Matthäus Passion

JSW
Berichten: 5
Lid geworden op: 29 mar 2013, 19:19

Re: Matthäus Passion

Bericht door JSW »

ejvl schreef:Als bijvoorbeeld Pieter Heykoop een stuk muziek zou schrijven over het lijden en sterven van Jezus en de verschillende stukken in het orgelspel verwerkt zou het prachtig gevonden worden in de gereformeerde gezindte verwacht ik.
Evenals als het door een reformatorisch koor gezongen zou worden, althans, er zal veel minder moeite mee zijn denk ik.

Maar nu word het op hoog muzikaal niveau gebracht.

Ik vind het prachtig in ieder geval
Dag allen,

Ben nieuw op dit forum. Vaak al meegelezen, nu ook maar een account aangemaakt.

Vwb Passionen van Bach: vind ze prachtig en heb ooit de Mattheüs een keer mee uitgevoerd. Vorige week naar de Johannes geweest, mooie voorbereiding op het paasfeest. Jammer dat we deze muziek hebben laten confisqueren door de seculiere wereld, die gaat er nu mee aan de 'haal'. Het is kerkmuziek die een rol in de kerk zou moeten hebben. Nu worden allerlei aria's gezongen door solisten die weinig gevoel hebben met de diepe lading van de teksten (en soms zelfs met genante decolletees :banghead ). Daar heb ik ethisch gezien het meest moeite mee.....

Nu op de achtergrond het Herr unser Herrscher aanstaan, schitterend stuk....
JSW
Berichten: 5
Lid geworden op: 29 mar 2013, 19:19

Re: Hoe is je stemming op dit moment? [2]

Bericht door JSW »

Luther schreef:
Mara schreef:
Luther schreef:
refo schreef:Reformatorisch Nederland zit deze week massaal bij de passies van de heer Bach.
En maar klagen over de Passion
Beide zaken vind ik erg gelukkig.
Ik neem aan dat je beide zaken ERG vindt en niet erg gelukkig ;)
Nee, dat heb je mis: Ik ben er gelukkig mee als refoNederland massaal bij de passionen van Bach zit. Hoge kwaliteitsmuziek met een katholieke breedte en een bevindelijk diepte!
En ik ben er ook gelukkig mee dat er vanuit refoNederland veel geklaagd wordt, verdriet is over het goddeloze festijn The Passion.
Eens!
Mara
Berichten: 23141
Lid geworden op: 15 jun 2010, 15:54

Re: Hoe is je stemming op dit moment? [2]

Bericht door Mara »

Luther schreef:
Mara schreef:Ik vond inmiddels een citaat van ds. Meeuse:
Bij een oratorium wordt er een stuk geschiedenis weergegeven, een gedramatiseerd verhaal. In de Matthäus Passion krijgen bijvoorbeeld de verschillende zangsolisten de rol van een Bijbelse persoon. Wat Petrus sprak, wordt gezongen, maar ook wat Judas zei, of Pilatus. Er is zelfs een zanger die de ‘rol’ van Jezus krijgt toebedeeld. Hier worden de grenzen van het toelaatbare zeker overschreden.” De Heere Jezus zou hier zeker over oordelen omdat deze vorm het accent legt op schoonheid. En schoonheid is niet van God, maar van de duivel. De bijbelse boodschap is volgens Meeuse “te waar om mooi te zijn.”

++++++++++++++++++++++++++
Ik begrijp hier dus uit dat een zanger ook in dit stuk de Heere Jezus "naspeelt".
Wat is dan het verschil met dat spektakel van de EO?
Ik dacht juist dat dit DE reden was om het af te moeten wijzen, we mogen de Heere Jezus toch niet uitbeelden, ook niet in spraak en/of gezang?
Erg oneens met ds. Meeuse. We lezen Zijn woorden ook hardop voor uit de Bijbel, of we zingen ze in ps. 22 bijvoorbeeld als gemeente.
En dat schoonheid van de duivel is, is natuurlijk een beetje absurd. Schoonheid is een paradijsbloem.
Inmiddels van diverse familieleden gehoord dat er vanaf de kansel, door andere predikanten ook voor gewaarschuwd wordt. Dus ds. M staat hier niet alleen in!
Maar dat je het nu vergelijkt met de woorden uit de Bijbel, vind ik persoonlijk geen vergelijking. God spreekt door Zijn Woord en middels Zijn geroepen knechten.
Dat gebeurt in een eredienst, of bijv tijdens het Bijbellezen en dat niet in de setting op een podium in het kader van kunst.

Kun je me dan zeggen wat het wezenlijke verschil is tussen de straatopvoering in Den Haag en die op de verschillende podia?
En welk mens, kan ten diepste, het lijden en sterven van de Heere Jezus doorgronden en inleven?

Ik probeer nu een mening te vormen, dat is vooralsnog heel lastig met deze tegengestelde meningen uit een beetje onverwachtse hoek.
Als er schaduw is, dan moet er ook licht zijn ~ Spurgeon
Gebruikersavatar
Afgewezen
Berichten: 17323
Lid geworden op: 12 mei 2005, 21:50

Re: Hoe is je stemming op dit moment? [2]

Bericht door Afgewezen »

Mara schreef:[ds. Meeuse:]En schoonheid is niet van God, maar van de duivel.
Ik kan me niet voorstellen dat ds. Meeuse dit gezegd heeft. Daarmee zou hij alle kunst veroordelen. En hij maakt zelf ook gedichten.
Mara
Berichten: 23141
Lid geworden op: 15 jun 2010, 15:54

Re: Hoe is je stemming op dit moment? [2]

Bericht door Mara »

Afgewezen schreef:
Mara schreef:[ds. Meeuse:]En schoonheid is niet van God, maar van de duivel.
Ik kan me niet voorstellen dat ds. Meeuse dit gezegd heeft. Daarmee zou hij alle kunst veroordelen. En hij maakt zelf ook gedichten.
Hier staat het, als het niet waar is, is deze site dus verantwoordelijk.
http://goedgelovig.wordpress.com/2010/0 ... -de-duivel
Ik had het gekopieerd.
Als er schaduw is, dan moet er ook licht zijn ~ Spurgeon
Online
DDD
Berichten: 28482
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe is je stemming op dit moment? [2]

Bericht door DDD »

Mara schreef:
Afgewezen schreef:
Mara schreef:[ds. Meeuse:]En schoonheid is niet van God, maar van de duivel.
Ik kan me niet voorstellen dat ds. Meeuse dit gezegd heeft. Daarmee zou hij alle kunst veroordelen. En hij maakt zelf ook gedichten.
Hier staat het, als het niet waar is, is deze site dus verantwoordelijk.
http://goedgelovig.wordpress.com/2010/0 ... -de-duivel
Ik had het gekopieerd.
Met alle respect, maar dit is een satirische website, die, zoals de naam al zegt, alleen door goedgelovige mensen serieus moet worden genomen. Natuurlijk heeft dominee Meeuse zoiets niet gezegd. Maar hij is wel kritisch over de Mattheuspassion, en dat volkomen ten onrechte.

En je maakt een scheiding tussen kerk en kunst, maar de Mattheuspassion is natuurlijk bedoeld om in de kerk te worden uitgevoerd. Dat hij zo mooi is dat het ook daarbuiten gebeurt doet daar niets aan af.
Laatst gewijzigd door DDD op 30 mar 2013, 14:24, 1 keer totaal gewijzigd.
Gebruikersavatar
Auto
Berichten: 4533
Lid geworden op: 22 feb 2002, 20:01

Re: Matthäus Passion

Bericht door Auto »

Hier het stuk van de opinie pagina van het RD
Grenzen voor onze muziek
24-03-2010 08:00
Is de Matthäus Passion van Bach een verantwoord muziekwerk? Nee, zegt ds. C. J. Meeuse. De vorm en de wereldse wijze van uitvoeren leiden af van de inhoud: het bittere lijden en sterven van de Heere Jezus.

Zang en muziek zijn bijzondere gaven van God. Je kunt er niet goed mee zijn als je er verachtelijk over doet, maar ook niet als je ze misbruikt. Het is net als met al Gods goede gaven: we weten er niet goed meer mee om te gaan en het is een zeldzaamheid als deze gaven gebruikt worden naar Gods wil en tot Zijn eer.
Het laatste, zingen of musiceren tot eer van God, kunnen we ten diepste niet meer. De priesters in het Oude Testament moesten op de Grote Verzoendag een offer brengen voor de onreinheid der heilige dingen. Laten wij maar beseffen dat ook wij vergeving nodig hebben voor zonden in de mooiste zang of muziek die we maken, zoals dat ook nodig is voor ons bidden of preken.

Toch mogen en moeten we deze gaven proberen te gebruiken tot eer van onze Schepper. De vraag die zich daar steeds bij opdoet, ook met het oog op de uitvoering van oratoria zoals de Matthäus Passion, is of alle middelen dan geoorloofd zijn.

Gedramatiseerd

Hoewel er in de oratoria prachtige muziek en zang van een orkest, solisten en een koor klinken, toch is er een groot verschil met bijvoorbeeld cantates, die niet meer willen geven dan een vertolking van de Bijbelse boodschap. Bij een oratorium wordt er een stuk geschiedenis weergegeven en bij een ”Passion” of ”passie” gaat dit dan over de lijdensgeschiedenis. Weliswaar gaat men niet zo ver als bij opera’s, waarbij decors en bepaalde kostuums er een toneelvoorstelling op muziek van maken, maar toch heeft het veel van een gedramatiseerd verhaal.

In de Matthäus Passion krijgen bijvoorbeeld de verschillende zangsolisten de rol van een Bijbelse persoon. Wat Petrus sprak, wordt gezongen, maar ook wat Judas zei, of Pilatus. Er is zelfs een zanger die de ”rol” van Jezus krijgt toebedeeld. Hier worden de grenzen van het toelaatbare zeker overschreden.

Iemand zal tegenwerpen dat veel onderdelen van de Matthäus Passion en van andere oratoria breed geaccepteerd zijn. Hoe indrukwekkend klinkt het stuk ”O Mensch, bewein dein Sünde gross”, of het koraal ”O Haupt voll Blut und Wunden”. Deze en andere bekende onderdelen van de Matthäus Passion worden gezongen door zangkoren in de breedte van de gereformeerde gezindte! Waarom dan niet het hele oratorium?

Het antwoord mag zijn: We mogen gebruikmaken van delen van muziek en zang van anderen als ze dienstbaar kunnen zijn aan de boodschap en daarvan niet aftrekken. Onze oudvaders gebruikten zo wereldse zangwijzen voor hun geestelijke gezangen. Gaan we evenwel de weg op naar de opera en het gezongen toneel, dan sticht dit niet, maar vestigen de (vaak wereldse) zangers de aandacht op de vorm en niet op de inhoud. Hoe zou de Heere Jezus oordelen over deze wijze van weergeven van Zijn bitter lijden en sterven? We moeten hier geen vorm voor zoeken die het accent legt op schoonheid, want deze boodschap is ”te waar om mooi te zijn”.

MacCheyne

De bekende Schotse predikant R. M. MacCheyne schreef, toen enkele van zijn gemeenteleden zo’n oratorium hadden bijgewoond: „Onlangs zaten wij aan het Avondmaal des Heeren en wilde de duivel ons toen alleen laten? O nee, er was een muziekuitvoering in een roomse kapel, een oratorium geheten. Ik wenste dat u niet wist wat dit inhield. Hierbij worden gedeelten uit Gods Woord op muziek gezet en door profane personen gezongen. Zij nemen dan de liefelijkste woorden uit de Bijbel, de woorden die het leven zijn van een gelovige. Was dit niet een van de diepten des satans? Wij behoren ons aangezicht hiervan af te keren. U zit aan het Avondmaal en neemt de beker des Heeren aan, terwijl u hierna de beker der duivelen neemt. Wilt u in de tempel van God zitten en dan in de tempel der afgoden gaan?”

De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente in Goes en schrijver van ”Schijn bedriegt. Een christelijke visie op toneelspel en speelfilm” (uitg. Koster, Barneveld, 2008).
Gebruikersavatar
Afgewezen
Berichten: 17323
Lid geworden op: 12 mei 2005, 21:50

Re: Matthäus Passion

Bericht door Afgewezen »

Kijk, zo komen de praatjes in de wereld.
Bedank, Auto!
Mara
Berichten: 23141
Lid geworden op: 15 jun 2010, 15:54

Re: Matthäus Passion

Bericht door Mara »

@Auto, dank voor de waardevolle aanvulling.
Als er schaduw is, dan moet er ook licht zijn ~ Spurgeon
Gebruikersavatar
FlyingEagle
Berichten: 2864
Lid geworden op: 23 apr 2005, 22:34
Locatie: air

Re: Matthäus Passion

Bericht door FlyingEagle »

In een Daniel van vorig jaar heeft een stuk gestaan van ds. Baan over Bach, hij ging zelf elk jaar naar de Mattheus Passion luisteren! Misschien heeft iemand dit ergens online want op Digibron staat het nog niet.
Mara
Berichten: 23141
Lid geworden op: 15 jun 2010, 15:54

Re: Matthäus Passion

Bericht door Mara »

Ik ben even bij DWW gaan kijken en vond een artikel dat in het blad Verwachting heeft gestaan.
Een klein gedeelte, het is te lang om in het geheel te plaatsen:

7) Geen Bijbelse geschiedenissen naspelen
Gezien de huidige beeld- en kijkcultuur waarin preken en lezen als middelen om de Bijbelse
boodschap over te dragen voor een belangrijk deel afgedaan lijken te hebben, gaat drs.
Meeuse in het zevende hoofdstuk van zijn boek nog even specifiek in op de vraag of voor het
verbreiden en onderwijzen van de Bijbelse boodschap ook middelen als toneel, film,
poppentheater enz. ingezet mogen worden. Zijn antwoord daarop is ronduit en helder nee.
Maar… de onverdachte contraremonstrant ds. Jacobus Revius heeft toch ook onder de titel
Haman een treurspel geschreven dat een bewerking is van het Bijbelboek Ester? Dat is op
zich wel waar, maar wie dit stuk “wil aangrijpen als argument voor het spelen van Bijbelse
drama’s, slaat de plank mis”, schrijft Meeuse. Ds. Revius heeft dit stuk namelijk niet
geschreven om het op te voeren, maar slechts om het te lezen. In plaats van een toneelstuk is
zijn werk ook feitelijk veelmeer een samenspraak in dichtvorm dat zich er eigenlijk alleen
maar voor leent om gelezen of gedeclameerd te worden. En lezen of declameren is wezenlijk
toch iets anders dan een rol spelen, dan toneel spelen. Literaire critici beschouwen Revius’
drama daarom ook terecht - althans gemeten naar hun maatstaven - als een vreemde eend in
de bijt.
Om zijn afwijzing van het dramatiseren van Bijbelgedeeltes kracht bij te zetten haalt drs.
Meeuse vervolgens nogmaals uitvoerig, maar nu met eigen woorden de heldere argumenten
die Voetius geformuleerd heeft tegen het op de planken vertonen van Bijbelse
geschiedenissen en gelijkenissen. Terecht merkt drs. Meeuse op dat we voor het verbreiden
van de beste boodschap geen middelen mogen gebruiken die in zichzelf al te veroordelen zijn.
De speelsfeer verdraagt zich op zich al niet met de ernst van de boodschap van Gods
Woord. Ook als het gaat om evangelisatiewerk onder kinderen en jeugdigen wijst hij mede
daarom het gebruik van toneel, film en poppentheater als middelen resoluut af. Zijn conclusie
is: “Als we begeren Gods Woord onverkort te bewaren, er niet toe- en niet af te doen, maar
Schriftgetrouw door te geven, dan is de enige leervorm het verkondigen door te vertellen en
niet het spel”.
Zijdelings gaat hij ook in op de vraag of het uitvoeren van een passion of een ander oratorium
over een Bijbelse geschiedenis geoorloofd is. In een oratorium worden Bijbelse personen
zingend uitgebeeld en in een passion wordt zelfs de Heere Jezus zingend ten gehore gebracht.
Bekend is de Matthäus-Passion van Bach. Tegen zulke muzikale drama’s brengt drs. Meeuse
de woorden van de bekende Schotse predikant R.M. MacCheyne (1813-1843) in stelling die
ook wij hier ter overdenking willen doorgeven. Ds. MacCheyne:
“Ik zal u een voorval noemen dat in deze stad heeft plaatsgevonden en dat doe ik terwille
van Gods kinderen die verleid zijn. Onlangs zaten wij aan het Avondmaal des Heeren en
wilde de duivel ons toen alleen laten? O nee, er was een muziekuitvoering in een roomse
kapel, een oratorium geheten. Ik wenste dat u niet wist wat dit inhield. Hierbij worden
gedeelten uit Gods Woord op muziek gezet en door profane personen gezongen. Zij nemen
dan de liefelijkste woorden uit de Bijbel, de woorden die het leven zijn van een gelovige.
Was dit niet een van de diepten des satans? Wij behoren ons aangezicht hiervan af te
keren. U zit aan het Avondmaal en neemt de beker des Heeren aan, terwijl u hierna de
beker der duivelen neemt. Wilt u in de tempel van God zitten en dan in de tempel der
afgoden gaan?”

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Als er schaduw is, dan moet er ook licht zijn ~ Spurgeon
Gebruikersavatar
Auto
Berichten: 4533
Lid geworden op: 22 feb 2002, 20:01

Re: Matthäus Passion

Bericht door Auto »

FlyingEagle schreef:In een Daniel van vorig jaar heeft een stuk gestaan van ds. Baan over Bach, hij ging zelf elk jaar naar de Mattheus Passion luisteren! Misschien heeft iemand dit ergens online want op Digibron staat het nog niet.
Bedoel je dit artikel?
Gepubliceerd op: 1 februari 2002
Karla Hofman
Meer informatie

Alles wat adem heeft, love de Heere

Eén van de mooiste en grootste gaven die God de mensen geschonken heeft, is muziek; een overgebleven paradijsbloem. Lutherzei ervan dat na het Woord van God muziek de hoogste lof verdient. Muziek, niet in woorden te vatten, heeft een grote zeggingskracht. Daar waar woorden tekort schieten, kan zij de juiste toon treffen. Muziek kan troostend en bemoedigend zijn in moeilijke momenten of juist de verklanking zijn van de vreugde, blijdschap en dankbaarheid die in je hart leven. In de eredienst neemt muziek dan ook een belangrijke plaats in. Zij komt niet ter vervanging van het Woord, maar wel naast het Woord; 'ter versterking van het gepredikte en als hulpmiddel tot vroomheid'.

Gesprek over muziek in de eredienst met ds. G. J. Baan

Voordat we dieper ingaan op de plaats van muziek in de eredienst en christelijke traditie, stellen we eerst ds. GJ. Baan voor. Hij is een groot muziekliefhebber en bespeelt ook zelf een instrument. Op zijn negende begon hij met orgelles, gevolgd door een aantal jaren pianoles. Muziek had een zodanige plaats dat het zelfs zijn bedoeling was om naar het conservatorium te gaan. Uiteindelijk kon ds. Baan dit toch niet in overeenstemming brengen met de opdracht die God hem in dit leven gegeven had met betrekking op het ambt. De liefde voor muziek bleef echter. Bevlogen vertelt hij over de muziek die hem, naast Mendelssohn, Chopin en Mozart, het meest aanspreekt. "Nooit heb ik muziek gehoord die me zo geweldig gegrepen heeft als die van Bach. Zijn werken zijn technisch en muzikaal gezien van een geweldig niveau. De Mattheüs Passion is diep ontroerende muziek en zijn motetten doen me denken aan hemelse muziek. Zo zuiver, helder en doorzichtig dat het duidelijk is dat Bach iets begrepen heeft van waar het in het leven en hierna werkelijk om gaat. De intentie van zijn werk is de eer van God."

Een psalm een lied

Ook de Bijbel spreekt over muziek. "De Bijbel is niet alleen een theologisch boek waarin God Zijn wil bekend maakt, opdat mensen verlost worden. Het is ook een prachtige weergave van

allerlei culturele aspecten. Muziek is daarvan één van de meest in het oog lopende, met name in het Oude Testament."

In vogelvlucht passeren we een aantal voorbeelden. Jubal die harpen en orgelen bouwde, het volk Israël dat een lied zong nadat het van Farao verlost was, het lied van Mirjam, maar ook het lied van Lamech dat spreekt van wraak.

"De climax vind je bij David. Niet alleen in zijn psalmen, maar ook in de tabernakeldienst waar zang en instrumenten een grote plaats hadden. Denk maar aan Psalm 150. In de psalmen wordt ons van Godswege duidelijk gemaakt dat we met muziek om moeten gaan tot Gods eer. Niet alleen met zang, maar óók met instrumenten! Muziek krijgt zo een geweldige betekenis in het leven van de mens." Het is opvallend dat in de tijd van de ballingschap niet over muziek gesproken wordt.

"De harp werd toen aan de wilgen gehangen. Het lijkt alsof het oordeel dat over het volk kwam invloed had op hun muzikale uitingen."

In het Nieuwe Testament wordt minder over muziek geschreven, maar er zijn toch verschillende momenten aan te geven.

"Bij de geboorte van Christus onderstrepen de engelen de heilsboodschap met hun volmaakte zang; voor Zijn lijden zingt de Heere Jezus met Zijn discipelen het Hallel (de Psalmen 113-118) om God de lof toe te zingen. In het boek Openbaring lezen we over het gezang van de verlosten, die hun verlossing in klanken uiten. Alles juicht dan volmaakt tot Gods eer; net zo volmaakt als voor de zondeval."

Psalmgezang

We moeten dus zingen tot Gods eer, ook in de eredienst. Hoewel er prachtige gezangen zijn maken we in onze gemeenten alleen gebruik van ons psalmboek. Als argument wordt wel eens aangevoerd dat de tekst van gezangen niet geïnspireerd zou zijn terwijl dat met de psalmen wel het geval is. Ds. Baan wil daar een kanttekening bij plaatsen.

"De berijmde psalmen zijn ook een vertaling van het Woord, dat wil zeggen dat ze niet de oorspronkelijke, geïnspireerde tekst hebben. Het ''niet geïnspireerd zijn'' is daarom geen juist argument tegen het zingen van gezangen in de eredienst. Er zijn juist prachtige gezangen waarin de bevinding van Gods kinderen terug komt. Denk maar aan Vaste Rots van mijn behoud of Eens was ik een vreemd''ling. Ik luister graag naar gezangen en citeer er ook wel eens uit op de preekstoel."

Het zingen van gezangen vindt de predikant niet zonder meer verkeerd. Wel ziet hij een aantal bezwaren.

"Als je gezangen wilt zingen, heb je een bundel nodig. Helaas bevatten de bestaande bundels nogal wat liederen waar we theologisch gezien niet achter kunnen staan. * Bovendien kom je in sommige gezangen, een ''verkeerde geest'' tegen, omdat er algemeen gesproken wordt over de toe-eigening van het heil. De Psalmen geven ons dan toch meer inzicht in de diepten van het hart van Gods kinderen. Hoewel daarin niet altijd even concreet gesproken wordt over het werk en de Persoon van Christus."

Eén keer ademhalen

Het is niet alleen belangrijk wat we zingen, maar ook hóe we zingen. Je zingt immers voor het aangezicht van God! Niet te snel en niet te langzaam is het devies van ds. Baan.

"Een goede maatstaf voor het tempo is dat een zin zonder een keer ademhalen gezongen moet kunnen worden. Sommige gemeenten zingen te snel. Men struikelt over de woorden, waardoor de draagkracht, de gezamenlijkheid ontbreekt. De rust, het majestueuze en het verhevene zijn dan weg; en het lijkt wel alsof we zelfs in de eredienst gebonden zijn aan het jachtige van deze tijd. Een psalm mag je gewoon niet afraffelen. Het andere uiterste is zeker ook niet goed, want dan ontbreekt het lof - karakter. Zo zijn de ritmisch opgestelde psalmmelodieën zeker niet bedoeld! Tempo kun je echter niet los zien van de traditie, plaatselijke verschillen en bevolkingsaard. Distantieer je daarom nooit van het tempo van de gemeente, of dat nu langzaam of snel is. Het is dwaas om één a twee noten voor of achter te zijn op de rest van de gemeente. Je bent bezig met obstructie en per saldo zing je niet sneller of langzamer dan de rest van de gemeente, wantje bent tegelijkertijd klaar! Ik kan me ook niet voorstellen dat Gods Geest dan in je hart is en dat je Zijn eer bedoelt."

Oprecht

Natuurlijk is er wel meer dan alleen het tempo dat er toe doet. Zo hard mogelijk zingen of je mond nauwelijks opendoen vindt ds. Baan van weinig eerbied getuigen.

"Je kunt vaak zien hoe mensen meezingen: afstandelijk en uit gewoonte of vanuit de betrokkenheid van hun hart."

Nadenken over wat je zingt is nodig. Kun je sommige psalmen eigenlijk wel zingen als je weet datje ze niet met een oprecht hart kunt zingen? Volgens de predikant geldt dat voor alle dingen.

"Ten diepste is alles, ook de hele eredienst, bedoelt tot Gods eer. Hij heeft recht op ons aller leven en allen moeten Hem de eer toebrengen; al is het dan alleen met de mond. Dat zou ons moeten uitdrijven tot de Heere. Bid dan, terwijl je zingt, of Hij je oprecht wil maken. Zo kan het een medicijn zijn als middel in Gods hand om het hart te openen."

Breekpunt

Hoewel de psalmmelodieën van oorsprong ritmisch bedoeld zijn, zingen

wij ze niet-ritmisch. Helaas, vindt ds. Baan.

"De metriek en de tekst zijn gebaseerd op het ritme. Muzikaal gezien zou ik graag willen dat we weer ritmisch gaan zingen. Kerkelijk gezien echter niet, omdat het een breekpunt zou worden in onze gemeenten. Verandering zou dan meer verlies dan winst betekenen."

Ook het meerstemmig zingen wordt niet meer beoefend. Dat heeft volgens de predikant alles te maken met de muzikale verschraling van deze tijd. "Muziek is vaak een ondergeschoven kind. Toch zou ik er ook weer niet voor willen pleiten meerstemmig te gaan zingen. Vroeger werd het namelijk alleen gedaan door de koren die in de eredienst zongen. Er zou dus eerst heel veel geoefend moeten worden voor je als gemeente mooi meerstemmig kunt zingen. Bovendien moet iedereen mee kunnen doen. Dat levert nogal wat beperkingen op. Zomaar een bovenstem meezingen is zeker niet aan te bevelen, omdat het vaak niet klopt met akkoorden die de organist speelt."

Tekstverklanken

Het lijkt erop dat er zo maar weinig middelen overblijven om uit te drukken watje zingt. Toch zijn er wel een aantal dingen te noemen, hoewel ds. Baan voorop wil stellen dat het niet altijd in de vorm zit.

"Je moet natuurlijk altijd je best doen om zo mooi, zuiver en helder mogelijk te zingen én te spelen. Er is echter verschil in muzikale kwaliteiten. Iets dat minder mooi gezongen of gespeeld wordt, kan dan wel eens meer tot eer van God zijn dan iets dat muzikaal gezien ''perfect'' is."

Als het gaat om tekstverklanking kunnen we denken aan volume. Een boetelied moet ingetogener gezongen worden dan een loflied. De organist heeft wat dat betreft een belangrijke taak. Hij geeft immers de toon aan! Ook articulatie is iets om aandacht aan te besteden.

" Het uitspreken van woorden is belangrijk. (Het is ''hij'' en ''zijn'', niet ''hai'' en ''zain''). Zoals sommigen de woorden uitspreken: hai en zain. Daar horen we echt op te letten. Wat we zingen moet verstaanbaar zijn, zodat de boodschap helder overkomt en de klankkleur goed is."

Meer zingen

De gemeentezang is het enige moment in de dienst waarop we allemaal tegelijk spreken tot God. Ds. Baan probeert dan ook om, binnen de geldende kaders, zoveel mogelijk te laten zingen. De anderhalf uur die voor een kerkdienst staan, wil hij echter liever niet overschrijden. "Voor de preek heb je echt drie kwartier nodig. Het zingen moet dus passen binnen de ruimte die je hebt."

De tijd vóór de kerkdienst dan maar besteden met zingen?

"Het is niet de gewoonte, maar het kan stichtelijk zijn, er is in ieder geval meer heil in dan in de gesprekken die we doorgaans voeren voor de dienst. Er kleven wel bezwaren aan, zoals mensen die binnenkomen onder het zingen en het feit dat kinderen dan wel erg lang moeten stilzitten."

Dienend

De organist heeft een belangrijke functie tijdens de eredienst. Sommigen gaan zelfs zover om te zeggen dat de organist ook Woordverkondiger is. Dat gaat ds. Baan een beetje te ver. "Hij heeft absoluut een grote en ook verantwoordelijke taak. Een slechte preek brengt echter meer schade toe dan slecht orgelspel. De organist heeft tot taak de eredienst zo goed en zo waardig mogelijk te begeleiden. Dat wil zeggen tot stichting van de gemeente, in lijn met de inhoud van de preek én muzikaal verantwoord. Dat betekent dat er bij iedere Psalm een voor-en naspel hoort, dat de organist zo lang mogelijk probeert te spelen voor de dienst en zeker ook dat hij zich voorbereidt op de dienst. Hoe kan hij de tijd voor de dienst anders ooit verantwoord volspelen! Er is keus genoeg als het gaat om muziek die geschikt is om voor en na de dienst te spelen. Denk maar aan de koraalvoorspelen of delen uit (trio-)sonates van componisten als Mendelssohn en Bach."

En voor de insiders: "Wie de Fanfare van J.N. Lemmens, de Sorties van Lefebure - Wely op de lessenaar zet in de eredienst, gaat zijn boekje te buiten."

Professionaliteit

Ds. Baan betreurt het gebrek aan écht goede organisten in de erediensten. "Ik heb nog niet zo veel goede organisten gehoord en ben weinig professionaliteit tegengekomen."

Volgens hem vindt dat zijn oorzaak in onze oppervlakkige cultuur, waarin jongeren steeds minder voorkeur hebben voor klassieke muziek.

"Er ligt een opdracht voor de ouders om hun kinderen muzikaal op te voeden. We hebben nu gewoon te weinig keus aan goede organisten. De conservatoriumstudenten wijken helaas vaak uit naar de Hervormde Kerk, omdat ze daar over het algemeen een mooi orgel hebben om op te spelen en bovendien een vaste baan als kerkorganist kunnen krijgen. Wat dat betreft hebben wij niet zo veel te bieden." Het minste wat een organist kan doen om de eredienst waardig te begeleiden is zijn best doen om in zichzelf te investeren.

"Je moet zeker les houden, anders pleeg je roofbouw op je eigen speelniveau. Voor beroepsmusici ligt dat wat anders; die zetten zichzelf, als het goed is, steeds opnieuw op scherp. Vraag jezelf altijd af of je het wel goed doet en bereid je in ieder geval goed voor. Doe ook wat met de kritiek en opmerkingen die je krijgt over je spel. Daar kun je echt wat van leren. Ik wil ook de VOGG een hart onder de riem steken. Ik vind het een geweldig initiatief! Jammer dat sommigen dat niet kunnen

waarderen of denken nodig te hebben."

Blijvende gave

Ook kunstmuziek heeft een plaats binnen de christelijke traditie. Luther zei zelfs dat muziek, na het Woord van God, de hoogste lof verdient. Ds. Baan is van mening dat er naast de genade geen grotere gave is waarmee de Schepper ons heeft bedeeld, dan muziek. Deze gave stijgt ver boven alle andere gaven uit en heeft een grote kracht.

"Muziek kan troosten in moeilijke momenten, ze heeft invloed op de psyche van een mens (denk maar aan Saul), ze maakt rustig en kan tot bemoediging zijn. In muziek kun je uiting geven aan je gevoelens en andersom raakt muziek je. Het is een wisselwerking. Bovendien is muziek een blijvende gave. In de eeuwigheid zal de Gemeente God eeuwig de lof toe zingen. Wat moet die hemelse muziek wonderlijk mooi zijn als ze hier op aarde soms al zo schitterend is."

Orkest in de kerk

In de tempel en ook later was muziek een wezenlijk onderdeel van de eredienst. Een koor en orkest in de kerk waren net zo gewoon als bij ons het orgel. Calvijn heeft de eredienst echter ontdaan van alle franjes die de Rooms Katholieke Kerk eraan toegevoegd had. Er mocht niets zijn dat de aandacht zou afleiden van waar het uiteindelijk om gaat. Dat resulteerde in de sobere vorm die wij nu kennen, hoewel Calvijn het gebruik van het orgel niet toestond. Volgens ds. Baan zijn er geen bijbelse bezwaren tegen koorzang in de eredienst aan te wijzen. Het is wel opvallend dat het koor zong na de wezenlijke ceremoniën. Het gevaar ervan is dat het doel er door op de achtergrond zou kunnen raken en dat de mens in het middelpunt komt. "Maar dat kan ook gelden voor de organist en de predikant. Wat de instrumenten betreft: in de kerkdienst gaat het om het begeleiden van de gemeentezang. Wij hebben daar het orgel al voor, zodat het gebruik van extra instrumenten geen toegevoegde waarde heeft. Zo is onze cultuur nu eenmaal. Het hoeft echt niet té sober, maar je moet ook niet van alles en nog wat willen doorbreken. Als alternatief zou de kerkenraad buiten de kerkdiensten om alternatieven moeten bieden in de vorm van gemeente-of zangavonden."

Paradijsbloem

De gave van muziek moetje tot eer van God gebruiken. De Heere verdient immers het beste offer, ook in talent, van Zijn schepsel. Waar kan muziek dan beter een plaats krijgen dan in de eredienst? Dat muzikaal talent een gave van God is, onderschrijft ds. Baan. Dat geldt echter voor alle talenten.

"Je zou de lijn dan door moeten trekken. Dat zou dan betekenen dat ook de beeldhouwer en de schilder hun talent moesten gebruiken in de eredienst. Je kunt echter niet verwachten dat alle kunst in de kerk gebeurt. Het is wel zo dat alles wat we doen tot eer van God moet zijn. De mens is beelddrager van God, geschapen met de wonderlijke gave van de muziek. In die zin is muziek een overgebleven paradijsbloem. Die gave kunnen we echter ook doordeweeks, buiten de kerkdienst, op de juiste wijze gebruiken. Dat is tot bemoediging van de beroepsmusicus. Wie in de muziek zijn brood verdient, mag ook spreken van zijn goddelijke beroep. Ik zou willen dat er meer jongeren naar het conservatorium gingen om zich te beijveren in de klassieke muziek (met name op het orgel). Zonder dat ze losraken van hun kerkelijke wortels. Om zodoende hun talent te besteden ten nutte van onze gemeenten én kerkmensen."

Evangeliseren met de Mattheüs

Klassieke geestelijke werken gebruiken we dus niet in onze erediensten. Zijn ze dan, vanwege hun soms diepe inhoud, niet bijzonder geschikt als evangelisatie middel? Denk maar aan de Mattheüs Passion, de Psalmen van Mendelssohn, werken van Schütz, en dergelijike. Het antwoord is duidelijk. "Nee! Hét middel blijft het Woord. Dit soort muziek is bovendien best moeilijk te begrijpen. Je moet verstand van muziek, theologie en taal hebben om er uit te kunnen halen wat er in zit. Muziek als de Mattheüs Passion heeft wel een zeer gewijd karakter. Daar mag je, mijns inziens, wel degelijk naar luisteren. Het is inderdaad een bezwaar dat vaak niet-christelijke zangers bepaalde partijen zingen, maar wij spreken en zingen toch ook woorden van Christus. Het grote doel van deze Passion is, zoals Bach ook boven deze partituur schreef, Soli Deo Gloria. De tere wijze waarop hij het lijden en sterven van Christus verklankt, is heel bijzonder en diep ontroerend. Bach heeft er echt veel van begrepen. Dat kan niet anders. Ik heb liever dat onze jongeren naar een uitvoering van de Mattheüs Passion gaan dan luisteren naar verkeerde muziek, wat helaas veel te vaak gebeurt!"

Tot eer van God
Gebruikersavatar
Auto
Berichten: 4533
Lid geworden op: 22 feb 2002, 20:01

Re: Matthäus Passion

Bericht door Auto »

Of bedoel je de volgende artikelen (met excuus voor de tikfouten, dat probleem komt uit Digibron)
Gepubliceerd op: 17 januari 1992
A. G. Blonk

Johann Sebastian Bach en zijn Matthäus-Passion (1)

Vraag: Kunt u iets zeggen over muziekstukken als Messiah, Matthcius-of Johannes-Passion? Hoe moeten wij daar tegenover staan? In de lijdensweken zie je regelmatig op affiches of in kranten, tijdschriften en dergelijke, aankondigingen van uitvoeringen van de 'Matthaus-Passion' van de komponist Johann Sebastian Bach (1685-1750). Lr is al heel wat over deze 'Passion' en de komponist daarvan is gepubliceerd. Toch wil ik - naar aanleiding van een vraag aan de redaktie - in twee artikeltjes ingaan op de persoon van ./. S. Bach en zijn werk. op een stukje geschiedenis omtrent de passie-(-1ijdens-)muziek in hel algemeen, op de inhoud en opbouw van de 'Matiluius-Passion' en de bedoeling van , /. S. Bach met deze passiemuziek. Ook zal ik enkele opmerkingen maken over onze houding tegenover deze muzieksoort.

Bachs leven en werk

Johann Sebastian Bach wordt geboren op 21 maart 1685 te Eisenach. Hij stamt uit een muzikale familie: veel van zijn voorouders waren musici. Zijn vader was ook musicus. Het is dan niet verwonderlijk dat de jonge Bach van hem zijn eerste muzieklessen krijgt. Als hij acht jaar is. gaat hij naar de latijnse school en ontvangt hij zijn opvoeding als lutheraan. Reeds op jonge leeftijd verliest hij zijn ouders: zijn moeder overlijdt als hij negen jaar is. en zijn vader overlijdt een jaar later.

Johann Sebastian wordt opgenomen in het jonge gezin van zijn broer Johann C''hristoph. Deze probeert zijn ouders zo goed mogelijk te vervangen. Hier in Ohrdurf schreef de kleine musicus ''s nachts bij het licht van een kaars in het geheim muziekstukken over en maakte hij zijn eerste bewerkingen.

Als organist

Als Bach 15 jaar is. trekt hij de wereld in om in zijn eigen onderhoud te voorzien. Samen met een vriend komt hij aan in Liineburg. Hij werkt daar enkele jaren als sopraanzanger in het koor van de St. Michaeliskcrk en als violist (als hij de baard in zijn keel krijgt). Nadat hij het gymnasium in 1703 heeft afgelopen, wordt hij hofmusicus bij Johann Ernst van Sac hs e n - Weimar.

Lang is hij daar niet gebleven: in augustus 1703 wordt hij organist in Arnstadt. Hier begint eigenlijk pas zijn loopbaan als organist. Hij is hier ook dirigent van het kerkkoor. Vanuit Arnstadt onderneemt Bach verschillende reizen. Een heel belangrijke reis voor zijn muzikale ontwikkeling is geweest die naar Lübeck in Noord-Duitsland. Daar werkte de bekende Dietrich Buxtehude. Na deze reis is zijn stijl van spelen en komponeren zo veranderd, dat het stadsbestuur ontevreden wordt. Nu moet er ook bij gezegd worden dat Bach langer is weggebleven dan hij afgesproken had. Dit komt de relatie niet ten goede. Het gevolg is dat de musicus gaat solliciteren, en na een proef van bekwaamheid te hebben afgelegd. wordt hij organist in Mühlhausen (1707). In datzelfde jaar trouwt hij met zijn achternicht Maria Barbera. Weerstanden tegen de muzikale opvattingen van Bach doen hem naar een andere betrekking zoeken. In 1708 wordt hij aangesteld als hoforganist en kamermusicus van hertog Wilhelm Ernst te Weimar, waar hij ook kontakten legt met onder andere Telemann en Walther. Daar schrijft hij zijn bekende Toccata en Fuga in d-klein.

Dat Johann Sebastian erg virtuoos is op klavierinstrumenten. blijkt uil de volgende anekdote. Bach zou met de beroemde clavecimbelvirtuoos van het hof van Lodewijk XIV. Louis Marchand een o rgel wed s t ri j d o rga n i seren. Op de vastgestelde avond verscheen Marchand niet. Hij had Bach de dag daarvoor horen spelen en was daarom

’s morgens in alle vroegte vertrokken! Verlies zou zijn eer te na komen!

In 1714 wordt Bach in Weimar op 29-jarige leeftijd benoemd tot concertmeester. De in 1716 vrijgekomen en door hem zo fel begeerde funktie van ''Kapellmeistcr'' (hoofd van alle hofmusici), wordt echter aan een ander toebedeeld. Bach heeft dan zo''n haast om weg te komen dat hij in een al te vrijmoedige brief zijn ontslag vroeg aan de hertog. Deze was op die vrijmoedigheid niet erg gesteld. Toen de musicus terugkeerde van een reis naar Dresden. liet de hertog hem bijna een maand opstuiten. Tijdens dit arrest schrijft Bach het grootste gedeelte van zijn ''Orgclbiichlein''.

Als ’Kapellmeister’

In Köthen (1717) wordt hij ''Kapellmeister'' aan het hof van de prins Leopold von Anhalt-Köthen. waar Bach een goede tijd heeft. De vorst is erg op hem gesteld. In mei 1720 reist Bach met zijn broodheer naar Karlsbad. Bij zijn thuiskomst verneemt hij dat zijn vrouw is overleden en reeds begraven is. Hij blijft achter met zeven kinderen. In deze tijd (1721) schrijft hij in opdracht van de markgraaf Christian Ludwig van Brandenburg de zes zogenaamde B ra ndenbu rgse concerten.

In december van datzelfde jaar hertrouwt de musicus met Anna Magdalena Wilcken. een zangeres en dochter van de hoftrompettist. Zij is haar echtgenoot tot grote steun geweest, mei name in het kopiëren van zijn muziek. Uit dit huwelijk zijn 13 kinderen tieboren. Een «root aantal daarvan sterft echter op soms zeer jonge leefti jd. Ondertussen is de relatie tussen de vorst en zijn kapelmeester behoorlijk bekoeld: Leopold Irouwl namelijk met een vrouw die met sukses het enthousiasme van de vorst voor de muziek wist te temperen. Heel begrijpelijk dat Bach iets anders gaat zoeken.

Als cantor

In 1723 wordt Bach benoemd als cantor van de Thomaskerk (en muziekleraar van de Thornasschool) in Leipzig. waar hij dc rest van zijn leven (27 jaar) werkzaam blijft. In deze funktie manifesteert hij zich vooral en voornamelijk als kerkmusicus in dienst van de Lutherse kerk. Hij heeft daar onder andere de leiding van het stadskoor en - orkest, waarbij hij ook verantwoordelijk is voor de muziek tijdens de kerkdiensten.

In Leipzig worden de grote cantates (zo''n 200). motetten en passies geschreven. Op Goede Vri jdag 1729 wordt de bekende ''Matlhiius-Passion'' in de Thomaskerk ten gehore gebrach t.

Soli Deo Gloria

Ook al is Bachs karakter niet vrij te pleiten van drift - heigeen blijkt uil dc vele ruzies en onenigheden met de kerken en haar besturen, al dan niet terecht - toch was hij ook bescheiden en wist hij van Wie hij de gaven ontvangen had. Welke komponist zal nu nog onder zijn werk aantekenen ''Soli Deo Gloria" (''alleen God de eer"), of bovenaan zi jn werk ''.). J.'' (''Jesu juva". ''Help mij. Jezus'') noteren?

Tot hel begin van 1749 is Bach nog goed gezond. Dan wordt zijn gezichtsvermogen minder. Hij besluit zich nog te laten opereren door de Engelse arts John Taylor. Dit mag echter niet baten. Door de toenemende blindheid kan hij ook zelf niet meer komponeren. Hij dikteert daarom de muziek aan zijn schoonzoon Altnikol. Volgens diverse overleveringen is het koraal ''Vor deinen Thron tret ich hiermit'' de laatste door Bach gedikteerde muziek.

Op 28 juli 1750 overlijdt Johann Sebastian Bach. 1 Iet lichaam wordt aanvankelijk in de Johannuskerk bijgezet, later in de Thomaskerk. J. S. Bach heeft een grote hoeveelheid muziek achtergelaten.

Veel zou daar over le zeggen zijn. In het volgende artikeltje wil ik echter ingaan op de passiemuziek. en in het bijzonder de ''Maliha as-Passion''.


Zeist A. G. Blonk
Gepubliceerd op: 28 februari 1992
A. G. Blonk
Meer informatie

Johann Sebastian Bach en zijn Matthäus-Passion (2)

In het vorige artikel heb je iets kunnen lezen over het leven en werk van Johann Sebastian Bach (1685-1750). Daaruit is duidelijk geworden dat Bach voornamelijk kerkmusicus is geweest. In die hoedanigheid schreef hij ook 'Passionen' en wel in 't bijzonder de 'Matthaus-Passion'. Daarbij wil ik nu in het kon stilstaan.

Lijdensmuziek
Vóór de Reformatie wordt de lijdensgeschiedenis voorgedragen in het Gregoriaans.

Meestal gebeurt dat op en rond één toon. In latere tijd gaat de dramatiek een rol spelen, waarbij de voordracht word! verdeeld over meerdere personen: er komt een aparte persoon voor de woorden van de evangelist en van Christus, als ook groepen van mensen (priesters. Joden enz.) in de vorm van koren.

Na de Reformatie in de 16e eeuw wordt deze gedramatiseerde weergave van de lijdensgeschiedenis overgenomen in de Lutherse Kerk. Zo n ''Passion'' begint met een inleidend koor en eindigt met een slotkoor.

Later krijgt de passion meer dc vorm van een oratorium: dc bijbeltekst naar aanleiding van een van de evangelisten wordt aangevuld met middelen van het oratorium om de zeggingskracht van de tekst te vergroten. Je moet dan denken aan bijvoorbeeld instrumentale begeleidingen, zelfstandige orkeststukken, koralen, lyrische beschouwingen van het lijden van Christus op vrije teksten. Johann Sebastian Bach heeft in deze ontwikkeling de kroon gespannen. Na hem is er een lange periode gekomen, waarin er geen passie-muziek is gekomponcerd. Pas in de 20ste eeuw komen er opnieuw passionen op van onder andere H. Distier.

Inhoud en opbouw van de Matthaus-Passion

De tekst van de Matthaus-Passion. die Bach voor het eerst ten gehore bracht in de Goede Vrijdagdienst op 15 april 1729. is ontleend aan de hoofstukken 26 en 27 uit het Evangelie naar de beschrijving van Mattheüs. Dc overige teksten van de aria''s cn de koren zijn afkomstig van een zekere Brockes uit Hamburg, van Henrici. ccn postambtenaar die schreef onder de naam Picander. en van Bach zelf.

In het groot wordt de Matthaus-Passion verdeeld in twee delen. De tekst op zich kun je verdelen in 24 delen, omsloten door een proloog en een epiloog, met daartussen koralen (koren) als rustpunten. en aria''s (solisten) met beschouwende teksten als onderbrekingen.

De evangelist (tenor) vertelt de geschiedenis in de vorm van een recitatief (vertellen door middel van sobere zang) met eenvoudige instrumentale begeleiding. De woorden van Christus worden door een baszanger weergegeven, begeleid door strijkinstrumenten. Andere zangstemmen geven de woorden weer van bijvoorbeeld Judas. Pilatus en Petrus. Verder zijn er ''koren'' die de gevoelens van de massa of van een groep (bijvoorbeeld de overpriesters) tot uiting brengen. In de koralen mag dc gemeente zich uiten. Bach heeft daarvoor bekende melodieën genomen die in de gemeente leefden.

Wat de instrumenten betreft: in deze passion komen geen koperen blaasinstrumenten en slaginstrumenten voor. Deze instrumenten waren in de ''Stille Week'' voor Goede Vrijdag verboden. Bach maakt gebruik van strijkinstrumenten. 11 uiten, hobo''s, soms fagotten, orgel en klavecimbel.

Veel zou er nog te zeggen zijn over de opbouw van deze passie, en de soms indrukwekkende tekstuitbeelding (dramatisering van de tekst) die Bach in de muziek laat horen. Dc ruimte hiervoor ontbreekt echter.

De bedoeling van J. S. Bach

Met welk doel schreef J. S. Bach de Matthaus-Passion? Al is zijn bedoeling met deze kompositie enigszins duister, enkele opmerkingen wil ik wel plaatsen.

Allereerst was hij van kerkelijke zijde in zijn funktic als cantor verplicht om voor dc Goede Vrijdagdienst passie-muziek te komponeren. Dus duidelijk heeft de Matthaus-Passion een funktie gehad in de lutherse eredienst. In de tweede plaats wijzen er

verschillende auteurs op dat Bach aan het begin van de kompositie schreef ''Jesu Juva'' (-''Help mij, Jezus''), waarbij hij nadrukkelijk dc lijdensgeschiedenis wilde weergeven als het middelpunt van het Evangelie.

En wij?

Vanuit onze gezindte wordt er verschillend over dc Matthaus-Passion gedacht, zowel positief als negatief. Iedereen op één lijn te krijgen is dan ook niet mogelijk.

Waar zowel voor-als tegenstanders het over eens zullen zijn. is dit: dc ''aanbidding'' en de verering van dit muziekstuk neemt soms dermate vormen aan. dat datgene waar het om gaat, volkomen uil het oog verloren wordt. Ook zal men het met elkaar eens zijn dat veel uitvoeringen in een koncertzaal (Bach heeft dit werk geschreven voor de officiële - zij het lutherse - eredienst!) verworden zijn tot een operanummer: het sukses van beroemde solisten moet daarin als maatstaf dienen, die zich spoeden van de ene plaats naar de andere, om even zijn of haar ''nummer'' te zingen. Dil heeft J. S. Bach zo niet bedoeld! Dc intentie van waaruit hij dit werk geschreven heeft, is het door hem zo vaak gebruikte S.D.G.: ''Soli Deo Gloria''. ''Gode alleen zij de eer''. Zonder twijfel kunnen we stellen dat het muziekwerk geweldig knap is gekomponcerd. AJs jc je er nog meer in zou verdiepen, dan krijg jc waardering voor de gaven die Bach van God ontvangen heeft om zulke muziek te maken. Wat steekt dat positief af tegen veel waarde-en normloze muziek die in deze tijd wordt ''gemaakt''!

Toch kun je de muziek en dc tekst niet van elkaar losmaken, dat is een eenheid. Als we dan kijken naar de teksten die in deze Passion worden gebruikt, dan zijn er heel veel teksten die onze instemming niet kunnen hebben. Misschien weet je wel uit de kerkgeschiedenis dat de lutherse kerk in de tijd van Bach een kerk was waar werd verkondigd dat het heil voor allen is. Als reaktie ontstond het piëtisme van Spener en Francke. die juist weer de kern van het Evangelie naar voren haalden: de noodzaak van waarachtige bekering in de weg van wedergeboorte door het lijden en sterven van de Heere Jezus. Zij waren dan ook wars van de uitgebreide lutherse eredienst, en kozen voor de eenvoudige prediking en het eenvoudige kerklied. Bij Bachs teksten - niet dc bijbelteksten dus - zien wc vaak een vermenging van deze elementen. Daar moet je goed op letten. Ook met betrekking op zijn cantates, oratoria, enzovoort.

Eén van dc grootste bezwaren die er leven tegen de Matthaus-Passion is, dat het lijdensevangelie gezongen wordt door partijen die in het Evangelie genoemd worden. Er zingt dus een ''Evangelist'', een ''Jezus'', een ''Pilatus''. enzovoort. Het gevaar is groot - en dat gebeurt ook vaak - dat de toehoorders de solist gaan identificeren met dc bijbelse personen, wiens woorden zij op direkte wijze weergeven of vertolken. Dan hoor je uitdrukkingen als: ..De Jezus-partij werd goed gezongen". Voel je het gevaar? Als dan dc solist iemand is die ook zingl in musicals, opera''s cn operettes, cn in de Passion een belangrijke partij heeft, dan begrijp jc denk ik. heel goed dat er grote bezwaren zijn tegen de huidige Mattheüs-kultus. Zonder onszelf daarbij uit te sluiten: de kompositie en levensopvatting van de uitvoerende kan niet gescheiden worden.

Andere argumenten

Andere afwijzende argumenten die gehoord worden, zijn goed te begrijpen. Kan het lijden van Christus eigenlijk wel in muziek ''uitgebeeld'' worden? Voert bij het beluisteren de schitterende muziek van de Matthaus-Passion niet de boventoon, in plaats van de realiteit van Christus'' lijden en sterven om de schuld van Zijn volk weg tc nemen? Geldt dan niet het ''Sola Scriptura" (alleen de Schrift), één van de grondbeginselen van de Reformatie? Bach was zich hier wel degelijk van bewust, maar hij zag dc muziek als een middel om het Evangelie te verkondigen. Terecht wordt er dan ergens opgemerkt, dat de schoonste muziek slechts een hulpmiddel kan zijn, maar nooit het instrument zelf (!) waardoor een zondaar tot God bekeerd wordt. De Heere werkt door Zijn Woord en Geest. „Daarom mag je de ''verkondiging'' van de Passion niet in de plaats stellen van of gelijkstellen met de werkelijke en levende verkondiging van Gods Woord!" Duidelijk is. dat Johann Sebastian Bach een luthers kerkmusicus was. Als zodanig kun je zijn muziek dan ook afzetten tegen die van Mozart, Schumann. Schubert, om er maar een paar te noemen. Maar zeker staat Bachs muziek lijnrecht tegenover de hedendaagse muziek. We kunnen dan ook beter naar zijn muziek luisteren dan naar allerlei andere soorten muziek, die ook in onze kringen opgang maakt of gemaakt heeft. Luisteren - kritisch wat tekst en dergelijke betreft zoals in het bovenstaande naar voren is gekomen - naar muziek van Bach kan (aardse!) rust geven in deze jachtige wereld.
Online
DDD
Berichten: 28482
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Matthäus Passion

Bericht door DDD »

De kans dat mensen de zanger met Jezus verwarren lijkt me tamelijk klein. Net zo min als er weinig volwassenen zijn die de dominee en God op één lijn stellen. Ik vind veel van de argumenten heel gezocht.

Zolang er nog Gereformeerde Gemeenten zijn waar onbekeerde organisten spelen kan ik niet inzien wat het bezwaar is tegen het luisteren naar onbekeerde zangers van de Mattheus Passion. In onze gemeente zitten op het koor trouwens ook mensen die niet aan het Avondmaal gaan.

Het zijn allemaal gezochte argumenten, die op geen enkele manier overtuigend zijn. Ik kan me meer vinden in de opvattingen van dominee Baan.
Gebruikersavatar
FlyingEagle
Berichten: 2864
Lid geworden op: 23 apr 2005, 22:34
Locatie: air

Re: Matthäus Passion

Bericht door FlyingEagle »

Nee die bedoel ik niet. Het artikel stond volgens mij vorig jaar in de Daniel
Plaats reactie