger anders over. En ik ben er geen voorstander van om één zo'n vers op te geven, maar dat vind ik sowieso al niet juist. Ik noemde ook drie en vier coupletten. Je moet altijd uitkijken met oneliners, maar zeker in kerkdiensten. Dat geldt voor de preek, en het geldt óók voor wat je laat zingen.

Ik vind het ook prima om te bidden voor bekering van Poetin. Maar als hij sterft, dan mogen we toch dankbaar zijn dat hij dood is. Zo mogen we mijns inziens ook om zijn dood bidden. Onze naastenliefde voor de handlangers van Satan moet niet zo ver gaan dat we hun dood betreuren, terwijl hun dood vele duizenden mensenlevens kan sparen.

Voor de conflicten in Israël ligt het naar mijn idee iets anders, omdat daar ook aan de zijde van de Israëlische staat ernstige gebreken zijn. Maar dan nog: bij zo'n aanslag van 7 oktober 2023 vind ik een psalm als psalm 9 heel gepast.

Daar ben ik wel anders over gaan denken in de loop van mijn leven. Vroeger paste ik de normen van de Bergrede niet alleen in mijn persoonlijk leven toe, maar ook in kerk en staat. En ik vond de wraakpsalmen verouderd en niet de stijl van het Koninkrijk. Daar ben ik iets anders over gaan denken. Er is in deze wereld duidelijk herkenbaar kwaad. Machten die rechtstreeks in dienst van Satan zijn. Zoals Poetin. Er zijn ook genuanceerdere gevallen. Waarin de lijn met Satan minder duidelijk is. Bijvoorbeeld bij het veroorzaken van polarisatie. Verwarring en allerlei boze handel zijn óók het werk van Satan. Soms denk ik wel eens dat de PVV en FVD teveel polariseren en dat dit verdacht veel lijkt op het werk van de duivel. Maar ja. Je moet uitkijken om persoonlijke trekjes niet te snel op de boze te schuiven. Er zullen vast mensen zijn die vinden dat ik ook een neiging heb tot polariseren, en ik zou me er ook niet in herkennen als ik dan als handlanger van Satan zou worden weggezet. Ook bij conflicten in kerken is zo'n manier van kijken een groot gevaar. Maar naar mijn idee is dat bij Poetin geen punt van discussie.

[DDD]

@Maanenschijn:
Over psalm 16 gaf ik een exegese waarbij DNP wel goed is. Jij hebt nog niet toegelicht hoe jij de bijbeltekst zou uitleggen. Terwijl dat naar mijn idee wel belangrijk is voor de vraag of de berijming wel of niet klopt.

Aha, dank. Dat wil ik doen. Ik beoordeel dan nu alleen de tekst van de DNP, los hoe andere berijmers iets hebben vertaald, met meer of minder 'succes'.

Ik neem als uitgangspunt de tekst van de HSV. In de SV is de tekst van psalm 16 behoorlijk ingewikkeld te doorgronden. Daarbij zal ik de vertaling uit de DNP geven. Ik lees in wat bijschriften dat deze psalm erg moeilijk te vertalen (en daarmee ook te berijmen) is.

HSV:
Psalm 16

1. Een gouden kleinood van David.
Bewaar mij, o God, want ik heb tot U de toevlucht genomen.
2. Mijn ziel, u hebt tegen de HEERE gezegd: U bent de Heere; mijn goedheid is niet voor U,
3. maar voor de heiligen die op de aarde zijn, en de machtigen, in wie ik al mijn vreugde vind.
4. Groot wordt het leed van hen die andere goden geschenken geven; ik echter giet geen plengoffers van bloed voor ze uit en neem de namen ervan niet op mijn lippen.

DNP:

1. Bied mij beschutting God, ik schuil bij U.
U bent mijn koning, niets gaat U te boven. (a
De namaakgoden van het hier en nu
geven hun dienaars nooit wat ze beloven. (b
Ik zal aan hen geen offergaven wijden;
hun slechte namen zal ik nooit belijden. (c

Maanenschijn:
a. Ik zie niet de verbinding tussen de naam Heere (als eigennaam) of HEERE (als Verbondsgod) naar de berijming van 'koning'. Daarnaast lijkt de tekst te bedoelen dat onze godsdienst/goede werken niet de Heere kunnen behagen, maar vooral voor nut zijn van de godsdienstige medemens (vers 3). Die connectie mis ik.
b. Deze zin haal ik niet uit de onberijmde tekst.
c. Hier mis ik het leed, de gevolgen van het geven van offers aan andere goden.

HSV:
5. De HEERE is mijn enig deel en mijn beker. U onderhoudt wat het lot mij toewees.
6. De meetsnoeren zijn voor mij in lieflijke plaatsen gevallen, ja, een prachtig erfelijk bezit heb ik gekregen.
7. Ik loof de HEERE, Die mij raad heeft gegeven; zelfs 's nachts onderwijzen mij mijn nieren.
8. Ik stel mij de HEERE voortdurend voor ogen; omdat Hij aan mijn rechterhand is, wankel ik niet.

DNP:
2. U vult mijn beker, wat een overvloed! (a
Een prachtig land is voor mij uitgemeten. (b
Uzelf bent mijn bezit, HEER, U bent goed. (c
U geeft mij inzicht, U vormt mijn geweten. (d
Steeds kijk ik naar U op: U zult mij leiden.
Ik struikel nooit, want U staat mij terzijde. (e

Maanenschijn:
a. In een beker vullen of een beker zijn (de volheid is de Heere) zit een 'verschraling'. Het had mooier geweest als dit tot uiting kwam.
b. Hier mis ik het punt van de erfenis. Dit verwijst ook terug naar de verdeling van het land Kanaän waar de stammen delen land in erfelijk bezit kregen.
c. Deze hele zin haal ik niet uit de tekst.
d. Dit is mooi gevonden.
e. Ook dit vind ik wel mooi berijmd.

HSV:
9. Daarom is mijn hart verblijd en mijn eer verheugt zich, ook zal mijn lichaam veilig wonen.
10. Want U zult mijn ziel in het graf niet verlaten, U laat niet toe dat Uw Heilige ontbinding ziet.
11. U maakt mij het pad ten leven bekend; overvloed van blijdschap is bij Uw aangezicht, lieflijkheden zijn in Uw rechterhand, voor altijd.

DNP:
3. Vanbinnen zing ik, want mijn hart is blij:
U laat mij steeds op uw bescherming hopen. (a
De dood krijgt dankzij U geen vat op mij;
U laat uw knecht het kille graf ontlopen. (b
U leidt mij in de richting van het leven.
Voorgoed geniet ik van wat U zult geven. (c

Ik geloof dat het dan toch een andere psalm was;-)

Maar ik snap het al. Dit hoort in een ander draadje.



Maanenschijn:
a. Ik zie hier geen connectie met zingen. Wel is die er met 'veilig' en 'bescherming'.
b. Bij deze zin zie ik meer lastige dingen. De dood is in de onberijmde tekst terug te brengen naar de eeuwige dood. Na het leven na dit leven. Dat gaat verder in de zin dat er geen kil graf is voor 'uw knecht'. De profetische uitspraak die David hier doet gaat helemaal verloren in een 'platte' interpretatie. Dit had, met de Nieuw-Testamentische kennis veel rijker berijmd kunnen worden, mijns inziens.
c. Hier vind ik het 'genieten van wat U zult geven' niet mooi berijmd. Het is de richting van God naar mens, maar ik lees hier vooral de richting van mens naar God: De overvloed is bij God te vinden, daar moeten we zijn.


Het is niet mijn bedoeling om de DNP af te kraken, dat is niet de bedoeling van dit half uurtje werk, er zijn heel veel mooie teksten. Verrassend ook. Maar om bij het punt te blijven: soms ook wel eens zoeken naar de berijming van de onberijmde tekst. Net als bij andere berijmingen overigens, niet in het minst die van 1773 .

[DDD]

Ik doelde op psalm 15.

Excuses.

Ik denk dat je de nummers verkeerd hebt onthouden. Psalm 15 vers 3 is zó nauwkeurig, dat ik geen enkel psalmvers in de berijming 1773 weet dat preciezer is. En dan heb ik het niet vergeleken met de BGT, maar met de SV-1977.

heeft hij gezworen tot zijn schade, evenwel verandert hij niet;

Ber Hij houdt zijn woord al gaat het fout,


5Die zijn geld niet geeft op woeker,

Ber wil renteloos een lening geven,


en geen geschenk neemt tegen de onschuldige.

Ber verraadt wie goed is voor geen goud,
omdat hij van de waarheid houdt.


Die deze dingen doet, zal niet wankelen in eeuwigheid.

Ber: Zo’n mens staat rotsvast in het leven.


Het goede is juist dat er in de berijming ook nog een nieuwtestamentische associatie met Christus voorkomt.

[Maanenschijn]

Ik doelde op psalm 15.

Excuses.

Ik denk dat je de nummers verkeerd hebt onthouden. Psalm 15 vers 3 is zó nauwkeurig, dat ik geen enkel psalmvers in de berijming 1773 weet dat preciezer is. En dan heb ik het niet vergeleken met de BGT, maar met de SV-1977.

heeft hij gezworen tot zijn schade, evenwel verandert hij niet;

Ber Hij houdt zijn woord al gaat het fout,


5Die zijn geld niet geeft op woeker,

Ber wil renteloos een lening geven,


en geen geschenk neemt tegen de onschuldige.

Ber verraadt wie goed is voor geen goud,
omdat hij van de waarheid houdt.


Die deze dingen doet, zal niet wankelen in eeuwigheid.

Ber: Zo’n mens staat rotsvast in het leven.


Het goede is juist dat er in de berijming ook nog een nieuwtestamentische associatie met Christus voorkomt.

Grapjas, tijd besteed aan iets wat geen vraag was. Ik lees trouwens in jouw bijdrage ook geen vraag.

psalm 15 DNP:

3. Hij houdt zijn woord al gaat het fout,
wil renteloos een lening geven,
verraadt wie goed is voor geen goud,
omdat hij van de waarheid houdt.
Zo’n mens staat rotsvast in het leven.

HSV:
Psalm 15

4. In zijn ogen is de verworpene veracht, maar wie de HEERE vrezen, eert hij. Heeft hij gezworen tot zijn schade, zijn eed verandert hij evenwel niet.
5. Zijn geld leent hij niet uit tegen rente, een geschenk ten nadele van de onschuldige aanvaardt hij niet. Wie deze dingen doet, zal niet wankelen, voor eeuwig.

Ik zie hier geen connectie met 'verraden', een geschenk aanvaarden ten nadele. En wankelen voor eeuwig berijmen naar 'rotsvast in het leven staan' is ook niet sterk. Even los van je opmerking hoe een andere berijming vertaalt.

Maar ik lees ook graag hoe anderen dit zien. Dat helpt een discussie mogelijk verder.

[Herman]

Ik zie hier geen connectie met 'verraden', een geschenk aanvaarden ten nadele.

Maar ik lees ook graag hoe anderen dit zien. Dat helpt een discussie mogelijk verder.

Ik heb me even afgevraagd om wat voor corruptie het hier gaat. Je hebt corruptie om iets gedaan te krijgen van de overheid. Maar hier lijkt het te gaan om een zaak waar iemand nadeel leidt. Als je een onschuldige zijn recht ontneemt, omdat de tegenpartij meer geld biedt dan zit daar wel een connotatie van verraadt achter. Als onschuldige mag je ervanuit gaan dat de rechter jouw recht handhaaft, maar hij verraadt je door een geschenk aan te nemen. Het is een ingevulde beeldspraak, maar niet onaannemelijk.

[Mannetje]

Het "verraden" staat er niet letterlijk, maar is dichterlijke vrijheid.
Maar kun je iemand verraden voor iets waar hij onschuldig aan is? Mijns inziens niet, je kunt wel vals beschuldigen.


Beschuldigt goeden voor geen goud, zou mijns inziens beter zijn dan.

[Philip]

DDD en ik hebben een totaal tegenovergestelde mening op het gebied van psalmberijmingen, ook hier.

Inhoudelijk:
'zijn geld niet geeft op woeker' is wat anders dan renteloos geld uitlenen. De rechtvaardige wordt geprezen vanwege het niet overtreden van het verbod om rente te vragen, niet vanwege zijn bereidheid om renteloos geld uit te lenen.

Poëtisch gezien is 'rotsvast' een cliché.

De nadruk in Psalm 15:5 valt op de woorden die ertoe doen.
die Nooit zijn GELD op Woeker GEEFT
die d'Onschuld EN het RechT geNEgen
het Oog op GEEN geSchenken HEEFT
wie Dus opRECHT en Deugdzaam LEEFT
zal Nimmer WANK'len Op zijn WEgen

In de DNP gaat dat in regel 4 mis:
omDat hij VAN de Waareid HOUDT

De nadruk valt volkomen onterecht op het woordje 'van'.

De overige regels kloppen redelijk, maar het ritme van het vers is niet zo mooi als in 1773.
Regel 1: geld - geeft (korte 'e' dan lange 'e')
Regel 2: en - ne (idem)
Regel 3: geen - schen - heeft (lang-kort-lang)
Regel 4: recht - leeft (kort-lang)
Regel 5: wank - we (kort-lang)

Het is niet toevallig dat hier negen keer een 'e' staat en dat er diverse alliteraties en assonanties in zitten.

De DNP daarentegen lijkt dit volledig te missen. Het is niet veel meer dan berijmd proza. De keuze om de korte 'ou'-klank als rijmwoord te gebruiken vind ik erg ongelukkig.

[Philip]

Ook inhoudelijk kan ik de DNP hier niet waarderen:

'Hij houdt zijn woord al gaat het fout'
is onduidelijk en moeilijk te begrijpen. Het gaat erom dat de rechtvaardige een eenmaal gesloten eed niet verbreekt, ook niet als die eed hem schade oplevert. Dat kan ik niet uit de regel halen.
'Eed' is bovendien niet hetzelfde als 'woord houden'

'verraadt wie goed is voor geen goud'
wat staat hier nu eigenlijk? Wat wordt er bedoeld met verraden? Aan wie? Hoe?
Het gaat erom dat de rechtvaardige de waarheid niet verdraait voor geschenken. Of degene 'goed' is of niet doet er volstrekt niet toe.

De DNP is qua taal eenvoudig, maar ook vaag en daardoor moeilijker te begrijpen dan de DNP.

'omdat hij van de waarheid houdt' staat evenmin ergens. De rechtvaardige eert degenen die de HEERE vrezen. Dat is iets anders.

[Mannetje]

De DNP is qua taal eenvoudig, maar ook vaag en daardoor moeilijker te begrijpen dan de DNP.

Deze zin is ook moeilijk te begrijpen

[Hendrikus]

DDD en ik hebben een totaal tegenovergestelde mening op het gebied van psalmberijmingen, ook hier.

Inhoudelijk:
'zijn geld niet geeft op woeker' is wat anders dan renteloos geld uitlenen. De rechtvaardige wordt geprezen vanwege het niet overtreden van het verbod om rente te vragen, niet vanwege zijn bereidheid om renteloos geld uit te lenen.

Poëtisch gezien is 'rotsvast' een cliché.

De nadruk in Psalm 15:5 valt op de woorden die ertoe doen.
die Nooit zijn GELD op Woeker GEEFT
die d'Onschuld EN het RechT geNEgen
het Oog op GEEN geSchenken HEEFT
wie Dus opRECHT en Deugdzaam LEEFT
zal Nimmer WANK'len Op zijn WEgen

In de DNP gaat dat in regel 4 mis:
omDat hij VAN de Waareid HOUDT

De nadruk valt volkomen onterecht op het woordje 'van'.

De overige regels kloppen redelijk, maar het ritme van het vers is niet zo mooi als in 1773.
Regel 1: geld - geeft (korte 'e' dan lange 'e')
Regel 2: en - ne (idem)
Regel 3: geen - schen - heeft (lang-kort-lang)
Regel 4: recht - leeft (kort-lang)
Regel 5: wank - we (kort-lang)

Het is niet toevallig dat hier negen keer een 'e' staat en dat er diverse alliteraties en assonanties in zitten.

De DNP daarentegen lijkt dit volledig te missen. Het is niet veel meer dan berijmd proza. De keuze om de korte 'ou'-klank als rijmwoord te gebruiken vind ik erg ongelukkig.

In je markeringen vergeet de accentuering van de eerste noot/lettergreep.
De klemtoon op HET in regel 3 van vers 5 (1773) is net zo lelijk als de door jou gewraakte klemtoon op VAN in DNP.
En laten we eerlijk zijn: als het om klemtonen gaat maakt 1773 er soms ook een potje van, denk aan Psalm 48 of 149, om maar niet méér voorbeelden te noemen.
Waarmee zeker niet gezegd wil zijn dat ik een liefhebber of voorstander ben van DNP. Ik voel me goed bij 1968 en zie met grote belangstelling uit naar de (hopelijke) completering van de berijming door Enny de Bruijn.